Iron Man (film)

	Chronologia; Marvel Cinematic Universe
	Produkcja
	Wydarzenia
	Seria Iron Man

	Iron Man
	Iron Man
Gatunek	fantastyka naukowa; akcja
Rok produkcji	2008
Data premiery	14 kwietnia 2008; 30 kwietnia 2008 (Polska)
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Czas trwania	126 minut
Reżyseria	Jon Favreau
Scenariusz	Hawk Ostby; Arthur Marcum; Matthew Hollaway; Mark Ferqus
Główne role	Robert Downey Jr.; Terrence Howard; Jeff Bridges; Shaun Toub; Gwyneth Paltrow
Muzyka	Ramin Djawadi
Zdjęcia	Matthew Libatique
Scenografia	J. Michael Riva
Kostiumy	Laura Jean Shannon
Montaż	Dan Lebental
Produkcja	Avi Arad; Kevin Feige
Wytwórnia	Marvel Studios; Fairview Entertainment
Dystrybucja	Paramount Pictures; United International Pictures
Budżet	140 000 000 USD
Przychody brutto	585 174 222 USD
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Ten artykuł dotyczy filmu z 2008 roku. Zobacz też: inne znaczenie tego terminu.

Iron Man – amerykański fantastycznonaukowy film akcji na podstawie serii komiksów o superbohaterze o tym samym imieniu wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię odpowiedzialny jest Jon Favreau, a za scenariusz Hawk Ostby, Arthur Marcum, Matthew Hollaway i Mark Ferqus. W rolach głównych występują: Robert Downey Jr., Terrence Howard, Jeff Bridges, Shaun Toub i Gwyneth Paltrow.

Główny bohater, Tony Stark, przemysłowiec i inżynier, buduje bojowy egzoszkielet wspomagany i staje się korzystającym z tego pancerza superbohaterem zwanym „Iron Manem”.

Kontynuacja filmu, Iron Man 2, miała premierę w 2010 roku, a trzecia część, Iron Man 3, w 2013 roku. Film wchodzi w skład I Fazy Marvel Cinematic Universe i jest on produkcją rozpoczynającą tę franczyzę.

Światowa premiera odbyła się 14 kwietnia 2008 roku, a polska premiera 30 kwietnia tego samego roku. Film zarobił 585 milionów dolarów przy budżecie 140 milionów.

Streszczenie fabuły[edytuj | edytuj kod]

Geniusz, miliarder i playboy, Tony Stark, który odziedziczył po ojcu firmę zbrojeniową Stark Industries, znajduje się razem z przyjacielem, pułkownikiem Jamesem Rhodesem, w bazie wojskowej w Afganistanie, gdzie prezentuje swój najnowszy pocisk – „Jerycho”. Konwój, którym przewożony jest Stark, wpada w zasadzkę. Tony zostaje ciężko ranny, schwytany i uwięziony w jaskini przez grupę terrorystyczną Dziesięć Pierścieni. Współwięzień, Ho Yinsen, wszczepia mu w klatkę piersiową elektromagnes, aby ten blokował odłamkom granatu dostęp do serca. Lider Dziesięciu Pierścieni, Raza, oferuje Starkowi wolność w zamian za budowę pocisku „Jerycho”.

Stark i Yinsen, którzy zdają sobie sprawę, że Raza nie dotrzyma umowy, potajemnie budują miniaturową wersję źródła energii zwanego reaktorem łukowym do zasilania elektromagnesu Starka i zbroję do pomocy w ucieczce. Kiedy zbroja jest bliska ukończenia, członkowie Dziesięciu Pierścieni odkrywają zamiary Starka i atakują warsztat. Yinsen poświęca życie, aby dać Starkowi czas na założenie zbroi. Opancerzony Stark wydostaje się z jaskini, podpala broń należącą do Dziesięciu Pierścieni i odlatuje. Awaryjnie ląduje na pustyni, gdzie zostaje odnaleziony przez Rhodesa, i wraca do domu. Na konferencji prasowej informuje, że Stark Industries nie będzie już zajmować się produkcją broni. Przyjaciel jego ojca i dyrektor przedsiębiorstwa, Obadiah Stane, ostrzega Starka, że ta decyzja może zniszczyć firmę. W domu Stark buduje ulepszone wersje zbroi i reaktora, nie zdradzając szczegółów Stane’owi.

Podczas imprezy charytatywnej Stark Industries reporterka Christine Everhart informuje Starka, że jego broń, w tym „Jerycho”, została dostarczona Dziesięciu Pierścieniom. Stark dowiaduje się także, iż Stane stara się przejąć firmę. Stark leci w zbroi do Afganistanu i ratuje wioskę Yinsena, Gulmirę, ale w drodze powrotnej zostaje przechwycony przez dwa amerykańskie myśliwce; wyjawia wówczas Rhodesowi swoją tożsamość, prosząc, aby przerwano atak. W tym czasie grupa Dziesięć Pierścieni odnajduje szczątki pierwszej zbroi Starka na pustyni i spotyka się ze Stane’em. Ten ogłusza i zabija Razę i jego ludzi, po czym przejmuje zbroję. Virginia „Pepper” Potts na prośbę Starka włamuje się do systemu komputerowego firmy i odkrywa, że Stane zaopatruje terrorystów w broń i zatrudnił Dziesięć Pierścieni do zabicia Starka. Następnie spotyka się z agentem Philem Coulsonem z T.A.R.C.Z.Y. i informuje go o działaniach Stane’a.

Stane nie potrafi zbudować reaktora łukowego. Wkrada się więc do domu Starka i wyjmuje reaktor z jego piersi. Stark ratuje swoje życie, używając starego reaktora, zachowanego na pamiątkę. Potts i agenci T.A.R.C.Z.Y. próbują aresztować Stane’a, ale ten atakuje ich w zbroi. Stark walczy ze Stane’em i tłumaczy Potts, jak przeciążyć duży reaktor łukowy zasilający firmę. Przeciążenie wywołuje potężną falę elektromagnetyczną. Stark wrzuca Stane’a do reaktora, powodując eksplozję, w wyniku której Stane ginie. Następnego dnia Stark podczas konferencji prasowej ujawnia, że to on jest superbohaterem, którego media nazwały „Iron Manem”.

W scenie po napisach Nick Fury, dyrektor T.A.R.C.Z.Y., odwiedza Starka w domu i mówi mu, że Iron Man nie jest jedynym superbohaterem na świecie i że chce omówić z nim „Inicjatywę Avengers”.^[1]

Obsada[edytuj | edytuj kod]

Osobne artykuły: Lista obsady w filmach Marvel Cinematic Universe i Lista postaci przedstawionych w filmach Marvel Cinematic Universe.

Postać	Aktor / aktorka
Tony Stark / Iron Man	Robert Downey Jr.^[2]
Geniusz, milioner, filantrop i playboy, który skonstruował dla siebie bojowy egzoszkielet wspomagany. Odziedziczył po ojcu majątek i firmę, specjalizującą się w przemyśle zbrojeniowym, o nazwie Stark Industries.

Virginia „Pepper” Potts	Gwyneth Paltrow^[3]
Osobista asystentka Starka.

James „Rhodey” Rhodes	Terrence Howard^[4]
Podpułkownik armii amerykańskiej, przyjaciel Starka będący łącznikiem między Stark Industries a Wojskowym Departamentem ds. Zbrojeń.

Obadiah Stane	Jeff Bridges^[5]
Menadżer Stark Industries, wcześniej był współpracownikiem Howarda Starka, a po jego śmierci prezesem Stark Industries, do czasu pełnoletniości Tony’ego.

Ho Yinsen	Shaun Toub^[6]
Lekarz i naukowiec pochodzącym ze wsi Gulmira, położonej w środkowo-wschodnim Afganistanie.

Robert Downey Jr.
(Tony Stark / Iron Man)

Terrence Howard
(James „Rhodey” Rhodes)

Jeff Bridges
(Obadiah Stane)

Shaun Toub
(Ho Yinsen)

Gwyneth Paltrow
(Virginia „Pepper” Potts)

W filmie występują również: Paul Bettany jako J.A.R.V.I.S., komputerowa sztuczna inteligencja stworzona przez Starka, która zarządza posiadłością i zbrojami Tony’ego; Jon Favreau jako Harold „Happy” Hogan, osobisty ochroniarz i szofer Starka; Clark Gregg jako Phil Coulson, agent T.A.R.C.Z.Y.; Leslie Bibb jako Christine Everhat, reporterka Vanity Fair; Faran Tahir jako Raza, członek grupy terrorystycznej Dziesięć Pierścieni oraz Gerard Sanders, który pojawia się na fotografii jako ojciec Tony’ego, Howard Stark^[7]^[6]^[8]. W rolach cameo pojawili się: twórca komiksów Marvela, Stan Lee jako Hugh Hefner, gitarzysta Rage Against the Machine, Tom Morello jako strażnik terrorystów, Jim Cramer zagrał samego siebie, a w scenie po napisach Samuel L. Jackson pojawił się jako Nick Fury, dyrektor T.A.R.C.Z.Y.^[9]^[10]^[11]

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

Rozwój projektu[edytuj | edytuj kod]

Reżyser filmu, Jon Favreau.

W kwietniu 1990 roku Universal Studios zakupiło prawa do postaci^[12]. Stuart Gordon został zatrudniony na stanowisku reżysera niskobudżetowego filmu na podstawie tej postaci^[13]. W 1996 roku 20th Century Fox odkupiło prawa od Universalu^[14]. W styczniu 1997 roku Nicolas Cage wyraził chęć zagrania tytułowej roli, a we wrześniu Tom Cruise^[15]^[16]. Jeff Vintar rozpoczął prace nad scenariuszem dla studia. W maju 1999 roku Jeffrey Caine został zatrudniony do poprawienia scenariusza, a w październiku tego samego roku zaproponowano stanowisko reżysera i scenarzysty Quentinowi Tarantino^[17]^[18]. Ostatecznie Fox sprzedał prawa New Line Cinema w grudniu 1999 roku z powodu zbyt dużej ilości projektów filmowych na podstawie superbohaterów z komiksów Marvela^[19]. Od lipca 2000 roku do napisania scenariusza zatrudniani byli kolejno: Ted Elliott, Terry Rossio i Tim McCanlies^[17]^[20]. W czerwcu 2001 roku New Line rozpoczęło negocjacje z Jossem Whedonem na stanowisko reżysera^[21]. W grudniu 2004 roku studio zatrudniło na tym stanowisku Nicka Cassavetesa z zamiarem premiery filmu w 2006 roku^[22].

W 2005 roku New Line zwróciło prawa do Marvel Studios, które rozpoczęło projekt od zera i ogłosiło, że będzie to ich pierwsza niezależna produkcja^[23]. W kwietniu 2006 roku studio zatrudniło Jona Favreau na stanowisku reżysera^[24]. Arthur Marcum i Matt Holloway zostali zatrudnieni do napisania scenariusza, a Mark Fergus i Hawk Ostby do napisania innej jego wersji. Ostatecznie Favreau połączył obie wersje^[24]. Przy scenariuszu doradzali również scenarzyści komiksów: Mark Millar, Brian Michael Bendis, Joe Quesada, Tom Brevoort, Axel Alonso i Ralph Macchio^[25].

Favreau miał problem z wybraniem głównego złoczyńcy w filmie, największy przeciwnik Iron Mana, Mandaryn był dla niego za mało realistyczny^[25]^[26]. Stwierdził on, że będzie on lepszy przy kolejnych filmach. Zamiana złoczyńcy z Mandaryna na Stane'a została dokonana po obsadzeniu Jeffa Bridgesa w tej roli, który w początkowych założeniach miał być antagonistą w sequelu^[27]^[25]. Jako przeciwnika rozważano również Crimson Dynamo^[28]. Scena po napisach, która przedstawia Nicka Fury’ego została napisana przez Bendisa^[29].

Casting[edytuj | edytuj kod]

We wrześniu 2006 roku ujawniono, że w tytułowego bohatera wcieli się Robert Downey Jr., a w październiku, że Terrence Howard zagra Jamesa Rhodesa^[2]^[4]. W styczniu 2007 roku do obsady dołączyła Gwyneth Paltrow jako Pepper Potts, a w lutym Jeff Bridges jako Obadiah Stane^[3]^[5].

Zdjęcia i postprodukcja[edytuj | edytuj kod]

Terrence Howard na planie w bazie Edwards Air Force Base.

Favreau nie wybrał wschodniego wybrzeża USA na miejsce akcji, żeby odróżnić się od wielu innych filmów o superbohaterach^[30]. Zdjęcia do filmu rozpoczęły się w 12 marca 2007 roku, gdzie przez pierwsze tygodnie były kręcone sceny niewoli Starka w Afganistanie^[31]^[32]. Zdjęcia te miały miejsce w Lone Pine i Olanchii w Kalifornii^[33]. Film był kręcony w kwietniu w bazie wojskowej Edwards Air Force Base, a w czerwcu w Nevadzie, gdzie zakończono zdjęcia pod koniec miesiąca^[34]^[35].

Za zdjęcia do filmu odpowiadał Matthew Libatique, za scenografię – J. Michael Riva, a za kostiumy – Laura Jean Shannon^[33]^[36]

Ze względu na nieukończony scenariusz dialogi w filmie były w dużej mierze improwizowane, co zdaniem Favreau sprawiło, że film brzmiał bardziej naturalnie^[27]. Zbroję Iron Mana, Mark III zaprojektował twórca komiksów Adi Granov razem z Philem Saundersem^[37]. Stan Winston Studios zbudowało 360-kilogramową animatroniczną wersję zbroi Obadiaha Stana na potrzeby symulacji chodu, przy której do poruszenia ramienia potrzebnych było pięciu operatorów^[33].

Za montaż odpowiadał Dan Lebental, za efekty specjalne – John Nelson^[33], a zajmowało się nimi studio produkcyjne Industrial Light & Magic^[33].

Muzyka[edytuj | edytuj kod]

Do napisania muzyki do filmu został zatrudniony Ramin Djawadi, który jako dziecko był fanem Iron Mana^[38]. Początkowo miał ją skomponować współpracujący z Favreau przy innych produkcjach John Debney^[39]. Favreau postrzegał Iron Mana bardziej jako gwiazdę rocka niż superbohatera, dlatego zadecydował, że w filmie będzie dominować muzyka heavy metalowa^[38]^[40]. Djawadi skomponował ścieżkę dźwiękową za gitarze, a następnie przearanżował ją na orkiestrę^[38]. Przy aranżacjach pomagał Hans Zimmer i jego firma Remote Control Productions oraz gitarzysta Rage Against the Machine, Tom Morello, który zagrał również rolę cameo w filmie^[38]^[10]. W filmie wykorzystano również muzykę tytułową Iron Mana z serii animowanej The Marvel Super Heroes z 1966 roku, zaaranżowanej w big-bandowym stylu przez Johna O’Briena i Ricka Bostona^[41]. Soundtrack do filmu został wydany 29 kwietnia 2008 roku przez Lions Gate Records^[42].

2008	Iron Man: Original Motion Picture Soundtrack

Nr

Tytuł utworu

Muzyka

Długość

1.

„Driving With The Top Down”

Ramin Djawadi