Metro w Helsinkach
| metro | |
 Logo metra w Helsinkach | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Operator | |
| Liczba linii |
2 |
| Lata funkcjonowania |
od 1982 |
| Roczna liczba pasażerów |
63,5 mln (2013) |
| Infrastruktura | |
 Schemat metra w Helsinkach (2017) | |
| Długość sieci |
43 km |
| Rozstaw szyn |
1522 mm[1] |
| Napięcie zasilania |
750 V |
| Liczba stacji |
30 |
| Strona internetowa | |
Metro helsińskie (fiń. Helsingin metro, szw. Helsingfors metro) – system kolei podziemnej w Helsinkach – stolicy Finlandii. Jest to jedyne metro w Finlandii, a także najbardziej na północ wysunięty system kolei podziemnej na świecie[2]. System składa się z jednej rozwidlonej linii o długości 21 km z 25 stacjami (16 podziemnymi i 9 naziemnymi). Pociągi kursują od stacji Matinkylä (Mattby) do Mellunmäki (Mellungsbacka) lub od Tapiola (Hagalund) do Vuosaari (Nordsjö), a tory rozwidlają się w Itäkeskus (Östra Centrum). Nazwy stacji podawane są w języku fińskim i szwedzkim.
Metro zostało otwarte w 1982 roku. Zarządza nim Helsingin kaupungin liikennelaitos (HKL – Helsińskie przedsiębiorstwo transportu miejskiego).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze plany budowy nowego systemu transportu szynowego w Helsinkach pojawiły się we wrześniu 1955 roku. Powołano wówczas Komitet Transportu Podmiejskiego (fiń. esikaupunkiliikennekomitea) pod kierownictwem Reino Castréna. Po czterech latach prac komitet zaprezentował wyniki radzie miejskiej. W 1963 zaprezentował projekt szybkiego tramwaju z odcinkami podziemnymi na głębokości do 14 metrów (obecnie tunele metra znajdują się na 30 metrach poniżej gruntu) oraz stosunkowo gęstym rozmieszczeniu przystanków. System miał powstać w pięciu fazach – pierwsza miała zostać zakończona w 1969 roku, natomiast ostatnia w 2000. Sieć miała mieć wtedy łączną długość 86,5 km i 108 przystanków. Projekt jednak został odrzucony.[potrzebny przypis]
W 1964 miasto powołało ekspertów z Hamburga, Sztokholmu i Kopenhagi w celu oceny sytuacji i projektu. Ich werdykt głosił, że metro jest potrzebne, a pierwszy odcinek powinien zostać otwarty w 1970 roku. W 1967 roku Castrén wyjechał na pół roku do Kalkuty, gdzie został zaproszony jako ekspert w dziedzinie transportu publicznego. Pod jego nieobecność Komitetem miał kierować Unto Valtonen, jednak nim Castrén wrócił, Valtonen uzyskał stanowisko na stałe i ogłosił, że plany jego poprzednika są przestarzałe. Zaproponował też zwykłe metro jeżdżące w tunelach wykutych w podłożu skalnym. Po dwóch latach przedstawił swój projekt radzie miasta, gdzie został on zaakceptowany. Pierwszy odcinek miał powstać do 1977 roku.[potrzebny przypis]
Konstrukcję testowego odcinka z zajezdni w Roihupelto do Herttoniemi (2,8 km długości) rozpoczęto w 1969 i zakończono w 1970. Pierwsze dwa testowe składy, M1 i M2, przybyły z fabryki Valmet w Tampere 10 listopada 1971 roku. Następnego roku dostarczono kolejne cztery składy (M3 – M6). 27 stycznia 1973 roku M1 spłonął w zajezdni[3].
Kucie tuneli rozpoczęto w czerwcu 1971 i zakończono w większości w 1976. Wyjątkiem był rejon Kluuvi, gdzie natrafiono na pokład gliny. Aby poradzić sobie z tym problemem, zastosowano nietypowy sposób: w glinę wbito rury z Freonem 22, który zamroził glinę. Po jej usunięciu położono stalowe tubingi, by zapewnić trwałość konstrukcji. Konstrukcję stacji rozpoczęto w 1974. Stacja w Kulosaari została ukończona jako pierwsza w 1976.
W 1977 sprowadzono prototypy pociągów M100 (M1 do tego czasu stały się przestarzałe), które wyposażono w falowniki zasilające silniki asynchroniczne, co w owym czasie było nowością. M100 były pierwszymi pojazdami wyposażonymi w tę technologię na świecie[potrzebny przypis].
Testy publiczne rozpoczęto 1 czerwca 1982 roku – pociągi woziły pasażerów na odcinku Itäkeskus – Hakaniemi w porannym i popołudniowym szczycie. Oficjalne otwarcie, z udziałem prezydenta Mauno Koivisto nastąpiło 2 sierpnia. W roku następnym oddano odcinek Rautatientori – Kamppi. W 1989 przedłużono linię do Mellunmäki, a w 1998 oddano odgałęzienie do Vuosaari.
Länsimetro
[edytuj | edytuj kod]Od roku 2000 planowano rozbudowę sieci metra w kierunku zachodnim, do Espoo. Projekt ten nazwano Länsimetro (metro zachodnie). Pierwsze prace w rejonie stacji Ruoholahti rozpoczęły się w listopadzie 2009[4]. W maju 2010 rozpoczęto budowę w Lauttasaari i w Espoo[4].
18 listopada 2017 roku otwarto pierwszy odcinek od stacji Matinkylä do Ruoholahti[5].
Zakończenie prac nad drugą fazą projektu, przedłużającą sieć do Kivenlahti, było wielokrotnie przekładane. Ostatecznie pierwszy pociąg ze stacji Kivenlahti wyjechał 3 grudnia 2022[6].
Linie
[edytuj | edytuj kod]Choć sieć metra w Helsinkach można opisać jako jedną linię z dwoma odgałęzieniami we wschodniej części, kursują po niej pociągi dwóch linii[7]:
- M1: od stacji Kivenlahti do Vuosaari
- M2: od stacji Tapiola do stacji Mellunmäki
Na odcinku Tapiola – Itäkeskus trasy obu linii pokrywają się.
Lista stacji
[edytuj | edytuj kod]Kivenlahti – Itäkeskus:
- Kivenlahti (Stensvik)
- Espoonlahti (Esboviken)
- Soukka (Sökö)
- Kaitaa (Kaitans)
- Finnoo (Finno)
- Matinkylä (Mattby)
- Niittykumpu (Ängskulla)
- Urheilupuisto (Idrottsparken)
- Tapiola (Hagalund)
- Aalto-yliopisto (Aalto-univerisitetet)
- Keilaniemi (Kägeludden)
- Koivusaari (Björkholmen)
- Lauttasaari (Drumsö)
- Ruoholahti (Gräsviken)
- Kamppi (Kampen)
- Rautatientori (Järnvägstorget)
- Kaisaniemi (Kajsaniemi)
- Hakaniemi (Hagnäs)
- Sörnäinen (Sörnäs)
- Kalasatama (Fiskhamnen)
- Kulosaari (Brändö)
- Herttoniemi (Hertonäs)
- Siilitie (Igelkottsvägen)
- Itäkeskus (Östra centrum)
Itäkeskus – Mellunmäki: (odgałęzienie północne)
- Itäkeskus (Östra centrum)
- Myllypuro (Kvarnbäcken)
- Kontula (Gårdsbacka)
- Mellunmäki (Mellungsbacka)
Itäkeskus – Vuosaari: (odgałęzienie południowe)
Tabor
[edytuj | edytuj kod]
Obecnie wykorzystywane są dwa typy pociągów.
Wagony serii M100 wyprodukowane zostały przez fińskie firmy Strömberg oraz Valmet. Pierwsze sztuki wyprodukowano w 1977 roku, ostatnie w 1984. Obecnie w Helsinkach są 42 pary tych wagonów. Każda z nich mieści 287 pasażerów, w tym 130 na miejscach siedzących. Para ma 44,2 m długości, 3,2 m szerokości oraz 3,7 m wysokości. Zasilane są ośmioma silnikami Strömberg HXUR/E 50562 o łącznej mocy 1000 kW. z wyjątkiem pierwszych sześciu testowych sztuk, wszystkie przeszły gruntowną renowację w latach 2004–2009 i planowane jest korzystanie z nich przez kolejne 20 lat[8]
Wagony serii M200 wyprodukowała w Niemczech firma Bombardier Transportation w latach 2000–2001. Używane są od roku 2002. Są o 10 cm dłuższe i mają o 7 miejsc siedzących na parę mniej, w porównaniu do M100. Wykorzystywane w nich są silniki Alstom Traxis firmy Alstom o mocy 920 kW. Helsinki posiadają 12 par tych wagonów[8].
W związku z budową metra zachodniego zostaną prawdopodobnie zamówione wagony serii M300.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rata ja metrovarikko. kaupunkiliikenne.fi, 2024. [dostęp 2024-04-07]. (fiń.).
- ↑ Maailman pohjoisin metro viettää syntymäpäiväänsä, mtv.fi, 2007-08-02 (fiń.).
- ↑ M1 – M6 – Suomen Raitiotieseura ry [online], www.raitio.org [dostęp 2021-10-25].
- ↑ a b Länsimetro – The construction work begins [online], web.archive.org, 9 października 2011 [dostęp 2023-08-17] [zarchiwizowane z adresu 2011-10-09].
- ↑ Länsimetron avajaiset kiinnostivat – Espoon Matinkylässä jonotettiin jo aamuvarhaisella [online], Ilta-Sanomat, 18 listopada 2017 [dostęp 2020-09-08] (fiń.).
- ↑ Metro | Länsimetron jatke avattiin matkustajille: „Hieno lähtö ja hyvät tunnelmat”, kehuu Espoon kaupunginjohtaja [online], Helsingin Sanomat, 3 grudnia 2022 [dostęp 2023-08-17] (fiń.).
- ↑ Tulostettavat aikataulut ja kartat [online], HSL.fi [dostęp 2023-08-14] (fiń.).
- ↑ a b Helsinki’s metro trains (ang.).