Strzelno

Strzelno
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Kościół pw. Świętej Trójcy w Strzelnie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	mogileński
Gmina	Strzelno
Data założenia	XII wiek
Prawa miejskie	1231
Burmistrz	Dariusz Chudziński
Powierzchnia	4,46 km²
Wysokość	ok. 100 m n.p.m.
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 5611; 1258,1 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 52
Kod pocztowy	88-320
Tablice rejestracyjne	CMG
	Położenie na mapie gminy Strzelno Strzelno
	Położenie na mapie Polski Strzelno
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Strzelno
	Położenie na mapie powiatu mogileńskiego Strzelno
	52°37′48″N 18°10′23″E/52,630000 18,173056
TERC (TERYT)	0409044
SIMC	0929598
	Urząd miejskiul. Cieślewicza 2; 88-320 Strzelno
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Strzelno – miasto w Polsce położone w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie mogileńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Strzelno. Leży 25 km na południe od Inowrocławia u zbiegu dróg krajowych DK15, DK25 i DK62^[2]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bydgoskiego. Ośrodek przemysłowy, centrum handlowo-usługowe dla okolicy.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Strzelno liczyło 5611 mieszkańców^[1].

Położenie

Strzelno położone jest na pograniczu Kujaw i Wielkopolski. Miasto leży na Pojezierzu Gnieźnieńskim. Rzeźba terenu jest lekko pofałdowana. Miasto sąsiaduje z dużymi kompleksami leśnymi Lasów Miradzkich. Gleby w tym rejonie to żyzne czarnoziemy. Strzelno jest ważnym, drogowym węzłem komunikacyjnym o znaczeniu krajowym. W pobliżu znajduje się Jezioro Pakoskie.

Historia

Powstanie miasta związane jest z osobą Piotra Włostowica, wojewody Bolesława Krzywoustego. Uważany jest on za fundatora kościoła św. Krzyża. W latach 80. XII wieku w ówczesnej wsi Strzelno założony został klasztor sióstr norbertanek. Kościół klasztorny nosił początkowo nazwę kościoła Świętej Trójcy, w latach późniejszych wezwanie zostało rozszerzone na Świętej Trójcy i Najświętszej Maryi Panny. Prawa miejskie Strzelno uzyskało w 1231 r.

Podczas rozbiorów miasto znajdowało się pod panowaniem pruskim. Do 1874 istniało pod nazwą „Strzelno”, po czym zniemczone na niem. „Strelno” (1875-1920). Miasto było siedzibą powiatu Strelno.^[3] Wyzwolone zostało podczas powstania wielkopolskiego 2 stycznia 1919.

W 1901 roku wybudowano w Strzelnie gazownię, działającą do lat 60. XX wieku.

Podczas II wojny światowej dochodziło do masowych aresztowań w Strzelnie. Niemcy likwidowali miejscową inteligencję.

W czasach II Rzeczypospolitej Strzelno było siedzibą powiatu strzeleńskiego. Z tego okresu pochodzi również działający do dziś Szpital Rejonowy. Z początku XX wieku pochodzi większość kamienic w centrum.

Zabytki

W Strzelnie znajduje się jeden z najważniejszych zabytków sztuki romańskiej w Polsce – zespół zabudowań na wzgórzu św. Wojciecha (od 2018 pomnik historii)^[4]:

Ponorbertański kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny z unikatowymi kolumnami z przedstawieniami cnót i występków
Rotunda św. Prokopa

Ponadto w mieście zachował się średniowieczny układ urbanistyczny oraz wiele kamienic z XIX-XX w.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Strzelna w 2014 roku^[5], w oparciu o dane GUS.

Zieleń miejska

W mieście znajduje się kilka parków. Największym jest park 750-lecia znajdujący się przy ulicy Parkowej. Poza nim są inne tereny zielone. W granicach Strzelna położone są dwa cmentarze. Oba są nadal używane. Na terenie całego miasta są zieleńce i alejki.

Przy ul. Gimnazjalnej rosną 2 dęby szypułkowe o obwodach 240 i 310 cm objęte ochroną w 2020 roku jako pomniki przyrody^[6].

Architektura i urbanizacja

Stare miasto składa się w większości z kamienic wybudowanych na początku XX wieku, ale także z romańskich zabytków. Są tu też osiedla domków jednorodzinnych i blokowisko. W południowo-zachodniej części miasta są tereny przemysłowe. Ogólnie cała zabudowa miasta jest zwarta.

Architektura

Rotunda św. Prokopa – ołtarz

Rotunda św. Prokopa – widok na emporę i fragment sklepienia

Półkoliste absydy

Wyjątkowe zdobienia na jednej z kolumn w kościele pw. Świętej Trójcy

Barokowe konfesjonały

Zabytkowe malowidła naścienne

Gospodarka

Najważniejszą częścią strzeleńskiej gospodarki są handel i usługi. Jest tu salon maszyn rolniczych i wyspecjalizowane sklepy. Znajdują się też tutaj markety wielkopowierzchniowe. Duże znaczenie ma też tradycyjny handel. Sklepiki zlokalizowane są w zabytkowych kamieniczkach, targowiskach i przeznaczonych do tego celu pawilonach. Nie oznacza to jednak, że nie ma tu przemysłu. Zakłady pracy zlokalizowane są pod miastem i na jego obrzeżach. Do największych można zaliczyć fabrykę firmy Sanplast, która produkuje m.in. wanny i kabiny prysznicowe. Duże znaczenie w rozwoju miasta ma bliskość dróg o znaczeniu krajowym, które krzyżują się w Strzelnie.

Transport

Przez miasto przebiegają drogi krajowe i wojewódzkie:

15 Ostróda – Toruń – Inowrocław – Strzelno – Gniezno – Jarocin – Krotoszyn – Trzebnica
25 Bobolice – Bydgoszcz – Inowrocław – Strzelno – Konin – Kalisz – Ostrów Wielkopolski – Oleśnica
62 Strzelno – Włocławek – Płock – Wyszków – Drohiczyn – Siemiatycze
255 – droga wojewódzka nr 255 Strzelno – Pakość

Co ciekawe, tyle samo dróg krajowych przechodzi np. przez Poznań, co świadczy o ważności Strzelna jako węzła komunikacyjnego.

Osobny artykuł: Strzelno (stacja kolejowa).

Przez Strzelno przebiega nieczynna linia kolejowa łącząca Inowrocław i Mogilno.

Linia 231 231 Inowrocław Rąbinek – Mogilno

Do Strzelna można dojechać autobusem. Linie autobusowe obsługuje kilku przewoźników z całego kraju. Bezpośrednie połączenie m.in. z Wrocławiem, Bydgoszczą, Toruniem, Włocławkiem.

Turystyka i kultura

Miasto jest bardzo atrakcyjne turystycznie ze względu na romańskie zabytki, ale także budynki z innych okresów. Jest tu dobrze rozwinięta baza noclegowa i gastronomiczna. Potrzebne dane można zdobyć w Informacji Turystycznej. Dużo terenów do spacerowania sprawia, poprzez bliskość ważnych dróg podróżni mogą się tu zatrzymać i odpocząć. Dojazd do najważniejszych obiektów jest oznakowany. Są tu dom kultury i kluby sportowe. Kino i inne rozrywki organizowane mieszkańcom przez dom kultury i miasto sprawiają, że można znaleźć dużo wrażeń.

Edukacja

Przedszkola

Przedszkole Miejskie nr 1 w Strzelnie
Przedszkole Miejskie nr 2 w Strzelnie

Szkoły podstawowe

Szkoła Podstawowa w Strzelnie

Gimnazja

Gimnazjum w Strzelnie
Gimnazjum w Jeziorach Wielkich z siedzibą w Strzelnie

Szkoły ponadgimnazjalne

Liceum Ogólnokształcące im. 1 Armii Wojska Polskiego
Zespół Szkół Zawodowych (Technikum: Handlowe, Mechaniczne, Ekonomiczne; Zasadnicza Szkoła Zawodowa)
Zasadnicza Szkoła Zawodowa im. J. Cieślewicza

Bezpieczeństwo

O bezpieczeństwo w Strzelnie dbają następujące instytucje zlokalizowane na terenie miasta:

Rodzaj Służby	Służba	Jednostki	Adres
Ratownicza	Ochotnicza Straż Pożarna	Jednostka Operacyjno-Techniczna (KSRG) Strzelno	ul. Sportowa
Ratownicza	Pogotowie Ratunkowe	Stacja Pogotowia Ratunkowego	ul. Powstania Wielkopolskiego
Ratownicza	Szpital	Szpital Rejonowy w Strzelnie	ul. Powstania Wielkopolskiego
Porządkowa	Policja	Komisariat Policji	ul. Cieślewicza
Porządkowa	Straż Miejska	Straż Miejska w Strzelnie	ul. Cieślewicza

Przynależność administracyjna

Historyczna przynależność polityczno-administracyjna Strzelna
Okres	Państwo	Jednostka administracyjna
1887-1919	Królestwo Prus	Prowincja poznańska, powiat strzelneński
1919-1932	Rzeczpospolita Polska	województwo poznańskie, powiat strzelneński
1932-1939	Rzeczpospolita Polska	województwo poznańskie, powiat mogileński
1939-1945	okupacja niemiecka/III Rzesza	Kraj Warty, Rejencja mogileńska
1939-1945	Polskie Państwo Podziemne	Okręg Poznań AK, Samodzielny Obwód Mogilno AK
1945-1950	Rzeczpospolita Polska	województwo poznańskie, powiat mogileński
1950-1952	Rzeczpospolita Polska	województwo bydgoskie, powiat mogileński
1950-1975	Polska Rzeczpospolita Ludowa	województwo bydgoskie, powiat mogileński
1975-1989	Polska Rzeczpospolita Ludowa	województwo bydgoskie, rejon inowrocławski
1989-1998	Rzeczpospolita Polska	województwo bydgoskie, rejon inowrocławski
od 1999	Rzeczpospolita Polska	województwo kujawsko-pomorskie, powiat mogileński, gmina Strzelno

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki (dekanat strzeliński w archidiecezji gnieźnieńskiej):
- Parafia Świętej Trójcy w Strzelnie
Świadkowie Jehowy:
- zbór (Sala Królestwa)^[7]

Sport

W mieście jest hala widowiskowo-sportowa i stadion. Jest tu boisko „Orlik 2012” i obiekty sportowe na użytek mieszkańców. Działają następujące kluby sportowe:

Kujawianka Strzelno – piłka nożna
Alfa Strzelno – piłka ręczna
Mata Strzelno – piłka ręczna

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-16] .
↑ Google Maps [online] [dostęp 2020-06-04] .
↑ MarianM. Przybylski MarianM., Strzelno moje miasto - kontynuacja: Z dziejów Powiatu Strzeleńskiego - cz. 1 radosne początki [online], Strzelno moje miasto - kontynuacja, 17 kwietnia 2020 [dostęp 2021-04-08] .
↑ Kujawsko-Pomorskie będzie miało jeszcze jeden Pomnik Historii
↑ Strzelno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-04-08] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Uchwała nr XXV/229/2020 RADY MIEJSKIEJ W STRZELNIE z dnia 29 września 2020 roku. [dostęp 24-10-2020].
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04] .

Linki zewnętrzne

strona Strzelna
Strzelno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 464 .
Bulla papieża Celestyna III dla klasztoru Norbertanek w Strzelnie z dnia 9 IV 1193 roku

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-16] .

[odleglosci-2] Google Maps [online] [dostęp 2020-06-04] .

[3] MarianM. Przybylski MarianM., Strzelno moje miasto - kontynuacja: Z dziejów Powiatu Strzeleńskiego - cz. 1 radosne początki [online], Strzelno moje miasto - kontynuacja, 17 kwietnia 2020 [dostęp 2021-04-08] .

[4] Kujawsko-Pomorskie będzie miało jeszcze jeden Pomnik Historii

[pwl-5] Strzelno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-04-08] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[6] Uchwała nr XXV/229/2020 RADY MIEJSKIEJ W STRZELNIE z dnia 29 września 2020 roku. [dostęp 24-10-2020].

[7] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Wsie	Bławaty Bożejewice Bronisław Ciechrz Ciencisko Górki Jeziorki Książ Łąkie Markowice Mirosławice Młynice Młyny Niemojewko Ostrowo Rzadkwin Sławsko Dolne Starczewo Stodoły Stodólno Strzelno Klasztorne Witkowo Wronowy Wymysłowice Żegotki
Kolonia	Kopanie
Osady	Bławatki Busewo Jaworowo Kijewice Międzybór Miradz
Osady leśne	Młyny Ostrowo Przedbórz Wymysłowo
Integralne części wsi	Dąbek Huby Cięciskie Huby Ostrowskie Kurzebiela Laskowo Tomaszewo Wybudowanie Strzeleńskie Ziemowity Zofijówka
Integralne części miasta	Trii

Miasta	Mogilno Strzelno
Gminy miejsko-wiejskie	Mogilno Strzelno
Gminy wiejskie	Dąbrowa Jeziora Wielkie

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta (1919–75)	Gębice (do 1934) Kruszwica (← 1932–38 →) Mogilno Pakość (do 1954 →) Strzelno (← od 1932) Trzemeszno
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Chełmce (do 1938 →) Dąbrowa (od 1973) Gębice Jeziora Wielkie (od 1973) Kruszwica (do 1938 →) Mogilno (od 1973) Mogilno-Wschód (do 1954) Mogilno-Zachód (do 1954) Orchowo (od 1973) Pakość (do 1954) Strzelno (od 1973) Strzelno-Południe (do 1954) Strzelno-Północ (do 1954) Trzemeszno
Gromady (1954–72)	Broniewice (1954–61) Ciechrz (1954–71) Czarnotul (1954–61) Dąbrowa (1954–72) Gębice (1954–72) Jeziora Wielkie (1954–72) Józefowo (1954–71) Kołodziejewo (1954–72) Kruchowo (1954–61) Kwieciszewo (1954–59) Markowice (1954–71) Mogilno (1959–72) Mokre (1954–71) Orchowo (1954–72) Ostrowo (1954–59) Padniewko Pakość (1954 →) Procyń (1954–59) Strzelno Klasztorne (1954–72) Szczepanowo (1954–61) Trzemeszno (1954–72) Trzemżal (1954–71) Włostowo (1954–61) Wójcin (1954–71) Wronowy (1954–71) Wszedzień (1954–59) Wydartowo (1954–59) Wylatowo (1954–71)

Miasta na prawach powiatu	Bydgoszcz Grudziądz Toruń Włocławek
Miasta powiatowe	Aleksandrów Kujawski Brodnica Chełmno Golub-Dobrzyń Inowrocław Lipno Mogilno Nakło nad Notecią Radziejów Rypin Sępólno Krajeńskie Tuchola Wąbrzeźno Świecie Żnin
Miasta gminne do 8 tys. mieszkańców	Barcin Bobrowniki Brześć Kujawski Chodecz Dobrzyń nad Wisłą Gąsawa Gniewkowo Górzno Izbica Kujawska Jabłonowo Pomorskie Janowiec Wielkopolski Kamień Krajeński Kcynia Kikół Kowal Kowalewo Pomorskie Lubień Kujawski Lubraniec Łabiszyn Łasin Mrocza Nieszawa Nowe Pakość Piotrków Kujawski Pruszcz Radzyń Chełmiński Skępe Strzelno Więcbork
Miasta gminne powyżej 8 tys. mieszkańców	Chełmża Ciechocinek Janikowo Koronowo Kruszwica Solec Kujawski Szubin