Pocysterskie opactwo w Krzeszowie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
link
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 45: Linia 45:
W roku [[1242]] [[Anna Przemyślidka]], wdowa po [[Henryk II Pobożny|Henryku II Pobożnym]] założyła w Krzeszowie parafię benedyktyńską i sprowadziła benedyktynów z Opatowic we wschodnich Czechach. Z niewiadomych przyczyn benedyktyni opuścili Krzeszów w roku [[1289]]. [[Bolko I Surowy]] ustanowił w [[1292]] nową fundację dla cystersów, nadając mu 14 wsi i miasto [[Lubawka]]. Sprowadził mnichów z [[Henryków (województwo dolnośląskie)|Henrykowa]].
W roku [[1242]] [[Anna Przemyślidka]], wdowa po [[Henryk II Pobożny|Henryku II Pobożnym]] założyła w Krzeszowie parafię benedyktyńską i sprowadziła benedyktynów z Opatowic we wschodnich Czechach. Z niewiadomych przyczyn benedyktyni opuścili Krzeszów w roku [[1289]]. [[Bolko I Surowy]] ustanowił w [[1292]] nową fundację dla cystersów, nadając mu 14 wsi i miasto [[Lubawka]]. Sprowadził mnichów z [[Henryków (województwo dolnośląskie)|Henrykowa]].


Podczas [[wojny husyckie|wojen husyckich]] 1414-1426 klasztor został spustoszony. Gdy Śląsk został w 1741 roku zdobyty przez Prusy, nastąpiła jego stopniowa [[sekularyzacja]], natomiast kościół klasztorny został przemianowany na parafialny.
Podczas [[wojny husyckie|wojen husyckich]] 1414-1426 klasztor został spustoszony. Gdy Śląsk został w 1741 roku zdobyty przez Prusy, nastąpiła jego stopniowa [[sekularyzacja]], natomiast kościół klasztorny został przemianowany na parafialny. Ze względu na zły stan gotyckiej części claustrum podjęto decyzję o jego częściowej rozbiórce, a pozostałe skrzydło przeznaczono na szkołę i mieszkania. Dom gościnny stał się siedzibą nadleśnictwa. W wyniku pożaru w 1918 r. spłonął hełm jednej z wież, który odbudowano dopiero w 1931 r. W roku [[1919]] opustoszały klasztor został przejęty przez wysiedlonych z [[Praga|Pragi]] benedyktynów z klasztoru Emaus. Papież [[Pius XI]] podniósł konwent w 1924 roku do rangi opactwa, dzięki czemu zyskał na znaczeniu jako punkt odnowy duchowej.


⚫
[[3 września]] [[1940]] klasztor przejęły władze III Rzeszy, w związku z czym Benedyktyni zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru. Część z nich powołano do wojska, czternastu zginęło na wojnie. W klasztorze umieszczono m.in. Niemców karpackich, od [[5 października]] [[1941]] Żydów śląskich przed ich wywiezieniem do obozu [[Theresienstadt]], natomiast zimą 1944-1945 niemieckich przesiedleńców z Węgier jako "gości Führera". Pod koniec wojny w klasztorze ukryto zbiory [[Biblioteka Państwowa w Berlinie|Biblioteki Pruskiej]] z Berlina. Ocalałe zbiory zostały przejęte przez władze polskie i zdeponowane w [[Biblioteka Jagiellońska|Bibliotece Jagiellońskiej]]. W [[1946]] klasztor objęły ss. [[benedyktynki]] ze [[Lwów|Lwowa]], jednak techniczny stan klasztoru był już wtedy fatalny, co spowodowało ciągnące się latami remonty. Kompleksowy remont całego zespołu przeprowadzono po 1997 roku<ref>http://www.oficyna.pwr.edu.pl/wp-content/media/%C5%81u%C5%BCyniecka-E-red-Dziedzictwo-architektoniczne-Restauracje.pdf</ref>.
W roku [[1919]] opustoszały klasztor został przejęty przez wysiedlonych z [[Praga|Pragi]] benedyktynów z klasztoru Emauskiego. Papież [[Pius XI]] podniósł konwent w 1924 roku do rangi opactwa, dzięki czemu zyskał na znaczeniu jako punkt odnowy duchowej.

⚫
[[3 września]] [[1940]] klasztor przejęły władze III Rzeszy. Benedyktyni zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru. Część z nich powołano do wojska, czternastu zginęło na wojnie. W klasztorze umieszczono m.in. Niemców karpackich, od [[5 października]] [[1941]] Żydów śląskich przed ich wywiezieniem do obozu [[Theresienstadt]], zimą 1944-1945 niemieckich przesiedleńców z Węgier jako "gości Führera". Pod koniec wojny w klasztorze ukryto zbiory [[Biblioteka Państwowa w Berlinie|Biblioteki Pruskiej]] z Berlina. Ocalałe zbiory zostały przejęte przez władze polskie i zdeponowane w [[Biblioteka Jagiellońska|Bibliotece Jagiellońskiej]]. W [[1946]] klasztor objęły ss. [[benedyktynki]] ze [[Lwów|Lwowa]].


Cały kompleks składa się z: [[Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krzeszowie|kościoła klasztornego]], klasztoru, ogrodu, kościoła bractwa św. Józefa, domu gościnnego opata oraz budynków pomocniczych. Pierwszy powstał romański kościół, który został wzniesiony w końcu XII wieku i poświęcony w roku 1292, gdy przybyli do niego pierwsi zakonnicy. Obecny barokowy kościół projektowali architekci z kręgu [[Kilián Ignác Dientzenhofer|Kiliana Ignaca Dientzenhofera]] w latach [[1728]]-[[1735]]. Fasadę o dwu wieżach projektował [[Ferdynand Maksymilian Brokoff]].
Cały kompleks składa się z: [[Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krzeszowie|kościoła klasztornego]], klasztoru, ogrodu, kościoła bractwa św. Józefa, domu gościnnego opata oraz budynków pomocniczych. Pierwszy powstał romański kościół, który został wzniesiony w końcu XII wieku i poświęcony w roku 1292, gdy przybyli do niego pierwsi zakonnicy. Obecny barokowy kościół projektowali architekci z kręgu [[Kilián Ignác Dientzenhofer|Kiliana Ignaca Dientzenhofera]] w latach [[1728]]-[[1735]]. Fasadę o dwu wieżach projektował [[Ferdynand Maksymilian Brokoff]].
Linia 68: Linia 66:
* {{cytuj stronę|url=https://zabytek.pl/pl/obiekty/krzeszow-opactwo-cystersow-76|tytuł=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=2017-12-07}}
* {{cytuj stronę|url=https://zabytek.pl/pl/obiekty/krzeszow-opactwo-cystersow-76|tytuł=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=2017-12-07}}
*Strona fundacji EUROPEJSKA PERŁA BAROKU oraz Parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Krzeszowie - www.opactwo.eu
*Strona fundacji EUROPEJSKA PERŁA BAROKU oraz Parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Krzeszowie - www.opactwo.eu
*Łużyniecka E., ''Średniowieczny klasztor cysterski w Krzeszowie na podstawie ostatnich badań architektonicznych'', „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2011, R. 108, z. 23, 7-A, s. 441–460
*Kapałczyński W., ''Prace remontowo-konserwatorskie w okresie powojennym. Stan obecny zabytków zespołu w Krzeszowie'', [w:] H. Dziurla, K. Bobowski (red.), Krzeszów uświęcony łaską, Wydawnictwo UWr, Wrocław 1997, s. 360–375.
*Provinzial-Konservator der Kunstdenkmäler Niederschlesien zu Breslau, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, nr 252, nr 250 – Kościół klasztorny w Krzeszowie


{{Pomniki historii w Polsce}}
{{Pomniki historii w Polsce}}

Wersja z 17:16, 4 mar 2019

Pocysterskie Opactwo w Krzeszowie
nr rej. A/1989/489[1] z 1959-02-20 20 lutego 1959(dts)
Ilustracja
Zabudowania klasztorne
Państwo

 Polska

Miejscowość

Krzeszów

Kościół

rzymskokatolicki

Rodzaj klasztoru

opactwo

Obiekty sakralne
Bazylika

Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny

Kościół

św. Józefa

Zabudowania klasztorne

Dom Opata, Klasztor Benedyktynek, Wielka Kalwaria Krzeszowska, Betlejem (Krzeszów), Kościół św. Anny na Górze św. Anny

Fundator

Anna Przemyślidka

Styl

Barok

Data budowy

1242

Położenie na mapie gminy wiejskiej Kamienna Góra
Mapa konturowa gminy wiejskiej Kamienna Góra, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Pocysterskie Opactwo w Krzeszowie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Pocysterskie Opactwo w Krzeszowie”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Pocysterskie Opactwo w Krzeszowie”
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego
Mapa konturowa powiatu kamiennogórskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pocysterskie Opactwo w Krzeszowie”
Ziemia50°44′04″N 16°04′20″E/50,734444 16,072222
Multimedia w Wikimedia Commons

Pocysterskie Opactwo w Krzeszowie – kompleks najwyższej światowej klasy zabytków, których początki sięgają XIII wieku. Opactwo nazywane "Europejską Perłą Baroku" przynależy do diecezji legnickiej, wcześniej zamieszkane przez benedyktynów i cystersów. Znajduje się w Krzeszowie, w województwie dolnośląskim. W 2004 uznany za Pomnik historii[2]. Część obiektów udostępniona jest dla zwiedzających. Na miejscu funkcjonuje Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krzeszowie oraz Opactwo Sióstr Benedyktynek zamieszkujące część klasztorną.

Historia

W roku 1242 Anna Przemyślidka, wdowa po Henryku II Pobożnym założyła w Krzeszowie parafię benedyktyńską i sprowadziła benedyktynów z Opatowic we wschodnich Czechach. Z niewiadomych przyczyn benedyktyni opuścili Krzeszów w roku 1289. Bolko I Surowy ustanowił w 1292 nową fundację dla cystersów, nadając mu 14 wsi i miasto Lubawka. Sprowadził mnichów z Henrykowa.

Podczas wojen husyckich 1414-1426 klasztor został spustoszony. Gdy Śląsk został w 1741 roku zdobyty przez Prusy, nastąpiła jego stopniowa sekularyzacja, natomiast kościół klasztorny został przemianowany na parafialny. Ze względu na zły stan gotyckiej części claustrum podjęto decyzję o jego częściowej rozbiórce, a pozostałe skrzydło przeznaczono na szkołę i mieszkania. Dom gościnny stał się siedzibą nadleśnictwa. W wyniku pożaru w 1918 r. spłonął hełm jednej z wież, który odbudowano dopiero w 1931 r. W roku 1919 opustoszały klasztor został przejęty przez wysiedlonych z Pragi benedyktynów z klasztoru Emaus. Papież Pius XI podniósł konwent w 1924 roku do rangi opactwa, dzięki czemu zyskał na znaczeniu jako punkt odnowy duchowej.

3 września 1940 klasztor przejęły władze III Rzeszy, w związku z czym Benedyktyni zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru. Część z nich powołano do wojska, czternastu zginęło na wojnie. W klasztorze umieszczono m.in. Niemców karpackich, od 5 października 1941 Żydów śląskich przed ich wywiezieniem do obozu Theresienstadt, natomiast zimą 1944-1945 niemieckich przesiedleńców z Węgier jako "gości Führera". Pod koniec wojny w klasztorze ukryto zbiory Biblioteki Pruskiej z Berlina. Ocalałe zbiory zostały przejęte przez władze polskie i zdeponowane w Bibliotece Jagiellońskiej. W 1946 klasztor objęły ss. benedyktynki ze Lwowa, jednak techniczny stan klasztoru był już wtedy fatalny, co spowodowało ciągnące się latami remonty. Kompleksowy remont całego zespołu przeprowadzono po 1997 roku[3].

Cały kompleks składa się z: kościoła klasztornego, klasztoru, ogrodu, kościoła bractwa św. Józefa, domu gościnnego opata oraz budynków pomocniczych. Pierwszy powstał romański kościół, który został wzniesiony w końcu XII wieku i poświęcony w roku 1292, gdy przybyli do niego pierwsi zakonnicy. Obecny barokowy kościół projektowali architekci z kręgu Kiliana Ignaca Dientzenhofera w latach 1728-1735. Fasadę o dwu wieżach projektował Ferdynand Maksymilian Brokoff.

Galeria

  • Dom opata i kościół św. Józefa
    Dom opata i kościół św. Józefa
  • Kościół św. Józefa
    Kościół św. Józefa
  • Cmentarz klasztorny
    Cmentarz klasztorny
  • Fasada bazyliki
    Fasada bazyliki
  • Rzeźby na fasadzie bazyliki autorstwa Ferdynanda Maksymiliana Brokoffa
    Rzeźby na fasadzie bazyliki autorstwa Ferdynanda Maksymiliana Brokoffa
  • Budynek klasztorny
    Budynek klasztorny
  • Budynek bramny
    Budynek bramny

Bibliografia

  • Baldwin Ziętara i in.: Krzeszów uświęcony łaską, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997, ISBN 83-229-1275-7
  • Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2017-12-07].
  • Strona fundacji EUROPEJSKA PERŁA BAROKU oraz Parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Krzeszowie - www.opactwo.eu
  • Łużyniecka E., Średniowieczny klasztor cysterski w Krzeszowie na podstawie ostatnich badań architektonicznych, „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2011, R. 108, z. 23, 7-A, s. 441–460
  • Kapałczyński W., Prace remontowo-konserwatorskie w okresie powojennym. Stan obecny zabytków zespołu w Krzeszowie, [w:] H. Dziurla, K. Bobowski (red.), Krzeszów uświęcony łaską, Wydawnictwo UWr, Wrocław 1997, s. 360–375.
  • Provinzial-Konservator der Kunstdenkmäler Niederschlesien zu Breslau, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, nr 252, nr 250 – Kościół klasztorny w Krzeszowie
Pomniki historii
dolnośląskie
kujawsko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazowieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko-mazurskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie

Klasztory benedyktyńskie w Polsce
  • Miejsca działalności benedyktynów i benedyktynek w Polsce współcześnie i w przeszłości
Opactwa i klasztory
funkcjonujące współcześnie
męskie
żeńskie
Opactwa i klasztory
niefunkcjonujące współcześnie
męskie
żeńskie

Zabytkowe klasztory cysterskie w Polsce
Cystersi w Polsce
  • Miejsca działalności cystersów w Polsce współcześnie i w przeszłości
Opactwa i klasztory
cystersów istniejące
współcześnie
opactwa
przeoraty
inne
Zachowane obiekty
opactw i klasztorów
nieistniejących
męskich
żeńskich
Opactwa niezachowane

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  2. ↑ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania za pomnik historii [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  3. ↑ http://www.oficyna.pwr.edu.pl/wp-content/media/%C5%81u%C5%BCyniecka-E-red-Dziedzictwo-architektoniczne-Restauracje.pdf
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pocysterskie_opactwo_w_Krzeszowie&oldid=56069567”