Odolanów: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 17:10, 26 cze 2013

Szablon:POL miasto infobox Odolanów (niem. Adelnau) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie ostrowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Odolanów.

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[1].

Według danych z 30 czerwca 2012 miasto liczyło 5 089 mieszkańców.

W mieście co roku pod koniec lipca odbywa się największa tego typu impreza w południowej Wielkopolsce^{[potrzebny przypis]} "Dni Odolanowa".

Geografia

Miasto leży około 10 km na południowy zachód od Ostrowa, na skrzyżowaniu dróg wojewódzkich:

nr 444 Ostrzeszów-Krotoszyn,
nr 445 Ostrów-Odolanów, oraz przy linii kolejowej Ostrów-Odolanów-Oleśnica-Wrocław ze stacją Odolanów. Umiejscowione jest w dolinie nad rzekami Barycz i Kuroch oraz kanałem Świeca.

Części miasta: Śródmieście, Biadaszki, Górka, osiedle Wojska Polskiego, Przedmieście Zamkowe, Opłotki, Bloki, Olesiny (niezamieszkane), Borki (niezamieszkane), Golina (niezamieszkana).^{[potrzebny przypis]}

Historia

Szablon:Źródła Nazwę miasta wyprowadza się od imienia legendarnego założyciela - Odolana. Przypuszcza się, że w XII wieku istniał w miejscu Odolanowa gród. W 1301 w Odelnove istniał już zamek. Między 1370, a 1372 stał się siedzibą możnowładcy Bartosza Wezenborga z rodu Nałęczów, który prawdopodobnie w 1373 roku samowolnie lokował miasto. Wojska Ludwika Węgierskiego dwukrotnie próbowały zdobyć gród - bez powodzenia. W latach 1381-1382 toczyła się tu wojna między Nałęczami, a Grzymalitami, podczas której Odolanów był ponownie oblegany jako siedziba Bartosza z Nałęczów.

W 1832 roku rozebrano mury obronne. W XVIII i XIX wieku kilkarotnie okolice miasta były miejscami bitew i potyczek. Mieszkańcy aktywnie uczestniczyli w Wiośnie Ludów 1848 roku. Mimo prowadzonej przez państwo niemieckie polityki germanizacyjnej, powiat odolanowski zachował polski charakter. W 1890 mieszkało tutaj 92,9% Polaków, a w 1912 - 91,2% co klasyfikowało go do jednego z najbardziej polskich powiatów w całej ówczesnej Rzeszy Niemieckiej.

Zakończenie okupacji hitlerowskiej w Odolanowie nastąpiło 22 stycznia 1945 roku. Odkrycie, po wojnie, złóż gazu ziemnego pozwoliło na przyspieszenie rozwoju miasta (w latach 1973-2003 liczba mieszkańców wzrosła o 38%)^{[potrzebny przypis]}.

Do 1793 r. Odolanów znajdował się w powiecie kaliskim. W roku 1793, po przyłączeniu części ziem Polski do Prus, utworzono osobny powiat odolanowski. W 1815 r. siedziba powiatu została przeniesiona do Ostrowa. Wróciła ona do Odolanowa w roku 1887 po wydzieleniu powiatu ostrowskiego. Oba powiaty połączono w powiat ostrowski w roku 1932. W latach 1975-1998 administracyjnie należało do woj. kaliskiego, natomiast od r. 1999 ponownie do powiatu ostrowskiego.

Gospodarka

Lokalny ośrodek przemysłowy, handlowy i usługowy w Kalisko-Ostrowskim Okręgu Przemysłowym

Oddział PGNiG S.A. w Warszawie (znany jako "Krio") - odazotownia gazu ziemnego, produkcja gazu wysokometanowego, skroplonego metanu - LNG, ciekłych azotu, helu(największa wytwórnia w Europie), tlenu, Instytut Niskich Temperatur PAN
odwierty gazu ziemnego - Tarchały Wielkie, Garki, Bogdaj - Uciechów
palarnia kawy "Woseba"
fabryka mebli łazienkowych "Deftrans"
producent maszyn i urządzeń rolniczych "M-ROL"
producent maszyn i urządzeń rolniczych "Dozamech"
przedsiębiorstwo "DE-FACTO" (pokrywanie metali warstwą ochronną w procesie kataforezy)
przedsiębiorstwo "SKOPLAST" produkcja rur pcv
przedsiębiorstwo "SOLARBUD" sprzedaż materiałów budowlanych, zakładanie kostki brukowej

Zabytki

Fragment krzyża Pawła Brylińskiego przeniesiony z Gliśnicy do kościoła św. Marcina

ratusz z 1898 roku, neogotycki, z wieżą zegarową wbudowaną w pierzeję, siedziba Urzędu Gminy i Miasta
- tablica ku czci powstańców z czasów Wiosny Ludów, umieszczona na elewacji
kościół farny św. Marcina z 1794 roku, barokowy, fundacji starościny Eleonory z Cetnerów-Sułkowskiej, rozbudowany w latach 1912-1913 w stylu neobarokowym (projekt - Roger Sławski), nad portalem znajduje się kartusz z herbem Sułkowskich i datą 1794
- obrazy św. Jadwiga i Matka Boska Pocieszenia z końca XVIII wieku
- w kaplicy ołtarz z końca XVIII wieku z rzeźbami św. Piotr i św. Paweł autorstwa Ignacego Schulza z Rawicza oraz piaskowcowe epitafium naddzierżawcy odolanowskiego Jana Lizaka z początku XIX wieku
- ołtarze boczne z około 1800 roku
- fragmenty krzyża Pawła Brylińskiego, przeniesione z Gliśnicy
- wieża, dwukondygnacyjna, z pilastrami, zwieńczona barokowym hełmem
dawna synagoga z 1835 roku
figura ludowa świętego Floriana, przy kościele farnym, z 1875 roku
figura świętego Jana Nepomucena z 1736 roku
ludowy krzyż przydrożny z rzeźbą Pawła Brylińskiego z 1846 roku
szkoła, we frontowej ścianie fragment murów dawnego zamku z przełomu XIII i XIV wieku
dawny kościół ewangelicki z końca XVII wieku
dawna pastorówka z końca XIX wieku
poczta z 1906 roku
budynek Muzeum Regionalnego z 1909 roku
zespół kamienic z XIX wieku, jedno- lub dwukondygnacyjnych z dwuspadowymi dachami, głównie klasycyzujące^{[potrzebny przypis]}

Górka

Powstała w 1629 roku jako miasto Konstancja (od imienia drugiej żony Zygmunta III), dla polskich luteran ze Śląska

kaplica z figurą świętej Barbary z 1784 roku
kościół św. Barbary z 1784 roku, drewniany, oszalowany, wzmocniony lisicami, po II wojnie światowej otynkowany, wewnątrz bogato polichromowany, z dachem krytym gontem i wieżą na słup z 1928 roku
- ołtarz główny z obrazem św. Barbara malowanym na desce w roku 1618 oraz rzeźbami z XVIII wieku
- dwa ołtarze boczne z XVII wieku
- wyposażenie z XVIII wieku
- krużganek z dwiema rzeźbami w tym jedną (św. Barbara) wykonaną przez Pawła Brylińskiego w 1876 roku
- portal z dwiema drewnianymi rzeźbami ludowymi apostołów^{[potrzebny przypis]}

Przyroda

Park Krajobrazowy Dolina Baryczy, Łąki Odolanowskie
Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska
pomniki przyrody
Park 600-lecia Odolanowa z pomnikiem świętego Marcina (patrona Odolanowa)
Park Natury

Ludność

1995 - 4 760^[2]
1996 - 4 841^[2]
1997 - 4 868^[2]
1998 - 4 913^[2]
1999 - 4 854^[2]
2000 - 4 885^[2]
2001 - 4 923^[2]
2002 - 4 917^[2]
2003 - 4 914^[2]
2004 - 4 924^[2]
2005 - 4 951^[2]
2006 - 4 951^[2]
2007 - 4 981^[2]
2008 - 4 997^[2]
2009 - 5 003^[2]
2010 - 5 019^[2]
2011 - 5 105^[3]
2012 - 5 089^[2]

Współpraca międzynarodowa

Szablon:Źródła Miasta i gminy partnerskie:

Osoby związane z Odolanowem

Bartosz Wezenborg z Łęczyców - wojewoda poznański
Paweł Bryliński - rzeźbiarz ludowy
Tadeusz Gaworzewski - artysta plastyk
Fryderyk Koebcke - astronom,członek Komitetu Astronomicznego PAN, prorektor UAM w Poznaniu
Kazimierz Glabisz - generał, prezes PZPN, przewodniczący PKOl
Marian Janicki - poseł X kadencji i IV kadencji
Franciszek Kociński - duchowny katolicki, dziekan dekanatu koźmińskiego
Stanisław Leszczyński - król Polski, dziedzic lotaryński, starosta odolanowski
Jan Mertka - pierwszy poległy powstaniec wielkopolski
Józef Mertka - działacz społeczny
Arthur Rhode - duchowny ewangelicko-augsburski, superintendent diecezji ostrzeszowskiej, historyk protestantyzmu, doktor honoris causa ewangelickiego fakultetu teologicznego Uniwersytetu Eberharda-Karola w Tybindze
Zbigniew Trybuła - fizyk, senator (wybory 2005, PiS)
Jan Zborowski - hetman nadworny koronny, sekretarz królewski, kasztelan gnieźnieński, starosta odolanowski, starosta grudziądzki

Z miastem związana jest również Kapela znad Baryczy.

Zobacz też

Cmentarz żydowski w Odolanowie

↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Za lata 1995-2010 Bank danych regionalnych GUS
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 III 2011.

Linki zewnętrzne

Oficjalny serwis Odolanowa

Odolanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 380 .

[1] Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.

[bdr-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Za lata 1995-2010 Bank danych regionalnych GUS

[ludnosc_marzec2011-3] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 III 2011.

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 61: / Linia 61: @@
 Do [[1793]] r. Odolanów znajdował się w [[Powiat kaliski (I Rzeczpospolita)|powiecie kaliskim]]. W roku 1793, po przyłączeniu części ziem Polski do Prus, utworzono osobny [[powiat odolanowski]]. W [[1815]] r. siedziba powiatu została przeniesiona do Ostrowa. Wróciła ona do Odolanowa w roku [[1887]] po wydzieleniu powiatu ostrowskiego. Oba powiaty połączono w powiat ostrowski w roku [[1932]]. [[Podział administracyjny Polski 1975-1998|W latach 1975-1998]] administracyjnie należało do [[województwo kaliskie|woj. kaliskiego]], natomiast od r. 1999 ponownie do powiatu ostrowskiego.
-== Ludność ==
-* 1995 - 4 760<ref name="bdr">Za lata 1995-2010 Bank danych regionalnych GUS</ref>
-* 1996 - 4 841<ref name="bdr" />
-* 1997 - 4 868<ref name="bdr" />
-* 1998 - 4 913<ref name="bdr" />
-* 1999 - 4 854<ref name="bdr" />
-* 2000 - 4 885<ref name="bdr" />
-* 2001 - 4 923<ref name="bdr" />
-* 2002 - 4 917<ref name="bdr" />
-* 2003 - 4 914<ref name="bdr" />
-* 2004 - 4 924<ref name="bdr" />
-* 2005 - 4 951<ref name="bdr" />
-* 2006 - 4 951<ref name="bdr" />
-* 2007 - 4 981<ref name="bdr" />
-* 2008 - 4 997<ref name="bdr" />
-* 2009 - 5 003<ref name="bdr" />
-* 2010 - 5 019<ref name="bdr" />
-* 2011 - 5 105<ref name=ludnosc_marzec2011>[http://www.stat.gov.pl/gus/5840_13169_PLK_HTML.htm Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 III 2011].</ref>
-* 2012 - 5 089<ref name="bdr" />
 == Gospodarka ==
@@ Linia 116: / Linia 96: @@
 === Górka ===
-Powstała w [[1629]] roku jako miasto Konstancja (od imienia drugiej żony [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]]), dla polskich luteran ze [[Śląsk]]a
+Powstała w [[1629]] roku jako miasto ''Konstancja'' (od imienia drugiej żony [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]]), dla polskich luteran ze [[Śląsk]]a
 * kaplica z figurą świętej Barbary z [[1784]] roku
@@ Linia 133: / Linia 113: @@
 * Park 600-lecia Odolanowa z pomnikiem świętego Marcina (patrona Odolanowa)
 * Park Natury
+== Ludność ==
+* 1995 - 4 760<ref name="bdr">Za lata 1995-2010 Bank danych regionalnych GUS</ref>
+* 1996 - 4 841<ref name="bdr" />
+* 1997 - 4 868<ref name="bdr" />
+* 1998 - 4 913<ref name="bdr" />
+* 1999 - 4 854<ref name="bdr" />
+* 2000 - 4 885<ref name="bdr" />
+* 2001 - 4 923<ref name="bdr" />
+* 2002 - 4 917<ref name="bdr" />
+* 2003 - 4 914<ref name="bdr" />
+* 2004 - 4 924<ref name="bdr" />
+* 2005 - 4 951<ref name="bdr" />
+* 2006 - 4 951<ref name="bdr" />
+* 2007 - 4 981<ref name="bdr" />
+* 2008 - 4 997<ref name="bdr" />
+* 2009 - 5 003<ref name="bdr" />
+* 2010 - 5 019<ref name="bdr" />
+* 2011 - 5 105<ref name=ludnosc_marzec2011>[http://www.stat.gov.pl/gus/5840_13169_PLK_HTML.htm Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 III 2011].</ref>
+* 2012 - 5 089<ref name="bdr" />
 == Współpraca międzynarodowa ==

Miasta na prawach powiatu	Kalisz Konin Leszno Poznań
Miasta powiatowe	Chodzież Czarnków Gniezno Gostyń Grodzisk Wielkopolski Jarocin Kępno Koło Kościan Krotoszyn Międzychód Nowy Tomyśl Oborniki Ostrów Wielkopolski Ostrzeszów Piła Pleszew Rawicz Słupca Szamotuły Śrem Środa Wielkopolska Turek Wągrowiec Wolsztyn Września Złotów
Miasta gminne	Bojanowo Borek Wielkopolski Budzyń Buk Chocz Czempiń Czerniejewo Dąbie Dobra Dobrzyca Dolsk Golina Gołańcz Grabów nad Prosną Jaraczewo Jastrowie Jutrosin Kaczory Kleczew Kłecko Kłodawa Kobylin Kostrzyn Koźmin Wielkopolski Koźminek Kórnik Krajenka Krobia Krzywiń Krzyż Wielkopolski Książ Wielkopolski Luboń Lwówek Łobżenica Margonin Miasteczko Krajeńskie Miejska Górka Mieścisko Miłosław Mikstat Mosina Murowana Goślina Nekla Nowe Skalmierzyce Obrzycko Odolanów Okonek Opalenica Opatówek Osieczna Ostroróg Pniewy Pobiedziska Pogorzela Poniec Przedecz Puszczykowo Pyzdry Rakoniewice Raszków Rogoźno Rychtal Rychwał Rydzyna Sieraków Skoki Sompolno Stawiszyn Stęszew Sulmierzyce Swarzędz Szamocin Ślesin Śmigiel Trzcianka Trzemeszno Tuliszków Ujście Wieleń Wielichowo Witkowo Wronki Wyrzysk Wysoka Zagórów Zbąszyń Zduny Żerków

Miasta	Odolanów
Wsie	Boników Garki Gliśnica Gorzyce Małe Huta Nabyszyce Nadstawki Raczyce Świeca Tarchały Małe Tarchały Wielkie Uciechów Wierzbno
Osady	Baby Bałamącek Biadaszki Grochowiska Kaczory Kuroch Papiernia Trzcieliny Zawidza
Osady leśne	Boników Karłowice Lipiny Mogiłka Mościska Wisławka
Integralne części wsi	Chałupki Gorzyczki Harych Lipiny (Uciechów) Szmata Ściegna Żuraw

Miasta	Nowe Skalmierzyce Odolanów Ostrów Wielkopolski Raszków
Gminy miejskie	Ostrów Wielkopolski
Gminy miejsko-wiejskie	Nowe Skalmierzyce Odolanów Raszków
Gminy wiejskie	Ostrów Wielkopolski Przygodzice Sieroszewice Sośnie

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Mikstat (← 1934–54 →) Nowe Skalmierzyce (od 1962) Odolanów (← od 1932) Ostrów (Wielkopolski) (do 1951 →) Raszków (← od 1932) Sulmierzyce (← 1932–34 →)
Osiedla (1954–72)	Skalmierzyce Nowe (1956–62)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Biniew (do 1946) Czarnylas (do 1954) Czekanów (do 1954) Daniszyn (do 1954) Granowiec (do 1946) Kamienice Nowe (1953–54) Mikstat (do 1954) Nowe Skalmierzyce* Odolanów Ostrów Wielkopolski (od 1973) Przygodzice Raszków Sieroszewice** Sobótka (1946–54) Sośnie (od 1946) Wysocko Wielkie (do 1953)
Gromady (1954–72)	Biniew (1954–72) Biskupice Ołoboczne (1954–61) Bogdaj (1954–61) Boników (1954–68) Chojnik (1954–71) Chynowa (1954–61) Cieszyn (1954–61) Czarnylas (1954–72) Daniszyn (1954–72) Gorzyce Wielkie (1954–72) Gostyczyna (1954–61) Grudzielec Nowy (1954–61) Kamienice Nowe (1954–72) Kotowiecko (1954–71) Lewków (1954–72) Ligota (← 1956–72) Mikstat (1954 →) Moszczanka (1954–59) Nabyszyce (1954–61) Ociąż (1954–59) Odolanów (1954–72) Ołobok (1954–61) Parczew (1954–61) Przybysławice (1954–59) Przygodzice (1954–72) Raczyce (1954–59) Radłów (1954–61) Raszków (1960–72) Sieroszewice (1954–72) Skalmierzyce (1954–72) Skalmierzyce Nowe (1954–55) Sobótka (1954–61) Sośnie (1954–72) Strzyżew (1954–71) Sulisław (1954–61) Szklarka Przygodzicka (1954–55 →) Tarchały Wielkie (1954–61) Topola Wielka (1954–59) Wielowieś (1954–72) Wysocko Wielkie (1954–68) Zamość (1954–61)
Legenda	* 1934–54: Skalmierzyce Nowe ** 1934–54: Sieroszewice Nowe