Leon Lederman

Leon Max Lederman
	; Leon Lederman (2007)
Data i miejsce urodzenia	15 lipca 1922 ; Buffalo
Data i miejsce śmierci	3 października 2018 ; Rexburg
Zawód, zajęcie	fizyk
Narodowość	żydowsko-amerykańska
Tytuł naukowy	profesor
Alma Mater	City College of New York Columbia University
Stanowisko	dyrektor Fermilab
Małżeństwo	1. Florence Gordon; 2. Ellen Carr
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Leon Max Lederman (ur. 15 lipca 1922 w Buffalo^[1], zm. 3 października 2018 w Rexburg^[2]) – amerykański fizyk pochodzenia żydowskiego, noblista; doświadczalny fizyk cząstek elementarnych i popularyzator, wieloletni dyrektor Fermilabu, a wcześniej profesor Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku.

Lederman w latach 60. udowodnił, że istnieje więcej niż jeden rodzaj neutrin – odkrywając neutrino mionowe, za co otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 1988 roku, wraz z Jackiem Steinbergerem i Melvinem Schwartzem^[3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem emigrantów żydowskich przybyłych do Stanów Zjednoczonych z Ukrainy.

W latach 1958–1979 był profesorem Columbia University w Nowym Jorku, a w latach 1979–1989 dyrektorem Laboratorium im. Enrico Fermiego w Batavii. Prowadził badania w dziedzinie fizyki cząstek elementarnych. W 1956 odkrył mezon K⁰_L, a w 1957 przeprowadził obserwację niezachowania parzystości w rozpadach pionów (π) i mionów (μ)^[4]. W 1962, wraz z Jackiem Steinbergerem i Melvinem Schwartzem, wykonał eksperyment wykazujący istnienie dwóch typów neutrin (elektronowego i mionowego)^[5], za co w 1988 otrzymali wspólnie Nagrodę Nobla. W 1977 odkrył cząstkę ypsilon (ϒ). W następnych latach zajmował się urządzeniami do przyspieszania cząstek elementarnych^[3].

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Oprócz Nagrody Nobla Lederman otrzymał też inne wyróżnienia. W 1982 został uhonorowany Nagrodą Wolfa w dziedzinie fizyki^[3]. Był doktorem honoris causa wielu amerykańskich i zagranicznych uniwersytetów.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Oops-Leon

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Leon Lederman, Dick Teresi, Boska cząstka. Jeśli Wszechświat jest odpowiedzią, jak brzmi pytanie?, ISBN 83-86868-10-4
Leon Lederman, David N. Schramm, From Quarks to the Cosmos
Leon M. Lederman, Christopher T. Hill, Symmetry and the Beautiful Universe
Leon M. Lederman, Christopher T. Hill, Quantum Physics for Poets

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Leon M. Lederman • Autobiografia. Nobel Media AB. [dostęp 2014-01-29]. (ang.).
↑ Leon Lederman, 96, Explorer (and Explainer) of the Subatomic World, Dies. nytimes.com. [dostęp 2018-10-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c The Nobel Prize in Physics 1988 • Leon M. Lederman, Melvin Schwartz, Jack Steinberger. Nobel Media AB. [dostęp 2014-01-29]. (ang.).
↑ Lederman Leon Max, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-12-12] .
↑ Nobel Lecture • Observations in Particle Physics from Two Neutrinos to the Standard Model. Nobel Media AB. [dostęp 2014-01-29]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

The Nobel Prize in Physics 1988 • Leon M. Lederman, Melvin Schwartz, Jack Steinberger. Nobel Media AB. [dostęp 2014-01-29]. (ang.).

[AB-1] Leon M. Lederman • Autobiografia. Nobel Media AB. [dostęp 2014-01-29]. (ang.).

[2] Leon Lederman, 96, Explorer (and Explainer) of the Subatomic World, Dies. nytimes.com. [dostęp 2018-10-03]. (ang.).

[www.nobelprize-3] The Nobel Prize in Physics 1988 • Leon M. Lederman, Melvin Schwartz, Jack Steinberger. Nobel Media AB. [dostęp 2014-01-29]. (ang.).

[epwn-4] Lederman Leon Max, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-12-12] .

[WN-5] Nobel Lecture • Observations in Particle Physics from Two Neutrinos to the Standard Model. Nobel Media AB. [dostęp 2014-01-29]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

1962	Theodore von Kármán
1963	Luis Walter Alvarez Vannevar Bush Cornelis Bernardus van Niel John R. Pierce Norbert Wiener
1964	Roger Adams Othmar Ammann Theodosius Dobzhansky Charles Stark Draper Solomon Lefschetz Neal Elgar Miller Harold Calvin Marston Morse Marshall Nirenberg Julian Schwinger Harold Urey Robert Woodward
1965	John Bardeen Peter Debye Hugh Latimer Dryden Clarence Johnson Leon Max Lederman Warren K. Lewis Francis Peyton Rous William Walden Rubey George Gaylord Simpson Donald D. Van Slyke Oscar Zariski
1966	Jacob Bjerknes Subrahmanyan Chandrasekhar Henry Eyring Edward F. Knipling Fritz Albert Lipmann John Willard Milnor William C. Rose Claude Elwood Shannon John H. van Vleck Sewall Wright Vladimir Zworykin
1967	Jesse Beams Albert Francis Birch Gregory Breit Paul Cohen Kenneth Stewart Cole Louis Plack Hammett Harry Harlow Michael Heidelberger George Bogdan Kistiakowsky Edwin Herbert Land Igor Iwanowitsch Sikorski Alfred Sturtevant
1968	Horace Albert Barker Paul D. Bartlett Bernard Brodie Detlev Bronk John Presper Eckert Herbert Friedman Jay Lush Nathan M. Newmark Jerzy Spława-Neyman Lars Onsager Burrhus Frederic Skinner Eugene Paul Wigner
1969	Herbert Charles Brown William Feller Robert J. Huebner Jack Kilby Ernst Mayr Wolfgang Panofsky