Juda Tadeusz Apostoł

Święty
Juda Tadeusz
Jehudah
	brat Pański; apostoł; męczennik
	; Św. Juda Tadeusz, obraz Georges’a de La Toura
Data i miejsce urodzenia	I połowa I wieku ; Galilea
Data i miejsce śmierci	ok. 80 rok ; Persja
Czczony przez	kościoły chrześcijańskie
Wspomnienie	28 października; 2 i 13 lipca
Atrybuty	m.in. kamienie, krzyż, księga, laska, zwój i topór
Patron	Armenii i spraw trudnych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Juda Tadeusz Apostoł (Juda od hebr. יהודה, jehudah „chwała Jahwe”^[1]; Tadeusz od aram. tadda – pierś; godny czci, odważny), zwany również Juda(sz), brat Jakuba^[2] albo Tadeusz (Lebeusz)^[3], czasem nazywa się go Judą Jakubowym (zm. ok. 80) – jeden z dwunastu apostołów, według tradycji brat Jakuba, brat Pański i autor Listu Judy (por. Jud 1,1). Zaliczany do grona męczenników, święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego.

Dzieje

Widnieje na listach Dwunastu Apostołów w Łk 6,16 oraz Dz 1,13 jako Juda Jakubowy. Ewangelia Jana określa go słowami Juda, ale nie Iskariota. Chociaż określenie Jakubowy może znaczyć syn Jakuba, tradycja, przynajmniej zachodnia, utożsamia go z Judą, bratem Jakuba (por. Jud 1,1), który był synem Kleofasa. Juda był jednym z braci Pańskich i autorem nowotestamentalnego Listu Judy^[4]. Inne teksty biblijne wskazujące pokrewieństwo z Jezusem, to Mk 6,3; Ga 1,19; Mt 10,3^[5]. Przypis do Mt 12,46 w Biblii Tysiąclecia (wydanie trzecie) podaje natomiast, że byli stryjecznymi lub ciotecznymi braćmi Jezusa Chrystusa (z punktu widzenia rzymskokatolickiego Jezus nie miał biologicznych braci).

W apokryfach Juda Tadeusz i Jakub Sprawiedliwy bywają przedstawiani jako synowie Józefa Sprawiedliwego^[1] z pierwszego małżeństwa, m.in. w Opowiadaniu o Józefie cieśli.

W czasie Ostatniej Wieczerzy to on skierował pytanie do Mistrza:

Panie, cóż się stało, że nam się masz objawić, a nie światu?^[6]

Po Zesłaniu Ducha Świętego według św. Hieronima głosił naukę chrześcijańską w okolicach Edessy, według św. Paulina z Noli na terenie Libii, a według św. Wenancjusza Fortunata w Mezopotamii i Persji, gdzie poniósł męczeńską śmierć wraz ze św. Szymonem^[1]. Apokryf Passio Simonis et Iudae opisuje śmierć Judy i Szymona poprzez obicie kijami w Persji w mieście Suanir^[7].

Relikwie Judy znajdują się w bazylice św. Piotra w Rzymie.

List Judy

Osobny artykuł: List Judy.

Św. Atanazy i św. Augustyn przypisują mu autorstwo Listu Judy zaliczanego do ksiąg Nowego Testamentu. Okazją do jego powstania (ok. 67) było pojawienie się błędnych nauk. Apostoł uważał za swój obowiązek utwierdzić czytelników w prawdziwej wierze i zachęcić do rzetelnego życia w społeczności i wierze Kościoła^[1].

Patronat

Juda Apostoł jest patronem Armenii, diecezji siedleckiej oraz spraw trudnych i beznadziejnych^[8].

Dzień obchodów

W kościołach katolickim, ewangelickim i anglikańskim jego święto liturgiczne obchodzone jest 28 października, razem ze św. Szymonem.

Kościoły Wschodu, z uwagi na liturgię według kalendarza juliańskiego, wspominają apostoła Judę, w zależności od Kościoła:

Cerkiew prawosławna:
- 19 czerwca/2 lipca^[9], tj. 2 lipca według kalendarza gregoriańskiego,
- 30 czerwca/13 lipca, tj. 13 lipca (Sobór dwunastu apostołów)^[1],
- 21 sierpnia/3 września^[10],
- 4/17 stycznia^[10].
Kościół ormiański:
- 9/22 kwietnia i 22 grudnia/4 stycznia, tj. 22 kwietnia i 4 stycznia (dzień śmierci),
- uroczystość liturgiczna w sobotę po 1. Niedzieli Adwentu i w sobotę po Przemienieniu Pańskim^[10].

Koptyjski Kościół Ortodoksyjny, który posiada własny kalendarz podzielony na 13 miesięcy, wspomina Apostoła odpowiednio 26 czerwca i 23 lipca (przeniesienie relikwii z Syrii do Konstantynopola przez cesarza Konstantyna)^[10].

Ikonografia

W ikonografii zachodniej przedstawiany jest z pałką lub włócznią w ręku, na pamiątkę swojej śmierci (został zabity pałkami lub włócznią) w czerwonej szacie lub w brązowo-czarnym płaszczu z obrazem przedstawiającym Jezusa (mandylionem)^[11].

Atrybutami świętego są: kamienie, krzyż, księga, laska, łódź rybacka, maczuga, miecz, pałki, i topór^[11].

W sztuce wschodniej, na ikonach, apostoł ubrany jest w długie, czerwone szaty. Ma długie ciemne włosy i niedługą, przyprószoną siwizną brodę. W dłoni (lub obu) trzyma zwinięty lub rozwinięty zwój^[1].

Zobacz też

Zobacz też kategorie: Parafie pod wezwaniem św. Judy Tadeusza, Świątynie pod wezwaniem św. Judy Tadeusza Apostoła.

Uwagi

↑ liturgia katolicka
↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ap. Juda, brat Pański na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)
↑ Łk 6,16 w przekładach Biblii.
↑ Mt 10,3 w przekładach Biblii.
↑ Juda Św.. W: Religia. Encyklopedia PWN. T. 5. s. 1063-64.
↑ Mk 6,3 w przekładach Biblii., Ga 1,19 w przekładach Biblii., Łk 6,16 w przekładach Biblii., Mt 10,3 w przekładach Biblii.
↑ BT (J 14, 22)
↑ Lorenzo Bianchi: Ne scelse dodici. Dove sono sepolti gli Apostoli di Gesù e alcuni loro amici. Rzym: Trenta Giorni Società Cooperativa, 2007, s. 58-59. (wł.).
↑ Patroni Diecezji. diecezja.siedlce.pl. [dostęp 2023-09-29].
↑ podwójne datowanie
↑ ^a ^b ^c ^d Judas Thaddäus (Andaraos, Addai) – Ökumenisches Heiligenlexikon (niem.)
↑ ^a ^b Święci Apostołowie Szymon i Juda Tadeusz. [dostęp 2009-06-18]. na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 22.09.2010]

Bibliografia

Jakub zw. Mniejszym, Jakub Młodszy. W: Religia. Encyklopedia PWN. T. Gadacz, B. Milerski (red. naukowa). T. 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 129. ISBN 83-01-13812-2.
Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 3: H-Ł. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1998, s. 368/369. ISBN 83-7097-464-3.
Biblia Tysiąclecia, wyd. III. Poznań-Warszawa: Pallotinum, 1980.

[1] turgia katolicka

[2] rawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego

[cerkiew-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ap. Juda, brat Pański na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)

[4] Łk 6,16 w przekładach Biblii.

[5] Mt 10,3 w przekładach Biblii.

[REL-6] Juda Św.. W: Religia. Encyklopedia PWN. T. 5. s. 1063-64.

[7] Mk 6,3 w przekładach Biblii., Ga 1,19 w przekładach Biblii., Łk 6,16 w przekładach Biblii., Mt 10,3 w przekładach Biblii.

[8] BT (J 14, 22)

[9] Lorenzo Bianchi: Ne scelse dodici. Dove sono sepolti gli Apostoli di Gesù e alcuni loro amici. Rzym: Trenta Giorni Società Cooperativa, 2007, s. 58-59. (wł.).

[10] Patroni Diecezji. diecezja.siedlce.pl. [dostęp 2023-09-29].

[11] wójne datowanie

[heiligen-12] Judas Thaddäus (Andaraos, Addai) – Ökumenisches Heiligenlexikon (niem.)

[brew-13] Święci Apostołowie Szymon i Juda Tadeusz. [dostęp 2009-06-18]. na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 22.09.2010]

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Powołani przez Jezusa Chrystusa	Piotr Andrzej Jakub Większy Jan Filip Bartłomiej Tomasz Mateusz Jakub Mniejszy Szymon Juda Tadeusz Judasz
Tytułowani w Nowym Testamencie	Andronik Barnaba Junia(s) Paweł Sylas Tymoteusz Maciej

Biskupi Seleucji-Ktezyfonu	Addaj Agaj (66–87) Mari (zm. 104?) Abris (121–37) Abraham (159–71) Jakub I (ok. 190) Ahha (204–20) Szachlufa (220–4)
Katolikosi Seleucji-Ktezyfonu	Papa bar Aggaj (ok. 280–317) Szymon Barsaba (329–41) Szachdost (341–3) Bar Baszmin (343–6) Tomarsa (363–71) Kajuma (377–99)
Wielcy Metropolici Seleucji-Ktezyfonu	Izaak (399–410) Ahaj (410–14) Jabalaha I (415–20) Mana (420) Farbocht (421)
Patriarchowie Wschodu Stolica w Ktezyfonie	Dadiszu I (421–56) Babeusz (457–84) Achacy (485–96) Babaj (497–503) Szila (503–23) Elisza (524–37) Narsaj antypatriarcha (524–37) Paweł (539) Aba I (540–52) Józef (552–67) Ezechiel (570–81) Iszujab z Arzunu (582–95) Sabriszu z Garmaki (596–604) Grzegorz z Party (605–9) Iszujab Arab (628–45) Maremeh (646–9) Iszujab III (650–58) Jerzy I (661–80) Jochanan syn Marty (680–3) Chnaniszu I (686–98) Jochanan Trędowaty antypatriarcha (691–3) Sliwazcha (714–28) Pethion (731–40) Aba II (741–51) Surin (753) Jakub II (753–73) Chnaniszu II (773–80) Tymoteusz I (780–823) Iszu bar Nun (823–8) Jerzy II (828–31) Sabriszu II (831–5) Abraham z Margi (837–50)
Patriarchowie Wschodu Stolica w Bagdadzie	Teodozjusz (853–8) Sergiusz (860–72) Izrael z Kaszkaru antypatriarcha (877) Annusz z Bet Garmai (877–84) Jochanan bar Narsaj (884–91) Jochanan IV (893–9) Jochanan bar Abgar (900–05) Abraham z Krety (906–37) Emanuel I (937–60) Izrael z Karchu (961) Abdiszu z Bet Garmai (963–86) Mari (987–99) Jochanan VI (1000–11) Jochanan bar Nazuk (1012–16) Iszujab IV (1020–5) Eliasz z Teheranu (1028–49) Jochanan bar Targala (1049–57) Sabriszu bar Zanbur (1064–72) Abdiszu bar Ars z Asyrii (1074–90) Makicha bar Szlemon (1092–1110) Eliasz bar Makli (1111–32) Bar Sauma z Suwy (1134–6) Abdiszu III (1139–48) Iszujab al-Baladi z Bet Zodai (1149–75) Eliasz Abuchalim (1176–90) Jabalaha bar Kaijuma (1190–1222) Sabriszu IV (1222–4) Sabriszu z Bagdadu (1226–56) Makicha II (1257–65)
Patriarchowie Wschodu Stolica w Tabryzie	Dincha z Arbilu (1265–81) Jabalaha Turek (1281–1317) Tymoteusz z Arbilu (1318–ok. 1332) Dincha II (1336/7–1381/2)
Patriarchowie Wschodu Stolica w Mosulu	Szymon II (ok. 1385–ok. 1405)
Patriarchowie Wschodu Stolica w Alkuszu	Eliasz IV (ok. 1405–ok. 1425) Szymon III (ok. 1425–ok. 1450) Szymon IV Basidi (ok. 1450–1497) Szymon V (1497–1502) Eliasz V (1503–4) Szymon VI (1504–38) Iszujab Szymon VII (1539–58)