Genua

Genua
Genova
	; Panorama Genui
Herb	Flaga
Państwo	Włochy
Region	Liguria
Burmistrz	Marco Doria
Powierzchnia	243 km²
Wysokość	20 m n.p.m.
Populacja (05.2014); • liczba ludności; • gęstość	; 595 025; 2571 os./km²
Nr kierunkowy	010
Kod pocztowy	16100
Tablice rejestracyjne	GE
	Położenie na mapie Włoch Genua
	44°25′N 8°56′E/44,416667 8,933333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 30 kwi 2018, była oparta na tej wersji.

Genua (wł. Genova, lig. Zena) – miasto w północno-zachodniej części Włoch nad Morzem Śródziemnym, u stóp Apeninu Liguryjskiego i Alp Liguryjskich. Stolica i główne miasto regionu administracyjno-historycznego Liguria. Obszar administracyjny ma powierzchnię 243 km² i liczbę ludności 595 025^[1], będąc szóstym co do wielkości miastem Włoch.

Port Genua jest największym portem morskim we Włoszech i piętnastym w Europie pod względem ilości przeładunku w tonach i drugim największym portem we Włoszech (po porcie w Gioia Tauro) i szesnastym w Europie pod względem ilości kontenerów^[2].

Toponimia

Zgodnie z legendarnym wywiedzeniem nazwy miasta pochodzi ona od rzymskiego Janusa, gdyż tak jak on, Genua ma dwa oblicza: jedno zwrócone ku morzu, drugie ku otaczającym ją górom. Legenda powstała najwidoczniej na gruncie bliskich związków między obydwoma miastami już w starożytności (wojny punickie) oraz wierności tradycyjnie okazywanej przez mieszkańców Genui Rzymowi. Dlatego w średniowieczu miasto nosiło łacińską nazwę Ianua^[3] (por. w utworze F. Petrarki Itinerarium breve de Ianua ad Ierusalem z 1358), pochodzącą od tego prastarego bóstwa Rzymian (wł. Giano); współcześnie ślad jej pozostał tylko w języku czeskim i słowackim – Janov.

Historia

Osobny artykuł: Republika Genui.

ośrodek Ligurów
w 220 roku p.n.e. zdobyte przez Rzymian
od 634 we władaniu Longobardów
w X wieku republika
w okresie XII-XIII wieku druga obok Wenecji handlowa potęga morska w basenie Morza Śródziemnego
od 1381 zależność od Wenecji i powolny schyłek
1481 – założenie uniwersytetu w Genui
1797 – Genua zdobyta przez Napoleona i przekształcona w zależną od Francji Republikę Liguryjską
w 1805 – przyłączona do Francji
1815 – weszła do Królestwa Sardynii
w XIX wieku rozwój przemysłowy
w 2004 roku Genua była Europejskim Miastem Kultury
w 2006 roku część Genui została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

Podział administracyjny

Od 2007 roku

Gmina	Ludność (% całości)	Dzielnice
Centro-Est	91,402 (15,0%)	Pré, Molo, Maddalena, Oregina, Lagaccio, San Nicola, Castelletto, Manin, San Vincenzo, Carignano
Centro-Ovest	66,626 (10,9%)	Sampierdarena, Campasso, San Teodoro, San Bartolomeo
Bassa Val Bisagno	78,791 (12,9%)	San Fruttuoso, Marassi, Quezzi
Media Val Bisagno	58,742 (9,6%)	Staglieno, Sant'Eusebio, San Gottardo, Molassana, Struppa
Valpolcevera	62,492 (10,3%)	Borzoli, Fegino, Certosa, Rivarolo, Teglia, Begato, Bolzaneto, Morego, San Quirico, Pontedecimo
Medio Ponente	61,810 (10,1%)	Sestri, Cornigliano, Campi
Ponente	63,027 (10,3%)	Crevari, Voltri, Palmaro, Prà, Pegli, Multedo
Medio Levante	61,759 (10,1%)	Foce, Brignole, Albaro, San Martino, San Giuliano, Lido, Puggia
Levante	66,155 (10,8%)	Sturla, Quarto, Quinto, Nervi, Bavari, San Desiderio, Borgoratti

Gospodarka

Genua stanowi południowy róg trójkąta przemysłowego Mediolan-Turyn-Genua, jest jednym z głównych centrów gospodarczych kraju. Wytwarza PKB 15,08 miliardów €, co stanowi 1,3% PKB krajowego. W 2000 roku miasto znalazło się na 5. miejscu w rankingu najsilniejszych ekonomicznie miast we Włoszech. Bank św. Jerzego (Banco di San Giorgio), jeden z najstarszych banków na świecie, został założony w Genui w 1407 roku i przyczynił się do świetności gospodarczej miasta od połowy XV wieku. Obecnie wiele czołowych włoskich przedsiębiorstw ma siedzibę w Genui, w tym Ansaldo Energia, Ansaldo STS i Edoardo Raffinerie Garrone.

Klimat

Genua leży w strefie klimatu subtropikalnego^[4]^[5], na pograniczu subtropikalnego–wilgotnego i śródziemnomorskiego^[6], z łagodnymi zimami i ciepłymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 20°C w dzień i 13 °C w nocy.

Średnia temperatura najchłodniejszych miesięcy – grudnia, stycznia i lutego wynosi wokół 12 °C w dzień i 6 °C w nocy. Średnia temperatura sześciu miesięcy letnich, od maja do października wynosi 24 °C w dzień i 17 °C w nocy^[7].

Średnia temperatura i opady dla Genui
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	11.8	12.7	14.9	17.8	21.8	25.1	27.5	27.8	25.1	21.1	16.6	13.3	19,9
Średnie dobowe temperatury [°C]	8.6	9.5	11.7	14.6	18.6	22.1	24.5	24.6	21.6	18.0	13.4	10.0	16,7
Średnie temperatury w nocy [°C]	5.7	6.5	8.6	11.6	15.7	19.3	21.5	21.5	18.4	15.2	10.7	7.1	13,8
Opady [mm]	76.8	55.7	81.1	81.0	52.2	29.1	21.5	41.0	66.6	111	129	116	961
Średnia liczba dni z opadami	7.6	6.1	7.6	8.6	7.1	5.1	3.2	5.4	5.9	8.3	10.8	8.3	84
Średnie usłonecznienie [h]	118	131	158	192	220	246	295	267	201	174	111	112	2223
Źródło: climatebase.ru^[8] (od 2000), nasłonecznienie^[9]

Średnia dobowa temperatura morza (°C)^[10]
Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Rok
13,6	13,1	13,6	15,1	18,7	22,8	24,1	24,3	23,0	20,2	17,9	15,3	18,5

Zabytki i turystyka

Panorama miasta

Via Garibaldi
- Palazzo Doria-Tursi (pol.: Pałac Doria-Tursi) z XVI wieku, obecnie mieści ratusz i miejskie muzeum sztuki;
- Palazzo Bianco (pol. Biały Pałac) z XVI wieku, mieszczący galerię obrazów takich włoskich mistrzów jak Caravaggio, Veronese czy Filippin Lippi jak również mało znanych malarzy genueńskich;
- Palazzo Rosso (pol. Czerwony Pałac) z XVII wieku
cmentarz w Staglieno
dom Krzysztofa Kolumba (it.: Casa di Colombo)
gotycki ratusz miejski z XIII-XV wieku
katedra San Lorenzo (it.: Cattedrale di San Lorenzo) katedra z XII-XIII wieku, przebudowana w XVI wieku
latarnia morska (La Lanterna (XII wiek)
muzeum malarstwa w dawnym Pałacu Paroti
muzeum sztuki orientalnej Museo d’Arte Orientale Edoardo Chiossone
Plac De Ferrari (it: Piazza De Ferrari)
- pałac dożów Genui (it.: Palazzo Ducale) z XVII wieku
Plac Zwycięstwa (it: Piazza della Vittoria)
Stary Port (it.: Porto Antico)
- galeon Neptun – replika galeonu wykorzystana w filmie Piraci R. Polańskiego
- Il Bigo – monumentalna 8-ramienna konstrukcja z windą widokową
- muzeum morskie (it.: Il Galata – Museo del Mare di Genova)
- Pałac San Giorgio (it.: Palazzo San Giorgio) z XIII wieku
zabytki z okresu rzymskiego
akwarium (jedno z największych w Europie)
Mury obronne z XII wieku.

Sport

Miasto jest siedzibą klubów piłkarskich Genoa CFC oraz Sampdoria.

Transport

W mieście znajduje się 23 czynne stacje kolejowe:

Genua to miasto portowe – brama wyjazdowa dla krajów Afryki Północnej (Maroko, Tunezja) oraz do Hiszpanii, Korsyki, Sardynii, Sycylii i Malty. W porcie znajduje się kilka terminali w zależności od przewoźnika. Najwięcej połączeń oferuje Grandi Navi Veloci^[11].