Medal „Za zasługi dla obronności kraju”

Medal
„Za zasługi dla obronności kraju”
	; Awers ; (wzór: 1966–1991)
	; Awers ; (wzór: od 1991)
	; Rewers ; (wzór: 1966–1991)
	; Rewers ; (wzór: od 1991)
	; Baretka Złotego Medalu
	; Baretka Srebrnego Medalu
	; Baretka Brązowego Medalu
Ustanowiono	21 kwietnia 1966
Dewiza	ZA ZASŁUGI DLA OBRONNOŚCI KRAJU
Wielkość	∅ 38 mm (wzór: 1966); ∅ 36 mm (wzór: 1991 i 2023)
Powyżej	(III RP) Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”; (PRL) Medal „Za udział w walkach o Berlin”
Poniżej	inne (resortowe, niepaństwowe, prywatne) według kolejności otrzymania
	Multimedia w Wikimedia Commons

Medal „Za zasługi dla obronności kraju” – polskie odznaczenie wojskowe, nadawane przez ministra obrony narodowej.

Charakterystyka

Medal został ustanowiony przez Sejm ustawą z 21 kwietnia 1966 (łącznie z medalem „Za udział w walkach o Berlin”). Według ustawy stanowi uznanie dla osób, które swoją pracą lub działalnością przyczyniły się do rozwoju i umocnienia obronności kraju. Medal może być również nadawany jednostce wojskowej, organizacji społecznej, przedsiębiorstwu, zakładowi lub instytucji. Wraz z odznaką wyróżnienia wręczana jest legitymacja.

Medal posiada trzy stopnie:

Złoty Medal,
Srebrny Medal,
Brązowy Medal.

Zasady nadawania

1966-2022

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 25 kwietnia 1966 szczegółowo określało, za co w szczególności można było nadawać osobom medal „Za zasługi dla obronności kraju”. Srebrny medal mógł być nadany osobie nagrodzonej medalem brązowym, jeżeli od jego nadania upłynął co najmniej 3-letni okres. Nadanie medalu złotego mogło nastąpić po upływie co najmniej 5-letniego okresu od nadania medalu srebrnego.

Zasady nadawania medalu zmieniono rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z 19 kwietnia 1991. Według tego rozporządzenia, medal nadaje się osobom, które:

wykazały męstwo lub odwagę w bezpośrednim działaniu związanym z obronnością kraju albo osiągnęły bardzo dobre wyniki w realizacji zadań obronnych
posiadają szczególne zasługi w dziedzinie rozwoju nowoczesnej myśli wojskowej, techniki wojskowej oraz potencjału obronnego, jak również w zakresie szkolenia i wychowania wojskowego
swoją pracą zawodową lub działalnością w organizacjach społecznych znacznie przyczyniły się do rozwoju i umocnienia systemu obronnego kraju.

Srebrny medal może być nadany osobie wyróżnionej brązowym medalem, jeżeli od jego nadania upłynęły co najmniej trzy lata, a nadanie złotego medalu może nastąpić po upływie co najmniej pięciu lat od nadania srebrnego medalu (od zasad tych można odstąpić w szczególnie uzasadnionych przypadkach). Medal w danym stopniu nadaje się tylko raz.

Medal ten można nadawać również w celu okazania wysokiego uznania rodzicom, którzy wychowali wiele dzieci na wzorowych i ofiarnych żołnierzy (złoty medal – rodzicom, których co najmniej pięcioro dzieci pełniło nienagannie czynną służbę wojskową albo co najmniej troje dzieci pełniło zawodową służbę wojskową; srebrny medal – rodzicom, których troje lub czworo dzieci pełniło nienagannie czynną służbę wojskową).

Na podstawie rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 25 kwietnia 2012 r. medal może być także nadany jednostkom wojskowym, organizacjom społecznym, przedsiębiorstwom, zakładom i instytucjom, które:

osiągnęły bardzo dobre wyniki w realizacji zadań obronnych;
posiadają szczególne zasługi w dziedzinie rozwoju nowoczesnej myśli wojskowej, techniki wojskowej oraz potencjału obronnego, jak również w zakresie szkolenia i wychowania wojskowego.

Od 2022

Ustawa o obronie Ojczyzny uprościła zasady nadawania odznaczenia:

Medal może być również nadany jednostce wojskowej, organizacji społecznej, przedsiębiorstwu, zakładowi lub instytucji.
Medal tego samego stopnia może być nadany tylko jeden raz. Osobie, jednostce wojskowej, organizacji społecznej, przedsiębiorstwu, zakładowi lub instytucji, odznaczonej tym medalem nie nadaje się go w stopniu niższym od posiadanego.

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 września 2023 doprecyzowało niektóre aspekty nadawania Medalu, np. te dotyczące nagradzania rodziców żołnierzy (utrzymano zapisy sprzed 2022 r.) i karencji w nadawaniu kolejnych stopni odznaczenia – pięć lat od nadania Medalu niższego stopnia (okres ten może być skrócony w szczególnie uzasadnionych przypadkach, jednak nie krótszy niż 12 miesięcy).

Opis odznaki

Odznaką medalu „Za zasługi dla obronności kraju” był początkowo okrągły medal o średnicy 38 mm, wykonany z metalu złoconego, srebrzonego bądź brązowego i oksydowanego. Na awersie znajdował się rysunek granic Polski, a na jego tle stylizowany orzeł. Wokół rysunku znajdował się napis: ZA ZASŁUGI DLA OBRONNOŚCI KRAJU. Na rewersie umieszczony był poziomo napis: MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ, otoczony napisem: POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA.

Od 1991, odznaką medalu jest okrągły złocony, srebrzony lub patynowany na brązowo medal o średnicy 36 mm. Na awersie umieszczony jest hełm rycerski w koronie, otoczony liśćmi akantu, pod nim tarcza, na której jest umieszczony orzeł wojskowy w koronie. W otoku jest napis: ZA ZASŁUGI DLA OBRONNOŚCI KRAJU. Na rewersie umieszczony jest w dwóch wierszach poziomo napis: WOJSKO / POLSKIE.

Wstążka medalu w obu wersjach jest biała, szerokości 38 mm, z pionowym czerwonym pasem szerokości 20 mm pośrodku.

Medal nosi się na lewej piersi w kolejności po orderach i odznaczeniach państwowych i po Medalu „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”.

Odznaczeni

Zobacz też kategorię: Odznaczeni Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”.

W 2013 r. Minister ON Tomasz Siemoniak odznaczył 6 Batalion Powietrznodesantowy Brązowym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”^[1].

Przypisy

↑ Święto spadkobierców Sosabowskiego. mon.gov.pl, 2013-10-04. [dostęp 2013-10-16].

Bibliografia

Ustawa z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 655) – obowiązująca.
Ustawa z 21 kwietnia 1966 r. o ustanowieniu medalu "Za udział w walkach o Berlin" i medalu „Za zasługi dla obronności kraju” (Dz.U. z 2019 r. poz. 425) – uchylona.
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 25 kwietnia 1966 r. w sprawie zasad i trybu nadawania medalu "Za udział w walkach o Berlin" i medalu „Za zasługi dla obronności kraju” oraz wzorów odznak tych medali i sposobu ich noszenia (Dz.U. z 1966 r. nr 14, poz. 89) – nieaktualne.
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 27 maja 1969 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad i trybu nadawania medalu "Za udział w walkach o Berlin" i medalu „Za zasługi dla obronności kraju” oraz wzorów odznak tych medali i sposobu ich noszenia (Dz.U. z 1969 r. nr 18, poz. 138) – nieaktualne.
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 19 kwietnia 1991 r. w sprawie zasad i trybu nadawania medalu „Za zasługi dla obronności kraju” oraz wzoru odznaki tego medalu i sposobu jego noszenia. (Dz.U. z 1991 r. nr 39, poz. 170) – nieaktualne.
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 25 kwietnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad i trybu nadawania medalu „Za zasługi dla obronności kraju” oraz wzoru odznaki tego medalu i sposobu jego noszenia (Dz.U. z 2012 r. poz. 519) – nieaktualne.
Obwieszczenie Ministra Obrony Narodowej z 3 lipca 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej w sprawie zasad i trybu nadawania medalu „Za zasługi dla obronności kraju” oraz wzoru odznaki tego medalu i sposobu jego noszenia (Dz.U. z 2013 r. poz. 1224) – nieaktualne.
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 września 2023 r. w sprawie Medalu za zasługi dla obronności kraju (Dz.U. z 2023 r. poz. 2158) – obowiązujące.

[1] Święto spadkobierców Sosabowskiego. mon.gov.pl, 2013-10-04. [dostęp 2013-10-16].

[wojna-2] Ordery i odznaczenia nadawane w czasie wojny i do pięciu lat po niej, obecnie wstrzymane

[3] Odznaczenia nadawane do 16 października 1992, obecnie nadawanie zakończono

[do1999-4] Odznaczenia nadawane do 8 maja 1999, obecnie nadawanie zakończono

[1]

[A]

[B]

[C]

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe

Ordery	Order Budowniczych Polski Ludowej Order Odrodzenia Polski Order Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu Order Sztandaru Pracy Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Odznaczenia państwowe	Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych Medal Zasłużonym na Polu Chwały Krzyż Partyzancki Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Krzyż Bitwy pod Lenino Krzyż Oświęcimski Medal „Za waszą wolność i naszą” Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” Śląski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal Rodła Medal za Ofiarność i Odwagę Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Odznaki tytułów honorowych	„Lotnik Kosmonauta PRL” „Zasłużony dla Kultury Narodowej” „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości PRL” „Zasłużony dla Zdrowia Narodu” „Zasłużony Drukarz PRL” „Zasłużony Energetyk PRL” „Zasłużony Górnik PRL” „Zasłużony Hutnik PRL” „Zasłużony Kolejarz PRL” „Zasłużony Lekarz PRL” „Zasłużony Nauczyciel PRL” „Zasłużony Pilot Wojskowy PRL” „Zasłużony Portowiec PRL” „Zasłużony Rolnik PRL” „Zasłużony Stoczniowiec PRL”
Medale i odznaki resortowe	Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka Grunwaldzka Odznaka Braterstwa Broni Odznaka honorowa dla korespondentów Głównego Urzędu Statystycznego Odznaka honorowa „Odznaka Mistrza” Odznaka honorowa „Wzorowy Kierowca” Odznaka honorowa „Za 1.000 000 km lotu” Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla gospodarki przestrzennej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony pracy” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla oświaty” Odznaka honorowa „Za zasługi dla statystyki PRL” Odznaka honorowa „Zasłużonemu Działaczowi ORMO” Odznaka honorowa „Zasłużony dla bankowości PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” Odznaka honorowa „Zasłużony dla gospodarki przestrzennej i komunalnej” Odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Informacji Naukowo-Technicznej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Państwowy” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Rady Narodowej” Odznaka Przysposobienia Sanitarnego Odznaka Wzorowego Funkcjonariusza Służby Więziennej Odznaka „10 lat w Służbie Narodu” Odznaka „20 lat w Służbie Narodu” Odznaka „400 lat Poczty Polskiej” Odznaka „Budowniczy Huty im. Lenina” Odznaka „Budowniczy Huty Katowice” Odznaka „Budowniczy Nowej Huty” Odznaka „Budowniczy Pałacu Kultury i Nauki im. J. Stalina” Odznaka „Mistrz Sportu” Odznaka „Na Straży Pokoju” Odznaka „Przodownik Pracy” Odznaka „Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Przodujący Drogowiec” Odznaka „Przodujący Kolejarz” Odznaka „Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Sprawny do Pracy i Obrony” Odznaka „W Służbie Narodu” Odznaka „W Służbie Penitencjarnej” Odznaka „Wzorowego Sprzedawcy” Odznaka „Wzorowy Hodowca” Odznaka „Wzorowy Księgarz” Odznaka „Za opiekę nad zabytkami” Odznaka „Za wzorową pracę w służbie weterynaryjnej” Odznaka „Za zasługi dla celnictwa PRL” Odznaka „Za zasługi dla finansów PRL” Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej” Odznaka „Za Zasługi dla Ochrony Przeciwpożarowej” Odznaka „Za zasługi dla przemysłu chemicznego” Odznaka „Za zasługi dla rozwoju przemysłu maszynowego” Odznaka „Za zasługi dla transportu PRL” Odznaka „Za zasługi w dziedzinie geodezji i kartografii” Odznaka „Za zasługi w obronie granic PRL” Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego” Odznaka „Za zasługi w zwalczaniu powodzi” Odznaka „Zasłużony dla Energetyki” Odznaka „Zasłużony dla Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego” Odznaka „Zasłużony dla polskiej geologii” Odznaka „Zasłużony dla ubezpieczeń społecznych” Odznaka „Zasłużony dla Wynalazczości i Racjonalizacji” Odznaka „Zasłużony drukarz” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki” Odznaka „Zasłużony Funkcjonariusz Pożarnictwa” Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu” Odznaka „Zasłużony Opiekun Społeczny” Odznaka „Zasłużony Pracownik Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu i Usług” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu Zagranicznego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Łączności” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Lekkiego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Spożywczego i Skupu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Rolnictwa” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Zasłużony Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Zasłużony Trener”

II RP na obczyźnie^[B]	Krzyż Kampanii Wrześniowej Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino Medal Lotniczy Medal Morski Medal Morski Polskiej Marynarki Handlowej Medal Wojska
Organizacje PPP^[C]	Krzyż Armii Krajowej Krzyż Batalionów Chłopskich Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego
RP-PRL 1944–1989^[C]	Krzyż Bitwy pod Lenino Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Krzyż Oświęcimski Krzyż Partyzancki Krzyż za udział w Wojnie 1918–1921 Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal za Warszawę 1939–1945 Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Śląski Krzyż Powstańczy Warszawski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy

PRM	Odznaka Honorowa „Za zasługi w zapewnianiu bezpieczeństwa państwa poza granicami RP” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Legislacji Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Wynalazczości” Odznaka honorowa „Zasłużony dla repatriacji” Odznaka honorowa za Zasługi dla Komunikacji Elektronicznej Odznaka Honorowa za Zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą Odznaka Honorowa za Zasługi dla Służby Cywilnej
MAP	Odznaka honorowa „Zasłużony dla Górnictwa RP” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Łączności”
MEiN	Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas”
MF	Odznaka „Zasłużony dla Krajowej Administracji Skarbowej” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Finansów Publicznych RP”
MI	Odznaka honorowa „Zasłużony dla drogownictwa” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kolejnictwa” Odznaka honorowa „Zasłużony dla transportu RP” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza”
MKiŚ	Odznaka Honorowa za Zasługi dla Energetyki Odznaka honorowa „Zasłużony dla Leśnictwa” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Klimatu Odznaka honorowa „Zasłużony dla polskiej geologii” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Przemysłu Naftowego i Gazowniczego”
MKiDN	Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”
MON	Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Medal Wojska Polskiego Wojskowa odznaka „Za Rany i Kontuzje”
MRiPS	Odznaka Honorowa Primus in Agendo Odznaka Honorowa Meritis pro Familia
MRiRW	Odznaka honorowa „Zasłużony dla Rolnictwa”
MRiT	Odznaka honorowa „Za zasługi dla budownictwa” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Geodezji i Kartografii” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Rozwoju Gospodarki RP
MSiT	Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Turystyki” Odznaka „Za Zasługi dla Sportu”
MSWiA	Medal za Zasługi dla Straży Granicznej Medal za Zasługi dla Policji Medal imienia podkomisarza Policji Andrzeja Struja Odznaka „Zasłużony Policjant” Odznaka „Zasłużony dla Ochrony Przeciwpożarowej” Odznaka Honorowa „Za zasługi w działaniach poza granicami RP” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego Odznaka okolicznościowa Medal Stulecia Utworzenia Policji Państwowej Odznaka okolicznościowa Medal 20-lecia Utworzenia Centralnego Biura Śledczego Odznaka okolicznościowa Medal Trzydziestolecia Powołania Straży Granicznej Odznaka Świętego Floriana „Za Zasługi dla Społeczności Lokalnej” Odznaka okolicznościowa Medal Stulecia Powołania Formacji Ochronnej
MSZ	Odznaka Honorowa „Bene Merito”
MS	Odznaka „Za zasługi dla więziennictwa” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Wymiaru Sprawiedliwości
MZ	Odznaka „Honorowy Dawca Krwi – Zasłużony dla Zdrowia Narodu” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony zdrowia” Odznaka „Dawca Przeszczepu”
inne organy i urzędy	Medal Honorowy za zasługi dla Żandarmerii Wojskowej Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” Medal „Reipublicae Memoriae Meritum” Medal „Pro Bono Poloniae” Medal „Pro Patria” Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” Krzyż Więźnia Politycznego Odznaka Honorowa „Za Rozminowanie Kraju” Odznaka Honorowa Służby Ochrony Państwa Odznaka Honorowa imienia gen. Stefana Roweckiego „Grota” Odznaka honorowa „Działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Pracy Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka Odznaka Honorowa Zasłużonego dla Bezpieczeństwa w Górnictwie Odznaka honorowa „Za Zasługi dla bankowości RP” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” Odznaka honorowa „Za zasługi dla statystyki RP” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Systemu Badań i Certyfikacji” Odznaka honorowa „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi” Odznaka „Semper paratus”
wycofane	Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe Odznaka „Mistrz Sportu” Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu” Medal „Pro Memoria” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka „Zasłużony dla Służby Celnej” Odznaka „Za zasługi dla transportu” Odznaka „Za zasługi w pracy penitencjarnej” Odznaka Honorowa Biura Ochrony Rządu Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” Odznaka honorowa „Wzorowy Kierowca” Odznaka „Wzorowego Sprzedawcy” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Energetyki” Odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa” Odznaka honorowa „Zasłużony dla bankowości” Odznaka „Za zasługi dla celnictwa” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Skarbowości RP Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej” Odznaka „Za zasługi w zwalczaniu powodzi” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej”