Swarzędz

Swarzędz
Herb Swarzędza Flaga Swarzędza
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	poznański
Gmina	Swarzędz gmina miejsko-wiejska
Aglomeracja	poznańska
Data założenia	XIV wiek
Prawa miejskie	1638
Burmistrz	Anna Tomicka (od 2008)
Powierzchnia	8,58 km²
Populacja (2011) • liczba ludności • gęstość	31 031 3493,5 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 61
Kod pocztowy	62-020
Tablice rejestracyjne	POZ, PZ
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Swarzędz
Położenie na mapie Polski Swarzędz
52°24′30″N 17°04′17″E
TERC (TERYT)	4303921164
Hasło promocyjne: Dobrze trafiłeś
Urząd miejski Rynek 1 62-020 Swarzędz
Multimedia w Wikimedia Commons
Swarzędz w Wikipodróżach
Hasło Swarzędz w Wikisłowniku
Strona internetowa

Swarzędz (niem. Schwersenz) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie poznańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Swarzędz. Położone nad Jeziorem Swarzędzkim, ok. 10 km od centrum Poznania wchodzi w skład aglomeracji poznańskiej.

Według danych z 31 grudnia 2011 r. miasto miało 31 031 mieszkańców. Jest ósmym co do wielkości w woj. wielkopolskim i ma jedną z największych gęstości zaludnienia spośród polskich miast (3 522,4 osób/km² – 4.lokata w kraju, za Świętochłowicami oraz podwarszawskimi: Piastowem i Legionowem).

Na terenie Swarzędza znajduje się największy w Europie skansen pszczelarski.

Dawniej jeden z ośrodków włókienniczych Wielkopolski, obecnie miejsce prosperowania bardzo wielu warsztatów stolarskich, tapicerskich i meblowych.

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 8,23 km².

Historia

Wieża ciśnień i rzeźnia z początku XX wieku

Ślady osadnictwa człowieka w okolicach Swarzędza sięgają 8-3,5 tys. lat p.n.e. Potwierdzają to liczne stanowiska archeologiczne głównie z okresu kultury łużyckiej i przeworskiej, a także z mezolitu i wczesnego średniowiecza.

Pierwsze wzmianki pisane pojawiły się w 1366 r. o wsi Swarancz lub Swanrancz należącej do rodziny Górków herbu Łodzia. Byli oni w jej posiadaniu do 1592, kiedy to właścicielem został Mikołaj ze Srebrnej Góry koło Nakła. Następnie Swarzędz przeszedł w ręce rodziny Czarnkowskich herbu Nałęcz. Wieś liczyła wówczas 2,5 łana, 3 zagrodników, pasterza i 30 owiec.

W 1610 r. właścicielem Swarzędza został wojewoda inowrocławski i kaliski – Zygmunt Grudziński herbu Grzymała, by 28 sierpnia 1638 r. wystawić na zamku w Kórniku dokument lokacyjny na prawie magdeburskim, potwierdzony przez króla Władysława IV, nadając miastu nazwę Grzymałów. W kolejnych latach nazwę tę wyparła dawna nazwa wsi Swarzędz.

W 1910 r. Swarzędz liczył 3 459 mieszkańców, tym: 1 927 Polaków (55,7%), 1 371 Niemców (39,6%) i 161 Żydów (4,7%).

Z okazji 350-lecia nadania praw miejskich, przypadającego w 1988, społeczeństwo ufundowało dla miasta sztandar. Swarzędz został również odznaczony przez Radę Państwa Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.

Zabytki

Dwór (obecnie przedszkole)

• Kościół pw. św. Marcina z 1638, wielokrotnie przebudowany
• Ratusz z XIX w. przebudowany
• Dwór z końca XIX w. zbudowany dla rodziny Hoffmeyerów, parterowy z mieszkalnym poddaszem. Obecnie wyremontowany pełni rolę przedszkola
• Domy z 1 poł XIX w.
• Kaplica pw. NMP Wspomożycielki Wiernych z 1936
• skansen pszczelarski ze zgromadzonymi unikatowymi formami uli w dzielnicy Swarzędza Nowa Wieś

Gospodarka

W mieście i gminie istnieje kilka tysięcy podmiotów gospodarczych, w tym kilkadziesiąt z kapitałem zagranicznym. Funkcjonuje tu centrum handlowe Agrobex, centrum handlowe ETC wraz z hipermarketem budowlanym Leroy Merlin. Swoje zakłady ulokowali tu tacy wytwórcy jak: Volkswagen, British Petroleum, Mercedes-Benz, Deceuninck, EVER Power Systems, Vox, Poz-Bruk, Panopa Logistik, Blum, Arvin Meritor, Stena Złomet, jak również wiele średnich i małych przedsiębiorstw, głównie z branży handlowej oraz, tradycyjnej dla Swarzędza, stolarskiej i tapicerskiej. W południowej części Swarzędza, przy drodze nr 92 i linii kolejowej istnieje duża strefa przemysłowa, będąca podstrefą Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Transport

Przez Swarzędz przebiega droga krajowa nr 92. Przewoźnikiem miejskim na terenie Swarzędza jest Zakład Gospodarki Komunalnej w Swarzędzu obsługujący 15 autobusowych linii dziennych i jedną autobusową linię nocną. Do Swarzędza dociera także linia 55 oraz 73 obsługiwana przez MPK Poznań.

Oświata

W Swarzędzu funkcjonują trzy szkoły podstawowe, trzy gimnazja, jedno samodzielne liceum ogólnokształcące oraz dwa zespoły szkół z liceami i technikami oraz szkołami policealnymi:

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stanisława Staszica w Swarzędzu
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Jana Brzechwy w Swarzędzu
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. prof. Adama Wodziczki w Swarzędzu
• Gimnazjum nr 1 w Swarzędzu (niepubliczne, Fundacji „Ekos”)
• Gimnazjum nr 2 im. Królowej Jadwigi w Swarzędzu
• Gimnazjum nr 3 im. Polskich Noblistów w Swarzędzu
• I Liceum Ogólnokształcące w Swarzędzu (niepubliczne, Fundacji „Ekos”)
• Zespół Szkół nr 1 im. Powstańców Wielkopolskich w Swarzędzu
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa
  • III Liceum Ogólnokształcące w Swarzędzu
  • Technikum Ekonomiczne w Swarzędzu
  • Technikum Żywienia i Organizacji Usług Gastronomicznych w Swarzędzu
  • Technikum Logistyczne w Swarzędzu
  • Technikum Spedycyjne w Swarzędzu
  • Technikum Informatyczne w Swarzędzu
  • Technikum Mechatroniczne w Swarzędzu
  • Technikum Urządzeń i Systemów Energetyki Odnawialnej w Swarzędzu
  • Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Swarzędzu
  • Policealna Szkoła Handlowa w Swarzędzu -- specjalność technik bezpieczeństwa i higieny pracy
  • Policealna Szkoła Handlowa w Swarzędzu – specjalność technik rachunkowości
  • Policealne Studium Informatyczne w Swarzędzu – specjalność technik informatyk
• Zespół Szkół nr 2 w Swarzędzu im. Tadeusza Staniewskiego
  • II Liceum Ogólnokształcące w Swarzędzu
  • II Liceum Profilowane w Swarzędzu
  • Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Swarzędzu
  • Policealne Studium Zawodowe w Swarzędzu

Organizacje społeczne

• Związek Harcerstwa Polskiego i Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze – Harcerski Klub Turystyczny „Azymut”
• Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej – Swarzędzki Szczep Harcerski „Dukt”
• Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze – Oddział „Meblarz”
• Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze – Koło Łaziki (Oddział Poznań – Nowe Miasto)
• Liga Obrony Kraju – „COMMANDO” Klub Żołnierzy Rezerwy
• Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci Specjalnej Troski im. Leszka Grajka w Swarzędzu
• Związek Harcerstwa Polskiego - 9 Swarzędzka Środowiskowa Drużyna Harcerska "Dąbrowa" im. Aleksandra i Olgii Małkowskich

Sport i turystyka

W Swarzędzu działa kilka klubów sportowych m.in. działający od 1921 piłkarski Klub Sportowy „Unia” – obecnie w trzeciej lidze, I-ligowy koszykarski Klub Sportowy „Unia-Probasket” oraz Uczniowski Klub Sportowy „Lider”. W Swarzędzu znajduje się kilka boisk przeznaczonych do gry w piłkę nożną, koszykówkę, kryty basen i lodowisko.

Przy dworcu kolejowym początek ma szlak turystyczny do Kobylnicy, natomiast w Nowej Wsi szlak do Spławia.

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół parafialny pw. Matki Bożej Miłosierdzia

Na terenie miasta Swarzędza znajduje się pięć parafii rzymskokatolickich, które wchodzą w skład dekanatu swarzędzkiego.

• parafia pw. Chrystusa Jedynego Zbawiciela (południowy Swarzędz)
• parafia pw. Matki Bożej Miłosierdzia (północny Swarzędz),
• parafia pw. Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych (środkowo-zachodni Swarzędz)
• parafia pw. św. Józefa Rzemieślnika (Swarzędz Nowa Wieś)
• parafia pw. św. Marcina (stary Swarzędz)

Władze

Burmistrzowie miasta

lata	Imię i nazwisko
1918-1919	Brunon Glabisch
1919	Tadeusz Staniewski
1919-1920	Teofil Hoffmann
1920-1921	Czesław Lukserek
1922-1924	Józef Kotliński
1924-1927	Hieronim Dąbrowski
1928-1929	Walerian Olejniczak
1929-1939	Tadeusz Staniewski
1945-1946	Władysław Walczak
1946-1950	Maksymilian Rajewicz

Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej

lata	Imię i nazwisko
1950-1952	Feliks Binek
1952-1953	Wasław Pawłowski
1953-1957	Czesława Kołacka
1957-1961	Feliks Binek
1962-1965	Jerzy Kolasa
1965-1970	Andrzej Ziółek
1970-1974	Czesław Piskorek

Naczelnicy Miasta i Gminy

lata	Imię i nazwisko
1974-1978	Czesław Piskorek
1978-1982	Czesław Szymaniak
1982-1984	Ryszard Seremak
1984-1990	Halina Tempińska

Burmistrzowie Miasta i Gminy

lata	Imię i nazwisko	informacje dodatkowe
1990-1994	Jerzy Gruszka
1994-2002	Jacek Szymczak
2002-2006	Anna Tomicka	pierwszy burmistrz wybrany w wyborach powszechnych
2006-2007	Bożena Szydłowska	zrzekła się mandatu burmistrza w związku z uzyskaniem mandatu posła na Sejm RP (wygaśnięcie mandatu nastąpiło 31 października 2007)
2007-2008	Marek Baumgart (p.o.)
2008-	Anna Tomicka	wybrana 16 marca 2008 w II turze, wybrana ponownie 21 listopada 2010

Przewodniczący Rady Miejskiej od 1990

lata	Imię i nazwisko
1990-1994	Arkadiusz Małyszka
1994-1998	Barbara Brodowska-Właźlińska
1998-2002	Anna Tomicka
2002-2006	Bożena Szydłowska
2006-2010	Piotr Choryński
2010-	Marian Szkudlarek

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Ronnenberg – od 1991
• Fredersdorf-Vogelsdorf – od 2008

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Swarzędzu
• Dom Zdrojowy Marco w Swarzędzu
• Philipp Jaffé - historyk urodzony w Swarzędzu

Bibliografia

• Marcin Libicki, Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce. REBIS, 2003. ISBN 8373012435.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta i gminy Swarzędz
• Strona poświęcona historii miasta Swarzędz
• Swarzędz w katalogu Open Directory Project