Krajenka

	Krajenka
	Krajenka
	; Ratusz przy ul. Jagiełły
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	złotowski
Gmina	Krajenka
Prawa miejskie	1420
Burmistrz	Stefan Kitela
Powierzchnia	3,76 km²
Wysokość	101 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 3733; 992,8 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 67
Kod pocztowy	77-430
Tablice rejestracyjne	PZL
	Położenie na mapie gminy Krajenka Krajenka
	Położenie na mapie Polski Krajenka
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Krajenka
	Położenie na mapie powiatu złotowskiego Krajenka
	53°17′48,92″N 16°59′26,51″E/53,296922 16,990697
TERC (TERYT)	3031034
SIMC	0966932
	Urząd miejskiul. Szkolna 17; 77-430 Krajenka
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Krajenka (niem. Krojanke^[3]) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie złotowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Krajenka.

Według danych z 30 czerwca 2016 miasto liczyło 3733 mieszkańców^[4].

Krajenka uzyskała lokację miejską w 1420 roku^[5].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Miasto położone jest nad rzeką Głomią na wysokości 105 m n.p.m., w środkowej części Krajny, w pasie Pojezierza Południowopomorskiego (w tym Pojezierza Krajeńskiego), w odległości 126 km na północ od Poznania.

Przez Krajenkę przebiegają drogi:

Droga wojewódzka nr 188 (Piła – Człuchów)
Droga wojewódzka nr 190 (Gniezno – Krajenka)

Ponadto istnieją drogi lokalne do Głubczyna, Buntowa i Tarnówki.

Przez Krajenkę biegnie też linia kolejowa Piła – Tczew. Znajduje się tu stacja kolejowa.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zabytkowe zabudowania młynarskie w Krajence

Pierwsza historyczna wzmianka pochodzi z 1286 roku. Gród o charakterze obronnym leżał na szlaku handlowym z Pomorza do Wielkopolski, następnie wybudowano tu zamek^[6]. Jednak osada prawdopodobnie istniała już w starożytności i nosiła nazwę Scurgon^{[potrzebny przypis]}. Poświadczeniem tego jest umieszczenie tejże nazwy na mapie przez geografa greckiego Ptolemeusza, na szlaku bursztynowym (na tym samym szlaku leży najstarsze miasto w Polsce – Kalisz). Krajenka otrzymała prawa miejskie w 1420 roku i była wtedy własnością rodu Danaborskich. W późniejszym okresie przechodziła na własność w różne ręce. Najpierw Kościeleckich, potem Grudzińskich i Działyńskich. W 1534 roku istniał wybudowany na Głomii młyn, a w późniejszym okresie (XVI i XVII wiek) miasto było ośrodkiem rzemieślniczym z dobrze rozwiniętym rzemiosłem sukienników.

W 1743 roku Krajenka przeszła na własność księcia Aleksandra Sułkowskiego, który odkupił tzw. Klucz krajeński, a wdowa po nim – Anna, zamieszkała na krajeneckim zamku. Po I rozbiorze Polski, w wyniku którego miasto włączone zostało do Prus, wyjechała ona do Warszawy. W XVIII wieku Krajenkę wraz z przyległościami nabył Jakub Komierowski, który poległ w 1809 roku w bitwie pod Nowem. Jego dobra przeszły na własność pruskiej rodziny Hohenzollernów.

Pożary, epidemie trawiły kilkukrotnie miasto. Największy pożar miał miejsce w 1788 roku, kiedy wypaleniu uległo całe miasto. Krajenka rozwinęła się w XVIII i XIX wieku. Organizowane były tutaj 4 jarmarki rocznie, rozwijało się rzemiosło. W XIX wieku przeprowadzono linie kolejową przez miasto. W 1773 Krajenkę zamieszkiwało 905 mieszkańców, w 1910 ponad 3400 osób. W 1929 roku otwarto tutaj szkołę polską, mimo postępującej germanizacji. Fakt ten przypłacił życiem nauczyciel tej szkoły Franciszek Gliszewski, który poniósł śmierć w obozie koncentracyjnym.

Miasto zostało zajęte przez wojska radzieckie 30 stycznia 1945 roku i spalone w 70%. Ucierpiała zabudowa, zakłady, urządzenia komunalne. Spłonęło stare centrum miasteczka, wiele zabytkowych budynków. W wyniku II wojny światowej Krajenka ponownie znalazła się w granicach Polski. Niemieckojęzyczna ludność miasta została wysiedlona do Niemiec. Odbudowy Krajenki podjęto się dopiero w latach 50. XX wieku, a do lat 60. była już odbudowana. Obecnie Krajenka jest niewielkim ośrodkiem przemysłowym i handlowym w powiecie złotowskim.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. pilskiego.

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Krajenka jest gminą typowo rolniczą z racji tego, iż ponad połowę jej powierzchni stanowią grunty orne. Jedynym przemysłem, który rozwinął się w gminie w sposób zadowalający, jest przemysł drzewny obejmujący Zakład Przemysłu Drzewnego. Kolejnym większym zakładem Krajenki jest firma Dunlopillo, która produkuje materace.

Miasto pełni rolę lokalnego ośrodka dla otaczających go miejscowości. W mieście zlokalizowana jest poczta, posterunek policji, dworzec PKP, dworzec PKS, stacje benzynowe, stacja kontroli pojazdów, sklepy, restauracja. W mieście istnieje też unikalna szkoła, gdzie kształcą się technicy przemysłu młynarskiego.

Kultura[edytuj | edytuj kod]

Krajeński Ośrodek Kultury

Pałac Sułkowskich, obecnie Urząd Gminy.

W Krajence działa Krajeński Ośrodek Kultury, który organizuje wiele imprez kulturalno – rozrywkowych dla mieszkańców Miasta i Gminy. Są to m.in.:

Przegląd Orkiestr Dętych,
Złote Maski
Dni Krajenki
Pożegnanie lata,
Koncerty rockowe,
Dożynki
Dzień Niepodległości,
Mikołajki,
Sylwester na rynku,
Zabawy wiejskie
Spektakle teatralne
i wiele innych

Prócz organizacji tych imprez Krajeński Ośrodek Kultury prowadzi wiele instytucji kulturalnych i artystycznych na terenie miasta i gminy. W KOK – u działa:

Teatr
Biblioteka,
Zespoły taneczne
Zespół Ludowy „Dzwon”,
Kapela Mysomtacy,
Kółko Plastyczne,
Kółko Muzyczne i inne.
Zespół taneczny mażoretek „Oleńki”
Zespół taneczny „Segreto”

Festiwal Piosenki Czerwonokrzyskiej[edytuj | edytuj kod]

W roku 2006 już po raz dwudziesty odbył się Ogólnopolski Festiwal Piosenki Czerwonokrzyskiej w Krajence, jedyna tego rodzaju impreza w kraju. Uczestniczą w niej młodzi artyści z całej Polski, którzy śpiewając piosenki o treściach takich jak: pomoc osobom słabszym, starszym i niepełnosprawnym, szacunek, tolerancja, propagowanie zdrowego stylu życia, propagują ideę Polskiego Czerwonego Krzyża.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Krajenki w 2014 roku^[2].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Anny i św. Mikołaja nocą

Poewangelicki kościół pw. św. Józefa

Obiekty wpisane do rejestru zabytków^[7]:
- kościół parafialny św. Anny i św. Mikołaja – pochodzący z końca XVIII wieku, znajdują się w nim 4 ołtarze oraz zabytkowa ambona w kształcie dzioba okrętu, zabytkowe organy z 1886 roku
- zespół pałacowo-parkowy i folwarczny – pałac i mur z przełomu XVIII/XIX wieku
- neoromański kościół poewangelicki św. Józefa z 1846 r.
- historyczny układ urbanistyczny, XIII-1 poł. XX

Obiekty historyczne:
- cmentarz żydowski z XVII wieku
- młyn przy ulicy Młyńskiej – zabytkowy młyn z końca XIX i początku XX wieku

Sport[edytuj | edytuj kod]

W Krajence działa kilka klubów sportowych które propagują aktywne życie mieszkańców Miasta i Gminy:

Uczniowski Klub Sportowy „Sokół” przy Gimnazjum w Krajence
Uczniowski Klub Sportowy „Krajna” przy Szkole Podstawowej w Krajence
Uczniowski Klub Sportowy „Piast” przy Szkole Podstawowej w Głubczynie
Ludowy Zespół Sportowy „Iskra” Krajenka
Ludowy Zespół Sportowy „Piast” Głubczyn
Ludowy Zespół Sportowy „Płomień” Podróżna
Ludowy Zespół Sportowy „TPS” Skórka
Ludowy Zespół Sportowy „Grom” Śmiardowo Krajeńskie
KS Głomia

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-03].
↑ ^a ^b Krajenka w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2016 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2016-06, s. 122. ISSN 1734-6118. [dostęp 2 listopada 2016].
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 42-43.
↑ CzesławC. Piskorski CzesławC., Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 167, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482 .
↑ Rejestr zabytków województwa wielkopolskiego. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu. s. 257–258. [dostęp 2011-04-25].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Oficjalna strona miasta

Krajenka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 580 .

[gus-1] Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-03].

[populacja2016-2] Krajenka w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[MP-3] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)

[4] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2016 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2016-06, s. 122. ISSN 1734-6118. [dostęp 2 listopada 2016].

[5] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 42-43.

[pomorze-6] CzesławC. Piskorski CzesławC., Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 167, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482 .

[7] Rejestr zabytków województwa wielkopolskiego. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu. s. 257–258. [dostęp 2011-04-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]