Maciej Płażyński

Maciej Płażyński

Data i miejsce urodzenia	10 lutego 1958 Młynary
Data i miejsce śmierci	10 kwietnia 2010 Smoleńsk
Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 20 października 1997 do 18 października 2001
Przynależność polityczna	Akcja Wyborcza Solidarność / Platforma Obywatelska
Poprzednik	Józef Zych
Następca	Marek Borowski
Wicemarszałek Senatu VI kadencji
Okres	od 27 października 2005 do 4 listopada 2007
Przynależność polityczna	Koło Senatorów Niezależnych i Ludowych
Przewodniczący Platformy Obywatelskiej
Okres	od 2001 do 2003
Następca	Donald Tusk
Przewodniczący Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej
Okres	od 2001 do 2003
Przynależność polityczna	Platforma Obywatelska
Następca	Donald Tusk
Wojewoda gdański
Okres	od 4 sierpnia 1990 do 11 lipca 1996
Poprzednik	Jerzy Jędykiewicz
Następca	Henryk Wojciechowski
Odznaczenia

Maciej Płażyński podczas ceremonii otwarcia VIII Światowych Zimowych Igrzysk Polonijnych w Zakopanem (6 marca 2010)

Podczas Zgromadzenia Posłów i Senatorów z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja w Sali Obrad Senatu (2 maja 2007)

Maciej Płażyński (ur. 10 lutego 1958 w Młynarach, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku) – polski prawnik i polityk. Wojewoda gdański w latach 1990–1996, marszałek Sejmu III kadencji w latach 1997–2001, jeden z liderów Akcji Wyborczej Solidarność, a następnie współzałożyciel Platformy Obywatelskiej, przewodniczący partii i jej klubu parlamentarnego w latach 2001–2003, poseł na Sejm III, IV i VI kadencji, senator i wicemarszałek Senatu VI kadencji w latach 2005–2007.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Pasłęku, następnie przez rok pracował fizycznie w województwie katowickim, w tym przy budowie Huty Katowice w Dąbrowie Górniczej. W 1977 rozpoczął studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, które ukończył w 1991.

Działalność polityczna w okresie PRL

W latach 80. należał do Ruchu Młodej Polski. W 1980 był współzałożycielem Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Jesienią 1981 koordynował strajk okupacyjny na Uniwersytecie Gdańskim, następnie działał w opozycji solidarnościowej. W 1983 współtworzył i do 1990 kierował Spółdzielnią Pracy Usług Wysokościowych „Świetlik” (później przemianowanej na „Gdańsk”). W przedsiębiorstwie tym znalazło zatrudnienie wielu działaczy opozycji demokratycznej, m.in. Donald Tusk i Jan Krzysztof Bielecki. W 1987 został prezesem konserwatywnego Klubu Myśli Politycznej im. Lecha Bądkowskiego, skupiającego środowisko gdańskich konserwatystów i liberałów. W 1989 współtworzył stowarzyszenie Kongres Liberałów.

Działalność polityczna w III RP

Lata 1990–1997

W sierpniu 1990 został powołany przez premiera Tadeusza Mazowieckiego na urząd wojewody gdańskiego. Jeszcze w tym samym roku został członkiem Koalicji Republikańskiej, która w 1992 przystąpiła do Partii Konserwatywnej. W 1991 ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Jako wojewoda gdański w marcu 1992 pomagał w utworzeniu pierwszej sportowej spółki akcyjnej Lechii Gdańsk. Nadto w 1996 pomagał w szukaniu sponsorów oraz wsparcia dla podupadającego klubu piłkarskiego Lechia/Olimpia Gdańsk, który mimo tego w ciągu dwóch lat spadł o dwie klasy rozgrywkowe, po czym został rozwiązany. Urząd wojewody sprawował do lipca 1996.

Odwołanie Macieja Płażyńskiego przez premiera Włodzimierza Cimoszewicza spowodowało szereg protestów przedstawicieli samorządów lokalnych, stoczniowców i innych grup zawodowych, których kulminacją był kilkutysięczny wiec pod gdańskim Dworem Artusa. W tym samym roku został wiceprzewodniczącym Akcji Wyborczej Solidarność w województwie gdańskim.

Lata 1997–2005

W wyborach kandydował do Sejmu z ramienia AWS w okręgu gdańskim. Uzyskał mandat posła III kadencji, otrzymując 124 683 głosów (najlepszy indywidualny wynik w tych wyborach w Polsce). W październiku 1997 wybrano go na urząd marszałka Sejmu, który sprawował przez całą kadencję parlamentu. Dołączył do powstałego również w 1997 Ruchu Społecznego AWS.

19 stycznia 2001 wraz z Andrzejem Olechowskim i Donaldem Tuskiem współtworzył Platformę Obywatelską, z listy której po raz drugi został posłem w tym samym roku w okręgu gdańskim. W wyborach zdobył 66 290 głosów, co stanowiło najlepszy indywidualny wynik wyborczy w tym okręgu (wyprzedził o ponad 13 tysięcy głosów drugiego w kolejności Lecha Kaczyńskiego z PiS).

Po przekształceniu PO w partię objął stanowisko jej pierwszego przewodniczącego. Stanął też na czele klubu parlamentarnego tej partii. W 2002 negocjował utworzenie koalicji wyborczej PO i PiS w wyborach samorządowych. Odszedł z PO w 2003, oficjalnie powołując się na rozbieżności programowe. W Sejmie IV kadencji był członkiem Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej.

Przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2004 zorganizował własny komitet pod nazwą Narodowy Komitet Wyborczy Wyborców, skupiający głównie byłych działaczy AWS, a także działaczy UW i innych ugrupowań prawicy. Maciej Płażyński nie wystartował w tych wyborach. NKWW uzyskał w skali kraju 13 495 głosów, nie przekraczając progu wyborczego.

Lata 2005–2010

W wyborach parlamentarnych w 2005 startował jako niezależny kandydat do Senatu, zdobywając w okręgu gdańskim największą liczbę głosów (około 151 tysięcy) i tym samym mandat senatora VI kadencji. 27 października 2005 został wybrany na wicemarszałka. Przed drugą turą wyborów prezydenckich w 2005 zadeklarował poparcie dla Lecha Kaczyńskiego. Po uzyskaniu refundacji za kampanię wyborczą wspomógł klub KS Oliva, współfinansując budowę nowoczesnego boiska ze sztuczną nawierzchnią obok gimnazjum nr 23 w Gdańsku.

We wrześniu 2007 ogłosił, że w przedterminowych wyborach wystartuje do Sejmu z listy PiS w Gdańsku. W wyborach z października tego samego roku po raz trzeci uzyskał mandat poselski, zdobywając 58 318 głosów, zajmując indywidualnie trzecie miejsce za Sławomirem Nowakiem i Jarosławem Wałęsą (z PO).

Wkrótce po rozpoczęciu kadencji wystąpił z klubu parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości. W listopadzie 2007 został członkiem Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, w kwietniu 2008 wszedł w skład Podkomisji stałej do spraw przygotowania Polski do organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej „UEFA Euro 2012”, natomiast w listopadzie 2009 w skład Podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowego i poselskiego projektów ustaw o sporcie. We wszystkich komisjach i podkomisjach zasiadał do śmierci. Według arcybiskupa Sławoja Leszka Głódzia pod koniec kwietnia 2010 miał ogłosić swój start w wyborach prezydenckich w 2010.

Działalność społeczna

Był członkiem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. 11 maja 2008 został wybrany na prezesa „Wspólnoty Polskiej” w Warszawie, stowarzyszenia zajmującego się opieką nad Polonią, zwłaszcza w krajach postradzieckich. Zastąpił na tym stanowisku Andrzeja Stelmachowskiego. Pełniąc tę funkcję, w sierpniu 2009 wystosował list do kanclerz Angeli Merkel, w którym zaapelował o życzliwe potraktowanie postulatów wystosowanych przez polskie organizacje w Niemczech wobec rządu niemieckiego, dotyczących m.in. kwestii symetrycznej realizacji zobowiązań wynikających z polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie w zakresie wspierania kultury polskiej w Niemczech, zwrotu zagrabionej w 1940 własności polskich organizacji i moralnego zadośćuczynienia dla działaczy polskich organizacji w Niemczech, którzy trafili z tego powodu do obozów koncentracyjnych, jak też wyjaśnienia statusu prawnego Polaków w Niemczech (nieposiadających od 1940 statusu mniejszości narodowej). Kierowana przez niego Wspólnota Polska opracowała obywatelski projekt ustawy o repatriacji. Po jego śmierci koordynacją zbierania podpisów zajmował się jego syn Jakub.

Śmierć i pogrzeb

Sarkofag Macieja Płażyńskiego w gdańskiej bazylice Mariackiej

Tablica upamiętniająca Macieja Płażyńskiego w gmachu Sejmu

Zginął 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Został pochowany 21 kwietnia tego samego roku w kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej, w bazylice mariackiej w Gdańsku, stając się drugą osobą (po prałacie Józefie Zator-Przytockim) pochowaną tam w okresie powojennym. Mszy świętej pogrzebowej przewodniczył abp Sławoj Leszek Głódź. W uroczystościach pogrzebowych udział wzięli przedstawiciele najwyższych władz państwowych, w tym premier Donald Tusk oraz marszałek Sejmu Bronisław Komorowski.

Życie prywatne

Jego rodzice i młodszy brat zostali weterynarzami. Rodzina matki Danuty pochodziła z Wielkopolski, a rodzina ojca Wojciecha z Lublina i Tarnopola. Dziadek ze strony ojca służył w 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich.

Maciej Płażyński był żonaty z Elżbietą (sędzią Sądu Okręgowego w Gdańsku), miał troje dzieci: Jakuba (ur. 1984), Katarzynę (ur. 1986) i Kacpra (ur. 1989).

Wyniki wyborcze

Wybory	Komitet wyborczy		Organ	Okręg	Wynik
1997		Akcja Wyborcza Solidarność	Sejm III kadencji	nr 11	124 683 (21,87%)
2001		KWW Platforma Obywatelska	Sejm IV kadencji	nr 25	66 290 (18,32%)
2005		KWW Macieja Płażyńskiego	Senat VI kadencji	nr 24	151 018 (43,20%)
2007		Prawo i Sprawiedliwość	Sejm VI kadencji	nr 25	58 318 (12,34%)

Odznaczenia, wyróżnienia i upamiętnienie

W 2000 został uhonorowany Orderem Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy. Otrzymał tytuły honorowego obywatela Młynar, Pucka, Pionek i Lidzbarka Warmińskiego.

Postanowieniem z 16 kwietnia 2010 marszałek Sejmu Bronisław Komorowski wykonujący obowiązki prezydenta RP, na wniosek Kapituły Orderu Odrodzenia Polski, za wybitne zasługi w służbie państwu i społeczeństwu, odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Tego samego dnia rada miejska w Sopocie podjęła uchwałę o nazwaniu jego imieniem ronda przy skrzyżowaniu ulic Bitwy pod Płowcami i Polnej. Wyróżniony też pośmiertnie Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2010) oraz Odznaką Honorową za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego (2015).

Maciejowi Płażyńskiemu poświęcono tablice pamiątkowe: w siedzibie Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (odsłonięta 18 października 2010), w gmachu Sejmu w Warszawie (odsłonięta 20 października 2010) oraz na ul. Szerokiej 80/81 w Gdańsku-Śródmieściu (odsłonięta 10 kwietnia 2011). Jego imieniem nazwano m.in. ronda w Rumi (2010), Brusach (2010), Pucku (2010), Nowym Dworze Gdańskim (2011) i Białej Podlaskiej (2015), wiadukt 800-lecia Tczewa (2010) oraz aleję w Gdańsku będącą częścią Drogi Zielonej (2016).

W 2011 Maciej Płażyński został patronem tramwaju Pesa Swing 120NaG SWING Gdańskich Autobusów i Tramwajów o numerze bocznym 1041.

W 2012 została ustanowiona Nagroda im. Macieja Płażyńskiego przyznawana dziennikarzom i mediom służącym Polonii. W 2018 na terenie kampusu Uniwersytetu Gdańskiego w Oliwie otwarto EkoPark im. Macieja Płażyńskiego, w którym w 2020 ustawiono upamiętniający polityka pomnik.

Bibliografia

• Strona sejmowa posła VI kadencji. [dostęp 2023-11-03].
• Biogram na stronie Senatu (VI kadencja). [dostęp 2010-04-10].