Małopolska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
redakcyjne, interpunkcja, literówki,
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Państwo Wiślan: drobne merytoryczne
Linia 187: Linia 187:
[[Plik:Kraków widok ze statku na wiśle.jpg|thumb|220px|[[Wawel]] – dawna siedziba królów Polski]]
[[Plik:Kraków widok ze statku na wiśle.jpg|thumb|220px|[[Wawel]] – dawna siedziba królów Polski]]
[[Plik:Poland 992-1025 map PL.png|thumb|220px|Polska w okresie panowania Bolesława Chrobrego]]
[[Plik:Poland 992-1025 map PL.png|thumb|220px|Polska w okresie panowania Bolesława Chrobrego]]
Prawdopodobnie pod koniec [[VIII wiek|VIII w.]] powstało na ziemiach późniejszej Małopolski państwo Wiślan, które uznaje się wraz z państwem [[Polanie|Polan]] za kolebkę państwowości polskiej. Stolicą Wiślan był [[Kraków]] ([[Wawel]]) lub [[Wiślica]]. Istnieją hipotezy, jakoby Wiślanie w IX w. zostali podporządkowani [[Państwo wielkomorawskie|państwu wielkomorawskiemu]] i przyjęli [[chrześcijaństwo]] za jego pośrednictwem, nie znajdują one jednak przekonującego oparcia w materiale dowodowym. W X w. ziemie Wiślan znalazły się pod panowaniem [[Czechy|czeskim]].
Prawdopodobnie pod koniec [[VIII wiek|VIII w.]] powstało na ziemiach późniejszej Małopolski państwo Wiślan, które uznaje się wraz z państwem [[Polanie|Polan]] za kolebkę państwowości polskiej. Stolicą Wiślan był [[Kraków]] ([[Wawel]]) lub [[Wiślica]]. Nie jest pewne czy w skład państwa Wiślan wchodziła ziemia sandomierska, którą od ziemi krakowskiej odróżniają wzorce osadnictwa doby plemiennej oraz brak w ziem sandomierskiej "wielkich grodów" wiślańskich. Oddzielał także te regiony płaszcz lasów staszowskich (Puszcza Rytwiańska i Szydłowska). Istnieją hipotezy, jakoby Wiślanie w IX w. zostali podporządkowani [[Państwo wielkomorawskie|państwu wielkomorawskiemu]] i przyjęli za jego pośrednictwem [[chrześcijaństwo]], nie znajdują one jednak przekonującego oparcia w materiale dowodowym. Upadek państwa wielkomorawskiego nie przyniósł radykalnej zmiany sytuacji politycznej w Małopolsce. Być może w X wieku ziemie Wiślan znalazły się pod panowaniem [[Czechy|czeskim]], jednak nie da się rozstrzygnąć kiedy to nastąpiło, jaki miało zasięg, charakter i czy w ogóle miało miejsce<ref>Buko Andrzej, Zimie Polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, Univesitas, Kraków 2000, s.150-152</ref>.
{{main|Wiślanie}}
{{main|Wiślanie}}


Wersja z 23:35, 11 mar 2011

Małopolska – kraina historyczna Polski, obejmująca obecnie południowo-wschodnią część kraju, w górnym i częściowo środkowym dorzeczu Wisły oraz w dorzeczu górnej Warty. Stolicą regionu jest Kraków.

Nazwa Małopolska (łac. Polonia Minor) została po raz pierwszy użyta w źródłach pisanych w 1411 r.[1], a potwierdzona została dopiero w roku 1493 w Statucie Piotrkowskim króla Jana Olbrachta[2] (podczas obrad dwuizbowego sejmu walnego w Piotrkowie w latach 1493-1496)[3] w celu odróżnienia tej części państwa od Wielkopolski (łac. Polonia Maior). Pierwotne znaczenie tej nazwy nie jest pewne – słowa maior i minor można odczytywać tu w kilku kontekstach (nie tylko najbardziej oczywiste większa – mniejsza, ale też np. starsza – młodsza, rozszerzona – właściwa).

Szablon:Portal

Małopolska składa się głównie z następujących ziem historycznych: krakowskiej, sandomierskiej i lubelskiej[4], oraz z szeregu pomniejszych ziem (np. radomskiej).

Położenie

 Osobny artykuł: Wyżyna Małopolska.

Małopolska rozciąga się od Karpat na południu, po Pilicę i Liwiec na północy. Jest krainą w której przeważają góry i wyżyny. Północna część regionu to Niż Polski (południowa część Niziny Mazowieckiej oraz zachodni skrawek Polesia Lubelskiego). Środkowy pas krainy stanową Wyżyny i Kotliny (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Wyżyna Małopolska i Wyżyna Lubelska oraz Kotlina Sandomierska i Kotlina Oświęcimska. Administracyjnie położona jest w województwach: małopolskim, świętokrzyskim, lubelskim (zachodnia część), podkarpackim (zachodnia część), łódzkim (wschodnia część), mazowieckim (część południowa), śląskim (wschodnia i północna część).

Najwyższym szczytem Małopolski są Rysy (2499 m n.p.m.).

Podział

Małopolska składa się z mniejszych krain historycznych, które zazwyczaj dzielą się na mniejsze regiony zwane "Małymi Ojczyznami". Są to:

Stolicą regionu jest Kraków. Inne historyczne miasta Małopolski to: Sandomierz i Lublin (stolice przedrozbiorowych województw Małopolski) oraz Radom, Częstochowa, Sosnowiec, Bielsko-Biała[5], Dąbrowa Górnicza, Jaworzno, Będzin, Nowy Targ, Kazimierz Dolny, Kielce, Stalowa Wola, Tarnów, Ostrowiec Świętokrzyski, Dębica, Nowy Sącz, Olkusz, Tarnobrzeg, Myślenice, Wieliczka, Bochnia, Siedlce, Żywiec i Jasło.

Granice

Granica między Śląskiem a Małopolską

Małopolska graniczy na zachodzie ze Śląskiem i Wielkopolską. Granicę między Małopolską a Wielkopolską stanowi częściowo górna Warta oraz środkowa Pilica. Na południowym zachodzie tradycyjną granicą ze Śląskiem jest rzeka Biała – granica między dawnymi diecezjami wrocławską i krakowską. Na południowym zachodzie granica biegnie szczytami Beskidu Śląskiego: Klimczok, Barania Góra, Ochodzita. Teren księstwa: księstwa oświęcimskiego i zatorskiego w latach 1179 -1445 było we władaniu książąt opolsko-raciborskich, następnie cieszyńskich a także króla czeskiego. Na wysokości miast Czechowice-Dziedzice, Pszczyna i Bieruń rzeką graniczną jest Wisła aż do ujścia Przemszy którą dalej biegnie granica. W Górnośląskim Okręgu Przemysłowym granicą jest Brynica. W latach od 1331 do 1817 Imielin, Kosztowy i Chełm Śląski były własnością biskupów krakowskich. Do 1179 ziemia bytomska była częścią Małopolski.

Północą, mazowiecko-małopolską granicę stanowi Pilica oraz Liwiec. Na wschodzie graniczy z Rusią Czerwoną. Południowa granica Małopolski to granica Rzeczypospolitej (z wyjątkiem Spiszu i Orawy). Północna, południowa oraz wschodnia granica Małopolski, niemal w całości pokrywa się z granicami dawnych województw w czasie I Rzeczypospolitej: krakowskiego, sandomierskiego i lubelskiego[6].

Warunki naturalne

Wody

Małopolski Przełom Wisły w Kazimierzu Dolnym

Prawie cały region znajduje się w dorzeczu Wisły, tylko niewielkie zachodnie i południowe krańce znajdują się w dorzeczu Odry i Dunaju. Przez Małopolskę przepływają m.in. Wisła, Warta, Soła, Skawa, Raba, Dunajec, Wisłok, Wisłoka, San, Wieprz, Przemsza, Nida, Kamienna, Radomka oraz Pilica. Zasobność wód podziemnych na południu jest mała, natomiast na północy jest średnia. W Małopolsce znajduje się najwięcej źródeł wód mineralnych w całym kraju, szczególnie w Pieninach i Beskidzie Sądeckim gdzie występują wody "szczawy", gdzie znajdują się liczne uzdrowiska z wodami mineralnymi np: Busko-Zdrój, Muszyna, Krynica Górska.

Na terenie Małopolski leżą Jezioro Rożnowskie, Jezioro Czchowskie, Zbiornik Dobczycki, Zbiornik Czorsztyński, Jezioro Klimkowskie, Zbiornik Czaniecki, Jezioro Międzybrodzkie, Jezioro Żywieckie, Sosina.

Surowce

Kopalnia soli w Wieliczce

Region Małopolski, jest regionem w Polsce, w którym licznie występują złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, złoża siarki, gipsów, cynku i ołowiu piaskowce oraz wapienie. Na południu ziemi radomskiej występują złoża rudy żelaza oraz fosforydy. Okolice Wieliczki i Bochni słyną z wielowiekowej tradycji wydobywania soli kamiennej. Na terenie Małopolski leży węglowe Zagłębie Lubelskie. Wydobycie prowadzi się w KWK Janina, Kopalnia Węgla Kamiennego Kazimierz-Juliusz, KWK Brzeszcze, KWK Bogdanka, Kopalnia Węgla Kamiennego Brzeszcze-Silesia, Kopalnia węgla kamniennego-Południowy Koncern Węglowy SA, Sobieski Jaworzno III. Na terenie Małopolski występują również złoża surowców: bentonitowych, ceramicznych i ogniotrwałych, ilastych oraz znaczne złoża surowców skalnych zwięzłych[7].

Miasta

Kraków
Lublin
Częstochowa
Bielsko-Biała
Tarnów

Poniższa tabela stanowi wybór miast w Małopolsce z listy stu największych pod względem ludności miast w Polsce (stan na 30.06.2008)[8]:

L.p. Miasto Ludność Powierzchnia
(km²) 		Województwo
2. Kraków 756 441 326,80 małopolskie
9. Lublin 351 345 147,45 lubelskie
13. Częstochowa 241 449 159,71 śląskie
14. Radom 224 501 111,80 mazowieckie
15. Sosnowiec 221 775 91,06 śląskie
17. Kielce 205 655 109,65 świętokrzyskie
22. Bielsko-Biała[5] 175 476 124,51 śląskie
27. Dąbrowa Górnicza 128 560 188,73 śląskie
35. Tarnów 115 769 72,38 małopolskie
42. Jaworzno 95 383 152,67 śląskie
45. Nowy Sącz 84 492 57,58 małopolskie
48. Siedlce 77 102 32,00 mazowieckie
53. Ostrowiec Świętokrzyski 72 888 46,43 świętokrzyskie
66. Stalowa Wola 64 753 82,52 podkarpackie
71. Mielec 60 979 46,89 podkarpackie
76. Będzin 58 559 37,37 śląskie
84. Starachowice 52 430 31,82 świętokrzyskie
85. Zawiercie 52 290 85,25 śląskie
87. Tarnobrzeg 49 753 85,39 podkarpackie
88. Puławy 49 223 50,49 lubelskie
92. Skarżysko-Kamienna 48 308 64,39 świętokrzyskie
97. Dębica 46 693 34,02 podkarpackie

Ciekawostki:

Historia

 Osobny artykuł: Kalendarium historii Małopolski
UWAGA: sugestia rozszerzonej treści w nieistniejącym artykule - trzeba poprawić link.

Państwo Wiślan

Wawel – dawna siedziba królów Polski
Polska w okresie panowania Bolesława Chrobrego

Prawdopodobnie pod koniec VIII w. powstało na ziemiach późniejszej Małopolski państwo Wiślan, które uznaje się wraz z państwem Polan za kolebkę państwowości polskiej. Stolicą Wiślan był Kraków (Wawel) lub Wiślica. Nie jest pewne czy w skład państwa Wiślan wchodziła ziemia sandomierska, którą od ziemi krakowskiej odróżniają wzorce osadnictwa doby plemiennej oraz brak w ziem sandomierskiej "wielkich grodów" wiślańskich. Oddzielał także te regiony płaszcz lasów staszowskich (Puszcza Rytwiańska i Szydłowska). Istnieją hipotezy, jakoby Wiślanie w IX w. zostali podporządkowani państwu wielkomorawskiemu i przyjęli za jego pośrednictwem chrześcijaństwo, nie znajdują one jednak przekonującego oparcia w materiale dowodowym. Upadek państwa wielkomorawskiego nie przyniósł radykalnej zmiany sytuacji politycznej w Małopolsce. Być może w X wieku ziemie Wiślan znalazły się pod panowaniem czeskim, jednak nie da się rozstrzygnąć kiedy to nastąpiło, jaki miało zasięg, charakter i czy w ogóle miało miejsce[10].

 Osobny artykuł: Wiślanie.

Małopolska w okresie panowania Piastów i Przemyślidów

Pod koniec X wieku, Małopolskę Polanie wcielili do swego państwa (według jednej z teorii, w wyniku wojny polsko–czeskiej w 989[11]). Utworzono wtedy dwie prowincje: krakowską oraz sandomierską. Co najmniej od 1000 roku w Krakowie znajdowała się siedziba biskupstwa, która obejmowała znaczną część regionu, natomiast za panowania Kazimierza Odnowiciela miasto stało się główną siedzibą książęcą. W 1040 roku Kraków staje się stolicą Polski – Małopolska staje się główną dzielnicą Polski. W 1138 na mocy ustawy sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego kraj został podzielony na dzielnice, a seniorem z władzą zwierzchnią został najstarszy syn, Władysław II Wygnaniec. Ziemia Krakowska i Ziemia Sandomierska stały się główną częścią dzielnicy senioralnej. Kraków stał się siedzibą seniora. W 1177 w Małopolsce wybuchł bunt możnowładztwa przeciwko Mieszkowi III Staremu. Mieszko Stary został wygnany z kraju. W okresie rozbicia dzielnicowego Kraków był siedzibą księcia seniora, z czasem jednak książęta krakowscy stracili faktyczne zwierzchnictwo nad innymi władcami piastowskimi. W 1241 region został zniszczony podczas najazdu tatarskiego. Powołanie na tron krakowski Kazimierza II Sprawiedliwego, najmłodszego syna Bolesława III Krzywoustego, który łamiąc postanowienia senioratu zalegalizował swe rządy na zjeździe w Łęczycy. 25 maja 1243 roku Małopolanie pobili pod Suchodołem upominającego się o Kraków Konrada mazowieckiego. Władzę nad Małopolską objął syn Leszka Białego, Bolesław Wstydliwy. W 1259 roku miał miejsce drugi najazd tatarski, pod wodzą chana Burondy, na Polskę. Książę Bolesław V Wstydliwy schronił się na Węgrzech przed najeźdźcami. Walki trwają do 1260 roku. W 1279 roku po śmierci Bolesława Wstydliwego rządy w Krakowie objął Leszek Czarny. Książę prowadził wojny z książętami ruskimi, Jaćwingami, Litwinami, Tatarami. Od 1291 roku władcą Ziemi Krakowskiej zostaje król czeski Wacław II, a w 1305 roku Wacław III z rodu Przemyślidów. W 1320 w katedrze wawelskiej miała miejsce koronacja Władysława Łokietka, kończąca symbolicznie okres rozbicia dzielnicowego. Odtąd aż do 1734, Kraków był miejscem koronacji królów Polski. W 1333 umiera Władysław Łokietek. Pogrzeb króla w Krakowie umacnia rolę miasta jako metropolii monarszej. W tym samym roku rozpoczyna się panowanie Kazimierza Wielkiego. W XIV wieku na przedmieściach Krakowa powstały dwa kolejne miasta: na południu Kazimierz (1335) i na północy Kleparz (1366). Za panowania Kazimierza Wielkiego powstał wielki system obronny warowni królewskich zabezpieczających zachodnią granicę państwa od strony Śląska.

W 1364 roku z inicjatywy Kazimierza III Wielkiego powstała Akademia Krakowska. Uniwersytet został odnowiony i unowocześniony przez Jadwigę Andegaweńską i Władysława II Jagiełłę. W XIX wieku nadano mu nazwę Jagielloński, by podkreślić jego związki z tą dynastią.

W XIV wieku w ramach województwa sandomierskiego powstała ziemia lubelska, która w 1474 roku została z niego wydzielona (razem z ziemią łukowską) jako województwo.

I Rzeczpospolita

Małopolska (niem. Kleinpolen, napisana małymi literami) przed rokiem 1660, fragment mapy austriackiego towarzystwa bibliograficznego z roku 1892

W czasach I Rzeczypospolitej za Małopolskę powszechnie uważano tereny ówczesnych województw krakowskiego, sandomierskiego i lubelskiego, co miało swoje źródło w kształtowaniu się krain historycznych za czasów Piastów i Jagiellonów. Tak była ona rozumiana wśród ówczesnej ludności Polski[4].

Ponadto utworzona została, jako jednostka administracyjna, prowincja Małopolska, która obejmowała również Podlasie, Ruś Czerwoną, Podole, Wołyń, Ukrainę. Nie należy jej jednak mylić z właściwą Małopolską jako regionem historycznym.

Na początek XVI w. przypada największy rozwój Krakowa. Kraków i Małopolska stają się centrum rozwoju renesansu w Polsce. 10 kwietnia 1525 w Krakowie po wcześniejszym zawarciu traktatu między królem Zygmuntem I Starym a Albrechtem Hohenzollernem w dniu 8 kwietnia 1525 roku. W wyniku tego aktu Prusy Zakonne zostały przekształcone w Księstwo Pruskie jako lenno Polski. 1 lipca 1569 na sejmie w Lublinie zawarta została unia lubelska – umowa międzynarodowa Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim. W 1609 roku król Zygmunt III Waza przeniósł stolicę Polski z Krakowa do Warszawy i tym samym przyczynił się do zahamowania rozwoju miasta oraz spadku jego znaczenia.

3 stycznia 1661 w Krakowie został wydany pierwszy egzemplarz[12] Merkuriusza Polskiego dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający dla informacji pospolitej – najstarsza, polska, periodyczna gazeta. Nazwa pochodzi od rzymskiego boga Merkurego, patrona kupców. Wydawanie Merkuriusza zainicjowała królowa Ludwika Maria Gonzaga, żona Jana II Kazimierza[13]

W 1655 roku wojska szwedzkie zajęły większość Małopolski.

Czasy zaborów

Zabory Małopolski zaczęły się wcześniej niż w pozostałej części Polski, w 1770 r. Austria samorzutnie przejęła Spisz i powiaty nowotarski, nowosądecki i czorsztyński. W 1772 r w ramach I zaboru Austria zajęła południową Małopolskę do Wisły. W 1793 r. Prusy w ramach II zaboru zajęły północno-zachodnią Małopolskę z Częstochową. 24 marca 1794 r. Tadeusz Kościuszko na krakowskim rynku złożył przysięgę wierności Ojczyźnie i walki o jej niepodległość. Rozpoczęło się powstanie kościuszkowskie, które szybko upadło i rok później dokonano III rozbioru Polski. Kraków wszedł w skład zaboru austriackiego. Małopolska stała się częścią Austrii (otrzymała nazwę Galicja) i w niewielkim stopniu Prus.

Po III rozbiorze w 1795 do monarchii habsburskiej przyłączono ziemie, które nazwano Nową Galicją (w odróżnieniu od "starej", obejmującej tereny otrzymane w 1772). Nowa Galicja obejmowała terytoria między Pilicą i Bugiem wraz z Krakowem, Sandomierzem, Radomiem, Kielcami i Lublinem. Ziemie Nowej Galicji (wraz z Zamościem) zostały w 1809 przyłączone do Księstwa Warszawskiego.Wcześniej w 1807 r.,w wyniku traktatu w Tylży, północno-zachodnia część Małopolski weszła w skład Księstwa Warszawskiego. Wszystkie te tereny Małopolski nie wróciły już do Austrii, stając się po 1815 częścią Królestwa Kongresowego. W 1815 roku Małopolska została podzielona między Rosję i Austrię oraz powstałą Rzeczpospolitą Krakowską. Wolne Miasto Kraków – państwo utworzone na Kongresie Wiedeńskim z południowego skrawka Księstwa Warszawskiego, pozostawało pod kontrolą trzech państw sąsiednich: Imperium Rosyjskiego, Królestwa Prus i Cesarstwa Austriackiego. Państewko to przetrwało do 1846 roku, kiedy zostało anektowane przez Austrię.

W 1816 powstała w Kielcach[14], z inicjatywy Stanisława Staszica[15][16], pierwsza polska wyższa uczelnia technicznej[17] – Szkoła Akademiczno-Górnicza[18][19]

W 1818 – przeniesiono[20] do Kielc[21] stolicę województwa krakowskiego

Dotychczasowe rozumienie Małopolski zostało zatarte, zaś jej obie części zaczęły się różnicować społecznie i gospodarczo. Podziały administracyjne, narzucone przez zaborców przestały odzwierciedlać tradycję historyczną Polski. Zapoczątkowane wtedy utożsamianie Małopolski z Galicją po stronie austriackiej do dzisiaj ma swoje konsekwencje w podziale administracyjnym kraju, a także w polskiej tożsamości społecznej[4].

II Rzeczpospolita

W okresie od 1918-1944 Małopolska obejmowała teren województwa krakowskiego oraz województwa kieleckie i lubelskie. Natomiast województwo lwowskie, województwo tarnopolskie i województwo stanisławowskie były traktowane jako Małopolska Wschodnia.

Po odzyskaniu niepodległości Kraków i Małopolska stały się ośrodkiem nauki, sztuki i przemysłu.

20 października 1919 r. Naczelnik Państwa Marszałek Józef Piłsudski dokonał uroczystego otwarcia Akademii Górniczej w auli Uniwersytetu Jagiellońskiego.W 1925 r. założono w Krakowie Wyższe Studium Handlowe (dziś Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie)

W latach 1936-1939 w południowo-centralnych dzielnicach Polski powstawał Centralny Okręg Przemysłowy (COP). Był jednym z największych przedsięwzięć ekonomicznych II Rzeczypospolitej. Celem COP-u było zwiększenie ekonomicznego potencjału Polski, rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego, a także zmniejszenie bezrobocia wywołanego skutkami wielkiego kryzysu. Na rozwój COP-u przeznaczano w latach 1937-1939 około 60% całości wydatków inwestycyjnych o łącznej wartości 1925 mln zł.

 Zobacz też: Pierwsza repatriacja 1944-1946.

III Rzeczpospolita

We współczesnej polskiej tożsamości społecznej, do Małopolski najczęściej zaliczane są obszary obecnego województwa małopolskiego i względnie podkarpackiego[4] (pomimo, że większość jego terytorium leży w obrębie dawnej Rusi Czerwonej, w tym sam Rzeszów). Niemniej jednak zwraca się również uwagę na małopolskie korzenie terenów województwa świętokrzyskiego, oraz okolic Lublina, Radomia, Częstochowy i Bielska-Białej[5]). Historyczną częścią Małopolski jest też Zagłębie Dąbrowskie, leżące obecnie w Województwie śląskim.

Zobacz też

  1. ↑ Jak książę Bolesław i skryba Maciej Wielkopolskę stworzyli, z Jerzym Strzelczykiem rozmawia Piotr Bojarski (wersja elektroniczna, artykuł ukazał się z Gazecie Wyborczej w czerwcu 2007)
  2. ↑ Jerzy Krasuski, Inne spojrzenie na początki Polski. Skąd się wzięli Lechici? [w:] Tygodnik "Polityka" - nr 27 (2511) z dnia 09-07-2005; s. 66
  3. ↑ pod red. Adama Tatomira, Tysiąc lat dziejów Polski, Warszawa 1962, s.95
  4. ↑ a b c d Artykuł Historyczna Małopolska: http://www.nowamalopolska.pl/newsysn/formatka.php?idwyb=288
  5. ↑ a b c Miasto powstało z połączenia położonego na historycznym Śląsku Cieszyńskim Bielska i zaliczanej do historycznej Małopolski Białej Krakowskiej.
  6. ↑ "Do tej tak rozumianej Małopolski niewątpliwie ciążyły silnie pod różnymi względami tereny leżące nad Sanem i górnym Bugiem, czyli zachodnia część woj. ruskiego (ziemia przemyska i sanocka), woj. bełskie i ziemia chełmska." [w:] Studia historyczne: t. XVI. Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Kielcach, Polska Akademia Nauk. Komisja Nauk Historycznych. 1972. str. 119
  7. ↑ Surowce skalne
  8. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2008 r.) (GUS), [1]
  9. ↑ "Odkrywanie Małopolski". Dziennik Polski, 8 maja 2009. [dostęp 8 maja 2009]. (pol.).
  10. ↑ Buko Andrzej, Zimie Polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, Univesitas, Kraków 2000, s.150-152
  11. ↑ Gerard Labuda: Pierwsze państwo polskie. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989. ISBN 83-03-02969-X.
  12. ↑ 00000001.gif
  13. ↑ Muzeum Pałac w Wilanowie
  14. ↑ Kalendarium dziejów Kielc
  15. ↑ Stanisław Staszic - Jego życie i twórczość
  16. ↑ Muzeum Stanisława Staszica w Pilet
  17. ↑ Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
  18. ↑ Szkoła Akademiczno-Górnicza
  19. ↑ Stowarzyszenie Absolwentów "Dąbrowskiej Sztygarki"
  20. ↑ Okręgowa Rada Adwokacka w Kielcach - adwokaci kielce, aplikanci kielce, adwokatura, aplikacja adwokacka kielce - 2. Prehistoria
  21. ↑ Kielce - Historia Miasta

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Małopolska&oldid=25658734”