Czempiń: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 11:10, 30 maj 2016

Szablon:POL miasto infobox

Czempiń (niem. Tschempin, 1940-1945 Karlshausen) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie kościańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Czempiń. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego. Przez gminę przebiegają ważne szlaki komunikacyjne między innymi linia kolejowa łącząca Poznań z Wrocławiem i droga krajowa nr 5 z Gdańska przez Poznań, Wrocław do Pragi. Na terenie Czempinia ma swoją siedzibę jedyna tego rodzaju w Polsce stacja badawcza Polskiego Związku Łowieckiego. Jego działalność opiera się na hodowli i leczeniu ptaków drapieżnych. Prowadzone są tutaj również zakrojone na szeroką skalę badania nad zwierzyną. Związek ten zajmuje się również organizacją szkoleń dla myśliwych.

Według danych z 31 marca 2011 miasto liczyło 5232 mieszkańców^[1].

Na szczególną uwagę w Czempiniu zasługują: zespół pałacowy wraz z parkiem krajobrazowym (z 1729) oraz kościoły - pw. Apostołów Szymona i Judy (z 1782 r.) oraz parafialny pw. św. Michała Archanioła (z 1899).

Klub Sportowy Helios Czempiń rok zał. 1922. Sekcja piłkarska (A klasa oraz juniorzy Starsi) oraz sekcja tenisa stołowego - 2 liga.

Historia

Nazwa miejscowości pochodzi od nazwiska kmiecego Czempa. Czempiń pierwotnie był osadą targową. Pierwsze wzmianki o tym mieście pochodzą z 1399. W 1561 ówczesny starosta wałecki Stanisław Górka ostatecznie potwierdził prawa miejskie Czempinia. To miasto od początków swego istnienia miało charakter rolniczy. Nadany Czempiniowi przywilej urządzania targów w każdy czwartek i 4 jarmarków rocznie zatwierdzony przez króla Zygmunta Augusta w dokumencie z 10 stycznia 1562 w Łomży, wpłynął pozytywnie na rozwój handlu i rzemiosła. XVIII w. i 2. poł. XIX w. okazał się znaczący dla dalszego rozwoju miasta. W tym właśnie czasie nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu. W 1856 wybudowano linię kolejową łączącą Poznań z Kościanem, natomiast w 1885 Czempiń zyskał połączenie drogą kolejową ze Śremem. Było to początkiem rozwoju przemysłu tak w Czempiniu, jak i na terenach przylegających do niego. W latach 1895–1899 na miejscu wcześniejszego, neoromańskiego kościoła z wysoką wieżą zostaje wybudowany kościół pw. św. Michała Archanioła, natomiast w 1906 w Czempiniu powstał Bank Ludowy, obecnie Bank Spółdzielczy.

Herb Czempinia

Nie ma dokumentu, który mógłby zaświadczyć skąd on się wziął. Według jednej z hipotez, znak pnia mógł się znaleźć w herbie wzięty ze słów pieśni ludowej Koło Czempinia rosła brzezina, a trzy łucznicze strzały z faktu historycznego, że miasto zobowiązane było wysłać trzech zbrojnych na wojnę z Krzyżakami w 1458. Natomiast znak łodzi może pochodzić stąd, że wieloletni właściciele Czempinia - Szołdrscy - mieli w herbie łódź. Według jeszcze innej hipotezy herb Czempinia składa się z dwóch elementów; drzewa symbolizującego życie oraz trzech strzał nawiązujących do czasów wojen z Zakonem Krzyżackim. Podczas okupacji niemieckiej w październiku 1939 Niemcy wprowadzili dla miasta okupacyjną nazwę nazistowską Karlshausen.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Czempinia w 2014 roku ^[2].

Zabytki

Barokowy pałac wybudowany na planie prostokąta o bogatym wystroju architektonicznym, który od ok. 1698 był własnością rodziny Szołdrskich. Zbudował go kasztelan biechowski Andrzej Szołdrski przypuszczalnie z powodu ślubu swojego syna Ludwika z Marianną Unrużanką z Kargowej w 1698 roku. Powstanie pałacu datowane jest na początek XVIII wieku. W 1709 pałac został spalony przez wojska szwedzkie. W latach 1729–1739 wyremontowany przez Ludwika Szołdrskiego i rozbudowany o nowa klatkę schodową i pilastrowanie na elewacji oraz nowe szczyty. Na attyce umieszczono wtedy rzeźby symbolizujące cztery strony świata oraz dodano kolumny przy wejściu głównym. Budynek główny od północy połączony był galerią z oficyną. Po południowej stronie symetryczna galeria prowadziła do niezachowanej wieży z bramą wychodzącą w kierunku folwarku. Po śmierci Wiktora Szołdrskiego (wnuka Władysława) zaborczy rząd pruski nie dopuścił do dziedziczenia majątku przez rody polskie, dlatego drogą licytacji zakupił pałac w 1847 roku August Delhaes. W 1900 roku dodano taras od frontu i balkon od ogrodu, a w 1904 roku przebudowano wnętrza pałacu w stylu secesyjnym^[3]. W latach 1975–1986 pałac został gruntownie odnowiony. W dobrze utrzymanym parku krajobrazowym z XVIII w. liczne pomniki przyrody. Obecnie pałac jest własnością prywatną.
Kościół pw. św. Michała Archanioła (1895–1899).
Barokowo-klasycystyczna kaplica pałacowa Apostołów Szymona i Judy oraz Najświętszej Marii Panny Częstochowskiej z 1782, wieża z XIX w.

Wspólnoty wyznaniowe

Ludzie związani z Czempiniem

Bolesław Michał Kasprowicz - polski przemysłowiec, pierwszy polski prezes Izby Przemysłowo-Handlowej w Bydgoszczy, organizator Giełdy Drzewnej w Bydgoszczy.
Wincenty Broniwój-Orliński - prawnik
Leonard Durczykiewicz – fotograf
Grażyna Dziedzic – malarka
Józef Graczyński - malarz
Stanisław Kielich – fizyk
Krzysztof Prałat - aktor
Andrzej Szołdrski - biskup kijowski, przemyski, poznański
Józef Świątkiewicz – regionalista
Franciszek Trąbalski – działacz polityczny
Wojciech Ziemniak – poseł na Sejm RP V i VI kadencji

Miasta partnerskie

Badacsonytomaj (Węgry, od 2008)^[5]

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Czempin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 793 .

↑ Ludność w gminach. Stan w dniu 31 marca 2011 r. - wyniki spisu ludności i mieszkań 2011 r.. GUS. [dostęp 2012-08-07]. (pol.).
↑ http://www.polskawliczbach.pl/Czempin, w oparciu o dane GUS.
↑ Ewa Kręglewska-Foksowicz "Barokowe Rezydencje w Wielkopolsce", Poznań 1982, s.40-45
↑ Dane według wyszukiwarki zborów na oficjalnej stronie Świadków Jehowy (www.jw.org), dostęp z 6 stycznia 2015.
↑ Umowa o współpracy partnerskiej. Urząd Gminy Czempiń, 14 czerwca 2008. [dostęp 6 czerwca 2014].

[1] Ludność w gminach. Stan w dniu 31 marca 2011 r. - wyniki spisu ludności i mieszkań 2011 r.. GUS. [dostęp 2012-08-07]. (pol.).

[2] ttp://www.polskawliczbach.pl/Czempin, w oparciu o dane GUS.

[3] Ewa Kręglewska-Foksowicz "Barokowe Rezydencje w Wielkopolsce", Poznań 1982, s.40-45

[4] Dane według wyszukiwarki zborów na oficjalnej stronie Świadków Jehowy (www.jw.org), dostęp z 6 stycznia 2015.

[wspolpraca-5] Umowa o współpracy partnerskiej. Urząd Gminy Czempiń, 14 czerwca 2008. [dostęp 6 czerwca 2014].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 62: / Linia 62: @@
 == Zabytki ==
 [[Plik:Czempiń Pałac Ludwika Szołdrskiego.jpg|thumb|240px|Pałac Ludwika Szołdrskiego]]
-* Barokowy pałac wybudowany na planie prostokąta o bogatym wystroju architektonicznym, który od ok. 1698 był własnością rodziny Szołdrskich. Zbudował go kasztelan [[Biechów (powiat ostrowiecki)|biechowski]] Andrzej Szołdrski przypuszczalnie z powodu ślubu swojego syna Ludwika z Marianną Unrużanką z [[Kargowa|Kargowej]] w 1698 roku. Powstanie pałacu datowane jest na początek XVIII wieku. W [[1709]] pałac został spalony przez wojska szwedzkie. W latach [[1729]]–[[1739]] wyremontowany przez Ludwika Szołdrskiego i rozbudowany o nowa klatkę schodową i pilastrowanie na elewacji oraz nowe szczyty. Na attyce umieszczono wtedy rzeźby symbolizujące cztery strony świata oraz dodano kolumny przy wejściu głównym. Budynek główny od północy połączony był galerią z oficyną. Po południowej stronie symetryczna galeria prowadziła do niezachowanej wieży z bramą wychodzącą w kierunku folwarku. Po śmierci Wiktora Szołdrskiego (wnuka Władysława) zaborczy rząd pruski nie dopuścił do dziedziczenia majątku przez rody polskie, dlatego drogą licytacji zakupił pałac w 1847 roku August Delhaes. W 1900 roku dodano taras od frontu i balkon od ogrodu, a w 1904 roku przebudowano wnętrza pałacu w stylu secesyjnym<ref>Ewa Kręglewska-Foksowicz "Barokowe Rezydencje w Wielkopolsce", Poznań 1982, s.40-45</ref>. W latach [[1975]]–[[1986]] pałac został gruntownie odnowiony. W dobrze utrzymanym parku krajobrazowym z XVIII w. liczne pomniki przyrody. Obecnie pałac jest własnością prywatną.
+* Barokowy pałac wybudowany na planie prostokąta o bogatym wystroju architektonicznym, który od ok. 1698 był własnością rodziny Szołdrskich. Zbudował go kasztelan [[Biechowo (województwo wielkopolskie)|biechowski]] Andrzej Szołdrski przypuszczalnie z powodu ślubu swojego syna Ludwika z Marianną Unrużanką z [[Kargowa|Kargowej]] w 1698 roku. Powstanie pałacu datowane jest na początek XVIII wieku. W [[1709]] pałac został spalony przez wojska szwedzkie. W latach [[1729]]–[[1739]] wyremontowany przez Ludwika Szołdrskiego i rozbudowany o nowa klatkę schodową i pilastrowanie na elewacji oraz nowe szczyty. Na attyce umieszczono wtedy rzeźby symbolizujące cztery strony świata oraz dodano kolumny przy wejściu głównym. Budynek główny od północy połączony był galerią z oficyną. Po południowej stronie symetryczna galeria prowadziła do niezachowanej wieży z bramą wychodzącą w kierunku folwarku. Po śmierci Wiktora Szołdrskiego (wnuka Władysława) zaborczy rząd pruski nie dopuścił do dziedziczenia majątku przez rody polskie, dlatego drogą licytacji zakupił pałac w 1847 roku August Delhaes. W 1900 roku dodano taras od frontu i balkon od ogrodu, a w 1904 roku przebudowano wnętrza pałacu w stylu secesyjnym<ref>Ewa Kręglewska-Foksowicz "Barokowe Rezydencje w Wielkopolsce", Poznań 1982, s.40-45</ref>. W latach [[1975]]–[[1986]] pałac został gruntownie odnowiony. W dobrze utrzymanym parku krajobrazowym z XVIII w. liczne pomniki przyrody. Obecnie pałac jest własnością prywatną.
 * [[Kościół św. Michała Archanioła w Czempiniu|Kościół pw. św. Michała Archanioła]] ([[1895]]–[[1899]]).
 * Barokowo-klasycystyczna kaplica pałacowa Apostołów Szymona i Judy oraz Najświętszej Marii Panny Częstochowskiej z [[1782]], wieża z XIX w.

Miasta na prawach powiatu	Kalisz Konin Leszno Poznań
Miasta powiatowe	Chodzież Czarnków Gniezno Gostyń Grodzisk Wielkopolski Jarocin Kępno Koło Kościan Krotoszyn Międzychód Nowy Tomyśl Oborniki Ostrów Wielkopolski Ostrzeszów Piła Pleszew Rawicz Słupca Szamotuły Śrem Środa Wielkopolska Turek Wągrowiec Wolsztyn Września Złotów
Miasta gminne	Bojanowo Borek Wielkopolski Budzyń Buk Chocz Czempiń Czerniejewo Dąbie Dobra Dobrzyca Dolsk Golina Gołańcz Grabów nad Prosną Jaraczewo Jastrowie Jutrosin Kaczory Kleczew Kłecko Kłodawa Kobylin Kostrzyn Koźmin Wielkopolski Koźminek Kórnik Krajenka Krobia Krzywiń Krzyż Wielkopolski Książ Wielkopolski Luboń Lwówek Łobżenica Margonin Miasteczko Krajeńskie Miejska Górka Mieścisko Miłosław Mikstat Mosina Murowana Goślina Nekla Nowe Skalmierzyce Obrzycko Odolanów Okonek Opalenica Opatówek Osieczna Ostroróg Pniewy Pobiedziska Pogorzela Poniec Przedecz Puszczykowo Pyzdry Rakoniewice Raszków Rogoźno Rychtal Rychwał Rydzyna Sieraków Skoki Sompolno Stawiszyn Stęszew Sulmierzyce Swarzędz Szamocin Ślesin Śmigiel Trzcianka Trzemeszno Tuliszków Ujście Wieleń Wielichowo Witkowo Wronki Wyrzysk Wysoka Zagórów Zbąszyń Zduny Żerków

Miasta	Czempiń
Miejscowości sołeckie	Betkowo Bieczyny Borowo Nowe Borówko Donatowo Głuchowo Gorzyce Gorzyczki Jarogniewice Jasień Nowe Tarnowo Nowy Gołębin Piechanin Piotrkowice Piotrowo Drugie Piotrowo Pierwsze Sierniki Słonin Srocko Wielkie Stare Tarnowo Stary Gołębin Zadory
Pozostałe miejscowości	Bieczyny (leśniczówka) Helenopol Maruszkowo Piotrkowice (gajówka) Rakówka Roszkowo Stare Borówko

Miasta	Czempiń Kościan Krzywiń Śmigiel
Gminy miejskie	Kościan
Gminy miejsko-wiejskie	Czempiń Krzywiń Śmigiel
Gminy wiejskie	Kościan

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Czempiń Kościan Krzywiń Śmigiel (← od 1932) Wielichowo (← od 1932)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Bucz Czempiń Kamieniec Kościan Krzywiń Lubiń (do 1938) Racot Stare Bojanowo Śmigiel Wielichowo
Gromady (1954–72)	Bieżyn (1954–72) Bonikowo (1954–59) Bronikowo (1954–59) Bucz (1954–72) Czacz (1954–68) Czarkowo (1954–59) Czempiń (1954–72) Głuchowo (1954–71) Gorzyczki (1954–59) Gryżyna (1954–59) Jerka (1954–72) Kamieniec (1954–72) Kiełczewo (1954–71) Kluczewo (1954–59) Kokorzyn (1954–59) Konojad (1954–68) Kościan (1960–72) Krzywiń (1954–72) Lubiń (1954–59) Lubosz Nowy (1954–59) Łęki Wielkie (1954–68) Łubnica (1954–59) Oborzyska Stare (1954–59) Parzęczewo (1954–59) Przysieka Stara II (1954–59) Racot (1954–72) Stare Bojanowo (1954–72) Śmigiel (1954–72) Turew (1954–71) Wielichowo (1954–72) Wilkowo Polskie (1954–71) Wolkowo (1968–71) Wonieść (1954–59)