Jan Piłsudski

Jan Piłsudski
Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1876 ; Wilno, gubernia wileńska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	21 grudnia 1950 ; Penley, Wielka Brytania
	Wicemarszałek Sejmu II RP
Okres	od 9 grudnia 1930; do 27 maja 1931
Przynależność polityczna	Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
	Minister skarbu
Okres	od 27 maja 1931; do 6 września 1932
Przynależność polityczna	Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
Poprzednik	Ignacy Matuszewski (p.o.)
Następca	Władysław Marian Zawadzki
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Piłsudski (ur. 15 stycznia 1876 w Wilnie, zm. 21 grudnia 1950 w Penley^[3]) – polski prawnik, społecznik, działacz państwowy II Rzeczypospolitej, wolnomularz^[4]. Brat Józefa Piłsudskiego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Józefa Wincentego i Marii z Billewiczów, był bratem Adama, Bronisława, Kazimierza i Józefa. Naukę pobierał w I Gimnazjum w Wilnie, a potem przeniósł się do Lipawy, gdzie uzyskał maturę. Studiował na Uniwersytecie Moskiewskim z którego został usunięty za udział w polskiej organizacji studenckiej. Studiował prawo na uniwersytecie w Kazaniu. W latach 1909–1915 główny buchalter Zarządu Miasta Wilna. W 1912/13 uczestniczył z prezydentem Michałem Węsławskim w pozyskaniu w Wielkiej Brytanii obligacyjnej pożyczki miejskiej na budowę wodociągów i kanalizacji w Wilnie^[5]. W 1918 członek Tymczasowej Komisji Rządzącej w Wilnie. W latach 1919–1920 urzędnik w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej w Warszawie. Od 1920 sędzia Sądu Okręgowego w Wilnie, następnie sędzia Sądu Apelacyjnego.

Członek Zjednoczenia Państwowego na Kresach w 1922 roku^[6]. W 1922 poseł na Sejm Litwy Środkowej. W latach 1928–1931 poseł na Sejm z listy BBWR. W marcu 1930, po dymisji piątego rządu Kazimierza Bartla desygnowany na funkcję premiera^[7], z której zrezygnował 29 marca, a na jego miejsce został wyznaczony Walery Sławek^[8]. W latach 1930–1931 wicemarszałek Sejmu. Od 27 maja 1931 do 6 września 1932 minister skarbu w rządzie Aleksandra Prystora, w latach 1932–1937 wiceprezes Banku Polskiego. Członek władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich^[9], założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku^[10]. Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 aresztowany w Wilnie przez NKWD, wywieziony na moskiewską Łubiankę^[a]. Uwolniony w wyniku układu Sikorski-Majski latem 1941, ewakuowany z ZSRR. Od 1941 na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie zmarł 21 grudnia 1950 w szpitalu polskim w Penley na zawał serca spowodowany miażdżycą^[3]. Pochowany na cmentarzu w Wrexham (sekcja C, grób nr 7941)^[11].

W 2024 r. jego doczesne szczątki zostały sprowadzone do Polski, a następnie pochowane w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 143-6-21)^[12].

Ordery i odznaczenia

Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (7 września 1937)^[13]^[14]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1927)^[15]^[16]^[17]
Krzyż Niepodległości^[16]

Genealogia


Praprapradziadkowie	Roch Mikołaj Piłsudski (1683–1711) ∞ Małgorzata Pancerzyńska	książę Piotr Puzyna ∞ NN	Billewicz ∞ NN	książę Połubiński ∞ NN	Andrzej hr. Butler ∞ Z.Kościółkowska	NN ∞ NN	Billewicz ∞ NN	NN ∞ NN	Tadeusz Billewicz (zm. 1788) ∞ NN	NN ∞ NN	Kownacki ∞ NN	NN ∞ NN	Wiktor Michałowski ∞ NN	Taraszkiewicz ∞ NN	hrabia Butler ∞ NN	Billewicz ∞ NN
Prapradziadkowie	Kazimierz Ludwik Piłsudski ∞ Rozalia ks. Puzynianka		Walerian Billewicz ∞ księżniczka Połubińska		Ignacy Butler ∞ E.Kurszewska		Billewicz ∞ NN		Adam Billewicz ∞ NN		Kownacki ∞ NN		Joachim Michałowski (1744–1831) ∞ Ludwika Taraszkiewicz (1784–1838)		Wincenty Butler (zm. 1843) ∞ Małgorzata Billewicz
Pradziadkowie	Kazimierz Piłsudski (ok. 1750–ok. 1820) ∞ Anna Billewicz (1761–1867)				Wincenty Butler (ok. 1771 – zm. 1843) ∞ Małgorzata Billewicz (zm. 1861)				Kacper Wincenty Billewicz ∞ Kownacka				Wojciech Michałowski ∞ Elżbieta Butler (zm. 1894)
Dziadkowie	Piotr Piłsudski (1795–1851) ∞1832 Teodora Urszula Butler (1811–1886)								Antoni Billewicz ∞ Helena Michałowska
Rodzice	Józef Wincenty Piłsudski (1833–1902) ∞ Maria Billewicz (1842–1884)
	Jan Piłsudski (1876–1950)

Uwagi

↑ Jan Piłsudski wraz z bratem Kazimierzem odmówili ewakuacji na granicę polsko-litewską – byli przekonani, że jedyne co im zagraża to nakaz opuszczenia miasta. Zostali aresztowani jeszcze we wrześniu 1939 podczas pierwszej okupacji Wilna przez Armię Czerwoną (w końcu października ZSRR przekazał miasto Litwie, anektowanej dopiero latem 1940). Aresztowany wraz z Janem brat – Kazimierz Piłsudski zmarł wkrótce po opuszczeniu sowieckiego więzienia.

Przypisy

↑ Piłsudski Jan (1876–1950). Biblioteka Sejmowa, Parlamentarzyści RP. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).
↑ PawełP. Grata PawełP., Jan Piłsudski (1876-1950), [w:] ZbigniewZ. Girzyński, JarosławJ. Kłaczkow, WojciechW. Piasek (red.), Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939, wyd. pierwsze, Warszawa: Instytut De Republica, 2023, s. 484, ISBN 978-83-67253-59-8 .
↑ ^a ^b Metryka zgonu Jana Piłsudskiego
↑ Ludwik Hass, Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928. Warszawa 1984, s. 232.
↑ WaldemarW. Wołkanowski WaldemarW., Michał Węsławski, biografia prezydenta Wilna w latach 1905–1916, 2015, ISBN 978-83-62687-73-2 .
↑ Słowo, nr 66, Wilno 18 października 1922 roku, s.1.
↑ „Dziennik Wileński” (nr 73), 28 marca 1930, s. 1 .
↑ „Dziennik Wileński” (nr 75), marzec 1930, s. 1 .
↑ Michał Kacprzak, Komitet do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski 1938–1939, [w:] Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 78/2005, s. 93.
↑ Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa]
↑ Opracowanie stanu zachowania grobów rządowych w Wielkiej Brytanii [online], Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego [dostęp 2023-04-17] (pol.).
↑ Cmentarz Stare Powązki: JULIA PIŁSUDSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-04-14] .
↑ M.P. z 1937 r. nr 207, poz. 343 „za wybitne zasługi dla Państwa”.
↑ Dekoracja b. ministra Jana Piłsudskiego Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 219 z 26 września 1937.
↑ M.P. z 1927 r. nr 100, poz. 245 „za zasługi, położone na polu pracy narodowej oraz organizacji i administracji sądownictwa”.
↑ ^a ^b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowa\ej, 1938, s. 572–573. [dostęp 2021-04-27].
↑ Odznaczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 103 z 6 maja 1927.

Bibliografia

Kto był kim w II Rzeczypospolitej, pod red. prof. Jacka. M. Majchrowskiego. Warszawa 1994. wyd. I.
Metryka zgonu Jana Piłsudskiego.

[Jan_Piłsudski_wraz_z_bratem-11] Jan Piłsudski wraz z bratem Kazimierzem odmówili ewakuacji na granicę polsko-litewską – byli przekonani, że jedyne co im zagraża to nakaz opuszczenia miasta. Zostali aresztowani jeszcze we wrześniu 1939 podczas pierwszej okupacji Wilna przez Armię Czerwoną (w końcu października ZSRR przekazał miasto Litwie, anektowanej dopiero latem 1940). Aresztowany wraz z Janem brat – Kazimierz Piłsudski zmarł wkrótce po opuszczeniu sowieckiego więzienia.

[Sejm-1] Piłsudski Jan (1876–1950). Biblioteka Sejmowa, Parlamentarzyści RP. [dostęp 2023-11-18]. (pol.).

[polona-2] PawełP. Grata PawełP., Jan Piłsudski (1876-1950), [w:] ZbigniewZ. Girzyński, JarosławJ. Kłaczkow, WojciechW. Piasek (red.), Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939, wyd. pierwsze, Warszawa: Instytut De Republica, 2023, s. 484, ISBN 978-83-67253-59-8 .

[Metryka_zgonu-3] Metryka zgonu Jana Piłsudskiego

[Ludwik_Hass_Ambicje_rachuby-4] Ludwik Hass, Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928. Warszawa 1984, s. 232.

[5] WaldemarW. Wołkanowski WaldemarW., Michał Węsławski, biografia prezydenta Wilna w latach 1905–1916, 2015, ISBN 978-83-62687-73-2 .

[6] Słowo, nr 66, Wilno 18 października 1922 roku, s.1.

[7] „Dziennik Wileński” (nr 73), 28 marca 1930, s. 1 .

[8] „Dziennik Wileński” (nr 75), marzec 1930, s. 1 .

[9] Michał Kacprzak, Komitet do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski 1938–1939, [w:] Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 78/2005, s. 93.

[10] Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa]

[12] Opracowanie stanu zachowania grobów rządowych w Wielkiej Brytanii [online], Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego [dostęp 2023-04-17] (pol.).

[13] Cmentarz Stare Powązki: JULIA PIŁSUDSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-04-14] .

[14] M.P. z 1937 r. nr 207, poz. 343 „za wybitne zasługi dla Państwa”.

[15] Dekoracja b. ministra Jana Piłsudskiego Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 219 z 26 września 1937.

[16] M.P. z 1927 r. nr 100, poz. 245 „za zasługi, położone na polu pracy narodowej oraz organizacji i administracji sądownictwa”.

[sl-17] Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowa\ej, 1938, s. 572–573. [dostęp 2021-04-27].

[Odznaczenia-s1-18] Odznaczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 103 z 6 maja 1927.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[a]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

W dniu zaprzysiężenia	Aleksander Prystor Ignacy Boerner Sławomir Czerwiński Stefan Hubicki Leon Janta-Połczyński Leon Kozłowski Alfons Kühn Czesław Michałowski Mieczysław Norwid-Neugebauer Bronisław Pieracki Jan Piłsudski Józef Piłsudski Sławoj Składkowski August Zaleski Ferdynand Zarzycki
Późniejsi członkowie rządu	Janusz Jędrzejewicz Seweryn Ludkiewicz Władysław Zawadzki Józef Beck Emil Kaliński

Marszałek Senatu	Kazimierz Świtalski (BBWR)
Wicemarszałkowie	Stanisław Car (BBWR) Jan Piłsudski (BBWR) Karol Polakiewicz (BBWR) Seweryn Czetwertyński (SN) Jan Dąbski (PSL „Piast”-Centrolew) Wacław Makowski (BBWR)

Sejm II RP	Jakub Bojko (1919–1922) Andrzej Maj (1919–1922) Jędrzej Moraczewski (1919–1925) Stanisław Osiecki (1919–1922) Józef Ostachowski (1919) Stanisław Nowicki (1919) Zygmunt Seyda (1921–1925) Ludwik Gdyk (1922–1928) Aleksander Zwierzyński (1922 26 marca 1928) Juliusz Poniatowski (1922–1927) Leon Pluciński (1925–1926) Ignacy Daszyński (1925–1928) Jan Dębski (1925–1928) Zygmunt Marek (1928–1930) Jan Woźnicki (1928–1930) Wołodymyr Zahajkewycz (1928–1930) Seweryn Czetwertyński (1928–1931) Jan Dąbski (1928–1931) Michał Róg (1930–1935) Zygmunt Żuławski (1930) Jan Piłsudski (1930–1931) Karol Polakiewicz (1930–1935) Stanisław Car (1930–1935) Wacław Makowski (1931–1935) Władysław Byrka (1935–1936) Bogusław Miedziński (1935–1938) Bohdan Podoski (1935–1938) Tadeusz Schaetzel (1935–1938) Stanisław Kielak (1936–1938) Wasyl Mudry (1935–1939) Zygmunt Wenda (1938–1939) Wacław Długosz (1938–1939) Jan Henryk Jedynak (1938–1939) Leon Surzyński (1938–1939)
Sejm RP/PRL	Wacław Barcikowski (1947–1952) Stanisław Szwalbe (1947–1952) Roman Zambrowski (1947–1952) Franciszek Mazur (1952–1956) Józef Ozga-Michalski (1952–1956) Stanisław Kulczyński (1952–1956) Jerzy Jodłowski (1957–1961) Zenon Kliszko (1957–1961) Zenon Kliszko (1961–1965) Jan Wende (1961–1965) Zenon Kliszko (1965–1969) Jan Wende (1965–1969) Zenon Kliszko (1969–1971) Jan Wende (1969–1971) Andrzej Werblan (1971–1972) Halina Skibniewska (1971–1972) Andrzej Benesz (1971–1976) Halina Skibniewska (1972–1976) Andrzej Werblan (1972–1976) Halina Skibniewska (1976–1980) Piotr Stefański (1976–1980) Andrzej Werblan (1976–1980) Halina Skibniewska (1980–1985) Piotr Stefański (1980–1985) Andrzej Werblan (1980–1982) Zbigniew Gertych (1982–1985) Jerzy Ozdowski (1982–1985) Jadwiga Biedrzycka (1985–1988) Jerzy Ozdowski (1985–1989) Mieczysław Rakowski (1985–1988) Marek Wieczorek (1985–1989) Elżbieta Gacek (1988–1989) Tadeusz Porębski (1988–1989) Teresa Dobielińska-Eliszewska (1989–1991) Tadeusz Fiszbach (1989–1991) Olga Krzyżanowska (1989–1991)
Sejm III RP	Henryk Bąk (1991–1993) Andrzej Kern (1991–1993) Jacek Kurczewski (1991–1993) Dariusz Wójcik (1991–1993) Józef Zych (1991–1993) Olga Krzyżanowska (1993–1997) Aleksander Małachowski (1993–1997) Józef Zych (1993–1995) Włodzimierz Cimoszewicz (1995–1996) Marek Borowski (1996–2001) Jan Król (1997–2001) Franciszek Stefaniuk (1997–2001) Stanisław Zając (1997–2001) Andrzej Lepper (2001) Tomasz Nałęcz (2001–2005) Donald Tusk (2001–2005) Janusz Wojciechowski (2001–2004) Kazimierz Ujazdowski (2004–2005) Józef Zych (2004–2005) Jarosław Kalinowski (2005–2007) Bronisław Komorowski (2005–2007) Marek Kotlinowski (2005–2006) Andrzej Lepper (2005–2006) Wojciech Olejniczak (2005–2007) Genowefa Wiśniowska (2006–2007) Janusz Dobrosz (2006–2007) Jarosław Kalinowski (2007–2009) Stefan Niesiołowski (2007–2011) Krzysztof Putra (2007–2010) Jerzy Szmajdziński (2007–2010) Ewa Kierzkowska (2009–2011) Jerzy Wenderlich (2010–2011) Marek Kuchciński (2010–2011) Cezary Grabarczyk (2011–2014) Eugeniusz Grzeszczak (2011–2015) Marek Kuchciński (2011–2015) Wanda Nowicka (2011–2015) Jerzy Wenderlich (2011–2015) Elżbieta Radziszewska (2014–2015) Joachim Brudziński (2015–2018) Barbara Dolniak (2015–2019) Małgorzata Kidawa-Błońska (2015–2023) Ryszard Terlecki (2015–2023) Stanisław Tyszka (2015–2019) Beata Mazurek (2018–2019) Małgorzata Gosiewska (2019–2023) Włodzimierz Czarzasty (od 2019) Piotr Zgorzelski (od 2019) Krzysztof Bosak (od 2023) Dorota Niedziela (od 2023) Monika Wielichowska (od 2023)