Angela Merkel
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 17 lipca 1954 Hamburg | |
| Kanclerz Niemiec | ||
| Okres | od 22 listopada 2005 | |
| Przynależność polityczna | Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU) | |
| Poprzednik | Gerhard Schröder | |
| Minister Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Reaktorów Atomowych | ||
| Okres | od 17 listopada 1994 do 26 października 1998 | |
| Poprzednik | Klaus Töpfer | |
| Następca | Jürgen Trittin | |
| Minister do spraw Kobiet i Młodzieży | ||
| Okres | od 18 stycznia 1991 do 17 listopada 1994 | |
| Poprzednik | Ursula Lehr | |
| Następca | Claudia Nolte | |
| Przewodnicząca CDU | ||
| Okres | od 17 lutego 2000 do 7 grudnia 2018 | |
| Przynależność polityczna | Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU) | |
| Poprzednik | Wolfgang Schäuble | |
| Następca | Annegret Kramp-Karrenbauer | |
| ||
| Odznaczenia | ||
          [1]
| ||
Angela Dorothea Merkel z domu Kasner (wym. [ˈaŋɡela doʀoˈte:a ˈmɛʁkl̩] (
odsłuchaj)[a]; ur. 17 lipca 1954 w Hamburgu) – niemiecka fizyczka, polityczka, w latach 2000–2018 przewodnicząca Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej, od 2005 kanclerz Niemiec (niem. Bundeskanzlerin). Posłanka do niemieckiego parlamentu (Bundestagu) z powiatu Vorpommern-Rügen w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie.
Według czasopisma „Forbes” była najbardziej wpływową kobietą świata (2011)[2]; Człowiek Roku tygodnika „Time” (2015)[3]. Od czasu wyboru Donalda Trumpa na prezydenta USA wielu komentatorów politycznych uznało ją za liderkę tzw. „Wolnego Świata”[4][5][6][7][8].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Rodzina, młodość i wykształcenie[edytuj | edytuj kod]
Angela Merkel pochodzi z rodziny o częściowo polskich korzeniach. Dziadek Merkel ze strony ojca, Ludwik Marian Kaźmierczak (1896–1959), pochodził z Poznania i był nieślubnym dzieckiem Anny Kaźmierczak i Ludwika Wojciechowskiego[9]. W 1915 roku został zmobilizowany do armii niemieckiej i walczył przeciw Francji. Następnie w nieznanych okolicznościach znalazł się po drugiej stronie frontu. Służył w armii gen. Józefa Hallera. Po kapitulacji Niemiec znalazł się w Polsce, możliwe że kontynuował szlak bojowy armii Hallera w walkach przeciw Ukraińcom i bolszewikom. Po wojnie (przed 1923 r.) wyjechał z narzeczoną do Berlina[10], a w 1930 roku zdecydował się na zmianę nazwiska rodziny na Kasner[11]. Jego syn, a ojciec Angeli Merkel, Horst Kasner (ur. 6 sierpnia 1926 w Berlinie, zm. 2 września 2011), był pastorem kościoła luterańskiego, a matka, Herlind z d. Jentzsch (ur. 8 lipca 1928 w Gdańsku, zm. 10 kwietnia 2019[12]), nauczycielką łaciny i angielskiego[13]. Dziadkowie Merkel i jej matka do 1936 roku mieszkali w Elblągu[14][15], a następnie przeprowadzili się do Hamburga.
Angela Merkel dorastała w Niemieckiej Republice Demokratycznej (NRD)[13], mieszkała w Templinie, dokąd rodzina przeprowadziła się z zachodnioniemieckiego Hamburga w kilka miesięcy po jej urodzeniu. Przeprowadzka nastąpiła ze względu na objęcie przez ojca parafii w NRD. Jako pastor pracował on w Templinie do śmierci w 2011 roku. Sama Merkel po ukończeniu szkoły średniej w Templinie udała się do Lipska, gdzie studiowała[16] fizykę (1973–1978). Następnie w latach 1978–1990 pracowała w Centralnym Instytucie Chemii Fizycznej Akademii Nauk NRD (Zentralinstitut für physikalische Chemie der Akademie der Wissenschaften der DDR). W 1986 r. uzyskała doktorat z chemii fizycznej.
Kariera polityczna[edytuj | edytuj kod]
W młodości Angela Merkel należała do komunistycznej organizacji Wolna Młodzież Niemiecka (FDJ)[17], gdzie w latach 80. pełniła funkcję sekretarza ds. kultury[18][19]. W 1989 po upadku Muru Berlińskiego zaangażowała się w powstający ruch demokratyczny. Pod koniec 1989 Merkel dołączyła się do nowej partii „Demokratischer Aufbruch” (Demokratyczny Przełom). Po pierwszych demokratycznych wyborach w NRD pełniła funkcję zastępcy rzecznika rządu Lothara de Maizière’a. Po zjednoczeniu Niemiec w październiku 1990 i wyborach ogólnoniemieckich została deputowaną do Bundestagu oraz ministrem do spraw kobiet i młodzieży w rządzie Helmuta Kohla. W 1994 r. została ministrem środowiska, ochrony zasobów naturalnych i bezpieczeństwa jądrowego.
Kariera w CDU[edytuj | edytuj kod]
Kiedy Helmut Kohl przegrał wybory w 1998, Merkel zajmowała stanowisko sekretarza generalnego CDU. W wyniku skandalu finansowego, który wybuchł wewnątrz partii, wielu prominentnych polityków CDU zostało skompromitowanych, przede wszystkim były kanclerz Kohl oraz ówczesny przewodniczący CDU Wolfgang Schäuble. Merkel oficjalnie skrytykowała swojego byłego szefa Helmuta Kohla i zastąpiła Schäublego na stanowisku lidera CDU, zostając jednocześnie w 2000 pierwszą kobietą na tym stanowisku. 30 maja 2005 została kandydatką CDU i CSU na stanowisko kanclerza Niemiec. W październiku 2018 ogłosiła swoją rezygnację z reelekcji w wyborach szefa partii, oficjalnie partią zakończyła rządzić 7 grudnia 2018[20].
Kanclerz Niemiec[edytuj | edytuj kod]
We wrześniu 2005 CDU pod jej przewodnictwem wraz z CSU wygrała wybory parlamentarne w Niemczech. Po długich negocjacjach z socjaldemokratyczną SPD 9 października 2005 uzgodniono utworzenie wielkiej koalicji partii CDU/CSU-SPD. Stanowisko kanclerza Niemiec przypadło Angeli Merkel, która została pierwszą w Niemczech kobietą na tym stanowisku. 22 listopada 2005 Bundestag zatwierdził Merkel na stanowisku kanclerza Niemiec.
W 2009 roku ponownie wygrała wybory parlamentarne. Tym razem lepszy wynik wyborczy pozwolił jej zastąpić wielką koalicję koalicją z FDP.
W 2013 po raz trzeci wygrała wybory parlamentarne. Jednak wskutek porażki w wyborach jej partnera koalicyjnego (FDP) ponownie zawiązała koalicję z SPD (tzw. wielką koalicję).
Merkel jest porównywana często do byłej premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher (obie są uznawane za silne kobiety-polityków) i z tego powodu nazywana jest Żelazną Dziewczynką (Kanclerz Kohl zwykł mawiać o Merkel w formie das Mädchen – dziewczynka) lub po prostu Angie (przydomek nadała jej niemiecka prasa). Angela Merkel po zaprzysiężeniu na kanclerza, wstawiła do swego gabinetu portret carycy Katarzyny II pochodzącej z Pomorza (ze Szczecina), rejonu, z którym Angela Merkel jest szczególnie związana[21].
Polityka europejska[edytuj | edytuj kod]
W 2007 poparła inicjatywę Nicolasa Sarkozy’ego polegającą na powołaniu „rady starszych” Unii Europejskiej Przemawiając podczas obchodów 50. rocznicy powstania Związku Wypędzonych poparła ideę budowy Centrum przeciwko Wypędzeniom[22].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1977 poślubiła studenta fizyki Ulricha Merkela. Małżeństwo to zakończyło się rozwodem w 1982[23]. Jej drugi mąż to profesor chemii kwantowej Joachim Sauer, który rzadko angażuje się w życie publiczne. Angela Merkel nie ma dzieci, ale jej mąż Joachim Sauer ma dwóch dorosłych synów[24].
Mówi biegle po angielsku i rosyjsku. W młodości planowała karierę łyżwiarki figurowej[25].
| Apolonia Kaźmierczak z domu Bilewicz (1826–1903)[10] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ludwik Rychlicki (1866–1942)[10] | Anna Rychlicka[10] z domu Kaźmierczak (1867–1943) | Ludwig Wojciechowski[10] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Józef[10] (1902–1970) Helena[10] (1903–1908) Marianna[10] (1904–1913) Jan[10] (1906–1986) | Ludwig Kasner (Ludwig Kazmierczak) (1896–1959) | Margerethe Kasner[10] (Margerethe Drage (ok. 1900-)) | Willi Jentsch | Gertrude Jentzsch z domu Drange[10] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| inni potomkowie | Horst Kasner (Horst Kazmierczak) (1926–2011)[13] | Herlind Jentzsch[10] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ulrich Merkel | Angela Merkel ur. 1954 | Joachim Sauer | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- Doktoraty honoris causa
- Uniwersytet Hebrajski (2007)
- Uniwersytet w Lipsku (3 czerwca 2008)
- Politechnika Wrocławska (25 września 2008)[26]
- Uniwersytet w Bernie
- Uniwersytet Telawiwski
- Nagroda Karola Wielkiego (2008)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ http://web.archive.org/web/20160801141251/http://bka.gv.at/site/cob__60350/6597/default.aspx Werner Faymann: „Dank für konstruktive Zusammenarbeit zwischen Deutschland und Österreich”.
- ↑ jsat: Kanclerz Merkel najbardziej wpływową kobietą świata wg „Forbesa”. rp.pl, 2011-08-24. [dostęp 2015-12-13].
- ↑ Angela Merkel, Person of the year (ang.). time.com. [dostęp 2015-12-09].
- ↑ Merkel: From austerity queen to ‘leader of free world’.
- ↑ Merkel is stepping back, experts warn the coming ‘storm’ is ‘powerful’ - Business Insider, businessinsider.com [dostęp 2019-08-23].
- ↑ For years, Angela Merkel saw off all challengers. Now, she’s preparing to step aside - CNN, edition.cnn.com [dostęp 2019-08-23].
- ↑ Merkel won’t seek a 5th term as German chancellor, apnews.com [dostęp 2019-08-23].
- ↑ As Obama Exits World Stage, Angela Merkel May Be the Liberal West’s Last Defender - The New York Times, nytimes.com [dostęp 2019-08-23] (ang.).
- ↑ Stefan Kornelius, Angela Merkel. Pani Kanclerz, Ewelina Twardoch-Raś (tłum.), Poznań: Wydawnictwo Filia grupa Termedia, 2013, ISBN 978-83-63622-35-0, OCLC 860455790.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Piotr Bojarski: Dziadek Angeli Merkel był w armii Hallera. Walczył z Niemcami? (pol.). W: Gazeta.pl Wiadomości [on-line]. Gazeta Wyborcza, 2013-03-22. [dostęp 2013-03-24].
- ↑ Angela Merkel ma polskie korzenie. Jej dziadek pochodził z Poznania (pol.). TVN24.pl, 2013-03-14. [dostęp 2013-03-14].
- ↑ Niemcy. Zmarła matka kanclerz Angeli Merkel - WP Wiadomości, wiadomosci.wp.pl [dostęp 2019-04-11] (pol.).
- ↑ a b c Kanzlerin Angela Merkel ist zu einem Viertel Polin (niem.). welt.de, 2013-03-13. [dostęp 2013-03-13].
- ↑ Natasza Jatczyńska: Dziadkowie Angeli Merkel pochodzą z Elbląga. Polska, 2008-06-16. [dostęp 2011-01-18].
- ↑ Wendelin Gabrysch: Wir sind so stolz auf unsere Andzela Merkel! (niem.). BZ Online, 2005-10-16. [dostęp 2017-11-02].
- ↑ Bartosz T. Wieliński: Miasto, w którym Angela Merkel spędziła młodość. Dlaczego tak jej tu nie lubią? (pol.). W: Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2013-09-19. [dostęp 2013-09-27].
- ↑ Alexander Osang, Die Schläferin., „Der Spiegel”.
- ↑ Bundeskanzlerin Angela Merkel Biografie, deutsche-bundeskanzler.de [dostęp 2018-09-18].
- ↑ Angela Merkel | Biography, Political Career, & Facts, „Encyclopedia Britannica” [dostęp 2018-09-18] (ang.).
- ↑ Koniec ery Angeli Merkel. CDU ma nową szefową. dorzeczy.pl. [dostęp 2018-12-08].
- ↑ Kate Connolly: Merkel takes office as Chancellor but clouds are already gathering (ang.). The Telegraph, 2005-11-23. [dostęp 2011-01-18].
- ↑ Merkel na rocznicy Związku Wypędzonych. TVN24.pl, 2007-10-22. [dostęp 2011-01-18].
- ↑ Biographie: Angela Merkel (niem.). Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland. [dostęp 2011-01-18].
- ↑ James M Klatell: Germany’s First Fella. Angela Merkel Is Germany’s Chancellor; But Her Husband Stays Out Of The Spotlight (ang.). CBS News, 2006-08-09. [dostęp 2011-01-18].
- ↑ „Spadochroniarz z Brukseli” kontra „żelazna kanclerz”. Kto będzie rządził w Niemczech?
- ↑ Tytuły doktora honoris causa nadane przez Politechnikę Wrocławską. portal.pwr.wroc.pl. [dostęp 23 lutego 2011].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| ||||||||||||
| ||||||||
| ||||||||
| ||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||
|
| ||||
| ||||||||||||||||
- ISNI: 0000 0001 0871 1294, 0000 0001 2068 4073
- VIAF: 12584821
- LCCN: n94109915
- GND: 119545373, 1210121425, 1090428227, 1012907104
- NDL: 001183709
- LIBRIS: jgvz6p2252hwnsw
- BnF: 15023978d
- SUDOC: 05858112X
- NKC: js20050725012
- NTA: 268026734
- BIBSYS: 5082074
- Open Library: OL638151A
- NUKAT: n02020320
- NLI: 004227574
- LNB: 000117546
- CONOR: 210187107
- KRNLK: KAC200805726
- WorldCat: lccn-n94109915
- Niemieccy chemicy
- Niemieccy fizycy XX wieku
- Niemieccy fizycy XXI wieku
- Politycy CDU
- Deputowani Bundestagu
- Kanclerze Niemiec
- Niemieccy ministrowie
- Działacze CDU (NRD)
- Działacze FDJ (NRD)
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu w Lipsku
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Infanta Henryka (Portugalia)
- Odznaczeni Orderem Zasługi (Norwegia)
- Odznaczeni Prezydenckim Medalem Wolności
- Odznaczeni Orderem Słońca Peru
- Odznaczeni Orderem Stara Płanina
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej
- Laureaci Międzynarodowej Nagrody Karola Wielkiego
- Doktorzy honoris causa Politechniki Wrocławskiej
- Doktorzy honoris causa uczelni w Izraelu
- Doktorzy honoris causa uczelni w Niemczech
- Doktorzy honoris causa uczelni w Szwajcarii
- Ludzie roku tygodnika Wprost
- Ludzie związani z Berlinem
- Ludzie urodzeni w Hamburgu
- Urodzeni w 1954