Przejdź do zawartości

Krzyż Oświęcimski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krzyż Oświęcimski
Awers
Awers
Rewers
Rewers
Baretka
Baretka
Ustanowiono

14 marca 1985

Wycofano

8 maja 1999
(ustawa z dnia 16.10.1992)

Wielkość

42 × 42 mm

Kruszec

srebrzony, oksydowany

Wydano

35 949 krzyży

Powyżej

Krzyż Bitwy pod Lenino

Poniżej

Medal „Za waszą wolność i naszą”

Projektant

Edward Gorol

Krzyż Oświęcimski – polskie odznaczenie państwowe ustanowione ustawą z dnia 14 marca 1985[1] jako wyraz hołdu dla osób więzionych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych za udział w walce o wyzwolenie Polski spod okupacji niemieckiej, działalność patriotyczną, rewolucyjną i postępową, z powodu przynależności narodowej lub rasowej oraz z innych przyczyn politycznych, w hołdzie dla ich męczeństwa i odwagi. Nazwa odznaczenia pochodzi od obozu koncentracyjnego Auschwitz (który w okresie Polski Ludowej pod nazwą „Oświęcim” był symbolem męczeństwa ludności polskiej w obozach koncentracyjnych).

Zasady nadawania

[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Oświęcimski był nadawany obywatelom polskim, mógł być również nadawany osobom, które były więzione jako obywatele polscy, a w chwili nadania posiadali obywatelstwo innego państwa, oraz w szczególnych przypadkach także obywatelom innych państw, więzionym z przyczyn politycznych, zwłaszcza uczestnikom obozowego ruchu oporu. Krzyż mógł być nadany pośmiertnie.

Krzyż Oświęcimski nadawała Rada Państwa na wniosek:

  • Związku Bojowników o Wolność i Demokrację – w odniesieniu do członków związku
  • Prezesa Urzędu do Spraw Kombatantów – w odniesieniu do innych osób
  • Ministra Spraw Zagranicznych – w odniesieniu do obywateli polskich stale przebywających za granicą oraz obywateli innych państw

Z dniem 8 maja 1999 nadawanie Krzyża Oświęcimskiego uznano za zakończone[2].

Opis odznaki

[edytuj | edytuj kod]

Odznaką Krzyża Oświęcimskiego[3] jest krzyż równoramienny, prosty o wymiarach 42 × 42 mm, srebrzony, oksydowany. Na awersie krzyża w części środkowej znajduje się kompozycja trójkąta czerwonego z literą P (naszywki stosowanej w niemieckich obozach koncentracyjnych dla Polaków) na tle drutów kolczastych i dwóch słupów. Na poziomych ramionach jest napis 19391945. Na rewersie umieszczony jest napis w czterech wierszach: PRL / WIĘŹNIOM / HITLEROWSKICH / OBOZÓW KONCENTRACYJNYCH. Po 1989 na rewersie zamiast napisu PRL umieszczono napis RP.

Wstążka krzyża ma szerokość 40 mm, z jedenastoma pionowymi paskami w kolorach jasnopopielatych i niebieskich (w kolorach „pasiaków” – ubiorów więźniów).

Krzyż Oświęcimski, wedle starszeństwa polskich odznaczeń, noszono na lewej stronie piersi po Krzyżu Partyzanckim, a od 1992 noszony jest po aktualnych odznaczeniach państwowych.

Projektantem odznaki był rzeźbiarz, medalier Edward Gorol.

Odznaczeni

[edytuj | edytuj kod]

30 sierpnia 1985 w siedzibie Rady Państwa w Warszawie odbyła się uroczystość dekoracji Krzyżami Oświęcimskimi pierwszej grupy byłych więźniów obozów koncentracyjnych[4]. Według danych Biura Odznaczeń Państwowych Kancelarii Rady Państwa oraz Biura Odznaczeń Kancelarii Prezydenta RP nadano łącznie 35 949 krzyży[5].

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Krzyżem Oświęcimskim.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o ustanowieniu Krzyża Oświęcimskiego (Dz.U. z 1985 r. nr 14, poz. 59)
  2. Art. 7 pkt. 1 ust. 4 ustawy z dnia 16 października 1992 r. Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy.(Dz.U. z 1992 r. nr 90, poz. 451)
  3. Art. 4 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o ustanowieniu Krzyża Oświęcimskiego
  4. Krzyże Oświęcimskie dla pierwsze grupy b. więźniów obozów koncentracyjnych. „Nowiny”, s. 1, Nr 203 z 31 sierpnia – 1 września 1985. 
  5. Wojciech Stela: Polskie ordery i odznaczenia (Vol. I). Warszawa: 2008, s. 20.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]