44 Dywizja Piechoty (II RP)
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
44 Dywizja Piechoty (44 DP) – rezerwowa wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.
44 DP nie występowała w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Była rezerwową wielką jednostką piechoty mobilizowaną na podstawie planu „W” na terenie Okręgu Korpusu Nr IV, w II rzucie mobilizacji powszechnej z wyjątkiem 144 pp, który miał być mobilizowany w I rzucie[1]. Eksterytorialnie miały być mobilizowane dwa bataliony 144 pp we Włocławku (Okręg Korpusu Nr VIII) oraz batalion saperów w Modlinie i dywizyjny zestaw łączności w Zegrzu i Warszawie (Okręg Korpusu Nr I). Zgodnie z planem „W” mobilizacja II rzutu, w tym gros 44 DP miała się rozpocząć siódmego dnia mobilizacji powszechnej („dzień X”)[2].
Dywizja w kampanii wrześniowej 1939[edytuj | edytuj kod]
44 Dywizja Piechoty w pierwszych dniach września koncentrowała się na tyłach Armii „Łódź”[3]. Na stanowisko dowódcy dywizji wyznaczony został pułkownik Eugeniusz Żongołłowicz, dotychczasowy dowódca piechoty dywizyjnej 5 DP we Lwowie. Wymieniony oficer przybył do Łowicza wieczorem 4 września i jeszcze tego samego dnia dwukrotnie wyjeżdżał w towarzystwie szefa sztabu do Łodzi, gdzie otrzymał rozkazy od dowódcy armii, generała dywizji Juliusza Rómmla. Rejon koncentracji dywizji wyznaczono w rejonie Dłutów - Tuszyn, a 146 Pułk Piechoty od 1 września mobilizowany był w Piotrkowie. Jednakże ze względu na szybkość niemieckiego natarcia nie zdążono do końca sformować całej dywizji. 4 września I batalion 146 Pułku Piechoty włączono do obrony Piotrkowa Trybunalskiego wraz z 86 pułkiem piechoty. Rozproszone oddziały 44 DP wycofywały się następnie ku Wiśle. 15 września zostały skierowane z rejonu Cegłowa do obrony Warszawy. Część dywizji walczyła na obszarze Pragi w ramach zgrupowania gen. Juliusza Zulaufa do kapitulacji stolicy 28 września.
Planowana organizacja wojenna 44 DP[edytuj | edytuj kod]
Dywizyjny zestaw łączności miał być mobilizowany przez Centrum Wyszkolenia Łączności z 1 Batalionem Telegraficznym w Zegrzu (kompania telefoniczna, pluton łączności KG i drużyna parkowa łączności) oraz Pułk Radiotelegraficzny w Warszawie (pluton radio, a także personel i sprzęt radio dla drużyny parkowej łączności)[4].
Wszystkie oddziały taborów miały być mobilizowane przez Kadrę 4 Dywizjonu Taborów w Łęczycy[5].
Oddziały i zakłady służby zdrowia miały być mobilizowane przez 4 Szpital Okręgowy w Łodzi[6].
W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących pozostałe oddziały dywizji.
- Dowództwo 44 DP (10 pp jako Grupa Dyspozycyjna Personelu Typ II Nr 15)
- dowódcy broni i szefowie służb 44 DP
- sztab 44 DP
Kwatera Główna 44 DP (10 pp)
- kompania asystencyjna nr
- pluton łączności Kwatery Głównej nr 55
- pluton pieszy żandarmerii nr 55 - por. Antoni Bielawski
- Poczta Polowa Nr 82 (UPT Łódź)
- sąd polowy nr 83 (KRU Skierniewice[7])
- kompania gospodarcza KG 44 DP
Piechota dywizyjna
- 144 pułk piechoty
- 145 pułk piechoty
- 146 pułk piechoty
- samodzielna kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej nr 44 (18 pp) - por. Zdzisław Eugeniusz Kozdęba (poległ 17 IX)
- kompania kolarzy nr 44 (18 pp) - ppor. rez. Edward Beyga
Artyleria dywizyjna
- 54 pułk artylerii lekkiej
- samodzielny patrol meteorologiczny nr 54 (26 pal)
Jednostki broni
- batalion saperów typ IIb nr 71 (1 bsap.[8])
- kompania telefoniczna nr 55
- pluton radio nr 55
- drużyna parkowa łączności nr 55
Jednostki i zakłady służb
- kompania sanitarna nr 431
- szpital polowy nr 431
- polowa kolumna dezynfekcyjno-kąpielowa nr 431
- polowa pracownia bakteriologiczno-chemiczna nr 431
- polowa pracownia dentystyczna nr 431
- Dowództwo Grupy Marszowej Służb typ II nr 431
- Dowództwo Grupy Marszowej Służb typ II nr 432
- kolumna taborowa parokonna nr 431
- kolumna taborowa parokonna nr 432
- kolumna taborowa parokonna nr 433
- kolumna taborowa parokonna nr 434
- kolumna taborowa parokonna nr 435
- kolumna taborowa parokonna nr 436
- kolumna taborowa parokonna nr 437
- kolumna taborowa parokonna nr 438
- warsztat taborowy (parokonny) nr 431
- pluton taborowy nr 431
- park intendentury typ I nr 431 (Składnica materiału Intendenckiego Nr 4 w Łodzi[9])
- pluton parkowy uzbrojenia nr 431 (Składnica Uzbrojenia Nr 4 w Gałkowie[10])
Obsada personalna Kwatery Głównej 44 DP[edytuj | edytuj kod]
W nawiasach podano stanowiska służbowe oficerów dywizji zajmowane przed mobilizacją.
- dowódca dywizji – płk piech. Eugeniusz Żongołłowicz (dowódca piechoty dywizyjnej 5 DP)
- oficer ordynansowy - ppor. rez. Zygmunt Muszyński
- dowódca piechoty dywizyjnej – płk piech. Marian Krudowski (dowódca 10 pp, stanowiska dowódcy PD nie objął)
- oficer sztabu - kpt. Mieczysław Czyżewicz (do 12 IX)
- dowódca artylerii dywizyjnej – płk Jan Drejman
- oficer sztabu - mjr Włodzimierz Czerniakowski (Katyń)
- oficer sztabu – kpt. Aleksander Matejkowski
- oficer sztabu - por. Mieczysław Antoni Nejman
- dowódca saperów dywizyjnych - mjr Tadeusz II Pisarski (szef saperów 41 DP)
- dowódca kawalerii dywizyjnej -
- szef sztabu - ppłk dypl. Józef Moszczeński (Wojskowe Biuro Historyczne)
- oficer operacyjny - kpt. dypl. Ludwik Sadowski (poległ 11 IX)
- oficer operacyjny - kpt. dypl. Władysław Malinowski (od 11 IX)
- oficer informacyjny - kpt. piech. Bohdan Łuczaj (od 10 IX oficer informacyjny w sztabie 13 Brygady Piechoty)
- dowódca łączności - kpt. Kazimierz Wojnarowski
- kwatermistrz – mjr dypl. Edmund Januszkiewicz
- szef sanitarny – mjr dr med. Henryk Czesław Jarocki
- szef służby uzbrojenia – mjr uzbr. Mieczysław Czesław Markiewicz
- szef służby intendentury – kpt. int. Sławomir Jan Pawłowski (do 9 IX)
- szef służby intendentury – kpt. int. Stanisław Musiał (od 17 IX)
- szef służby weterynaryjnej - mjr lek. wet. Marian Józkiewicz
- szef służby duszpasterskiej - proboszcz ks. Franciszek Juszczyk[11][12][a]
- komendant Kwatery Głównej – kpt. Jan Władysław Maciejewski (do 18 IX)
- komendant Kwatery Głównej – kpt. Mieczysław Sylwester Bobrownicki-Libchen (od 18 IX)
- oficer płatnik - por. Kozłowski[13]
- oficer żywnościowy - ppor. rez. Leszczyński[13]
- dowódca kompanii sztabowej - kpt. Loewenstamm Stanisław[13]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CXIX, CLXXXIV numer „44” oznaczał, że była to czwarta dywizja mobilizowana na terenie Okręgu Korpusu Nr IV. Trzy pierwsze to, dywizje czynne 7, 10 i 26..
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. LXXV.
- ↑ Jurga 1975 ↓, s. 266.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 477, 485.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 535.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 600.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 753.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 409.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 648.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 578.
- ↑ Barański i Kryska-Karski 1973 ↓, s. 34.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 406.
- ↑ a b c Barański i Kryska-Karski 1973 ↓, s. 35.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939: organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. T. 7. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Wacław Stachiewicz, Wierności dochować żołnierskiej : przygotowania wojenne w Polsce 1935-1939 oraz kampania 1939 w relacjach i rozważaniach szefa Sztabu Głównego i szefa Sztabu Naczelnego Wodza, Warszawa: Rytm, 1998, ISBN 83-86678-71-2, OCLC 830510751.
- Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
- Juliusz Rómmel: Za honor i ojczyznę. Wspomnienia dowódcy armii „Łódź” i „Warszawa”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1958.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Jan Wróblewski: Armia „Łódź” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Barański, Tadeusz Kryska-Karski: Piechota 1939-1945. Zeszyt 13. Londyn: Polish Institute, 1973.