Hieronim Gostomski

Hieronim Gostomski
	; Nałęcz
Data śmierci	13 maja 1609
Ojciec	Anzelm Gostomski
Dzieci	Jan Gostomski

Hieronim Gostomski z Leżenic herbu Nałęcz (zm. 13 maja 1609) – wojewoda poznański w latach 1592–1609, kasztelan nakielski w latach 1588–1592, podkomorzy rawski w 1575 roku, dworzanin królewski w 1570 roku, starosta gąbiński, strzelecki, wałecki, warecki, grójecki, średzki, sandomierski, sannicki^[1], starosta mosiński w 1588 roku^[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Hieronim Gostomski był drugim synem Anzelma Gostomskiego z Leżenic, wojewody rawskiego i Narzymskiej, kasztelanki płockiej.

Poseł na sejm 1570 roku z województwa płockiego^[3]. Poseł na sejm koronacyjny 1574 roku z ziemi płockiej^[4]. W 1575 roku podpisał elekcję Maksymiliana II Habsburga^[5]. W 1577 roku walczył pod Gdańskiem, natomiast już w stopniu rotmistrza brał udział w bitwie pod Pskowem w roku 1582. Był posłem na sejm 1581 roku, sejm 1585 roku. Poseł na sejm 1582 roku z województwa kaliskiego^[6]. W 1585 toku otrzymał od króla Stefana Batorego starostwo sannickie, a w 1586 po ojcu odziedziczył starostwa wareckie i grójeckie^[7]. Od Zygmunta III Wazy, oprócz miejscowości Środa i Wałcz, w roku 1588 otrzymał starostwo mosińskie. Poseł na sejm pacyfikacyjny 1589 roku z województwa poznańskiego^[8] i w jego trakcie porzucił protestantyzm i dokonał konwersji na katolicyzm^[7]. W 1589 roku był sygnatariuszem ratyfikacji traktatu bytomsko-będzińskiego na sejmie pacyfikacyjnym^[9]. Poseł na sejm 1590 roku z województwa kaliskiego i województwa poznańskiego^[10].

Jako zwolennik wyboru na króla Polski Zygmunta Wazy został za panowania tego władcy wojewodą poznańskim (1592). Był również starostą wałeckim (1589-1593) i sandomierskim (1597-1602), a od roku 1603 także starostą Gąbina. W 1598 roku po zmarłym bezpotomnie bracie Stanisławie Gostomskim odziedziczył zamek w Wilczyskach na Lubelszczyźnie wraz z tamtejszymi dobrami^[7]. W dniu 7 października 1606 roku podpisał ugodę pod Janowcem^[11]. Jako stronnik Zygmunta III walczył również po stronie królewskiej w trakcie rokoszu Zebrzydowskiego (1607). Był przeciwnikiem pojednania z dawnymi rokoszanami i nawoływał do ścięcia przywódców buntu. Sam w trakcie walk wewnętrznych z Zebrzydowskim stracił znaczną część majątku, za co zresztą sejm przyznał mu rekompensatę.

Początkowo dość gorliwy dysydent, po przejściu z luteranizmu na katolicyzm na sejmie pacyfikacyjnym w 1589 roku^[8] stał się żarliwym katolikiem^[7]. W późniejszym okresie prowadził politykę kontrreformacyjną, był przeciwnikiem różnowierców, mieszczan i Żydów.

Hieronim Gostomski zmarł w roku 1609, a majątek odziedziczył jego syn, Jan Gostomski (zm. 1623)^[7].

Fundacje[edytuj | edytuj kod]

Fundator kaplicy w kolegiacie w Środzie Wielkopolskiej, gdzie pochował żonę (1598),
W 1602 roku wystawił jezuitom w Sandomierzu pierwszy dom i sfinansował rozbudowę kościoła św. Piotra,
Fundator Collegium Gostomianum (klasztoru jezuitów) w Sandomierzu,
w 1602 r. ustanowił dla jezuitów sandomierskich pensję 2 tysięcy florenów i uposażył zakon, przekazując wieś leżącą w powiecie sandomierskim.
Uposażył dominikanki sandomierskie.

szpital w Grodźcu (w 1596 r.)
szpital w Sandomierzu (w 1604 r.) z zapisem pięć tysięcy złotych ze swoich dóbr w Wilczyskach.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Urzędnicy Wielkopolscy XV-XVIII wieku. Spisy”. Oprac. Adam Bieniaszewski. 1987, s. 202.
↑ W tym roku uzyskał dożywocie na starostwo mosińskie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 111.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 193.
↑ Rafał Jaworski, Spis posłów koronnych na sejm koronacyjny w 1574 roku, w: Kwartalnik Historyczny, Rocznik CXXIV, 2017, 2, s. 311.
↑ Uchańsciana, czyli Zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakóba Uchańskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, legata urodzonego, Królestwa Polskiego Prymasa i Pierwszego Księcia, +1581. T. 2, Warszawa 1885, s. 319.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 270.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e WojciechW. Bis WojciechW., Wilczyska – mieszkalno-obronna siedziba na pograniczu Mazowsza i Małopolski z końca XV – drugiej połowy XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 69 (3), 2021, s. 301–320, DOI: 10.23858/KHKM69.2021.3.002, ISSN 2719-6496 [dostęp 2023-04-20] (pol.).
↑ ^a ^b Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 311.
↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. I, Wilno 1758, s. 238.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 325.
↑ Alexander Rembowski, Rokosz Zebrzydowskiego: materyały historyczne poprzedzone przedmową i rozprawą pod tytułem Konfederacya i rokosz w dawnem prawie państwowem polskiem, Warszawa 1893, s. 213.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 215–216. ISBN 83-01-02722-3.

[1] Urzędnicy Wielkopolscy XV-XVIII wieku. Spisy”. Oprac. Adam Bieniaszewski. 1987, s. 202.

[2] W tym roku uzyskał dożywocie na starostwo mosińskie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 111.

[3] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 193.

[4] Rafał Jaworski, Spis posłów koronnych na sejm koronacyjny w 1574 roku, w: Kwartalnik Historyczny, Rocznik CXXIV, 2017, 2, s. 311.

[5] Uchańsciana, czyli Zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakóba Uchańskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, legata urodzonego, Królestwa Polskiego Prymasa i Pierwszego Księcia, +1581. T. 2, Warszawa 1885, s. 319.

[6] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 270.

[:0-7] WojciechW. Bis WojciechW., Wilczyska – mieszkalno-obronna siedziba na pograniczu Mazowsza i Małopolski z końca XV – drugiej połowy XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 69 (3), 2021, s. 301–320, DOI: 10.23858/KHKM69.2021.3.002, ISSN 2719-6496 [dostęp 2023-04-20] (pol.).

[Posłowie-8] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 311.

[9] Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. I, Wilno 1758, s. 238.

[10] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 325.

[11] Alexander Rembowski, Rokosz Zebrzydowskiego: materyały historyczne poprzedzone przedmową i rozprawą pod tytułem Konfederacya i rokosz w dawnem prawie państwowem polskiem, Warszawa 1893, s. 213.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Za panowania Piastów	Dzierżykraj z Człopy (1020–?) Jakub z Bnina (1120–?) Dobrogost z Szamotuł (1216–1226) Dionizy z Goździkowa (1226–1234) Bogumił Dzierżykraj (1234–1242) Mościc z Wielkiego Koźmina (1242–1252) Przedpełk (1252–1253) Hertobald (1253–1255) Mikołaj z Grzymisławia (1255–1260) Beniamin z Grabowy (1260–1264) Janko z Czarnkowa (1264–1270) Przedpełk (1270–1277) Jakub z Bnina (1277–1281) Tomisław z Szamotuł (1281–1286) Beniamin Zaremba (1286–1287) Tomisław z Szamotuł (1288–1293) Beniamin Zaremba (1293–1297) Piotrko? (1297–1299) Sędziwój z Jarocina (1299–1306) Kiełcz z Brudzewa (1306–1308) Dobrogost z Dzwonowa (1308–1320) Przybysław (1326–1328) Wincenty z Szamotuł (1328–1332) Mikołaj z Biechowa (1332–1340) Jarosław z Iwna (1340–1343) Maciej Borkowic (1343–1358) Pasek z Wolicy (1358–1371)
Za panowania Andegawenów i Jagiellonów	Wincenty z Krępy (1371–1386) Bartosz Wezenborg (1387–1393) Jędrzej z Szamotuł (1393–1400) Mścisław Bardzki (1400–1406) Sędziwój Ostroróg (1406–1441) Jan z Bnina (1441–1449) Łukasz I Górka (1449–1475) Stanisław Ostroróg (1475–1477) Maciej z Bnina Opaliński (1477–1493) Mikołaj z Kutna (1493–1495) Jan Starszy Świdwa Szamotulski (1495–1496) (Jan) Sędziwój Czarnkowski (1496–1499) Jan Ostroróg (1500–1501) Andrzej Szamotulski (1501–1511) Mikołaj Lubrański (1511–1519) Stanisław Kościelecki (1519–1535) Łukasz II Górka (1535–1538) Janusz Latalski (1539–1557) Marcin Zborowski (1557–1561) Andrzej Kościelecki (1561–1565) Łukasz III Górka (1565–1573)
Za monarchii elekcyjnej	Stanisław Górka (1573–1592) Hieronim Gostomski (1592–1609) Jan Ostroróg (1610–1622) Piotr Opaliński (1622–1624) Stanisław Przyjemski (1624–1628) Jan Opaliński (1628–1637) Krzysztof Opaliński (1637–1655) Jan Leszczyński (1655–1661) Andrzej Karol Grudziński (1661–1678) Krzysztof Grzymułtowski (1679–1687) Rafał Leszczyński (1687–1692) Wojciech Konstanty Breza (1692–1698) Stanisław Małachowski (1698–1699) Stanisław Leszczyński (1699–1709) Franciszek Zygmunt Gałecki (1709–1711) Andrzej Aleksander Radomicki (1711–1726) Maciej Radomicki (1726–1728) Władysław Radomicki (1728–1737) Michał Raczyński (1737) Antoni Józef Poniński (1738–1742) Ludwik Bartłomiej Szołdrski (1742–1753) Stefan Garczyński (1753–1754) Stanisław Potocki (1754–1760) Florian Łubieński (1760–1765) Antoni Barnaba Jabłonowski (1765–1778) August książę ordynat Sułkowski (1778–1786) Józef Klemens Mielżyński (1786–1793)
Prezesi Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Prowincji Poznańskiej	Joseph von Zerboni di Sposetti (1815–1824) Johann Friedrich Theodor von Baumann (1825–1830) Eduard Heinrich Flottwell (1830–1840) Adolf von Arnim-Boitzenburg (1840–1842) Carl Moritz von Beurmann (1843–1850) Gustav Carl Gisbert Heinrich Wilhelm Gebhard von Bonin (1850–1851) Eugen von Puttkamer (1851–1860) Gustav Carl Gisbert Heinrich Wilhelm Gebhard von Bonin (1860–1862) Karl Wilhelm von Horn (1862–1869) Otto von Königsmarck (1869–1873) William Barstow von Guenther (1873–1886) Robert von Zedtlitz-Trützschler (1886–1890) Hugo von Wilamowitz-Moellendorff (1890–1899) Karl Julius Rudolf von Bitter (1899–1903) Wilhelm von Waldow (1903–1911) Philipp Schwartzkopf (1911–1914) Johan Karl Friedrich Moritz Ferdinand von Eisenhart-Rothe (1914–1918)