Dywizjon Jazdy Ochotniczej
 Emblemat Dywizjonu Jazdy Ochotniczej | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1920 |
| Rozformowanie |
1921 |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppor. Stanisław Nowicki |
| Ostatni |
por. Józef Siła-Nowicki |
| Działania zbrojne | |
| wojna polsko-bolszewicka | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Dywizjon Jazdy Ochotniczej (Dywizjon Huzarów Śmierci) – pododdział kawalerii Wojska Polskiego II RP i Wojska Litwy Środkowej. Dywizjon słynie z tego, że od początków swojego istnienia nigdy nie poniósł porażki[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
23 lipca 1920 r., w czasie wojny polsko-bolszewickiej, rozpoczęto w Białymstoku formowanie jednostki Dywizjonu Jazdy Ochotniczej (była to oficjalna nazwa tego pododdziału) w składzie dwóch szwadronów: konnego i pieszego. W jego skład weszli żołnierze Jazdy majora Jaworskiego i Pułku Jazdy Tatarskiej oraz ochotnicy.
30 lipca tego roku pod wsią Dzierzbany jednostka przeszła swój chrzest bojowy. Zdobyto wówczas dwa karabiny maszynowe, które dały podstawy do formowania szwadronu karabinów maszynowych. Zaprzysiężenie dywizjonu odbyło się w Prostyni. 2 sierpnia oddział podporządkowany został dowódcy XXIX Brygady Piechoty. 10 sierpnia pod Warszawą w jego skład włączony został szwadron łódzkiej policji konnej pod dowództwem komisarza Andrzeja Jezierskiego. Następnego dnia dowódca 1 Armii podporządkował dywizjon płk. Małachowskiemu, dowódcy Grupy „Zegrze”. 14 sierpnia w czasie Bitwy Warszawskiej huzarzy podporządkowani zostali dowódcy IV batalionu 157 pułku piechoty i wraz z nim przez dwa kolejne dni walczyli pod Nieporętem. 16 sierpnia dywizjon ubezpieczał VI Brygadę Piechoty Legionów nad Narwią, a następnego dnia razem z batalionem lotniczym obsadzał odcinek „Beniaminów”, do drogi ze wsi Borki. Tego samego dnia w południe dywizjon podporządkowany został gen. Żeligowskiemu, a wieczorem pod wsią Borki wykonał szarżę siłami półszwadronu, w wyniku której odzyskane zostały cztery polskie działa z jaszczami. Pod Mińskiem Mazowieckim ze składu dywizjonu wyłączony został szwadron łódzkiej policji konnej. 21 sierpnia pod Myszyńcem dywizjon dwa razy szarżował na tabory sowieckie. W czasie drugiej szarży zdobył 9 armat.
Rozejm 18 października zastał oddział pod Lidą. Przez kolejne dwa miesiące jednostka wypoczywała w Teresinie, po czym skierowana została do Wilna. Tam dywizjon podporządkowany został dowódcy 210 Ochotniczego Pułku Ułanów, uzupełnił stany osobowe i obsadził odcinek polsko-litewskiej linii demarkacyjnej Rudniki-Olkieniki. W tym okresie jednostka występowała pod nazwą 1 Dywizjon Huzarów Wojsk Litwy Środkowej.
1 lutego 1921 roku oddział wycofany został do Gudunaj i wcielony do 23 pułku ułanów Nadniemeńskich jako 5 i 6 szwadron. Jednocześnie z dywizjonu wyłączono pluton łączności i pluton karabinów maszynowych, które włączono w skład szwadronu sztabowego Dywizji Jazdy Wojsk Litwy Środkowej. W marcu oba szwadrony skierowane zostały do Wilna, ówczesnej stolicy Litwy Środkowej. 20 marca szwadrony wydzielone zostały z 23 pułku ułanów Nadniemeńskich i przydzielone w charakterze kawalerii dywizyjnej do 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej (5 szwadron) i 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej (6 szwadron). 22 lipca 1921 Minister Spraw Wojskowych nakazał włączyć szwadrony do 3 pułku strzelców konnych. 5 szwadron początkowo przemianowany został na 3, a później na 2 szwadron 3 psk natomiast 6 szwadron po wcieleniu do 3 psk został 7, a później 3 szwadronem. 27 kwietnia 1922 r. oba szwadrony przybyły do Białegostoku – pokojowego garnizonu 3 pułku strzelców konnych. 8 grudnia 1922 cały pułk przeniósł się do garnizonu Wołkowysk.
Dywizjon Huzarów Śmierci nigdy nie poniósł porażki[1]. Jego barwy stanowił proporczyk biało-czarny z przypiętą trupią główką lub czarny z białym trójkątem.
Obsada personalna[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna dywizjonu w sierpniu 1920[2]
- dowódca – por. Józef Siła-Nowicki[a]
- adiutant – pchor. Goszczyński
- dowódca 1 szwadronu – ppor. Stanisław Nowicki
- dowódca 2 szwadronu – pchor. Pniewski
- dowódca szwadronu karabinów maszynowych – chor. Baran
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Do tradycji dywizjonu nawiązuje Polski Korpus Ochotniczy, walczący na Ukrainie[9].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Józef Siła-Nowicki ur. 23 marca[3] lub 5 listopada 1894[4]. 6 września 1921 dowódca 8 Dywizji Piechoty pułkownik Stanisław Burhardt-Bukacki ponownie złożył wniosek o odznaczenie porucznika Siła-Nowickiego Orderem Virtuti Militari za dowodzenie szarżą pod Myszyńcem 26 sierpnia 1920[5]. Rozpatrzenie wniosku zostało wstrzymane z powodu prowadzonej przeciwko niemu sprawy sądowej[6]. W 1922 został przeniesiony do rezerwy i przydzielony w rezerwie do 4 pułku ułanów[3][4]. 29 kwietnia 1922 Oficerski Trybunał Orzekający pod przewodnictwem generała porucznika Jana Rządkowskiego orzekł, że porucznik Józef Siła-Nowicki nie może być oficerem Wojska Polskiego, a w uzasadnieniu stwierdził, że „ujawnił zupełny brak zasad etyki oficerskiej, jak również i pojęcia o podstawach wojskowej dyscypliny, co go całkowicie dyskwalifikuje jako oficera Wojska Polskiego”[7]. Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz dekretem z 18 maja 1922 pozbawił go stopnia oficerskiego na mocy orzeczenia OTO[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Paweł Rzewuski: Kawaleria spod znaku trupiej czaszki. rp.pl, 13 sierpnia 2013.
- ↑ Gajewski 1999 ↓, s. 10.
- ↑ a b Druga lista 1922 ↓, s. 25.
- ↑ a b Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 202.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1–3.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 7.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 12 czerwca 1922, s. 432.
- ↑ Wyjątkowa rekrutacja: Huzarzy Śmierci szykują się do walki [online], wgospodarce.pl [dostęp 2023-04-23] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Siła-Nowicki Józef. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.86-8186 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-03-18].
- Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Marek Gajewski: Huzarzy śmierci wojny 1920 r.. Białystok: Muzeum Wojska w Białymstoku, 1999. ISBN 83-86232-06-4.
- Bohdan Piotrowski, Zarys historii wojennej 3-go Pułku Strzelców Konnych, Warszawa 1930 r.
- Spis byłych oddziałów wojskowych WP, "Przegląd Historyczno-Wojskowy", Warszawa 2000 r., nr 2 (183).
- Cezary Leżeński i Lesław Kukawski, O kawalerii polskiej XX wieku, Wydawn. Ossolineum, Wrocław 1991 r.
- Piotr Galik, Czerwone chmury nad Polską. Partyzanci i policjanci spod znaku trupiej czaszki. Polscy Huzarzy Śmierci w 1920 r., www.rozrywka.onet.pl, dostęp od 29 czerwca 2005 r.. rozrywka.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-29)].
- Piotr Kołodziej, Huzarzy Śmierci, www.historia.org.pl, dostęp od 1 września 2010 r.
- Jerzy Paciorkowski, Zew na front - wojna 1920 r., "Policja 997", 2009 r., nr 53, str. 28-30.