Przeprawy we Wrocławiu
Przeprawy we Wrocławiu współcześnie obejmują mosty i kładki oraz przepusty przerzucone nad licznymi rzekami, kanałami oraz mniejszymi ciekami przepływającymi przez Wrocławski Węzeł Wodny. Budowano także mosty tymczasowe, w tym między innymi mosty pontonowe. W historii miasta oprócz przepraw mostowych funkcjonowały także inne przeprawy: brody, promy, tratwy, łodzie. Brody stanowiły podstawę przepraw przez rzekę w początkowym okresie historii osadnictwa, szczególnie w rejonie obecnego Śródmiejskiego Węzła Wodnego, gdzie duża liczba stosunkowo płytkich ramion rzeki między licznymi wyspami dawała możliwość bezpiecznej przeprawy przez Odrę. W późniejszym okresie do przeprawiania osób i towarów stosowano łodzie i tratwy. Przeprawy oparte na żegludze istniały także w pobliżu mostów, w celu ich odciążenia, lub przy mostach płatnych konkurując cenowo[1][2]. Właśnie ze względu na dużą liczbę mostów nad ciekami wodnymi, w odniesieniu do Wrocławia, stosuje się niekiedy określenie Wenecja Północy[1] lub Polska Wenecja[3][4]. Najnowszym rodzajem przeprawy nad Odrą jest oddana do użytkowania w 2013 r. kolejka linowa Polinka[5][6].
Wody powierzchniowe[edytuj | edytuj kod]
Wody powierzchniowe we Wrocławiu to przede wszystkim to sieć rzek, ich ramion i kanałów, oraz mniejsze cieki wodne. Największe rzeki przepływające przez Wrocław to Odra, Bystrzyca, Oława, Ślęza i Widawa. Z mniejszych można wymienić rzeki Dobra i Zielona oraz mniejsze cieki takie jak: Ługowina, Brochówka, Leśna, Łękawica, Grabiszynka i inne. Liczne inwestycje w zakresie hydrotechniki obejmowały także budowę kanałów wodnych i przekopów. Największe z nich to Kanał Żeglugowy, Kanał Powodziowy, Kanał Różanka, Kanał Miejski, związane z rzeką Odra. Mniejsze kanały to np. Kanał Odpływowy, Kanał Kłokoczycki, Kanał Graniczny[1][2][7][8]. Oprócz nich występują w obszarze miasta niewielkie zbiorniki wodne, tj. starorzecza, stawy, glinianki i osadniki[7][8]. Potrzeba tworzenia we Wrocławiu przepraw przez wody powierzchniowe dotyczy przede wszystkim cieków wodnych. Zadaniem tych przepraw jest zapewnienie możliwości komunikacji i przemieszczania nad ciekami ludzi oraz towarów. W przypadku występujących we Wrocławiu jedynie niewielkich zbiorników wodnych, to w obrębie niektórych z tych zbiorników wybudowano niewielkie kładki dla celów rekreacji, przede wszystkim w obszarach wrocławskich parków i ogrodów.
Mosty i kładki[edytuj | edytuj kod]
Przeprawy mostowe obejmujące mosty i kładki to podstawowe budowle zapewniające możliwość komunikacji pomiędzy brzegami poszczególnych cieków. Jak wyżej zaznaczono we Wrocławiu znajduje się duża liczba mostów drogowych i kolejowych oraz kładek pieszych i pieszo–rowerowych. Mosty we Wrocławiu były budowane od początku istnienia osadnictwa w tym miejscu. Pierwsze przeprawy mostowe funkcjonowały obok innych przepraw, przede wszystkim brodów, łodzi i tratew. Przypuszcza się, na podstawie badań archeologicznych, że już około X wieku istniał most zapewniający połączenie z Ostrowem Tumskim. W źródłach historycznych wzmianka o moście najstarszym pochodzi z 1149 roku i dotyczy połączenia pomiędzy wyspa Piaskowa a osadą zlokalizowaną na lewym brzegu rzeki. Kolejne dokumenty pochodzące z 1267 i 1281 roku podają informację o moście łączącym wyspę Piaskowa z Ostrowem Tumskim. Przypuszcza się, że mosty te wznoszono w konstrukcji palowo-jarzmowej[1]. Stopniowo z biegiem rozwoju miasta oraz rozwoju kultury technicznej mosty stawały się podstawowymi przeprawami wypierając inne rodzaje przepraw opartych na żegludze lub brodach. Obecnie przeprawy we Wrocławiu opierają się o system przepraw mostowych i przepustów. Oprócz mostów ogólnodostępnych istnieje grupa przepraw mostowych przy różnych obiektach związanych z przemysłem i gospodarką wodną, dostępnych wyłącznie dla pracowników i obsługi położonych na terenie Wrocławia stopni wodnych. Przykładem takich przepraw są między innymi: most Jazu Rędzin na Stopniu Wodnym Rędzin, czy most przy Elektrowni Wodnej I. Także w czasach historycznych budowle piętrzące oraz siłownie wodne stanowiły często podstawę, którą wykorzystywano także do budowy przepraw przez rzeki[1][2].
Przepusty[edytuj | edytuj kod]
Przepusty uzupełniają system mostów dla małych cieków wodnych, dla których nie ma potrzeby budowy konstrukcji o dużych rozpiętościach. Stanowią one element korpusu drogi, przez który należy bezpiecznie przeprowadzić wody pewnego cieku wodnego. Oprócz zupełnie małych przepustów dla cieków o charakterze melioracyjnym istnieje we Wrocławiu grupa ciekawych konstrukcji przepustów, w tym grupa przepustów tradycyjnych. Należy także zauważyć, że w historii rozwoju budownictwa klasyfikacja tego typu budowli zmieniała się i pewne konstrukcje, które obecnie na podstawie określonych kryteriów zaliczane są do grupy przepustów, wcześniej klasyfikowane były jako mosty. Obecnie obiekty, w których przynajmniej jeden z wymiarów przekroju poprzecznego wynosi 0,6 m lub więcej oraz obiekty mostowe do 3 m rozpiętości zaliczane są do grupy obiektów nazywanych przepustami. Stąd wiele obiektów mostowych obecnie zostało przekwalifikowanych do kategorii przepustów[9][10][11][12].
Mosty tymczasowe i pontonowe[edytuj | edytuj kod]
W historii miasta budowano mosty tymczasowe nim powstały właściwe, stałe przeprawy mostowe w określonym miejscu. Takie rozwiązanie stosowane było między innymi po zakończeniu II wojny światowej, kiedy to Wrocław był w bardzo znacznym stopniu zniszczony. Zniszczenia te obejmowały także wiele wrocławskich mostów. Również remonty mostów i konieczność ich zamknięcia dla ruchu wymuszała budowę mostów tymczasowych na czas remontu i kierowanie ruchu tą drogą zastępczą. Takie rozwiązanie zastosowano między innymi podczas remontu w latach 2005-2008 Mostu Szczytnickiego[13][14]. Nim wybudowano Most Milenijny, w okresie święta zmarłych, regularnie budowano tymczasową przeprawę pontonową z Kozanowa na Osobowice, dla zapewnienia w okresie wzmożonego ruchu komunikacji z największą wrocławską nekropolią – Cmentarzem Osobowickim[15][16].
Promy[edytuj | edytuj kod]
Przeprawy promowe we Wrocławiu funkcjonowały zarówno jako przeprawy stałe, jak i czasowe, w okresie wyłączenia z ruchu, bądź robót budowlanych polegających na odbudowie, remoncie albo przebudowie mostu. Jedna z takich tymczasowych przepraw funkcjonowała w okresie powojennym podczas remontu Mostów Warszawskich[17]. Do lat 60 XX wieku funkcjonowała przeprawa promowa w rejonie dzisiejszej Kładki Zwierzynieckiej przy Ogrodzie Zoologicznym, łącząc osiedla Rakowiec z terenem osiedla Dąbie[18][19][20]. Do lat siedemdziesiątych funkcjonował również prom łączący Ulicę Rędzińska (Maślice Małe) z Ulicą Żużlowców (Rędzin). Obecnie z dawnego przewozu zostały jedynie przyczółki, a brak promu uniemożliwia korzystanie z drogi wojewódzkiej nr 320 przebiegającej tymi ulicami[21].
Kolej linowa[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec 2013 r. oddano do użytkowania kolej linową Polinka, która połączyłaby dwa brzegi rzeki Odry w okolicach Politechniki Wrocławskiej (okolice budynku C13 Politechniki Wrocławskiej przy Wybrzeżu Wyspiańskiego) i na przeciwległym brzegu okolice nowo wznoszonego budynku Geocentrum – kampus przy ulicy Na Grobli[5][6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Trasa turystyczna "Mosty i przeprawy". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007. s. 33. [dostęp 2010-02-22]. (pol.).
- ↑ a b c Trasa turystyczna "Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007. s. 39. [dostęp 2010-03-15]. (pol.).
- ↑ Wrocław - polska Wenecja. www.nocowanie.pl. [dostęp 2010-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-18)]. (pol.).
- ↑ Położenie i ogólna charakterystyka miasta Wrocław. www.071.pl. [dostęp 2010-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-03)]. (pol.).
- ↑ a b Polinka – kolejka linowa we Wrocławiu. visitwroclaw.eu. [dostęp 2021-12-29]. (pol.).
- ↑ a b Startuje Polinka, czyli kolejka linowa nad Odrą. www.wroclaw.pl, 2013-09-30. [dostęp 2021-12-29]. (pol.).
- ↑ a b POWIATOWY PROGRAM ZWIĘKSZENIA LESISTOŚCI MIASTA WROCŁAWIA. [w:] Załącznik do uchwały Nr LII/3183/06 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 8 czerwca 2006 roku [on-line]. wrosystem.um.wroc.pl, 2006-06-08. s. 107. [dostęp 2010-02-25]. (pol.).
- ↑ a b 5. Środowisko przyrodnicze. wrosystem.um.wroc.pl, 2002. s. 22. [dostęp 2010-02-25]. (pol.).
- ↑ dr hab. inż. Adam Wysokowski, mgr inż. Jerzy Howis: cz. 1 – Artykuł wprowadzający. [w:] Przepusty w infrastrukturze komunikacyjnej [on-line]. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne, marzec – kwiecień 2008. s. 6. [dostęp 2010-03-15]. (pol.).
- ↑ dr hab. inż. Adam Wysokowski, mgr inż. Jerzy Howis: cz. 2 – Aspekty prawne projektowania, budowy i utrzymania przepustów. [w:] Przepusty w infrastrukturze komunikacyjnej [on-line]. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne, maj – czerwiec 2008. s. 6. [dostęp 2010-03-15]. (pol.).
- ↑ dr hab. inż. Adam Wysokowski, mgr inż. Jerzy Howis: cz. 3 – Przepusty tradycyjne. [w:] Przepusty w infrastrukturze komunikacyjnej [on-line]. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne, lipiec – sierpień 2008. s. 6. [dostęp 2010-03-15]. (pol.).
- ↑ Instrukcja w sprawie występowania o dodawanie, usuwanie i przeniesienie obiektów mostowych, tuneli i przepustów w Rejestrze Jednolitych Numerów Inwentarzowych.. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. s. 29. (pol.).
- ↑ Przebudowa Mostu Szczytnickiego. wrocek.pl. [dostęp 2010-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-05)]. (pol.).
- ↑ Przebudowa mostu Szczytnickiego we Wrocławiu - ciąg drogi krajowej nr 8. www.wroclaw.pl. [dostęp 2010-03-15]. (pol.).
- ↑ Most Pontonowy (dawny). Wratislaviae Amici. [dostęp 2010-03-13]. (pol.).
- ↑ Żołnierze uratowali kobietę na wrocławskim moście pontonowym. gazeta.pl. [dostęp 2010-03-13]. (pol.).
- ↑ Mosty Warszawskie. Karłowice. [dostęp 2010-03-13]. (pol.).
- ↑ Halina Czarniecka-Kołodziej: KŁADKA ZWIERZYNIECKA. Rakowiec, Historia dzielnicy, 2006-09-26. [dostęp 2010-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-12)]. (pol.).
- ↑ Mariusz Tokarz: Kładka Zwierzyniecka. [w:] "PODRÓŻE PO MNIEJ ZNANYM WROCŁAWIU" - cz. I Grobla Szczytnicko–Bartoszowicka [on-line]. Wratislaviae Amici, 2005-01-23. [dostęp 2010-03-13]. (pol.).
- ↑ Przeprawa promowa. Wratislaviae Amici. [dostęp 2010-05-05]. (pol.).
- ↑ Maślice - ul. Rędzińska na samym jej końcu. Wratislaviae Amici, 2008-07-20. [dostęp 2010-05-17]. (pol.).
