Krzyż Wielkopolski
| Krzyż Wielkopolski | |||
 Urząd Miasta i Gminy |
|||
|
|||
| Państwo |  Polska |
||
| Województwo |  wielkopolskie |
||
| Powiat | czarnkowsko-trzcianecki | ||
| Gmina | Krzyż Wielkopolski gmina miejsko-wiejska |
||
| Burmistrz | Zygmunt Jasiewicz | ||
| Powierzchnia | 5,83 km² | ||
| Wysokość | 31 m n.p.m. | ||
| Populacja (2009) • liczba ludności • gęstość |
8 917 1081 os./km² |
||
| Strefa numeracyjna |
+48 67 | ||
| Tablice rejestracyjne | PCT | ||
|
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
  Krzyż Wielkopolski
|
|||
|
Położenie na mapie Polski
 Krzyż Wielkopolski
|
|||
 52°52′52,07″N 16°00′40,27″E/52,881131 16,011186Na mapach: 52°52′52,07″N 16°00′40,27″E/52,881131 16,011186 |
|||
| TERC (TERYT) |
4303802044 | ||
 Multimedia w Wikimedia Commons |
|||
 Hasło Krzyż Wielkopolski w Wikisłowniku |
|||
| Strona internetowa | |||
Krzyż Wielkopolski do końca 1991 Krzyż (niem. Kreuz), miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Krzyż Wielkopolski, położone nad Drawą. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. pilskiego. Prawa miejskie miasto otrzymało w 1936.
Według danych z 31 grudnia 2012 miasto liczyło 8 917 mieszkańców[1].
Spis treści
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Krzyż leży w północnej części województwa wielkopolskiego w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim. Współrzędne geograficzne miasta to 52° 52′ N, 16° 1′ E. Od południa granicę administracyjne miasta wyznacza rzeka Noteć, zaś od północnego zachodu rzeka Drawa[2] . Na północ od Krzyża rozciąga się z kolei Drawieński Park Narodowy.
Pochodzenie nazwy miasta[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miasta została dokładnie przetłumaczona z jęz. niemieckiego Kreuz → Krzyż, gdyż od 1858 r. znajduje się na skrzyżowaniu szlaków kolejowych Poznań – Szczecin oraz Berlin – Bydgoszcz, stąd właśnie pochodzi nazwa miasta a wcześniej osady. Krzyż rozwinął się jako osada kolejowa, w 1991 r. po przemianach gospodarczych w Polsce dodano do nazwy miasta przymiotnik wielkopolski i od tego roku miasto figuruje pod nazwą Krzyż Wielkopolski.
Historia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Początkowo ziemie należące obecnie do miasta były przez wieki porośnięte lasami. Jeszcze na początku XIX wieku puszcza stanowiła olbrzymi, niedostępny, pełen trzęsawisk i bagien obszar.
Ślady penetracji przez człowieka z okresu 8-9 tys. lat p.n.e.: narzędzia krzemienne i z rogów jeleni. Następnie teren niezamieszkany, z powodu trudnego dostępu – gęsta puszcza z mokradłami i trzęsawiskami. Osadnictwo nowożytne rozpoczęło się na początku XVIII wieku, gdy wsie i osady zaczął zakładać w okolicach dzisiejszego Krzyża Wielkopolskiego ród Sapiehów. Krzyż powstał na odkupionych od chłopów gruntach wsi olęderskiej Łokacz, jego rozwój rozpoczął się w momencie uruchomienia linii kolejowych Poznań – Szczecin (1848) oraz Berlin – Bydgoszcz (1851). Krzyż znalazł się na skrzyżowaniu tych linii (stąd jego nazwa), stając się węzłem kolejowym, którą to funkcję pełni do dzisiaj. Rozwój kolei w tym miejscu przyczynił się do rozwoju gospodarczego miasta i postępu. Wówczas powstały tu różne zakłady przemysłowe oraz nowe miejsca pracy poza rolnictwem.
W czasie powstania wielkopolskiego 1918 -1919 Krzyż był bazą wypadową jednostek armii niemieckiej walczących na froncie północnym z oddziałami armii powstańczej. 5 marca 1919 roku w mieście odbyło się spotkanie przedstawicieli Misji Międzysojuszniczej z misją niemiecką będące wstępem do rokowań rozejmowych pomiędzy walczącymi stronami[3]. Ostatecznie w wyniku ustaleń wynikających z traktatu pokojowego podpisanego przez Niemcy 28 czerwca 1919 roku[4] Krzyż znalazł się w Republice Weimarskiej, stając się stacją graniczną – granica polsko-niemiecka biegła 2 km na wschód od Krzyża.
W 1936 miejscowość otrzymała prawa miejskie oraz nowo powstałemu miastu nadany został herb, nawiązujący do przeszłości. Według spisu ludnościowego z 17 maja 1939 roku, Krzyż zamieszkiwały 4922 osoby narodowości niemieckiej[5]. Na początku stycznia 1945 roku z Krzyża (Kreuz- Ostbahn) władze niemieckie ewakuowały prawie całą ludność, ostatni transport odszedł z dworca kolejowego 26 stycznia[6] Miasto zostało, po ciężkich walkach zdobyte przez oddział wydzielony sowieckiej 5 Armii Uderzeniowej dowodzony przez płk. Jesipienke, co nastąpiło ostatecznie 28 stycznia 1945 roku[7]. Skala zniszczeń w zabudowie miejskiej spowodowanych działaniami wojennymi kształtowała się według obliczeń urzędników PUR (Państwowy Urząd Repatriacyjny) na poziomie 50%[8].
W lutym miasto i okolica było miejscem koncentracji licznych oddziałów wojskowych między innymi radzieckiego I Korpusu Pancernego oraz pod koniec tego miesiąca II Armii Wojska Polskiego[9]. 9 Maja 1945 roku do miasta obsadzanego przez tworzącą się administrację polską i polskich kolejarzy (pierwsza grupa "pionierów" przybyła z Wągrowca w dniach 17- 19 Lutego) dotarł pierwszy zorganizowany przez PUR transport z ludnością polską przesiedlaną z Kresów Wschodnich[10], Krzyż stawał się polskim miastem co potwierdziły ustalenia sierpniowe konferencji w Poczdamie.
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Przez Krzyż Wielkopolski przebiega droga wojewódzka nr 174, również przez miasto przebiegają lokalne drogi gminne. Znacznie ważniejszą rolę komunikacyjną dla miasta odgrywa transport kolejowy. Krzyż jest ważnym węzłem kolejowym w Polsce. Przez stację Krzyż przechodzą dwie ważne w kraju linie kolejowe: linia kolejowa nr 351 łącząca Szczecin z Poznaniem oraz niezelektryfikowana linia kolejowa nr 203 (dawniej Pruska Kolej Wschodnia) łącząca Tczew ze stacją graniczną Küstrin Kietz w Niemczech.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Dworzec kolejowy, powstały pod koniec XIX wieku
- Kościół poewangelicki neoromański z 1882 r.
- Kościół dwuwieżowy z 1936
- Budynek poczty z początków XX wieku
- Rzeźnia z początków XX wieku
- Szkoła z początków XX wieku
- Liczne domy mieszkalne z początków XX wieku wyróżniające się stylem architektonicznym, obecnie znajdujące się przy ulicach: Kościuszki, Daszyńskiego, Wojska Polskiego, Mickiewicza, Sikorskiego i Staszica
Religia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta istnieją dwie parafie rzymskokatolickie: Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa, w której opiekę duszpasterską sprawują Salwatorianie i utworzona w 1999 r., prowadzona przez księży diecezjalnych, parafia pw. św. Antoniego oraz założona 7 września 2012 roku parafia Kościoła Zielonoświątkowego. W mieście działa też Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy z Salą Królestwa[11].
W XX wieku istniała w miejscowości niewielka społeczność Kościoła Starokatolickiego Mariawitów.
Oświata[edytuj | edytuj kod]
- Gminne Przedszkole Publiczne im. Marii Konopnickiej (ul. Mickiewicza 58)
- Szkoła Podstawowa im. Bojowników o Wolność i Demokrację (ul. Wojska Polskiego 31)
- Gimnazjum im. Polskich Noblistów (ul. Sienkiewicza 1)
- Zespół Szkół im. Powstańców Wielkopolskich (ul. Sikorskiego 15)
- Liceum Ogólnokształcące im. Majora Henryka Sucharskiego (ul. Sienkiewicza 1)
Sport i turystyka[edytuj | edytuj kod]
W mieście znajduje się ośrodek sportu, w skład którego wchodzą: stadion piłkarski, kort tenisowy jak również bieżnia przy Jeziorze Królewskim. Przy Zespole szkół mieści się hala sportowa, zaś przy gimnazjum znajduje się hala sportowo-widowiskowa, a przy szkole podstawowej boisko. Ponadto w Krzyżu znajduje się kąpielisko nad Jeziorem Królewskim.
Na terenie miasta i gminy istnieje dość bogata i różnorodna baza turystyczna. Znajduje się tu Kompleks Turystyczny „Drawa”, ośrodek wypoczynkowy, w którym w sezonie letnim czynna jest wypożyczalnia sprzętu wodnego, urządzone pole campingowe oraz sezonowa restauracja, a także znajduje się tu kilkanaście gospodarstw agroturystycznych. Jedną z większych atrakcji turystycznych jest spływ kajakowy rzeką Drawą. Krzyż Wlkp. dysponuje bogatą bazą gastronomiczną, ośrodkiem Kultury oraz kinem.
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Miasto jak i cała gmina Krzyż Wlkp swymi walorami przyrodniczymi i brakiem uciążliwego przemysłu, stanowi o atrakcyjności turystycznej i wypoczynkowej. Główne walory tego terenu to: nieskażone lasy, woda i czyste powietrze, duże bogactwo roślin i zwierząt związane jest to z bliskością Drawieńskiego Parku Narodowego oraz występowaniem tu głęboko wciętych dolin Drawy i Płocicznej. Okoliczne tereny Krzyża sprzyjają rozwojowi wędkowania czy myślistwa.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona oficjalna Krzyża Wlkp.
- Strona poświęcona polskiej i niemieckiej historii Krzyża
- Strona Kościoła Zielonoświątkowego w Krzyżu Wielkopolskim
Przypisy
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 102. ISSN 1734-6118. [dostęp 16 lipca 2010].
- ↑ zumi.pl Lokalizator internetowy
- ↑ A. Czubiński, Z. Grot, B. Miśkiewicz, " Powstanie Wielkopolskie 1918- 1919. Zarys dziejów". Warszawa 1978, s. 434
- ↑ A. Czubiński, Z. Grot, B. Miśkiewicz, " Powstanie Wielkopolskie 1918- 1919. Zarys dziejów". Warszawa 1978, s. 465
- ↑ Archiwum Państwowe w Poznaniu, „Państwowy Urząd Repatriacyjny. Wojewódzki oddział w Poznaniu”, nr. 918/ sygn. 2990/ s. 41- 42
- ↑ J. Miniewicz, B. Perzyk, „Wał Pomorski”, Warszawa 1997, s. 67
- ↑ J. Miniewicz, B. Perzyk, „Wał Pomorski”, Warszawa 1997, s. 71
- ↑ Archiwum Państwowe w Poznaniu, „Państwowy Urząd Repatriacyjny. Wojewódzki oddział w Poznaniu”, nr. 918/sygn. 3020/ s. 2.
- ↑ K. Kaczmarek „Druga Armia Wojska Polskiego”, Warszawa 1978, s.207-209, 235
- ↑ Archiwum Państwowe w Poznaniu, „Państwowy Urząd…”, nr. 918/ sygn. 3036/ s. 1-17
- ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 12 lutego 2013.
|
||||||||||||||
|
||||||||||||||
|
||||||||||||||
