Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
drobne redakcyjne |
||
Linia 88: | Linia 88: | ||
{{Zobacz kategorię|Kategoria:Pochowani w bazylice archikatedralnej Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu}} |
{{Zobacz kategorię|Kategoria:Pochowani w bazylice archikatedralnej Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu}} |
||
<gallery widths=150 perrow=5> |
<gallery widths="150" perrow="5"> |
||
Plik:7 Przemysl 018.jpg|Ołtarz główny |
Plik:7 Przemysl 018.jpg|Ołtarz główny |
||
Plik:Bazylika archikatedralna Przemysl - Matka Boska Jackowa.jpg|Ołtarz z Matką Bożą Jackową |
Plik:Bazylika archikatedralna Przemysl - Matka Boska Jackowa.jpg|Ołtarz z Matką Bożą Jackową |
||
Linia 100: | Linia 100: | ||
Plik:Archikatedra przemyska - wieza.jpg|Wieża |
Plik:Archikatedra przemyska - wieza.jpg|Wieża |
||
Plik:Przemyśl Bazylika Fasada.JPG|Fragment fasady |
Plik:Przemyśl Bazylika Fasada.JPG|Fragment fasady |
||
Plik:7 Przemysl 025.jpg|Portal barokowy |
|||
</gallery> |
</gallery> |
||
Wersja z 15:54, 13 mar 2020
A-425 z dnia 06.06.1983 r.[1] | |||||||
bazylika mniejsza, archikatedra, sanktuarium maryjne | |||||||
Archikatedra przemyska, widok z zamkowej wieży | |||||||
Państwo | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||
Wyznanie | |||||||
Kościół | |||||||
Parafia |
Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu | ||||||
• nadający tytuł |
od 1960 | ||||||
Wezwanie | |||||||
Przedmioty szczególnego kultu | |||||||
Relikwie | |||||||
| |||||||
| |||||||
Położenie na mapie Przemyśla | |||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |||||||
49°46′51″N 22°46′05″E/49,780833 22,768056 | |||||||
Strona internetowa |
Archikatedra Przemyska – główna świątynia Archidiecezji Przemyskiej, znajdująca się w Przemyślu przy placu Katedralnym. Potrójne sanktuarium: Matki Bożej Jackowej, św. Józefa Sebastiana Pelczara i bł. Jana Balickiego.
Po powstaniu diecezji w 1375 roku pierwszą katedrą do 1412 roku był drewniany kościół pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła, stojący na placu obok dzisiejszego kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa. Jako druga katedra służyła w latach 1412 – 1460 roku cerkiew katedralna wzniesiona z kamienia ciosowego na dziedzińcu przemyskiego zamku.
Na miejscu obecnej katedry i pod jej obecnym prezbiterium znajdują się fundamenty późnoromańskiej kamiennej rotundy z pierwszej połowy XIII w. Budowę obecnej katedry w stylu gotyckim rozpoczął w 1452 roku biskup Mikołaj Błażejowski[2]. Do 1474 roku zbudowano prezbiterium, jednak później prace wstrzymano[2]. Pod koniec XV wieku dobudowano nawę główną, która jednak została uszkodzona podczas najazdu Tatarów w 1495 roku. Odbudowę rozpoczął biskup Macieja z Drzewicy Drzewicki i zakończył w 1549 roku biskup Jan Dziaduski. Przy okazji, w obawie przed najazdami Wołochów i Tatarów, ufortyfikowano świątynię poprzez zbudowanie wokół niej muru i ustawienie na nim armat - mur ten istniał do 1839 roku.
W 1578 roku starosta przemyski, referendarz wielki koronny – Jan Tomasz Drohojowski (zm. 1605), ufundował obecną kaplicę Najświętszego Sakramentu zwaną też kaplicą Drohojowskich. Powstała na miejscu wcześniejszej rotundy św. Mikołaja. Kaplica ta została zbudowana w stylu renesansowym i nosiła pierwotnie wezwanie św. Tomasza.
Katedra przetrwała wojny XVII wieku, jednak 19 maja 1621 r. w kaplicy Drohojewskich doszło do pojedynku a następnie strzelaniny, po tym gdy do kaplicy wdarł się chorąży Jerzy Krasicki wraz z synem Stanisława „Diabła” Stadnickiego Zygmuntem i liczną grupą zbrojnych, po czym zelżył towarzystwo kasztelana poznańskiego Piotra z Bnina Opalińskiego[3]. Doprowadziło to rzucenia przez biskupa na miasto interdyktu.
W 1724 roku biskup Aleksander Antoni Fredro herbu Bończa postanowił nadać gotyckiej katedrze stylistykę barokową. Powstała też w tym czasie barokowa kaplica Fredrów. Podczas przebudowy w prezbiterium umieszczono potężny barokowy Wielki Ołtarz i nowe stalle Niedługo po zakończeniu prac w 1733 roku zawaliło się sklepienie, niszcząc częściowo wyposażenie kościoła oraz krypty. Do roku 1743 kościół odbudowano, a w 1744 r. biskup Hieronim Sierakowski poświęcił odbudowaną świątynię. Zbudowano też wtedy pierwsze piętro dzwonnicy.
Od 1884 roku do 1907 trwała renowacja świątyni pod kierunkiem Tomasza Prylińskiego, a za rzeźby odpowiadał Ferdynand Majerski - dla upamiętnienia jego głowa została wykuta w kamieniu na fasadzie świątyni[4]. W tym czasie przywrócono najstarszym częściom kościoła, a więc prezbiterium, charakter gotycki. Dobudowano też drugą kondygnację wieży ustawiając w narożnikach posągi i montując tarcze zegarowe. Całość zwieńczono hełmem[2].
W 2014 udostępniono dla zwiedzających krypty pod świątynią. Najcenniejszym elementem podziemi są zewnętrzne ściany romańskiej rotundy św. Mikołaja, pochodzące prawdopodobnie z 1215, składającej się z kolistej nawy oraz podkowiastej absydy. W znajdującym się tu lapidarium umieszczono elementy architektoniczne świątyni sprzed katastrofy budowlanej 1733, a w ossuariach - szczątki pochowanych tu zmarłych[5].
- Zobacz też kategorię:
-
Ołtarz główny
-
Ołtarz z Matką Bożą Jackową
-
Ołtarz boczny
-
Witraż nad głównym ołtarzem
-
Ambona
-
Stalle
-
Organy
-
Kaplica Fredrów
-
Fasada
-
Wieża
-
Fragment fasady
-
Portal barokowy
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-29] .
- ↑ a b c Katedra w Przemyślu [online], zabytki.przemysl.pl [dostęp 2020-03-13] .
- ↑ https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/20406/20868?fbclid=IwAR2lSrGALObw-y3EqtakfYtoiIDCBIXhwnQKHm89fGR5_7BeJ14l3JJgSNs
- ↑ Zdzisław Szeliga: Ferdynand Majerski. Postać z katedralnego gzymsu. lasko.webd.pl. [dostęp 15 listopada 2014].
- ↑ Zobacz podziemia sprzed wieków, „Metro” 24 XI 2014.
Linki zewnętrzne
- Architektura I Rzeczypospolitej (województwo ruskie)
- Bazyliki w Polsce
- Katastrofy budowlane
- Katedry rzymskokatolickie w Polsce
- Kościoły rzymskokatolickie w Przemyślu
- Świątynie pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela
- Świątynie pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
- Zabytkowe kościoły w Przemyślu
- Sanktuaria maryjne archidiecezji przemyskiej
- Potrójne sanktuaria
- Architektura gotyku w województwie podkarpackim