23 Kołobrzeski Pułk Artylerii Lekkiej

23 Pułk Artylerii Lekkiej
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1957
Nazwa wyróżniająca	Kołobrzeski
	Tradycje
Kontynuacja	23 Kołobrzeski Dywizjon Artylerii Armat; 23 Śląska Brygada Artylerii
	Organizacja
Numer	JW 1063
Dyslokacja	Bielsko-Biała
Rodzaj wojsk	Artyleria
Podległość	6 Pomorska Dywizja Piechoty

23 Kołobrzeski Pułk Artylerii Lekkiej (23 pal) – oddział artylerii lekkiej ludowego Wojska Polskiego.

Pułk został sformowany 28 lipca 1944 roku, we wsi Sadki, w okolicach Żytomierza), na podstawie rozkazu nr 0130 dowódcy 1 Armii Wojska Polskiego z 5 lipca 1944 roku, w składzie 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty. 17 października 1944 roku w Sadkach żołnierze pułku złożyli przysięgę^[3].

Działania bojowe

Podczas operacji warszawskiej wspierał działania 14 i 16 pułku piechoty, Od 19 stycznia do 11 lutego 1945 brał udział w walkach o przełamanie pasa przesłaniania Wału Pomorskiego, m.in. w natarciu na Nadarzycki Rejon Umocniony. Następnie walczył pod Wielobokami, Rudkami, Iłowcem i na zachód od Nadarzyc. W marcu uczestniczył w natarciu pod Wierzchowem wspierając walkę 14 pułku piechoty.

W Kołobrzegu wspierał piechotę na terenie stacji kolejowej i w porcie. W kwietniu zabezpieczał 1 DP na podejściach w czasie forsowania Odry, a pod koniec miesiąca uczestniczył w ciężkich walkach w rejonie Ktinigsforst i Friesack. Szlak bojowy zakończył nad Łabą 3 maja 1945.

Okres powojenny

Po zakończeniu działań wojennych pułk stacjonował w garnizonie Biała^[4]

29 września 1945 roku pułk otrzymał nazwę wyróżniającą "Kołobrzeski"^[5].

Na początku 1948 roku wprowadzono w pułku w miejsce baterii armat 76 mm baterię haubic 122 mm. 13 czerwca 1948 roku oddział otrzymał sztandar ufundowany przez społeczeństwo miasta i powiatu Bielsko-Biała oraz Biała Krakowska. W kwietniu 1952 roku jednostka podporządkowana została dowódcy 29 Dywizji Piechoty. W listopadzie 1955 roku, po rozformowaniu 29 DP, pułk ponownie podporządkowano dowódcy 6 DP.

W kwietniu 1957 pułk przeformowany został w 23 Kołobrzeski Dywizjon Artylerii Armat i podporządkowany bezpośrednio dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego^[6] . 30 marca i 1 kwietnia 1985 roku dywizjon przetransportowany został do garnizonu Zgorzelec. 2 kwietnia tego roku podporządkowany został dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, a następnie włączony w skład nowo powstałej 23 Brygady Artylerii Armat.

Żołnierze pułku

Dowódcy

mjr Anatol Lisiewicz (15 IX 1944 – 24 IV 1945^[7]^[8])
mjr Piotr Bykow (16 III – 31 III 1945)^[9]
płk Jan Nowakowski (1 IV 1945 – 31 V 1946)^[9]
ppłk Władysław Cywiński (1 VI – 15 XII 1946)^[9]
ppłk Paweł Bole (16 XII 1946)^[9]
mjr Józef Petruk (I 1951 – XII 1952)

Zastępcy dowódcy ds. polityczno-wychowawczych^[9]

por. Władysław Hołowiński (7 XI 1944 – 28 II 1945)
mjr Bolesław Wolniak (31 III – XI 1945)
por. Włodzimierz Laszuk
kpt. Władysław Koblański

Szefowie sztabu^[9]

mjr Grzegorz Pokotiłło (11 VII 1944 – 3 II 1945)
kpt. Leonid Leszczyński (4 II – 26 II 1945)
mjr Dogobert Łańcut (27 II – 30 VII 1945)
mjr Aleksiej Łobanow (1 VIII – 30 X 1945)
ppłk Józef Kozieł (2 XI 1945 – 7 V 1946)
mjr Wiktor Pawłow (8 V – 15 IX 1946)
mjr Jerzy Ponomarew (16 IX – 20 XII 1946)
mjr Jan Maziarz (21 XII 1946)

Oficerowie:

Józef Baryła

Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari^[10]

kpt. Władysław Hołowiński

Skład etatowy

Dowództwo i sztab

3 x dywizjon artylerii
- 2 x bateria artylerii armat
- 1 x bateria artylerii haubic
bateria parkowa

Stan etatowy liczył 1093 żołnierzy, w tym: oficerów – 150, podoficerów – 299, kanonierów – 644.

Na uzbrojeniu i wyposażeniu jednostki znajdowały się:

76 mm armaty – 24
122 mm haubice – 12
rusznice przeciwpancerne – 12
samochody – 108
ciągniki – 24

Przypisy

↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy
↑ ^a ^b Kajetanowicz 2005 ↓, s. 428.
↑ Ways 1967 ↓, s. 112.
↑ Kajetanowicz 2005 ↓, s. 429.
↑ Rozkaz Nr 225 ND WP z dnia 29 września 1945 r.
↑ Rozkaz organizacyjny MON nr 0025/Org. z 2 kwietnia 1957 roku
↑ Według Władysława Ways, pułkiem do 21 IV 1945 dowodził mjr Piotr Bykow.
↑ Adolf Stachula w swojej książce podaje, że Anatol Lisiewicz był dowódcą w okresie VII 1944 – 15 III 1945
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stachula 1981 ↓, s. 300.
↑ Godyk i Zaremba 1975 ↓, s. 323.

Bibliografia

Józef Godyk, Henryk Zaremba: Dywizjony w marszu bojowym. (Z dziejów 23 Kołobrzeskiego Pułku Artylerii Lekkiej). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Henryk Karski, Piotr Pertek, Mirosław Sołtyszewski, Leszek Szostek, 23 Śląska Brygada Artylerii. Tradycje i współczesność, Oddział Oświatowo-Wychowawczy Śląskiego Okręgu Wojskowego, Wrocław 1995.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Adolf Stachula: Szósta pomorska: z dziejów Szóstej Pomorskiej Dywizji Piechoty 1944-1948. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny im. Wandy Wasilewskiej, 1981. ISBN 83-11-06602-7.
Władysław Ways: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek artylerii. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.

[1] Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy

[CITEREFKajetanowicz2005428-2] Kajetanowicz 2005 ↓, s. 428.

[CITEREFWays1967112-3] Ways 1967 ↓, s. 112.

[CITEREFKajetanowicz2005429-4] Kajetanowicz 2005 ↓, s. 429.

[5] Rozkaz Nr 225 ND WP z dnia 29 września 1945 r.

[6] Rozkaz organizacyjny MON nr 0025/Org. z 2 kwietnia 1957 roku

[7] Według Władysława Ways, pułkiem do 21 IV 1945 dowodził mjr Piotr Bykow.

[8] Adolf Stachula w swojej książce podaje, że Anatol Lisiewicz był dowódcą w okresie VII 1944 – 15 III 1945

[CITEREFStachula1981300-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stachula 1981 ↓, s. 300.

[CITEREFGodykZaremba1975323-10] Godyk i Zaremba 1975 ↓, s. 323.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Dywizje artylerii	2 DA 5 DA 1 DA Plot 3 DA Plot 4 DA Plot
Brygady artylerii	1 SBM 6 BAL 4 BAPpanc 9 BAPpanc 11 BAPpanc 14 BAPpanc 2 BAH 3 BAH 7 BAH 1 BAA 5 BAC 8 BAC 10 BAC
Pułki moździerzy (pm)	1 2 3 5 6 (Szkolny) 8 10 11
Pułki artylerii lekkiej (pal)	1 2 3 5 6 22 23 33 34 35 36 37 38 39 40 43 45 48
Pułki artylerii przeciwpancernej (pappanc)	4 19 20 29 30 31 53 56 58 63 72 78
Pułki artylerii haubic (pah)	7 8 9 10 11 12 44 47 50
Pułki artylerii przeciwlotniczej (paplot)	15 16 17 18 26 32 61 66 69 75 77 79 81 83
Wyposażenie	120 mm moździerz ZiS 3 ZiS 2 M 30 MŁ 20 61 K KS 12

Dywizje artylerii	2 DA 5 DA 5 DAA 6 DAP 8 DAP 10 DAA
Brygady artylerii	1 BAC 1 SBM 2 BAH 3 BAH 4 BAPpanc 5 BAC 6 BAL 6 BAP (6 BAA) 7 BAH 8 BAC 9 BAPpanc 10 BAC 11 BAPpanc 12 BAC 13 BAC 14 BAC (14 BAA) 14 BAPpanc 15 BAC 16 BAA 17 BAH 18 BROT 19 BAH 20 BROT (2 BROT) 21 BAC (21 BAA) 22 BAPpanc 23 BAPpanc 24 BMC 25 BAH 26 BAH 27 BM 28 BAPpanc 29 BAH 30 BAHC 31 BAA 32 BROT 33 BAC (33 BAA) 34 BAHC 35 BAA 36 BROT (3 BROT)
Pułki moździerzy	1 pm 2 pm 3 pm 5 pm 6 szkol. pm 8 pm 10 pm 11 pm 12 pm 14 pm 15 pm 17 pm 18 pm 19 pm 21 pm 23 pm
Pułki artylerii lekkiej	1 pal 2 pal 3 pal 5 pal 6 pal 22 pal 23 pal 33 pal 34 pal 35 pal 36 pal 37 pal 38 pal 39 pal 40 pal 41 pal 42 pal 43 pal 45 pal 48 pal 54 pal 55 pal 114 pal 117 pal 119 pal 121 pal 122 pal 132 pal 134 pal 138 pal
Pułki artylerii ciężkiej	67 pac 71 pac 80 pac 82 pac 85 pac 112 pac 118 pac 120 pac 135 pac 139 pac 148 pac 159 pac
Pułki artylerii przeciwpancernej	4 pappanc 19 pappanc 14 pappanc 20 pappanc 29 pappanc 30 pappanc 31 pappanc 53 pappanc 56 pappanc 58 pappanc 63 pappanc 72 pappanc 78 pappanc 91 pappanc 92 pappanc 101 pappanc 105 pappanc 106 pappanc 110 pappanc 144 pappanc 156 pappanc
Pułki artylerii haubic	7 pah 8 pah 9 pah 10 pah 11 pah 12 pah 33 pah 34 pah 39 pah 41 pah 44 pah 47 pah 50 pah 68 pah 70 pah 73 pah 74 pah 87 pah 90 pah 103 pah 105 pah 108 pah 109 pah 113 pah 114 pah 116 pah 123 pah 127 pah 131 pah 140 pah
Pułki artylerii	1 pa 2 pa 3 pa 4 pa 5 pa 9 pa 16 pa 21 zpa 22 pa 33 pa 36 pa 37 pa 39 pa 40 pa 41 pa 59 zpa 76 mpa 113 pa
Polowe Techniczne Bazy Rakietowe	11 PTBR 15 PTBR 18 PTBR 21 PTBR
Dywizjony rakiet taktycznych	1 drt 10 drt 18 drt 19 drt 2 drt 22 drt 24 drt 4 drt 41 drt 42 drt 44 drt 5 drt 7 drt 8 drt
Dywizjony dowozu rakiet	25 ddr 28 ddr
Dywizjony artylerii BROT	27 da 28 da 16 da 17 da 9 da 13 da 3 da 6 da

Rodowód	Związek Patriotów Polskich PSZ w ZSRR (1943–1944) Armia Ludowa
Instytucje centralne	Naczelne Dowództwo (1944) Sztab Główny ND Główny Sztab Formowania Szefostwo Mobilizacji i Uzupełnień Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy Główne Kwatermistrzostwo
Formacje	1 AWP 2 AWP piechota na froncie wsch. broń pancerna na froncie wsch. artyleria na froncie wsch. Wojska Ochrony Pogranicza Wojskowa Służba Wewnętrzna
Struktura organizacyjna	OdB 1 Korpusu PSZ w ZSRR OdB WP w 1949 OdB WP w okresie stalinizmu OdB WP na przełomie lat 50/60 XX w. WP w latach 80.
Działania wojsk	bitwa pod Lenino przyczółki pod Dęblinem i Puławami przyczółek warecko-magnuszewski przyczółki warszawskie Praga Warszawa przełamanie Wału Pomorskiego operacja pomorska bitwa o Kołobrzeg forsowanie Nysy operacja łużycka forsowanie Odry operacja berlińska GO Rzeszów akcja „Wisła” GO Wisła Poznański Czerwiec Operacja „Dunaj” Grudzień 1970 wzgórza Golan stan wojenny w Polsce
Stalinizm w wojsku	Główny Zarząd Informacji obława augustowska walka z partyzantką niepodległościową i antykomunistyczną proces Tatar-Utnik-Nowicki proces generałów Uroczysko Baran Wojskowy Korpus Górniczy Kwatera na Łączce
Szkolnictwo wojskowe	ASG WAP WAT WAM WSOWOP WSOWZ SOR TOSWLot COS WSW