Józef Zych

Józef Zych
	; Józef Zych (2015)
Data i miejsce urodzenia	23 marca 1938 ; Giedlarowa
	Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 3 marca 1995; do 20 października 1997
Przynależność polityczna	Polskie Stronnictwo Ludowe
Poprzednik	Józef Oleksy
Następca	Maciej Płażyński
	Wicemarszałek Sejmu I i II kadencji
Okres	od 25 listopada 1991; do 3 marca 1995
Przynależność polityczna	Polskie Stronnictwo Ludowe
	Wicemarszałek Sejmu IV kadencji
Okres	od 2 lipca 2004; do 18 października 2005
Przynależność polityczna	Polskie Stronnictwo Ludowe
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Józef Zych (ur. 23 marca 1938 w Giedlarowej) – polski prawnik i polityk. Marszałek Sejmu II kadencji w latach 1995–1997.

Doktor nauk prawnych. W latach 1983–1991 prezes Krajowej Rady Radców Prawnych. W latach 1989–2015 poseł na Sejm z ramienia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Polskiego Stronnictwa Ludowego (X, I, II, III, IV, V, VI i VII kadencji), w latach 1991–1995 i 2004–2005 wicemarszałek Sejmu I, II i IV kadencji, marszałek senior Sejmu V i VII kadencji, w latach 2015–2019 członek Trybunału Stanu, honorowy prezes PSL.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Działał w harcerstwie^[1]. W 1961 został skazany na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności za „niedopełnienie obowiązków służbowych” w czasie obozu harcerskiego koło Krosna Odrzańskiego^[2].

Jest absolwentem Liceum im. Bolesława Chrobrego w Leżajsku (1956)^[3] i Wydziału Prawa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1966), na którym uzyskał także stopień doktora nauk prawnych (1976). Podjął wykonywanie zawodu radcy prawnego. W latach 1983–1991 był prezesem Krajowej Rady Radców Prawnych^[4].

W 1975 wstąpił do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W 1989 został wybrany na posła z ramienia tej partii. W latach 1988–1990 był członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa^[5]. W listopadzie 1989 został przewodniczącym rady naczelnej powstałego z przekształcenia ZSL Polskiego Stronnictwa Ludowego „Odrodzenie”, które 5 maja 1990 współtworzyło jednolite Polskie Stronnictwo Ludowe. W trakcie X kadencji pełnił funkcję przewodniczącego Klubu Poselskiego PSL i przewodniczącego Komisji Sprawiedliwości. Od 1991 Józef Zych był posłem reprezentującym to ugrupowanie. W Sejmie I, a także II kadencji do 3 marca 1995 zajmował stanowisko wicemarszałka, następnie do końca tej kadencji pełnił funkcję marszałka. Od 2 lipca 2004 do końca IV kadencji ponownie był wicemarszałkiem Sejmu. W IV kadencji Sejmu zasiadał ponadto w Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, której był przewodniczącym. Od 19 października 2005 do 26 października 2005 wykonywał obowiązki marszałka seniora Sejmu RP V kadencji. W wyborach parlamentarnych w 2007 po raz siódmy uzyskał mandat poselski, otrzymując w okręgu lubuskim 18 631 głosów. W wyborach w 2011 po raz ósmy z rzędu został posłem z listy PSL. 27 października 2011 prezydent Bronisław Komorowski powierzył mu wykonywanie obowiązków Marszałka Seniora Sejmu VII kadencji^[6]. W 2012 został honorowym prezesem Polskiego Stronnictwa Ludowego^[7].

W 2015 nie uzyskał poselskiej reelekcji. 18 listopada 2015 wybrany na członka Trybunału Stanu z rekomendacji PSL^[8]. 11 grudnia 2015 złożył przed marszałkiem Sejmu ślubowanie i tym samym oficjalnie rozpoczął kadencję sędziego Trybunału Stanu^[9]. W TS zasiadał do końca kadencji w 2019.

Wyniki wyborcze[edytuj | edytuj kod]

Wybory		Organ	Okręg	Wynik
1989	Zjednoczone Stronnictwo Ludowe	Sejm X kadencji	nr 107	33 535 (51,24%)^[10]
1991	Polskie Stronnictwo Ludowe Sojusz Programowy	Sejm I kadencji	nr 14	16 411 (5,84%)^[11]
1993	Polskie Stronnictwo Ludowe	Sejm II kadencji	nr 52	22 313 (9,89%)^[12]
1997	Polskie Stronnictwo Ludowe	Sejm III kadencji	nr 52^[13]	10 973 (5,26%)^[14]^[15]
2001	Polskie Stronnictwo Ludowe	Sejm IV kadencji	nr 8	7378 (2,36%)^[16]
2005	Polskie Stronnictwo Ludowe	Sejm V kadencji	nr 8	9566 (3,54%)^[17]
2007	Polskie Stronnictwo Ludowe	Sejm VI kadencji	nr 8	18 631 (4,73%)^[18]
2011	Polskie Stronnictwo Ludowe	Sejm VII kadencji	nr 8	6919 (2,08%)^[19]
2015	Polskie Stronnictwo Ludowe	Sejm VIII kadencji	nr 8	4784 (1,38%)^[20]

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (1983)^[21]
Srebrny Krzyż Zasługi (1978)^[21]
Wielki Oficer francuskiej Legii Honorowej
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec^[22]
Odznaka za Zasługi dla Województwa Zielonogórskiego^[21]
Odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Lubuskiego^[23]

Nagrody i wyróżnienia

Honorowy obywatel Leżajska^[24] i województwa lubuskiego^[25].

W 2012 podczas XI Kongresu Polskiego Stronnictwa Ludowego został honorowym prezesem tej partii^[26]. W 2015 został wyróżniony przez poznańskie Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego statuetką Złotego Hipolita^[27]. Otrzymał także tytuł „Człowieka Roku Ubezpieczeń 2013”, przyznawanego przez redakcję „Gazety Ubezpieczeniowej”^[28].

W 2006 słuchacze Programu III Polskiego Radia przyznali Józefowi Zychowi nagrodę „Srebrne Usta 2005” za lapsus: Nie po raz pierwszy staje mi... przychodzi mi stawać przed izbą^[29]. Poseł uzyskał wówczas 40% wszystkich oddanych głosów.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Dzięki harcerstwu stali się indywidualnościami. harcbook.info. [dostęp 2015-05-27].
↑ Ewa K. Czaczkowska, Michał Majewski, Marszałek Zych przyznaje: siedziałem w więzieniu, „Rzeczpospolita” z 19 czerwca 1996
↑ Znani Absolwenci. zslchrobry.lezajsk.pl. [dostęp 2017-06-03].
↑ Kalendarium samorządu radców prawnych, „Radca Prawny” nr 129, wrzesień 2012, s. 14–31.
↑ Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011. radaopwim.gov.pl. [dostęp 2011-11-06].
↑ Spotkania Prezydenta RP z Marszałkami-Seniorami. prezydent.pl, 27 października 2011. [dostęp 2011-10-28].
↑ Józef Zych honorowym prezesem PSL. gazetalubuska.pl, 17 listopada 2012. [dostęp 2020-05-29].
↑ Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 listopada 2015 r. w sprawie wyboru Trybunału Stanu. sejm.gov.pl. [dostęp 2015-11-25].
↑ Nominacje dla sędziów Trybunału Stanu. sejm.gov.pl, 11 grudnia 2015. [dostęp 2015-12-14].
↑ M.P. z 1989 r. nr 21, poz. 151
↑ M.P. z 1991 r. nr 41, poz. 288
↑ M.P. z 1993 r. nr 50, poz. 470
↑ Mandat uzyskany listy ogólnopolskiej.
↑ M.P. z 1997 r. nr 64, poz. 620
↑ Poland – candidate data. University of Essex. [dostęp 2016-03-17]. (ang.).
↑ Serwis PKW – Wybory 2001. [dostęp 2016-03-17].
↑ Serwis PKW – Wybory 2005. [dostęp 2016-03-17].
↑ Serwis PKW – Wybory 2007. [dostęp 2016-03-17].
↑ Serwis PKW – Wybory 2011. [dostęp 2016-03-17].
↑ Serwis PKW – Wybory 2015. [dostęp 2016-03-17].
↑ ^a ^b ^c Wojciech Szwajdler: Józef Zych. Na przekór losowi. Kraków: Jagiellonia, 2008, s. 43.
↑ Józef Zych w bazie Filmweb. [dostęp 2012-11-18].
↑ Wykaz osób i podmiotów, którym nadano Odznakę Honorową. lubuskie.pl. [dostęp 2022-12-28].
↑ Rozmowa z Tadeuszem Trębaczem Burmistrzem Miasta Leżajska. „Biuletyn Miejski. Pismo Burmistrza i Rady Miejskiej Leżajska”. nr 1–2, s. 6, styczeń-luty 2008. [dostęp 2017-01-27].
↑ Poseł J. Zych Honorowym Obywatelem Województwa Lubuskiego. rzg.pl, 11 listopada 2014. [dostęp 2017-04-09].
↑ Józef Zych honorowym prezesem PSL. gazetalubuska.pl, 17 listopada 2012. [dostęp 2017-04-09].
↑ Nagrody Złotego Hipolita 2015 rozdane. thc.org.pl, październik 2015. [dostęp 2021-03-18].
↑ Człowiek Roku Ubezpieczeń 2013. gu.com.pl, 21 stycznia 2014. [dostęp 2017-04-09].
↑ Plebiscyt Srebrne Usta. polskieradio.pl, 21 września 2010. [dostęp 2017-04-09].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Strona sejmowa posła VII kadencji. [dostęp 2012-11-18].

[1] Dzięki harcerstwu stali się indywidualnościami. harcbook.info. [dostęp 2015-05-27].

[2] Ewa K. Czaczkowska, Michał Majewski, Marszałek Zych przyznaje: siedziałem w więzieniu, „Rzeczpospolita” z 19 czerwca 1996

[3] Znani Absolwenci. zslchrobry.lezajsk.pl. [dostęp 2017-06-03].

[4] Kalendarium samorządu radców prawnych, „Radca Prawny” nr 129, wrzesień 2012, s. 14–31.

[5] Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011. radaopwim.gov.pl. [dostęp 2011-11-06].

[6] Spotkania Prezydenta RP z Marszałkami-Seniorami. prezydent.pl, 27 października 2011. [dostęp 2011-10-28].

[7] Józef Zych honorowym prezesem PSL. gazetalubuska.pl, 17 listopada 2012. [dostęp 2020-05-29].

[8] Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 listopada 2015 r. w sprawie wyboru Trybunału Stanu. sejm.gov.pl. [dostęp 2015-11-25].

[9] Nominacje dla sędziów Trybunału Stanu. sejm.gov.pl, 11 grudnia 2015. [dostęp 2015-12-14].

[10] M.P. z 1989 r. nr 21, poz. 151

[11] M.P. z 1991 r. nr 41, poz. 288

[12] M.P. z 1993 r. nr 50, poz. 470

[13] Mandat uzyskany listy ogólnopolskiej.

[14] M.P. z 1997 r. nr 64, poz. 620

[15] Poland – candidate data. University of Essex. [dostęp 2016-03-17]. (ang.).

[16] Serwis PKW – Wybory 2001. [dostęp 2016-03-17].

[17] Serwis PKW – Wybory 2005. [dostęp 2016-03-17].

[18] Serwis PKW – Wybory 2007. [dostęp 2016-03-17].

[19] Serwis PKW – Wybory 2011. [dostęp 2016-03-17].

[20] Serwis PKW – Wybory 2015. [dostęp 2016-03-17].

[ws-21] Wojciech Szwajdler: Józef Zych. Na przekór losowi. Kraków: Jagiellonia, 2008, s. 43.

[22] Józef Zych w bazie Filmweb. [dostęp 2012-11-18].

[23] Wykaz osób i podmiotów, którym nadano Odznakę Honorową. lubuskie.pl. [dostęp 2022-12-28].

[24] Rozmowa z Tadeuszem Trębaczem Burmistrzem Miasta Leżajska. „Biuletyn Miejski. Pismo Burmistrza i Rady Miejskiej Leżajska”. nr 1–2, s. 6, styczeń-luty 2008. [dostęp 2017-01-27].

[25] Poseł J. Zych Honorowym Obywatelem Województwa Lubuskiego. rzg.pl, 11 listopada 2014. [dostęp 2017-04-09].

[26] Józef Zych honorowym prezesem PSL. gazetalubuska.pl, 17 listopada 2012. [dostęp 2017-04-09].

[27] Nagrody Złotego Hipolita 2015 rozdane. thc.org.pl, październik 2015. [dostęp 2021-03-18].

[28] Człowiek Roku Ubezpieczeń 2013. gu.com.pl, 21 stycznia 2014. [dostęp 2017-04-09].

[29] Plebiscyt Srebrne Usta. polskieradio.pl, 21 września 2010. [dostęp 2017-04-09].

[30] Bolesław Limanowski z PPS nie mógł prowadzić pierwszych obrad, do czasu wyboru prezydium obrady prowadził Maksymilian Thullie (ChD)

[31] siedzenie otworzył nie najstarszy wiekiem poseł, a płk Stanisław Skwarczyński (OZN)

[32] w zastępstwie najstarszego wiekiem Stefana Giebla z ChD

[33] Barbara Borys-Damięcka (PO) nie mogła prowadzić obrad, do czasu wyboru marszałka Senatu obrady poprowadził Michał Seweryński (PiS)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[A]

[B]

[C]

[D]

II Rzeczpospolita (1918–1939)	Wojciech Trąmpczyński (1919–1922) Maciej Rataj (1922–1928) Ignacy Daszyński (1928–1930) Kazimierz Świtalski (1930–1935) Stanisław Car (1935–1938) Walery Sławek (1938) Wacław Makowski (1938–1939)
Polska Ludowa (1945–1989)	Władysław Kowalski (1947–1952) Jan Bohdan Dembowski (1952–1957) Czesław Wycech (1957–1971) Dyzma Gałaj (1971–1972) Stanisław Gucwa (1972–1985) Roman Malinowski (1985–1989) Mikołaj Kozakiewicz (1989–1991)
III Rzeczpospolita (od 1989)	Wiesław Chrzanowski (1991–1993) Józef Oleksy (1993–1995) Józef Zych (1995–1997) Maciej Płażyński (1997–2001) Marek Borowski (2001–2004) Józef Oleksy (2004–2005) Włodzimierz Cimoszewicz (2005) Marek Jurek (2005–2007) Ludwik Dorn (2007) Bronisław Komorowski (2007–2010) Grzegorz Schetyna (2010–2011) Ewa Kopacz (2011–2014) Radosław Sikorski (2014–2015) Małgorzata Kidawa-Błońska (2015) Marek Kuchciński (2015–2019) Elżbieta Witek (od 2019)

Marszałek Sejmu	Wiesław Chrzanowski (ZChN)
Wicemarszałkowie	Henryk Bąk (PL) Andrzej Kern (PC) Jacek Kurczewski (PPL) Dariusz Wójcik (KPN) Józef Zych (PSL)

Marszałek Sejmu	Józef Oleksy (SLD) Józef Zych (PSL)
Wicemarszałkowie	Olga Krzyżanowska (UW) Aleksander Małachowski (UP) Józef Zych (PSL) Włodzimierz Cimoszewicz (SLD) Marek Borowski (SLD)

Marszałek Sejmu	Marek Borowski (SdPL) Józef Oleksy (SLD) Włodzimierz Cimoszewicz (SLD)
Wicemarszałkowie	Andrzej Lepper (SRP) Tomasz Nałęcz (SdPL) Donald Tusk (PO) Janusz Wojciechowski (PSL) Kazimierz Michał Ujazdowski (PiS) Józef Zych (PSL)

Sejm II RP	Jakub Bojko (1919–1922) Andrzej Maj (1919–1922) Jędrzej Moraczewski (1919–1925) Stanisław Osiecki (1919–1922) Józef Ostachowski (1919) Stanisław Nowicki (1919) Zygmunt Seyda (1921–1925) Ludwik Gdyk (1922–1928) Aleksander Zwierzyński (1922 26 marca 1928) Juliusz Poniatowski (1922–1927) Leon Pluciński (1925–1926) Ignacy Daszyński (1925–1928) Jan Dębski (1925–1928) Zygmunt Marek (1928–1930) Jan Woźnicki (1928–1930) Wołodymyr Zahajkewycz (1928–1930) Seweryn Czetwertyński (1928–1931) Jan Dąbski (1928–1931) Michał Róg (1930–1935) Zygmunt Żuławski (1930) Jan Piłsudski (1930–1931) Karol Polakiewicz (1930–1935) Stanisław Car (1930–1935) Wacław Makowski (1931–1935) Władysław Byrka (1935–1936) Bogusław Miedziński (1935–1938) Bohdan Podoski (1935–1938) Tadeusz Schaetzel (1935–1938) Stanisław Kielak (1936–1938) Wasyl Mudry (1935–1939) Zygmunt Wenda (1938–1939) Wacław Długosz (1938–1939) Jan Henryk Jedynak (1938–1939) Leon Surzyński (1938–1939)
Sejm RP/PRL	Wacław Barcikowski (1947–1952) Stanisław Szwalbe (1947–1952) Roman Zambrowski (1947–1952) Franciszek Mazur (1952–1956) Józef Ozga-Michalski (1952–1956) Stanisław Kulczyński (1952–1956) Jerzy Jodłowski (1957–1961) Zenon Kliszko (1957–1961) Zenon Kliszko (1961–1965) Jan Wende (1961–1965) Zenon Kliszko (1965–1969) Jan Wende (1965–1969) Zenon Kliszko (1969–1971) Jan Wende (1969–1971) Andrzej Werblan (1971–1972) Halina Skibniewska (1971–1972) Andrzej Benesz (1971–1976) Halina Skibniewska (1972–1976) Andrzej Werblan (1972–1976) Halina Skibniewska (1976–1980) Piotr Stefański (1976–1980) Andrzej Werblan (1976–1980) Halina Skibniewska (1980–1985) Piotr Stefański (1980–1985) Andrzej Werblan (1980–1982) Zbigniew Gertych (1982–1985) Jerzy Ozdowski (1982–1985) Jadwiga Biedrzycka (1985–1988) Jerzy Ozdowski (1985–1989) Mieczysław Rakowski (1985–1988) Marek Wieczorek (1985–1989) Elżbieta Gacek (1988–1989) Tadeusz Porębski (1988–1989) Teresa Dobielińska-Eliszewska (1989–1991) Tadeusz Fiszbach (1989–1991) Olga Krzyżanowska (1989–1991)
Sejm III RP	Henryk Bąk (1991–1993) Andrzej Kern (1991–1993) Jacek Kurczewski (1991–1993) Dariusz Wójcik (1991–1993) Józef Zych (1991–1993) Olga Krzyżanowska (1993–1997) Aleksander Małachowski (1993–1997) Józef Zych (1993–1995) Włodzimierz Cimoszewicz (1995–1996) Marek Borowski (1996–2001) Jan Król (1997–2001) Franciszek Stefaniuk (1997–2001) Stanisław Zając (1997–2001) Andrzej Lepper (2001) Tomasz Nałęcz (2001–2005) Donald Tusk (2001–2005) Janusz Wojciechowski (2001–2004) Kazimierz Ujazdowski (2004–2005) Józef Zych (2004–2005) Jarosław Kalinowski (2005–2007) Bronisław Komorowski (2005–2007) Marek Kotlinowski (2005–2006) Andrzej Lepper (2005–2006) Wojciech Olejniczak (2005–2007) Genowefa Wiśniowska (2006–2007) Janusz Dobrosz (2006–2007) Jarosław Kalinowski (2007–2009) Stefan Niesiołowski (2007–2011) Krzysztof Putra (2007–2010) Jerzy Szmajdziński (2007–2010) Ewa Kierzkowska (2009–2011) Jerzy Wenderlich (2010–2011) Marek Kuchciński (2010–2011) Cezary Grabarczyk (2011–2014) Eugeniusz Grzeszczak (2011–2015) Marek Kuchciński (2011–2015) Wanda Nowicka (2011–2015) Jerzy Wenderlich (2011–2015) Elżbieta Radziszewska (2014–2015) Joachim Brudziński (2015–2018) Barbara Dolniak (2015–2019) Małgorzata Kidawa-Błońska (2015–2019) Ryszard Terlecki (2015–2019) Stanisław Tyszka (2015–2019) Beata Mazurek (2018–2019) Małgorzata Gosiewska (od 2019) Włodzimierz Czarzasty (od 2019) Małgorzata Kidawa-Błońska (od 2019) Ryszard Terlecki (od 2019) Piotr Zgorzelski (od 2019)