Dąbrowa Tarnowska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Zabytki: drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Linki zewnętrzne: drobne merytoryczne
Linia 373: Linia 373:


{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* Moskal Krzysztof, ''Dąbrowa Tarnowska. Kronika Miasta i Gminy'', Dąbrowa Tarnowska 2015
* Książek Mieczysław, ''Zagadnienia genezy rozplanowania i typologii miast prywatnych XVI i XVII wieku w południowej Małopolsce'', Kraków 1988, s. 148-151.


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==

Wersja z 11:41, 1 lut 2016

Szablon:POL miasto infobox Dąbrowa Tarnowska – miasto w województwie małopolskim, w powiecie dąbrowskim z kilkuwiekową historią, położone nad rzeką Breń, na pograniczu Pogórza Karpackiego i Kotliny Sandomierskiej. Siedziba powiatu i gminy Dąbrowa Tarnowska. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnowskiego.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 11 474 mieszkańców[1].

Toponimia

Nazwę swą Dąbrowa Tarnowska wywodzi od porastających przed wiekami te okolice lasów i gajów dębowych, zwanych dąbrowami. Na kartach historii pojawiały się nazwy: Dambrowa – 1378 r., Dambrawa Magna (Dąbrowa Wielka) – 1578 roku[2].
W XX w. Dąbrowa, dla odróżnienia od innych miast o tej samej nazwie, otrzymała nazwę urzędową Dąbrowa Tarnowska.

Historia

Badania pradziejów regionu Dąbrowa Tarnowska potwierdzają istnienie zorganizowanej osady już pod koniec XIV wieku[3]. Dąbrowa, jako wieś parafialna, wymieniona została po raz pierwszy w 1326 roku. Była własnością rodu Ligęzów, którzy lokowali wieś na prawie niemieckim w 1422 roku. Dąbrowa była wówczas rozwiniętą osadą. Już wówczas był tu duży młyn, duże gospodarstwo rybne, 60 gospodarstw kmiecych i folwark Feliksa Ligęzy. Mówiąc o rozwoju Dąbrowy i ich mieszkańcach trzeba wspomnieć, że dzisiejsze dzielnice Ruda i Podkościele stanowiły oddzielne miejscowości. Za czasów gdy właścicielem wsi był kasztelan sandomierski Mikołaj Spytek Ligęza stała się ona centrum produkcji, usług rzemieślniczych oraz wymiany handlowej dla okolicy.
Mikołaj Spytek Ligęza był fundatorem kościoła parafialnego, który wybudowany został prawdopodobnie w 1614 roku. Zbudował także w latach 30. XVII w. otoczony rozlewiskami rzeki Bagienicy zamek w typie "palazzo in fortezza"[4]. Zamek był wybudowany na planie czworoboku z wałami i czterema narożnymi bastionami, otaczającymi rezydencję Ligęzów na terenie zwanym „Podzamcze”. Zamek nie był użytkowany długo jako rezydencja, ponieważ w latach 1683–1693 na wzgórzu, na północ od zamku Michał Lubomirski zbudował nowy barokowy pałac, a stary zamek bastionowy zamieniono na browar.

Brama wjazdowa do nieistniejącego Pałacu Lubomirskich

Najprawdopodobniej w 1693 r. doszło do nadania Dąbrowie praw miejskich i nowego rozplanowania założenia miejskiego na wschód od pałacu. W 1697 r. Dąbrowa dostała przywileje urządzania trzech jarmarków rocznie. Były to słynne jarmarki – targi końmi i wołami. W 1771 r. na miejscu dawnego kościoła został wybudowany nowy, na ówczesne czasy imponujący. W XVIII w. Dąbrowa była miastem w pełni rozwiniętym gospodarczo. Były tu liczne cechy rzemieślników, szkoła, szpital. Imponujący rozwój miasta przerwał I rozbiór Polski. W 1846 r. pałac barokowy został zniszczony przez pożar, na jego miejscu został wzniesiony w latach 1948–1965 nowy kościół parafialny. Z okresu istnienia pałacu pozostała do dziś zabytkowa brama wjazdowa. W 1906 r. została oddana do użytku linia kolejowa, wkrótce sieć komunikacyjna, funkcjonowała też poczta. I i II wojna światowa poczyniły ogromne spustoszenie i przyniosły duże straty w ludziach. Lata powojenne to okres wzrostu gospodarczo – społecznego i kulturalnego miasta i powiatu dąbrowskiego.

Klimat

Klimat Dąbrowy Tarnowskiej zaliczany jest do klimatów podgórskich nizin i kotlin, jest łagodny i dość suchy, korzystnie działający na organizm człowieka. Sprzyja on rolnictwu i sadownictwu.

Zabytki

Drewniany Kościół pw. Wszystkich Świętych
Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[5].

Inne zabytki

Pomniki

  • pomnik w Danielniku,
  • pomnik w Parku Miejskim „Poległym w imię honoru i niezłomnej służby Ojczyźnie. 1914–1920”,
  • pomnik wotywny,
  • pomnik Jana Pawła II.

Edukacja

I Liceum Ogólnokształcące
Gimnazjum nr 2

W Dąbrowie Tarnowskiej funkcjonują trzy przedszkola, dwie szkoły podstawowe, dwa gimnazja. W mieście istnieją 2 zespoły szkół średnich, w skład których wchodzą licea ogólnokształcące, technika, a także szkoły policealne.

Przedszkola:

  • Publiczne Przedszkole nr 1,
  • Publiczne Przedszkole nr 2,
  • Przedszkole Niepubliczne – „Ochronka”.

Szkoły podstawowe:

Gimnazja:

  • Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Jerzego Brauna,
  • Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Bohaterów Powiśla Dąbrowskiego.

Szkoły ponadgimnazjalne:

  • I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki[7];
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Sport

Kryta Pływalnia

W mieście działa Miejsko–Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji, będący samorządową jednostką organizacyjną powołaną do prowadzenia działalności sportowo–rekreacyjnej. Do podstawowych zadań ośrodka należy: organizowanie różnego rodzaju zawodów i imprez sportowych, współdziałanie z klubem „Dąbrovia”, organizacjami sportowymi, szkołami i innymi organizacjami społecznymi w dziedzinie rozwoju i popularyzacji różnych dyscyplin sportowych i rekreacyjnych.

Ośrodek na powierzchni 6 ha oferuje możliwość skorzystania z: hali sportowej, stadionu, bieżni 4 × 100, boiska do piłki nożnej, ścieżki zdrowia, otwartych torów łuczniczych, boiska do siatkówki plażowej i na trawie, basenu krytego, basenu odkrytego, brodzika dla dzieci, placu zabaw, lodowiska naturalnego i parkingu.

Ścieżki rowerowe

  • Tarnów-Mościce – Dąbrowa Tarnowska (niebieski) – 29 km
  • Tarnów-Rzędzin – Dąbrowa Tarnowska (zielony) – 35 km
  • Dąbrowa Tarnowska – trasa miejska – 12 km
  • Trasa-szlak „Rekreacyjna” – ok. 53 km
  • Trasa „Zabytkowa-sakralna” – 70 km

Fauna i flora

Na terenie miasta najwięcej jest borów, są to drzewostany iglaste z przewagą sosny, później następują takie gatunki jak dąb, buk, olsza, brzoza. Występują obwody łowieckie polne i leśne. Można w niej spotkać zwierzynę grubą: dzik, jeleń, sarna i przechodzący łoś, a także zwierzynę drobną, tj. zając, lis, jenot, borsuk, kuna domowa i leśna, bóbr oraz ptaki – kuropatwa, bażant, gołąb grzywacz, bocian biały i czarny oraz ptaki drapieżne.

Lasy:

  • Księży Las
  • Las Beleryt
  • Las Danielnik

Kultura i media

Dąbrowski Dom Kultury

Głównym organizatorem imprez kulturalnych na terenie gminy Dąbrowa Tarnowska jest Dąbrowski Dom Kultury. Są to m.in.:

Muzea

Kino

  • Kino Sokół 3D

Gazety

  • „Żyjmy Ewangelią” – czasopismo duszpasterskie.

Portale informacyjne

  • E-kurier Dąbrowski[8]
  • Prawdę Mówiąc[9]
  • Powiśle Dąbrowskie[10]
  • Dąbrowa Tarnowska - Nasze Miasto[11]
  • Informator Dąbrowski[12]
  • NaszePowisle.pl [13]

Polityka i społeczeństwo

Wybory samorządowe 2014

Pierwszym burmistrzem Dąbrowy Tarnowskiej wybranym w wyborach bezpośrednich był Stanisław Początek. Od 1994 roku sprawował tę funkcję do 2014 roku, kiedy w drugiej turze przegrał. Wygrał Krzysztof Kaczmarski, były starosta i wicestarosta dąbrowski[14].

Skład obecnej Rady Miejskiej 2014-2018[15]

Po ostatecznym rozstrzygnięciu wyniki wyborów samorządowych w Radzie doszło do koalicji trzech klubów radnych: Klubu Radnych Niezależni, Klubu Radnych Prawo i Sprawiedliwość, Klubu Radnych Alternatywa. Na przewodniczącego wybrany został Jacek Sarat.

Imię i Nazwisko Stanowisko Klub
Jacek Sarat Przewodniczący Klub Radnych NIEZALEŻNI
Barbara Gawle Z-ca Przewodniczącego Klub Radnych PIS
Bogusława Serwicka Z-ca Przewodniczącego Klub Radnych NIEZALEŻNI
Andrzej Buśko Radny Klub Radnych ALTERNATYWA
Danuta Gabiga Radna Klub Radnych NIEZALEŻNI
Andrzej Giza Radny Klub Radnych PIS
Marcin Grabka Radny Klub Radnych ALTERNATYWA
Władysław Knutelski Radny Klub Radnych PSL
Stanisław Król Radny Klub Radnych Wspólnota Powiśla Dąbrowskiego
Zygmunt Kułaga Radny Klub Radnych PSL
Bernadetta Mrówka Radna Klub Radnych NIEZALEŻNI
Stanisław Ostrowski Radny Klub Radnych Wspólnota Powiśla Dąbrowskiego
Bogdan Pawelec Radny Klub Radnych PIS
Kazimierz Pinas Radny Klub Radnych Wspólnota Powiśla Dąbrowskiego
Magdalena Ryczek Radny Klub Radnych Wspólnota Powiśla Dąbrowskiego
Leszek Szymański Radny Klub Radnych NIEZALEŻNI
Jacek Świątek Radny Klub Radnych PSL
Józefa Tarska Radna Klub Radnych Wspólnota Powiśla Dąbrowskiego
Kazimiera Wąż Radna Klub Radnych ALTERNATYWA
Krzysztof Wilk Radny Klub Radnych PSL
Jerzy Żelawski Radny Klub Radnych PIS

Administracja

Urząd Miejski w Dąbrowie Tarnowskiej

Podział administracyjny

Dzielnice i osiedla[16]:

  • Bagienica,
  • Podkościele,
  • Czernia,
  • Ruda-Zazamcze,
  • Ulinów,
  • Zazamcze,
  • os. Kościuszki,
  • os. Westerplatte.

Burmistrzowie Dąbrowy Tarnowskiej

Osoby związane z Dąbrową Tarnowską

Stanisław Alberti, Franciszek Batorowicz, Paweł Baran, Walerian Bętkowski, Mieczysław Bojeś, Wanda Bojeś, Jerzy Braun, Juliusz Braun, Agata Bulwa, Sara Chmiel, Jan Chmura, Marian Curyło, Eugeniusz Dąbrowiecki, Bolesław Gardulski, Janusz Grott, Stefania Hanausek, Józef Hornberger, Janusz Hudyka, Mieczysław Kabat, Władysław Kabat, Ignacy Konstanty, Maria Kozaczkowa, Henryk Krzciuk, Marian Kukiel, Włodzimierz Kunz, Wiesław Lechowicz, Jan Ligęza, Mikołaj Spytek Ligęza, Stanisław Ligęza, Stefania Łącka, Józef Antoni Markowski, Agata Mróz-Olszewska, Jan Obłąk, Jerzy Orzeł, Robert Pantera, Jerzy Pertkiewicz, Jan Pieterwas, Stanisław Początek, Samuel Hirsz Roth, Jerzy Rzeszuto, Jan Kanty Steczkowski, Stefan Śliwa, Władysław Trybowski, Josef Unger, Mordechaj Dawid Unger, Marceli Wajsbard, Rafał Wójcik, Ludwik Zakrzewski, Antoni Zaręba, Mieczysław Zembrzuski, Zygmunt Zimowski, Zdzisław Zioło.

Demografia

Wykres liczby ludności miasta Dąbrowa Tarnowska na przestrzeni ostatnich 6 stuleci

  • Piramida wieku mieszkańców Dąbrowy Tarnowskiej w 2014 roku [17].


Wspólnoty religijne

Kościół Najświętszej Marii Panny Szkaplerznej w Dąbrowie Tarnowskiej
 Osobny artykuł: Religia w Dąbrowie Tarnowskiej
UWAGA: sugestia rozszerzonej treści w nieistniejącym artykule - trzeba poprawić link.

Miasto obejmuje parafia rzymskokatolicka Najświętszej Maryi Panny Szkaplerznej, która należy do dekanatu Dąbrowa Tarnowska. W mieście znajduje się zbór Świadków Jehowy[18].

Infrastruktura

Komunikacja

Główne skrzyżowanie w mieście
 Zobacz też: Obwodnica Dąbrowy Tarnowskiej
UWAGA: sugestia dodatkowej treści w nieistniejącym artykule - trzeba poprawić link i Ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego w Dąbrowie Tarnowskiej.

Przez Dąbrowę Tarnowską przebiega droga krajowa nr 73 (Kielce, Busko-Zdrój, Dąbrowa Tarnowska, Tarnów, Jasło) oraz droga wojewódzka nr 975 (Dąbrowa Tarnowska, Żabno, Wojnicz, Zakliczyn, Dąbrowa).

Przez Dąbrowę Tarnowską przechodzi zbudowana w 1906 r. linia kolejowa Tarnów-Szczucin czyli tzw. Szczucinka. Ruch pasażerski został zawieszony w 2000 a od 2006 r. jest całkowicie zamknięta. Plany wydłużenia kolei ze Szczucina aż do Buska—Zdroju i jej zelektryfikowania, a tym samym stworzenia najkrótszego połączenia Tarnowa przez Kielce z Warszawą, nie zostały zrealizowane. Późniejsze plany inwestycyjne przewidywały połączenie Żabna, przez most w Nowym Korczynie, z Buskiem-Zdrojem (omijające Dąbrowę Tarnowską i Szczucin), jednak nie zostały one uwzględnione w dokumencie rządowym „Master Plan dla Transportu Kolejowego w Polsce do 2030 roku”[19].

W 2012 r. przy ul. Szpitalnej otwarto sanitarne lądowisko.

Miasta partnerskie

Zobacz też

  1. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
  2. ↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im.Ossolińskich-Wydawnictwo, Wrocław 1984, ss. 68-69
  3. ↑ Artur Bata, Hanna Lawera: Dąbrowa Tarnowska i okolice. Warszawa: PUW "Roksana" w Krośnie, 1998. ISBN 83-87282-84-7.
  4. ↑ Marian Kornecki: Zamki i dwory obronne ziemi krakowskiej. Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, wyd. Wydział Kultury Prezydium WRN w Krakowie. Wojewódzki Konserwator Zabytków, 1966.
  5. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  6. ↑ Szlak architektury drewnianej w Województwie Małopolskim
  7. ↑ I LO w DT: I Liceum Historia. [dostęp 2015-03-22].
  8. ↑ E-kurier Dąbrowski
  9. ↑ Prawdę Mówiąc
  10. ↑ Powiśle Dąbrowskie
  11. ↑ Dąbrowa Tarnowska - Nasze Miasto
  12. ↑ Informator Dąbrowski
  13. ↑ NaszePowiśle.pl, NaszePowiśle.pl [dostęp 2016-01-20] (pol.).
  14. ↑ PKW: Wyniki wyborów samorządowych 2014. [dostęp 2015-03-22].
  15. ↑ UM Dąbrowa Tarnowska: Skład Rady Miasta 2014-2018. [dostęp 2015-03-22].
  16. ↑ Integralne części miejscowości Dąbrowa Tarnowska – TERTYT
  17. ↑ http://www.polskawliczbach.pl/Dabrowa_Tarnowska, w oparciu o dane GUS.
  18. ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 2 stycznia 2015.
  19. ↑ Odpowiedź Ministerstwa Kultury na zapytanie posła Józefa Rojka

Bibliografia

  • Moskal Krzysztof, Dąbrowa Tarnowska. Kronika Miasta i Gminy, Dąbrowa Tarnowska 2015
  • Książek Mieczysław, Zagadnienia genezy rozplanowania i typologii miast prywatnych XVI i XVII wieku w południowej Małopolsce, Kraków 1988, s. 148-151.

Linki zewnętrzne

Miasta województwa małopolskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa małopolskiego

Gmina Dąbrowa Tarnowska
Miasta
Wsie
Osada
Integralne
części wsi
  • Bór
  • Bugaj
  • Chałupki
  • Czekaj
  • Górka
  • Granica (Smęgorzów)
  • Granica (Sutków)
  • Jeziorki
  • Kmiecie (Gruszów Mały)
  • Kmiecie (Smęgorzów)
  • Koło Gościńca
  • Koło Jedlin
  • Laskówka
  • Łazy
  • Łężce
  • Malarka
  • Pańskie Pola
  • Pańskie Pole
  • Pary
  • Piaski
  • Płoniki
  • Podbeleryt
  • Podlasek
  • Podlesie (Gruszów Mały)
  • Podlesie (Szarwark)
  • Podradwanie
  • Polany (Brnik)
  • Polany (Żelazówka)
  • Stara Wieś
  • Wieś Wschodnia
  • Wieś Zachodnia
  • Włosienice
  • Wola
  • Za Górą
  • Za Krzakami
  • Zadworze
  • Zagrody (Gruszów Mały)
  • Zagrody (Lipiny)
  • Zagrody (Smęgorzów)
  • Zaszkole

Herb Gminy Dąbrowa Tarnowska

Powiat dąbrowski
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu dąbrowskiego

Powiat dąbrowski (1920–39 i 1945–75)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39 → i 1945–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39 →, 1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Powiat tarnowski (1920–1975) (► GG)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39, 1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Gminy (1939–45)
Miejskie
Wiejskie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dąbrowa_Tarnowska&oldid=44851138”