Przejdź do zawartości

Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”
Awers
Awers
Rewers
Rewers
Baretka
Baretka
Ustanowiono

3 lipca 1981

Wycofano

8 maja 1999

Dewiza

ZA UDZIAŁ W WOJNIE OBRONNEJ – OJCZYZNA

Wielkość

⌀ 40 mm

Kruszec

srebrzony, oksydowany

Powyżej

Medal „Za waszą wolność i naszą”

Poniżej

Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej”

Projektant

Edward Gorol

Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” – polskie pamiątkowe odznaczenie państwowe ustanowione ustawą z dnia 3 lipca 1981 roku jako wyraz uznania dla osób, które brały czynny udział w wojnie obronnej toczonej przez Polskę z niemieckim najeźdźcą w dniach od 1 września do 6 października 1939 roku[1].

Powstał jako próba pozyskania przychylności społeczeństwa dopominającego się prawdy po 1980. Podobnie jak ustanowiony w tym samym czasie w podobnym celu Warszawski Krzyż Powstańczy, mógł być nadawany pośmiertnie, a także obywatelom innych państw mającym obywatelstwo polskie w chwili wydarzeń nim upamiętnianych. Medal ten był też pierwszym peerelowskim odznaczeniem z wizerunkiem ukoronowanego orła wojskowego[2].

Zasady nadawania

[edytuj | edytuj kod]

Medal zgodnie z ustawą nadawany był jednorazowo:

  • żołnierzom regularnych jednostek i oddziałów Wojska Polskiego, Korpusu Ochrony Pogranicza i Straży Granicznej, formacji Obrony Narodowej oraz zakładowych i terenowych oddziałów czynnej obrony przeciwlotniczej
  • członkom nieregularnych oddziałów ochotniczych oraz innych oddziałów i grup obronnych
  • członkom zmilitaryzowanych formacji pomocniczych
  • członkom organizacji szkolnych, drużyn harcerskich i innych organizacji i grup obronnych młodzieży
  • pracownikom służb publicznych, zakładów użyteczności publicznej i innych zakładów pracy oraz innym osobom, które włączyły się czynnie do walki obronnej

Medal nadawany był obywatelom polskim, ale mógł być również nadawany osobom, które uczestnicząc w wojnie obronnej jako obywatele polscy, w chwili nadania posiadali inne obywatelstwo. W wyjątkowych przypadkach może być również nadawany cudzoziemcom, który wnieśli istotny wkład do wojny obronnej. Medal mógł być nadawany pośmiertnie. Medal nadawano z okazji rocznicy wybuchu II wojny światowej i Dnia Zwycięstwa.

Medal nadawała Rada Państwa na wniosek[3]:

  • Ministra Obrony Narodowej – w odniesieniu do osób pełniących czynną służbę wojskową oraz pracowników cywilnych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej
  • Ministra Spraw Zagranicznych – w odniesieniu do obywateli polskich zamieszkałych za granicą oraz obywateli innych państw
  • Ministra do Spraw Kombatantów oraz terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego – w odniesieniu do innych osób
  • Związek Bojowników o Wolność i Demokrację – w odniesieniu do członków tego Związku.

Pierwsze nadania medalu miało miejsce w dniu 31 sierpnia 1981.

Ustawą z 16 października 1992 roku nadawanie medalu uznano za zakończone z dniem 8 maja 1995[4], a następnie przedłużono ten okres do 8 maja 1999[5].

Wygląd

[edytuj | edytuj kod]

Odznaka medalu „Za udział w Wojnie Obronnej 1939” została zaprojektowana przez artystę rzeźbiarza Edwarda Gorola. Odznakę stanowił krążek o średnicy 40 mm, wykonany ze stopu posrebrzanego i oksydowanego. Na awersie znajduje się orzeł według wzoru obowiązującego w Wojsku Polskim w 1939 roku oraz pod nim data 1939. Na rewersie znajdował się napis ZA UDZIAŁ W WOJNIE OBRONNEJ – OJCZYZNA. Pomiędzy dwoma ostatnimi wyrazami znajdują się dwa skrzyżowane miecze.

Wstążka medalu była szara o szerokości 40 mm, a przez środek wstążki przechodzi pas w kolorach białym i amarantowym (kolory wstążki Krzyża Walecznych).

Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” noszono na lewej stronie piersi po Medalu „Za waszą wolność i naszą”.

Odznaczeni

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ustawa z dnia 3 lipca 1981 r. o ustanowieniu medalu „Za udział w wojnie obronnej 1939” (Dz.U. z 1981 r. nr 18, poz. 84)
  2. Tadeusz Jeziorowski, Mariusz Skotnicki (red.): Blask orderów. T. III. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2019, s. 55-58.
  3. Uchwała Rady Państwa z dnia 29 lipca 1981 r. w sprawie medalu „Za udział w wojnie obronnej 1939” (M.P. z 1981 r. nr 20, poz. 185)
  4. Ustawa z dnia 16 października 1992 r. Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy (Dz.U. z 1992 r. nr 90, poz. 451)
  5. Ustawa z dnia 22 czerwca 1995 r. o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy (Dz.U. z 1995 r. nr 83, poz. 419)