Spider-Man 2
 Logo filmu | |
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
22 czerwca 2004 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
127 minut[1] |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role |
Tobey Maguire |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Produkcja | |
| Wytwórnia | |
| Dystrybucja | |
| Budżet |
200 000 000 USD |
| Przychody brutto |
788 618 317 USD |
| Poprzednik |
Spider-Man (2002) |
| Kontynuacja |
Spider-Man 3 (2007) |
Spider-Man 2 – amerykański fantastycznonaukowy film akcji z 2004 roku na podstawie serii komiksów o superbohaterze o tym samym pseudonimie wydawnictwa Marvel Comics. Za jego reżyserię odpowiadał Sam Raimi na podstawie scenariusza Alvina Sargenta. Tytułową rolę zagrał Tobey Maguire, a obok niego w głównych rolach wystąpili: Kirsten Dunst, James Franco, Alfred Molina, Rosemary Harris i Donna Murphy.
Film jest kontynuacją Spider-Mana z 2002 roku. Film przedstawia dalszą historię Petera Parkera, który zmaga się z pogodzeniem swojego życia osobistego z obowiązkami Spider-Mana. Tym razem Parker musi zmierzyć się z nowym wrogiem, Doktorem Octopusem.
Światowa premiera filmu miała miejsce 22 czerwca 2004 roku w Los Angeles. W Polsce zadebiutował on 20 sierpnia tego samego roku. Produkcja przy budżecie 200 milionów dolarów zarobiła prawie 790 milionów i otrzymała pozytywne oceny od krytyków oraz Oscara za najlepsze efekty specjalne. Później Raimi wyreżyserował ostatni film z Maguire’em w roli głównej, Spider-Man 3, który miał premierę w 2007 roku.
Planowana była również czwarta odsłona oraz spin-off o Venomie, jednak oba projekty zostały anulowane. Zamiast tego studio nakręciło reboot serii zapoczątkowany filmem Niesamowity Spider-Man z 2012 roku z Andrew Garfieldem w głównej roli. Po drugim filmie studio zdecydowało się na drugi reboot, tym razem jako część franczyzy Filmowego Uniwersum Marvela z Tomem Hollandem w roli Spider-Mana.
Streszczenie fabuły[edytuj | edytuj kod]
Dwa lata po śmierci Normana Osborna Peter Parker odsunął się od swojej miłości Mary Jane Watson, jak i swojego najlepszego przyjaciela Harry’ego Osborna. Dowiaduje się też, że jego ciotce May grozi eksmisja. Zdarza się mu tracić swoje moce, często w sytuacjach zagrażających życiu[2][3].
Harry, który został szefem działu badań genetycznych i naukowych w Oscorp, sponsoruje projekt energii termojądrowej prowadzony przez naukowca nuklearnego Otto Octaviusa, który jest również mentorem Parkera. Octavius do pracy przy niebezpiecznych materiałach korzysta z uprzęży wyposażonej w potężne robotyczne ramiona – macki ze sztuczną inteligencją. Podczas publicznej demonstracji (w której uczestniczy również Parker) skok mocy powoduje destabilizację reaktora termojądrowego. Octavius odmawia wyłączenia urządzenia, które osiągając stan krytyczny uśmierca żonę Octaviusa, a chip blokujący połączenie nerwowe ramion z układem nerwowym Octaviusa zostaje przepalony. Parker, jako Spider-Man, przerywa eksperyment[2][3].
W szpitalu lekarze przygotowują się do chirurgicznego usunięcia uprzęży Octaviusa. Czujące teraz ramiona pozbawione chipa zaczynają się bronić i zabijają lekarzy. Kiedy Octavius odzyskuje przytomność i uświadamia sobie rzeź, jakiej dokonał, postanawia uciec i schronić się w porcie. Będąc pod coraz większym wpływem sztucznej inteligencji macek, postanawia powtórzyć swój eksperyment. Napada na bank, by móc go sfinansować. Parker i May przypadkowo znajdują się w banku i May zostaje wzięta za zakładniczkę. Parker ratuje ją, ale Octavius ucieka ze skradzionymi pieniędzmi. Octavius zostaje nazwany przez Daily Bugle Doktorem Octopusem[2][3].
Mary Jane zaręcza się z synem redaktora naczelnego Daily Bugle, astronautą Johnem Jamesonem. Parker jest załamany tym, że nie potrafi odnaleźć równowagi w życiu i traci swoje zdolności. Przestaje być Spider-Manem, wraca do swojego normalnego życia i próbuje pogodzić się z Mary Jane. Śmieciarz przynosi J. Jonahowi Jamesonowi kostium Parkera, który jest przekonany, że udało mu się zmusić Spider-Mana do ukrycia się. Parker mówi May prawdę o śmierci wuja Bena oraz o swojej odpowiedzialności za jego śmierć. May mu wybacza. Wzrost przestępczości w Nowym Jorku zaczyna niepokoić Parkera[2][3].
Kiedy okazuje się, że potrzebny jest tryt izotopowy do zasilania reaktora Octavius odwiedza Harry’ego z żądaniami. Harry zgadza się w zamian za Spider-Mana, którego obwinia za śmierć ojca. Informuje Octaviusa, by szukał Parkera, który zna Spider-Mana i prosi, by nie krzywdził Parkera. Octavius odnajduje Petera i każe mu znaleźć Spider-Mana. Porywa Mary Jane, przez co Parker odzyskuje swoje moce. Jameson przyznaje, że mylił się co do Spider-Mana, a w tym czasie Parker zabiera swój strój z Daily Bugle i wyrusza za Octaviusem[2][3].
Podczas walki Parkera z Octaviusem, wpadają do pociągu metra. Octavius niszczy sterownię, ale zostawia Parkera w spokoju, dzięki czemu udaje się uratować pasażerów. Po utracie przytomności z wyczerpania wdzięczni pasażerowie ratują go przed upadkiem i zabierają w głąb pociągu. Widzą jego twarz, ale obiecują, że ta wiedza pozostanie w ukryciu. Bezskutecznie próbują go bronić, gdy Octavius powraca, aby go schwytać. Parker zostaje dostarczony Harry’emu[2][3].
Podarowawszy Octaviusowi tryt, Harry planuje zabić Spider-Mana, ale przeżywa szok, gdy odkrywa, że jest nim Parker. Ten przekonuje Harry’ego, by wskazał mu kryjówkę Octaviusa. Kiedy Parker dociera do laboratorium na nabrzeżu, próbuje niepostrzeżenie uratować Mary Jane. Jednak Octavius zauważa go i atakuje. W tym czasie reakcja nuklearna nabiera tempa. Parker ostatecznie ujawnia swoją tożsamość i przekonuje Octaviusa, żeby pozwolił swoim marzeniom służyć dobru ogółu. Octavius rozkazuje mackom, aby były mu posłuszne i poświęca swoje życie, niszcząc eksperyment. Mary Jane dostrzega prawdziwą tożsamość Parkera i odkrywa jego powody, dla których nie mogli być razem. Parker zwraca Mary Jane Johnowi i odchodzi[2][3].
Harry widzi swojego ojca w lustrze, który go błaga, by pomścił jego śmierć. Wściekły Harry zbija lustro, przez co odsłania się sekretne pomieszczenie, w którym znajdują się prototypy wyposażenia Zielonego Goblina. W dniu swojego ślubu Mary Jane zostawia Johna przy ołtarzu i biegnie do mieszkania Parkera. Po pocałunku słyszą policyjne syreny, a Mary Jane zachęca go do pomocy miastu jako Spider-Man[2][3].
Obsada[edytuj | edytuj kod]
- Tobey Maguire jako Peter Parker / Spider-Man, superbohater, genialny student fizyki na Uniwersytecie Columbia i fotograf dla Daily Bugle[4].
- Kirsten Dunst jako Mary Jane Watson, przyjaciółka Parkera, w której podkochiwał się od dziecka i zrezygnował ze związku z nią ze względu na jej bezpieczeństwo[4].
- James Franco jako Harry Osborn, syn Normana Osborna i najlepszy przyjaciel Parkera, który uważa, że Spider-Man zamordował jego ojca[5].
- Alfred Molina jako Otto Octavius / Doktor Octopus, naukowiec i wzór dla Parkera, który oszalał po nieudanym eksperymencie z samopodtrzymującą się reakcją fuzyjną. Posiada on cztery mechaniczne macki[6].
- Rosemary Harris jako May Parker, ciotka Petera Parkera i wdowa po Benie Parkerze[7].
- Donna Murphy jako Rosalie Octavius, żona Otto Octaviusa i jego asystentka[8].
Swoje role z pierwszego filmu powtórzyli: Willem Dafoe jako Norman Osborn/Zielony Goblin, nieżyjący ojciec Harry’ego pojawiający się w halucynacjach syna[9]; Cliff Robertson jako Ben Parker, zamordowany wujek Parkera[10]; J.K. Simmons jako J. Jonah Jameson, redaktor naczelny Daily Bugle, który uważa Spider-Mana za kryminalistę[7]; John Paxton jako Bernard Houseman, lokaj rodziny Osbornów[11]; Elizabeth Banks jako Betty Brant, recepcjonistka w Daily Bugle; Ted Raimi jako Ted Hoffman[12] i Bill Nunn jako Robbie Robertson, pracownicy Daily Bugle[10]. W filmie ponadto wystąpili: Daniel Gillies jako John Jameson, syn J.J. Jamesona, astronauta i narzeczony Watson[7]; Dylan Baker jako Curt Connors, profesor fizyki na uczelni Parkera i kolega Octaviusa[8], Elya Baskin jako pan Ditkovitch, właściciel, od którego Parker wynajmuje mieszkanie[13] oraz Mageina Tovah jako Ursula, jego córka[14].
W roli cameo pojawił się Stan Lee, twórca komików Marvel Comics, który ratuje kobietę podczas walki Spider-Mana z Doktorem Octopusem[15].
(Peter Parker / Spider-Man)
(Mary Jane Watson)
(Harry Osborn)
(Otto Octavius / Doktor Octopus)
(May Parker)
(Rosalie Octavius)
Produkcja[edytuj | edytuj kod]
Rozwój projektu[edytuj | edytuj kod]
W maju 2002 roku, zaraz po premierze pierwszej części, Sony Pictures poinformowało, że druga część będzie miała premierę w 2004 roku[4]. Film miał początkowo nosić tytuł The Amazing Spider-Man[8]. Początkowo do napisania scenariusza zostali zatrudnieni Alfred Gough i Miles Millar. Później autor pierwszego filmu, David Koepp, został poproszony o napisanie swojej wersji, a we wrześniu studio zatrudniło Michaela Chabona[12]. Sam Raimi wspólnie ze scenarzystą Alvinem Sargentem przejrzał wszystkie wcześniejsze pomysły i wybrał te najlepsze[16].
Casting[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec lipca 2000 roku Tobey Maguire został obsadzony w tytułowej roli[17], a grudniu Kirsten Dunst jako Mary Jane Watson[18]. Zarówno Maguire, jak i Dunst podpisali kontrakt na trzy filmy[12]. W maju 2002 roku studio potwierdziło ich powrót w sequelu[4].
W lutym 2003 roku do obsady dołączył Alfred Molina jako Otto Octavius[6]. Poinformowano również, że James Franco powróci jako Harry Osborn[5]. W kwietniu tego samego roku dołączyli Donna Murphy jako Rosalie Octavius i Dylan Baker jako Curt Connors[8]. W lipcu ujawniono, że swoje role powtórzą Rosemary Harris jako May Parker i J.K. Simmons jako J. Jonah Jameson, a Daniel Gillies zagra Johna Jamesona[7].
Zdjęcia i postprodukcja[edytuj | edytuj kod]
Zdjęcia rozpoczęły się 21 kwietnia 2003 roku w Nowym Jorku i Chicago. 13 maja ekipa przeniosła się do Los Angeles. Zdjęcia zakończyły się pod koniec października[12], natomiast dokrętki odbyły się na przełomie grudnia 2003 i stycznia 2004 roku[19]. Za zdjęcia odpowiadał Bill Pope, scenografią zajął się Neil Spisak[10], a kostiumy zaprojektował James Acheson[20].
Montażem zajął się Bob Murawski[10]. Efekty specjalne przygotowały studia: Sony Pictures Imageworks, Radium, Zoic Studios i Barbed Wire, a odpowiadali za nie John Dykstra i Scott Stokdyk[21].
Muzyka[edytuj | edytuj kod]
Do skomponowania muzyki do filmu zatrudniony został Danny Elfman. Ścieżka dźwiękowa Spider-Man 2 (Original Motion Picture Score) z muzyką Elfmana została wydana 27 lipca 2004 roku przez Columbia Records[22]. Natomiast album koncepcyjny Music from and Inspired by Spider-Man 2 wydano 22 czerwca tego samego roku[23].
| ||||||||
| Nr | Tytuł utworu | Wykonawca | Długość | |||||
| 1. | „Vindicated” | Dashboard Confessional | 3:19 | |||||
| 2. | „Ordinary” | Train | 3:33 | |||||
| 3. | „Did You” | Hoobastank | 3:18 | |||||
| 4. | „Hold On” | Jet | 4:03 | |||||
| 5. | „Gifts and Curses” | Yellowcard | 5:07 | |||||
| 6. | „Woman” | Maroon 5 | 5:07 | |||||
| 7. | „This Photograph Is Proof (I Know You Know)” | Taking Back Sunday | 4:12 | |||||
| 8. | „Give It Up” | Midtown | 3:42 | |||||
| 9. | „Lucky You” | Lostprophets | 4:25 | |||||
| 10. | „Who I Am” | Smile Empty Soul | 3:14 | |||||
| 11. | „The Night That the Lights Went Out in NYC” | The Ataris | 3:35 | |||||
| 12. | „We Are” | Ana Johnsson | 3:55 | |||||
| 13. | „Someone to Die For” | Jimmy Gnecco, Brian May | 5:07 | |||||
| 14. | „Spidey Suite” | Danny Elfman | 4:00 | |||||
| 15. | „Doc Ock Suite” | Danny Elfman | 3:52 | |||||
| 1:00:29 | ||||||||
| ||||||||
| Nr | Tytuł utworu | Autor | Długość | |||||
| 1. | „Spider-Man 2 Main Title” | D. Elfman | 3:21 | |||||
| 2. | „M.J.’s New Life/Spidus Interruptus” | D. Elfman | 2:32 | |||||
| 3. | „Dock Ock is Born” | D. Elfman | 2:23 | |||||
| 4. | „Angry Arms/Rebuilding” | D. Elfman | 2:51 | |||||
| 5. | „A Phone Call/The Wrong Kiss/Peter’s Birthday” | D. Elfman | 2:07 | |||||
| 6. | „The Bank/Saving May” | D. Elfman | 4:27 | |||||
| 7. | „The Mugging/Peter’s Turmoil” | D. Elfman | 3:22 | |||||
| 8. | „Dock Ock’s Machine” | D. Elfman | 1:42 | |||||
| 9. | „He’s Back!” | D. Elfman | 1:50 | |||||
| 10. | „Train/Appreciation” | D. Elfman | 6:16 | |||||
| 11. | „Aunt May Packs” | D. Elfman | 2:51 | |||||
| 12. | „Armageddon/A Really Big Web!” | D. Elfman | 6:28 | |||||
| 13. | „The Goblin Returns” | D. Elfman | 1:37 | |||||
| 14. | „At Long Last, Love” | D. Elfman | 2:59 | |||||
| 15. | „Raindrops Keep Fallin’ On My Head” | D. Elfman | 3:15 | |||||
| 48:01 | ||||||||
Wydanie[edytuj | edytuj kod]
Światowa premiera filmu Spider-Man 2 miała miejsce 22 czerwca 2004 roku w Los Angeles. Podczas wydarzenia uczestniczyła obsada i ekipa produkcyjna filmu oraz zaproszeni goście. Premierze towarzyszył czerwony dywan oraz szereg konferencji prasowych[24]. Dla szerszej publiczności w Stanach Zjednoczonych film zadebiutował 30 czerwca tego samego roku[25]. Premiera w Polsce odbyła się 20 sierpnia tego samego roku[26].
Odbiór[edytuj | edytuj kod]
Box office[edytuj | edytuj kod]
Film przy budżecie 200 milionów dolarów zarobił prawie 790 milionów, z czego ponad 370 milionów w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie[27].
Do największych rynków poza Stanami Zjednoczonymi należały: Japonia (59,6 miliona), Wielka Brytania (49,7 miliona), Francja (40,2 miliona), Włochy (24,5 miliona) i Niemcy (24,3 miliona). W Polsce film zarobił niecały milion dolarów[27].
Krytyka w mediach[edytuj | edytuj kod]
Film spotkał się z pozytywną reakcją krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 93% z 274 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 8,3 na 10[28]. Na portalu Metacritic średnia ważona ocen z 41 recenzji wyniosła 83 punkty na 100[29]. Natomiast według serwisu CinemaScore zajmującego się mierzeniem atrakcyjności filmów w Stanach Zjednoczonych publiczność przyznała mu ocenę A- w skali od F do A+[30].
Nathan Rabin z The A.V. Club określił film jako „zabawniejszy, mroczniejszy i budzący większe emocje niż jego poprzednik”[31]. Dan Jolin z „Empire Magazine” stwierdził, że „Raimi po raz kolejny stworzył przebój, który skłania do myślenia równie mocno, jak uderza – jednym słowem, niesamowity”[32]. Lisa Schwarzbaum z „Entertainment Weekly” oceniła film jako „triumfalną kontynuację trudnego do pokonania oryginału z 2002 roku, która może być pierwszym wielkim filmem na podstawie komiksów w dobie kontynuacji i magii CGI, w którym zarówno emocje, jak i terapeutyczny rozwój osobisty są dobrze wyważone”[33]. A.O. Scott z „The New York Timesa” uznał, że „Spider-Man 2 jest pełen jaskrawości, hałasu i wyszukanych efektów specjalnych. Tyle należy się spodziewać. Ale jego wyróżnikami, co z radością informuję, są silne charaktery i szczere uczucia”[34]. Todd McCarthy z „Variety” stwierdził, że Spider-Man 2 to „świetna rozrywka od początku do końca”[21], natomiast Peter Travers z „Rolling Stone’a” określił film „wszystkim, o co możesz poprosić podczas letniej zabawy”[35].
Marcin Kamiński z portalu Filmweb stwierdził, że „jeśli komuś podobała się część pierwsza, to sequelem na pewno się nie zawiedzie. Najnowsze dzieło Sama Raimiego to ponad dwie godziny dobrej zabawy, która – jeśli tylko przymkniemy oko na pompatyczne dialogi – każdego powinna wprawić w dobry humor”[36]. Natomiast Michał Jakubowski z Film.org.pl przeciwnie ocenił film, pisząc, że „po zetknięciu się ze wspomnianą przychylnością recenzentów, z paroma obiecującymi opiniami, spodziewałem się udanej, porządnej adaptacji słynnego komiksu, nieskrępowanej i spektakularnej rozrywki, filmu, który spełni oczekiwania nie tylko fanów Sieciogłowego, ale i przeciętnego odbiorcy, dynamiczniejszej akcji, ciekawszej historii, lepiej nakreślonego bohatera – jakiegokolwiek wręcz progresu. I zawiodłem się. Spider-Man 2 jest według mnie porażką niemalże na całej linii”[37].
Nagrody i nominacje[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Ceremonia | Kategoria | Nominowani | Rezultat | Przypis |
|---|---|---|---|---|---|
| 2004 | Teen Choice Awards | Ulubiony film lata | Spider-Man 2 | Wygrana | [38] |
| Golden Schmoes Awards | Najbardziej przereklamowany film | Spider-Man 2 | Nominacja | [39] | |
| Ulubiony film | Spider-Man 2 | Nominacja | |||
| Ulubiona postać | Doctor Octopus (Alfred Molina) | Nominacja | |||
| Najlepsze efekty specjalne | Spider-Man 2 | Wygrana | |||
| Najlepszy zwiastun | Spider-Man 2 | Wygrana | |||
| Najlepsze wydanie DVD / Blu-ray | Spider-Man 2 | Nominacja | |||
| Najlepszy plakat filmowy | Spider-Man 2 | Nominacja | |||
| Najlepsza scena akcji | Spider-Man 2 | Wygrana | |||
| 2005 | People’s Choice Awards | Ulubiony film | Spider-Man 2 | Nominacja | [40] |
| Ulubiona filmowa kontynuacja | Spider-Man 2 | Nominacja | |||
| Ulubione ekranowe dopasowanie | Kirsten Dunst, Tobey Maguire | Nominacja | |||
| Ulubiony czarny charakter | Alfred Molina | Nominacja | |||
| Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej | Najlepsze efekty specjalne | John Dykstra, Scott Stokdyk, Anthony LaMolinara, John Frazier | Nominacja | [41] | |
| Najlepszy dźwięk | Paul N.J. Ottosson, Kevin O’Connell, Greg P. Russell, Jeffrey J. Haboush | Nominacja | |||
| American Film Institute Awards | Film roku | Spider-Man 2 | Wygrana | [42] | |
| Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsze efekty specjalne | John Dykstra, Scott Stokdyk, Anthony LaMolinara, John Frazier | Wygrana | [43] | |
| Najlepszy dźwięk | Kevin O’Connell, Greg P. Russell, Jeffrey J. Haboush, Joseph Geisinger | Nominacja | |||
| Najlepszy montaż dźwięku | Paul N.J. Ottosson | Nominacja | |||
| Kids’ Choice Awards | Ulubiony film | Spider-Man 2 | Nominacja | [44] | |
| Ulubiony aktor filmowy | Tobey Maguire | Nominacja | |||
| Broadcast Film Critics Association Awards | Najlepszy film familijny | Spider-Man 2 | Nominacja | [45] | |
| Najlepszy film popularny | Spider-Man 2 | Wygrana | |||
| MTV Movie Awards | Najlepszy film | Spider-Man 2 | Nominacja | [46] | |
| Najlepszy czarny charakter | Alfred Molina | Nominacja | |||
| Najlepsza scena akcji | Spider-Man 2 | Nominacja | |||
| Saturn Awards | Najlepszy film fantasy | Spider-Man 2 | Wygrana | [47] | |
| Najlepszy aktor | Tobey Maguire | Wygrana | |||
| Najlepszy aktor drugoplanowy | Alfred Molina | Nominacja | |||
| Najlepszy scenariusz | Alvin Sargent | Wygrana | |||
| Najlepsza reżyseria | Sam Raimi | Wygrana | |||
| Najlepsza muzyka | Danny Elfman | Nominacja | |||
| Najlepsze efekty specjalne | John Dykstra, Scott Stokdyk, Anthony LaMolinara, John Frazier | Wygrana | |||
| Najlepsze specjalne wydanie DVD | Spider-Man 2 | Nominacja | |||
| Satellite Awards | Najlepsza muzyka | Danny Elfman | Nominacja | [48] | |
| Najlepsze efekty specjalne | John Dykstra, Scott Stokdyk, Anthony LaMolinara, John Frazier | Nominacja | |||
| Najlepsze zdjęcia | Anette Haellmigk, Bill Pope | Nominacja | |||
| Najlepszy aktor drugoplanowy w dramacie | Alfred Molina | Nominacja | |||
| Najlepszy dźwięk | Greg P. Russell, Jeffrey J. Haboush, Joseph Geisinger, Kevin O’Connell, Paul N.J. Ottosson, Susan Dudeck | Nominacja | |||
| Najlepszy montaż | Bob Murawski | Nominacja | |||
| Najlepsze wydanie DVD | Spider-Man 2 | Wygrana | |||
| Najlepsze dodatki w wydaniu DVD | Spider-Man 2 | Nominacja | |||
| Hugo Awards | Najlepsza prezentacja dramatyczna – długa forma | Alvin Sargent, Sam Raimi | Nominacja | [49] | |
| Empire Awards | Najlepszy aktor | Tobey Maguire | Nominacja | [50] | |
| Najlepszy reżyser | Sam Raimi | Wygrana | |||
| VES Awards | Najlepszy pojedynczy efekt specjalny | John Dykstra, Lydia Bottegoni, Dan Abrams, John Monos | Nominacja | [51] | |
| Najlepsza kompozycja w filmie aktorskim | Colin Drobnis, Greg Derochie, Blaine Kennison, Ken Lam | Wygrana | |||
| Najlepiej wykreowane środowisko w filmie aktorskim | Dan Abrams, David Emery, Andrew Nawrot, John Hart | Wygrana | |||
| Najlepszy występ aktora lub aktorki w filmie przy udziale efektów specjalnych | Alfred Molina | Wygrana | |||
| Najlepsze efekty specjalnie w filmie, gdzie efekty odgrywają główną rolę | John Dykstra, Lydia Bottegoni, Anthony LaMolinara, Scott Stokdyk | Nominacja | |||
| Najlepsze efekty specjalne służące efektom wizualnym w filmie aktoskim | John Frazier, James D. Schwalm, James Nagle, David Amborn | Nominacja | |||
| Teen Choice Awards | Ulubiony czarny charakter | Alfred Molina | Nominacja | [52] |
Kontynuacja[edytuj | edytuj kod]
W marcu 2004 roku Sony Pictures potwierdziło, że planowana jest trzecia część, i że na stanowisku reżysera powróci Sam Raimi[53]. Raimi napisał scenariusz wspólnie z Ivanem Raimim i Alvinem Sargentem. Spider-Man 3 miał premierę w 2007 roku. Tobey Maguire powrócił w tytułowej roli. Głównymi jego przeciwnikami byli Thomas Haden Church jako Sandman i Topher Grace jako Eddie Brock / Venom[54].
W 2008 roku rozpoczęto przygotowania do produkcji Spider-Man 4, a Raimi miał powrócić na stanowisko reżysera[55]. Maguire[55] i Kirsten Dunst mieli powtórzyć swoje role z poprzednich części[56]. Amerykańska data premiery została zapowiedziana na 6 maja 2011 roku[56]. W październiku tego samego roku James Vanderbilt został zatrudniony do napisania scenariusza[55]. Nad scenariuszem pracowali również David Lindsay-Abaire i Gary Ross[57]. Vanderbilt został również zobowiązany przez studio do napisania scenariusza do kolejnych filmów: Spider-Man 5 i Spider-Man 6[55].
W grudniu 2009 roku poinformowano, że John Malkovich negocjuje rolę Adriana Toomesa / Vulture’a, a Anne Hathaway ma zagrać Felicję Hardy[58]. W styczniu 2010 roku Sony Pictures ogłosiło, że studio anulowało dalszą produkcję czwartej części z powodu odejścia Raimiego. Raimi według doniesień zrezygnował z projektu z powodu niemożności dotrzymania planowanej amerykańskiej premiery filmu w 2011 roku. Reżyserowi również nie odpowiadał żaden z czterech zaproponowanych scenariuszy[59].
W lipcu 2007 roku poinformowano, że planowany jest spin-off trylogii Raimiego skoncentrowanego wokół postaci Eddiego Brocka / Vemoma z Topherem Grace’em w głównej roli[60]. Jacob Aaron Estes został zatrudniony do napisania scenariusza[61]. W grudniu 2008 roku zastąpili go Rhett Reese i Paul Wernick. Reżyserią miał zająć się Gary Ross. Jednak projekt w takiej wersji został anulowany. Studio podejmowało różne próby powrotu do niego[62]. Ostatecznie w 2018 roku premierę miał film Venom w reżyserii Rubena Fleischera i ze scenariuszem Scotta Rosenberga, Jeffa Pinknera, Kelly Marcel i Willa Bealla, który nie jest powiązany z żadnym filmem o Spider-Manie. W tytułowej roli wystąpił Tom Hardy[63][64].
Reboot: Niesamowity Spider-Man[edytuj | edytuj kod]
W styczniu 2010 roku poinformowano, że Sony Pictures planuje reboot serii z nowym aktorem w tytułowej roli z premierą w 2012 roku[59]. Andrew Garfield został obsadzony w tytułowej roli[65]. Głównym złoczyńcą filmu został Curt Connors / Jaszczur, którego zagrał Rhys Ifans[66]. Niesamowity Spider-Man został wyreżyserowany przez Marka Webba, a za scenariusz odpowiadali James Vanderbilt, Alvin Sargent i Steve Kloves[67]. W sierpniu 2011 roku Sony Pictures wyznaczyło datę premiery sequela[68]. Niesamowity Spider-Man 2 miał premierę w 2014 roku. Przeciwnikami Spider-Mana byli Max Dillon / Electro zagrany przez Jamiego Foxxa oraz Harry Osborn / Zielony Goblin, a w tę rolę wcielił się Dane DeHaan[69]. Webb ponownie zajął się reżyserią, a scenariusz napisali Alex Kurtzman, Roberto Orci i Jeff Pinkner[70].
W 2013 roku studio poinformowało, że Niesamowity Spider-Man 3 będzie miał premierę w 2016 roku. Kurtzman, Orci i Pinkner ponownie mieli zająć się scenariuszem. Na 2018 rok wyznaczona została również data czwartej części[71]. Rozpoczęto pracę także nad tworzeniem spin-offów serii: Sinister Six miał datę premiery zaplanowaną na 2016 rok, a stanowisko reżysera i scenarzysty objął Drew Goddard. Kurtzman, Orci i Ed Solomon zostali zatrudnieni do napisania scenariusza do Venoma, a Kurtzman miał zająć się również jego reżyserią[72][62]. We wstępnej fazie produkcji były też filmy o Felicji Hardy / Black Cat ze scenariuszem Lisy Joy Nolan oraz Spider-Man 2099 z zaplanowaną datą premiery na koniec 2017 roku. Film o Venomie początkowo był planowany jako spin-off filmu Spider-Man 3 Sama Raimiego[60].
Początkowo studio przełożyło datę premiery trzeciej części na 2018 roku bez ustalania daty dla czwartej[73]. Ostatecznie kontynuacje i spin-offy w planowanej wersji zostały anulowane[74].
Reboot: Filmowe Uniwersum Marvela[edytuj | edytuj kod]
W 2014 roku po ataku hackerskim wyciekły do opinii publicznej maile z Sony Pictures, w którym studio rozważało powrót Sama Raimiego na stanowisko reżysera, jak i nową serię w porozumieniu z Marvel Studios oraz włączeniu postaci do franczyzy Filmowego Uniwersum Marvela[75]. W 2015 roku porozumienie między studiami zostało osiągnięte i w lutym oficjalnie poinformowano, że Spider-Man zostanie włączony do MCU[74][76]. W roli Petera Parkera został obsadzony Tom Holland[77]. Postać pojawiła się po raz pierwszy w filmie Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów[78]. W 2017 roku premierę miał Spider-Man: Homecoming w reżyserii Jona Wattsa. Głównym przeciwnikiem Spider-Mana został Michael Keaton jako Adrian Toomes / Vulture. W filmie pojawiły się postacie przedstawione w innych filmach franczyzy: Jon Favreau jako Happy Hogan, Gwyneth Paltrow jako Pepper Potts, Chris Evans jako Steve Rogers / Kapitan Ameryka, Martin Starr jako Roger Harrington i Robert Downey Jr. jako Tony Star / Iron Man[79]. Holland później powtórzył swoją rolę w Avengers: Wojna bez granic z 2018[80] i Avengers: Koniec gry z 2019 roku[81].
W 2019 roku premierę miał drugi film z serii Spider-Man: Daleko od domu, ponownie w reżyserii Wattsa. Antagonistą w filmie był Quentin Beck / Mysterio, którego zagrał Jake Gyllenhaal. Podobnie jak w pierwszej części pojawiły się też inne postacie z franczyzy. Ponownie pojawili się Favreau i Starr, ale również wystąpili: Samuel L. Jackson jako Nick Fury, Cobie Smulders jako Maria Hill, Ben Mendelsohn jako Talos i Sharon Blynn jako Soren[82]. W sierpniu 2019 roku studia zakończyły współpracę wskutek braku porozumienia, ale miesiąc późnej Disney i Sony doszły jednak do nowego porozumienia dotyczącego trzeciej części i jednego dodatkowego filmu, obu jako części MCU[83]. Premiera trzeciej części, Spider-Man: Bez drogi do domu, odbyła się pod koniec 2021 roku. Holland powrócił w tytułowej roli, a Watts na stanowisko reżysera. Favreau i Starr oraz Benedict Cumberbatch jako Stephen Strange i Benedict Wong jako Wong powtórzyli swoje role z poprzednich filmów Filmowego Uniwersum Marvela. Ponadto w filmie pojawili się Tobey Maguire i Andrew Garfield w alternatywnych wersjach Petera Parkera powtarzając swoje role z wcześniejszych filmów o Spider-Manie. Obok nich z tych filmów powrócili: Willem Dafoe jako Norman Osborn / Green Goblin, Alfred Molina jako Otto Octavius / Doktor Octopus, Jamie Foxx jako Max Dillon / Electro, Rhys Ifans jako Curt Connors / Jaszczur i Thomas Haden Church jako Flint Marko / Sandman[84].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Spider-Man 2. British Board of Film Classification. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-23)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Sam Raimi, Spider-Man 2, Sony Pictures Releasing.
- ↑ a b c d e f g h Muir ↓, s. 46.
- ↑ a b c d Spider-Man sequel set for 2004. BBC News, 2002-05-08. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-23)]. (ang.).
- ↑ a b Ryan J. Downey: 'Spider-Man 2' Villian Doc Oct Cast. MTV, 2003-02-20. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
- ↑ a b Brian Hiatt: Eight Arms to Hold You. Entertainment Weekly, 2003-02-19. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-25)]. (ang.).
- ↑ a b c d Brian Hiatt: A first look at Doc Ock, Spider-Man 2s villain. Entertainment Weekly, 2003-07-21. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
- ↑ a b c d Additional casting in THE AMAZING SPIDER-MAN!!!. Ain’t It Cool, 2003-04-11. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
- ↑ Violeta Kovacsics: The Three Faces of Spidey: Spiderman 2. Senses of Cinema, 2004-10-28. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-11)]. (ang.).
- ↑ a b c d A. O. Scott: FILM REVIEW; Putting Action After Feelings Of a Superhero. New York Times, 2004-06-29. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-28)]. (ang.).
- ↑ John Paxton. Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-23)]. (ang.).
- ↑ a b c d Spider-Man 2 (2004). Yahoo, 2007-04-29. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Elya Baskin. Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-14)]. (ang.).
- ↑ Mageina Tovah. Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
- ↑ Rachel Yang: Here’s Every Single Stan Lee Marvel Cameo. Variety. [dostęp 2018-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-13)]. (ang.).
- ↑ Stella Papamichael: Spider-Man 2 Sam Raimi. BBC, 2004-07-09. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-23)]. (ang.).
- ↑ Michael Fleming, Claude Brodesser: Maguire spins ‘Spider-Man’. Variety, 2000-07-31. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Kirsten Dunst beats American Beauty to Spider-Man. The Guardian, 2000-12-13. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-01)]. (ang.).
- ↑ SCOOP: SPIDER-MAN 2 reshoots this week?. Mania, 2003-12-28. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ James Acheson on Spider-Man 3 Costumes. Comic Book Movie, 2005-07-26. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
- ↑ a b Todd McCarthy: Spider-Man 2. Variety, 2004-06-23. [dostęp 2022-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-31)]. (ang.).
- ↑ Spider-Man 2 score (2004). soundtrackinfo.com. [dostęp 2020-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-31)]. (ang.).
- ↑ Spider-Man 2 (2004). soundtrackinfo.com. [dostęp 2020-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-31)]. (ang.).
- ↑ Fred Prouser: Stan Lee at the Spider-Man 2 premiere in 2004. abc.net.au. [dostęp 2019-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
- ↑ June 2004 Movie Releases. Movie Fone. [dostęp 2020-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-25)]. (ang.).
- ↑ „Spider-Man 2" oraz „Książę i ja” od dzisiaj w kinach. Onet.pl, 2004-08-20. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (pol.).
- ↑ a b Spider-Man 2. Box Office Mojo. [dostęp 2022-09-12]. (ang.).
- ↑ Spider-Man 2. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-09-12]. (ang.).
- ↑ Spider-Man 2. Metacritic. [dostęp 2022-09-12]. (ang.).
- ↑ CinemaScore. CinemaScore. [dostęp 2020-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Nathan Rabin: Spider-Man 2. AV Club, 2004-06-28. [dostęp 2022-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-03)]. (ang.).
- ↑ Dan Jolin: Spider-Man 2 Review. Empire Magazine, 2004-07-20. [dostęp 2022-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-10)]. (ang.).
- ↑ Lisa Schwarzbaum: Spider-Man 2. Entertainment Weekly, 2004-06-30. [dostęp 2022-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-25)]. (ang.).
- ↑ A.O. Scott: Film Review; Putting Action After Feelings Of a Superhero. The New York Times, 2004-06-28. [dostęp 2022-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-20)]. (ang.).
- ↑ Peter Travers: Spider-Man 2. Rolling Stone, 2004-06-30. [dostęp 2022-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-20)]. (ang.).
- ↑ Marcin Kamiński: Samotność superbohatera. Filmweb. [dostęp 2022-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-20)]. (pol.).
- ↑ Michał Jakubowski: Spider-Man 2. Film.org.pl. [dostęp 2018-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-13)]. (pol.).
- ↑ Teen Choice Awards 2004 Winners. Moono. [dostęp 2004-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Golden Schmoes winners and nominees 2004. joblo.com. [dostęp 2020-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-12)]. (ang.).
- ↑ People’s Choice Awards 2005. E! Entertainment. [dostęp 2020-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-27)]. (ang.).
- ↑ Bafta Awards 2005. famousfix.com. [dostęp 2020-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-18)]. (ang.).
- ↑ AFI Movies of the Year – officail selections. American Film Institute. [dostęp 2020-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-06-03)]. (ang.).
- ↑ Roger Ebert: And the Nominees are ... (2005). RogerEbert.com, 2005-01-25. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-09)]. (ang.).
- ↑ Ben Stiller to Host Nickelodeon’s 18th Annual Kids’ Choice Awards. nickkcapress.com, 2005-02-08. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-01)]. (ang.).
- ↑ The 10th Critics’ Choice Movie Awards Winners And Nominees. Broadcast Film Critics Association Awards. [dostęp 2020-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Ben Cosgove: Vicious Teens and Happy Drunk Lead MTV Movie Awards Nominees. MTV, 2005-05-05. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-28)]. (ang.).
- ↑ The 31st Annual Saturn Awards Nominations. Saturn Awards. [dostęp 2008-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ 2005 9th Annual Satellite Awards. Satellite Awards. [dostęp 2020-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ 2005 Hugo Awards. Hugo Awards, 2005-09-01. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Willow Green: 2005 Sony Ericsson Empire Awards Winners!. Empire Magazine, 2005-03-13. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-07)]. (ang.).
- ↑ 3rd Annual VES Awards. Visual Effects Society. [dostęp 2020-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Teen Choice Awards 2005. Fox, 2006-01-08. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Nicole LaPorte: Spidey spins web for a third time. Variety, 2004-03-02. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-05)]. (ang.).
- ↑ Todd McCarthy: Spider-Man 3 review. Variety, 2007-04-26. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-08)]. (ang.).
- ↑ a b c d Shawn Adler: Tobey Maguire, Sam Raimi Sign On For 'Spider-Man 4': Report. MTV, 2008-09-05. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ a b Rodrigo Perez: EXCLUSIVE: Sam Raimi ‘Can’t Imagine’ Doing ‘Spider-Man 4’ Without Kirsten Dunst, Only Working On Fourth Film. MTV, 2009-03-15. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Michael Fleming: Sony sets writer to spin ‘Spider-Man’. Variety, 2009-08-16. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-19)]. (ang.).
- ↑ Kyle Buchanan: EXCLUSIVE: Spider-Man 4 Circling John Malkovich, Anne Hathaway. Movie Line, 2009-12-08. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ a b Exclusive: 'Spider-Man 4' Scrapped; Sam Raimi & Tobey Maquaire & cast out; Franchise Reboot for 2012. Variety, 2010-07-31. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ a b Paul Fischer: Avi Arad for “Bratz”. darkhorizons.com, 2007-07-24. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-02)]. (ang.).
- ↑ Steven Zeitchik: Sony may spin Spidey foe ‘Venom’. The Hollywood Reporter, 2008-07-31. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-17)]. (ang.).
- ↑ a b Dominic Patten: Sony Sets Spider-Man Spinoffs ‘Venom,’ ‘Sinister Six’ With New “Franchise Brain Trust”. Deadline Hollywood, 2013-12-13. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-04)]. (ang.).
- ↑ Anita Busch: Tom Hardy Is ‘Venom’ In New Sony Marvel Film To Be Directed By Ruben Fleischer. Deadline Hollywood. [dostęp 2017-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-04)]. (ang.).
- ↑ Cooper Hood: Venom Movie Reportedly Set by Sony for 2018 Release [Updated]. Screen Rant. [dostęp 2017-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-20)]. (ang.).
- ↑ It’s Official! Andrew Garfield to Play Spider-Man!. Coming Soon, 2010-07-01. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Jeff Sneider: Exclusive: Sony’s New ‘Spider-Man’ Villain Is … The Lizard!. The Wrap, 2010-10-13. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-30)]. (ang.).
- ↑ Boyd van Hoeji: The Amazing Spider-Man. Variety, 2012-06-21. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-14)]. (ang.).
- ↑ Ben Kendrick: Sony Schedules 'The Amazing Spider-Man 2' Release Date. Screen Rant, 2011-08-05. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
- ↑ Guy Lodge: Film Review: ‘The Amazing Spider-Man 2’. Variety, 2014-04-08. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-08)]. (ang.).
- ↑ Tatiana Siegel: Andrew Garfield and Director Marc Webb to Return for ‘Amazing Spider-Man’ Sequel. The Hollywood Reporter, 2012-09-28. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-26)]. (ang.).
- ↑ Pamela McClintock: Sony Sets Release Dates for Third and Fourth ‘Amazing Spider-Man’ Films. The Hollywood Reporter, 2013-06-17. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-04)]. (ang.).
- ↑ Simon Brew: EXCLUSIVE: Sinister Six and Venom Movies Will Arrive Before Amazing Spider-Man 4. Den of Geek, 2014-04-10. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-25)]. (ang.).
- ↑ Dave McNary: Sony Pushes Back ‘Spider-Man 3’ to 2018, Dates ‘Sinister Six’ for 2016. Variety, 2014-07-23. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-17)]. (ang.).
- ↑ a b Marc Graser, Brent Lang: Spider-Man: How Sony, Marvel Will Benefit from Unique Deal (EXCLUSIVE). Variety. [dostęp 2015-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-09)]. (ang.).
- ↑ Angie Han: Sony Leak Reveals Studio Considering Lord/Miller Spider-Man Comedy, Marvel Crossover. /Film, 2014-12-09. [dostęp 2020-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-21)]. (ang.).
- ↑ Marvel: Sony Pictures Entertainment Brings Marvel Studios Into The Amazing World Of Spider-Man. marvel.com. [dostęp 2015-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-26)]. (ang.).
- ↑ Marvel: Sony Pictures and Marvel Studios Find Their ‘Spider-Man’ Star and Director. marvel.com. [dostęp 2015-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-09)]. (ang.).
- ↑ Justin Chang: Film Review: ‘Captain America: Civil War’. Variety. [dostęp 2016-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-27)]. (ang.).
- ↑ Owen Gleiberman: Film Review: ‘Spider-Man: Homecoming’. Variety. [dostęp 2017-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-21)]. (ang.).
- ↑ Owen Gleiberman: Film Review: ‘Avengers: Infinity War’. Variety. [dostęp 2018-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-30)]. (ang.).
- ↑ Peter Debruge: Film Review: ‘Avengers: Endgame’. Variety. [dostęp 2019-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-17)]. (ang.).
- ↑ Owen Gleiberman: Film Review: ‘Spider-Man: Far From Home’. Variety. [dostęp 2019-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-07)]. (ang.).
- ↑ Brent Lang: Spider-Man Will Stay in the Marvel Cinematic Universe. Variety. [dostęp 2019-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Peter Debruge: ‘Spider-Man: No Way Home’ Review: Tom Holland Cleans Out the Cobwebs of Sprawling Franchise With Multiverse Super-Battle. Variety. [dostęp 2021-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-14)]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- John Kenneth Muir: The encyclopedia of superheroes on film and television. Wyd. 2nd ed. Jefferson, N.C.: McFarland & Co, 2008. ISBN 978-0-7864-3755-9. OCLC 227191877. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Spider-Man 2 w bazie Filmweb
- Spider-Man 2 w bazie IMDb (ang.)
| 1980-89 | |
|---|---|
| 1990-99 | |
| 2000-09 | |
| 2010-19 |
