Civilization IV

Szablon:CVG infobox Sid Meier's Civilization IV – turowa gra strategiczna z serii gier Civilization. Gra obfituje w szereg zmian, w pewnych kwestiach wrócono do rozwiązań znanych z pierwszej części (prostota w prowadzeniu wojen oraz zastosowanie rozsądnej ilości jednostek oraz budowli). Jak zwykle w grze dostępna jest encyklopedia, zwana Civilopedią - zawierająca opis wszystkich jednostek, budynków, cudów, religii itp. Gra została uznana przez graczy i pisma komputerowe za najlepszą część serii.

Zmiany względem poprzedniej części

Najważniejsze zmiany względem poprzedniej części to:

• Użycie dynamicznego silnika grafiki 3D (Gamebryo).
• Pięć kategorii Wielkich Ludzi: artyści, kupcy, prorocy, inżynierowie i naukowcy.
• Możliwość specjalizacji miast.
• Jednostki jednej cywilizacji nie mogą przechodzić przez teren innej cywilizacji, chyba że trwa między nimi wojna lub otwarto granice.
• Jednostki charakteryzuje już nie obrona i atak, lecz jeden parametr - siła. Jest za to dużo bonusów - np. zwiększona obrona w lesie, górach.
• Znacznie rozbudowano system awansów jednostek. W grze występuje 41 różnych stopni ( w poprzedniej wersji były tylko cztery). Jednostki dostają różnorakie bonusy np. zwiększona siła podczas obrony miasta, szansa na ucieczkę, szybsze leczenie ran, zwiększona liczba ruchów w lesie, górach, zwiększona siła ataku przeciwko jednostkom pancernym itp.
• Zamiast ustroju ustala się opcje obywatelskie (dotyczące władzy, ekonomii, prawa, pracy, religii).
• Dostępnych jest 7 różnych religii, mających wpływ na dyplomację.
• Dyplomacja jest znacznie rozszerzona.
• Przeciwnicy komputerowi nie znają już od początku gry całej mapy.
• Znaczne rozbudowanie listy cywilizacji i dowódców.

Gra nie została z powodu niezgody studia Firaxis spolonizowana oficjalnie, aczkolwiek Cenega szybko wydała łatkę polonizującą.

Lista cywilizacji

Civilization IV

Cywilizacja	Początkowe osiągnięcia	Wyjątkowa jednostka	Przywódca	Cechy lidera	Ulubiona opcja obywatelska	Stolica
Imperium Amerykańskie	Rybołówstwo, rolnictwo	Komando SEAL (zastępuje marine)	George Washington	Skupiony na przemyśle, uporządkowany	Wybory powszechne	Waszyngton
			Roosevelt	Skupiony na finansach, uporządkowany
Imperium Arabskie	Mistycyzm, koło	Łucznik arabski (zastępuje rycerza)	Saladyn	Filozof, uduchowiony	Teokracja	Mekka
Imperium Azteckie	Mistycyzm, łowiectwo	Wojownik jaguar (zastępuje zbrojnego	Montezuma	Agresywny, uduchowiony	Państwo policyjne	Tenochtitlan
Imperium Chińskie	Rolnictwo, górnictwo	Cho-Ko-Nu (zastępuje kusznika)	Mao Zedong	Filozof, uporządkowany	Etatyzm	Pekin
			Qin Shi Huang	Skupiony na przemyśle i finansach	Państwo policyjne
Imperium Egipskie	Rolnictwo, koło	rydwan bojowy (zastępuje rydwan)	Hatszepsut	Uduchowiona, twórcza	Władza dziedziczna	Teby
Imperium Brytyjskie	Rybołówstwo, górnictwo	Czerwona kurtka (zastępuje strzelca)	Wiktoria	Ekspansywna, skupiona na finansach	Demokracja	Londyn
			Elżbieta I	Filozof, skupiona na finansach	Wolność wyznania
Imperium Francuskie	Rolnictwo, koło	Muszkieter (zastępuje arkebuzera)	Ludwik XIV	Twórczy, skupiony na przemyśle	Władza dziedziczna	Paryż
			Napoleon I	Agresywny, skupiony na przemyśle	Demokracja
Imperium Niemieckie	Łowiectwo, górnictwo	Panzer (zastępuje czołg)	Fryderyk II	Twórczy, filozof	Wybory powszechne	Berlin
			Bismarck	Ekspansywny, skupiony na przemyśle	Demokracja
Imperium Greckie	Rybołówstwo, łowiectwo	Falangita (zastępuje włócznika)	Aleksander	Agresywny, filozof	Władza dziedziczna	Ateny
Imperium Inków	Rolnictwo, mistycyzm	Keczua (zastępuje wojownika)	Huayna Capac	Agresywny, skupiony na finansach	Władza dziedziczna	Cuzco
Imperium Hinduskie	Mistycyzm, górnictwo	Sprawny robotnik (zastępuje robotnika)	Gandhi	Skupiony na przemyśle, uduchowiony	Wybory powszechne	Delhi
			Asoka	Uduchowiony, uporządkowany
Imperium Japońskie	Rybołówstwo, koło	Samuraj (zastępuje wojownika z maczugą	Tokugawa	Agresywny, uporządkowany	Merkantylizm	Kioto
Imperium Mali	Górnictwo, koło	Harcownik (zastępuje łucznika)	Mansa Musa	Skupiony na finansach, uduchowiony	Wolny rynek	Timbuktu
Imperium Mongołów	Łowiectwo, koło	Jazda mongolska (zastępuje łucznika konnego)	Czyngis-chan	Agresywny, ekspansywny	Państwo policyjne	Karakorum
			Kubilaj-chan	Agresywny, twórczy	Władza dziedziczna
Imperium Perskie	Rolnictwo, łowiectwo	Nieśmiertelny (zastępuje rydwan)	Cyrus	Ekspansywny, twórczy	Demokracja	Persepolis
Imperium Rzymskie	Rybołówstwo, górnictwo	Pretorianin (zastępuje zbrojnego)	Juliusz Cezar	Uporządkowany, ekspansywny	Demokracja	Rzym
Imperium Rosyjskie	Łowiectwo, górnictwo	Kozak (zastępuje kawalerzystę)	Katarzyna Wielka	Twórcza, skupiona na finansach	Władza dziedziczna	Moskwa
			Piotr Wielki	Ekspansywny, filozof	Państwo policyjne
Imperium Hiszpańskie	Rybołówstwo, mistycyzm	Konkwistador (zastępuje rycerza)	Izabela Kastylijska	Ekspansywna, uduchowiona	Państwo policyjne	Madryt

Rozgrywka

W normalnym trybie rozgrywki jednoosobowej rozgrywka rozpoczyna się 4000 lat p.n.e., a kończy się po zwycięstwie cywilizacji gracza bądź jej unicestwieniu przez innego gracza (porażce). Wcześniej można wybrać m.in. rodzaj terenu, wielkość globu ziemskiego, na którym toczy się gra, poziom wody, podział kontynentalny i szybkość upływu czasu.

Civilization IV to gra turowa, więc rozgrywka toczy się dla wszystkich graczy w jednakowym odstępie czasu, a po zakończeniu wszystkich dostępnych ruchów przez jednego gracza ruch przejmuje inny. Kiedy wszyscy zakończą swój ruch, rozpoczyna się kolejna tura z nową datą.

Pola gry

Według systemu rozgrywki w Civilization IV świat jest podzielony na pola w kształcie kwadratów. Pola dzielą się na lądowe i morskie. Jednostki lądowe nie mogą wypływać do morza (jedynie za pośrednictwem morskich jednostek transportujących), a jednostki morskie nie mogą zapuszczać się w ląd (chyba że do miasta nadmorskiego) Dodatkowo na morskich polach niemożliwe jest budowanie miast. Każde pole ma określone cechy charakterystyczne dla niego:

• Koszt w punktach ruchu - określa, ile punktów ruchu zużyje jednostka do wejścia na dane pole. Wartość ta wynosi najczęściej 1 lub 2.
• Premia do obrony - określa, jaki modyfikator pozytywny uzyskają jednostki mające możliwość uzyskania takowej premii, kiedy zostaną zaatakowane przez wroga. Wartość ta wynosi od 0% do 75%.
• Produktywność - określa, jak przydatny jest dany teren w przypadku wybudowania obejmującego go zasięgiem miasta. Dla każdego pola występuje w trzech oddzielnych kategoriach:

• Handel - ilość funduszy uzyskiwanych z danego obszaru,
• Produkcja - ilość surowców potrzebnych do wybudowania budynku lub wyszkolenia jednostki uzyskiwanych z danego obszaru,
• Żywność - ilość pożywienia dla mieszkańców miasta uzyskiwanego z danego obszaru.

• Zdrowie - modyfikator do zdrowia obywateli miasta wybudowanego na danym obszarze. Domyślnie taki modyfikator nie istnieje, chyba że teren jest modyfikowany przez specjalne warunki na nim występujące bądź obok niego przepływa rzeka.
• Surowiec - na terenie mogą (ale nie muszą) znajdować się mogą bogactwa naturalne, z których gracz może czerpać korzyści (np. możliwość budowy pewnych jednostek i budynków dla cywilizacji, zwiększenie szybkości ich budowania czy poprawienie produktywności dla miasta), pod warunkiem, że wybuduje się na polach z rzeczonymi surowcami odpowiednie ulepszenia do terenu. Inaczej wpływ surowców na miasta będzie minimalny i nie będzie można z nich czerpać korzyści. Żeby miasto mogło korzystać z danego surowca, musi być z nim połączone drogą bądź znajdować się w jego zasięgu.

Teren	Produktywność (żywność, produkcja, handel)	Premia do obrony	Inne charakterystyki
Rodzaje terenu
Wybrzeże	1 / 0 / 2	10%	teren morski
Pustynia	0 / 0 / 0	0%	1+ do handlu przy rzece, wznoszenie usprawnień o 25% dłuższe
Łąka	2 / 0 / 0	0%	1+ do handlu przy rzece
Teren ośnieżony	0 / 0 / 0	0%	wznoszenie usprawnień o 50% dłuższe
Ocean	1 / 0 / 1	0%	teren morski
Szczyt	0 / 0 / 0	0%	niemożliwe poruszanie się po polu
Równina	1 / 1 / 0	0%	+1 do handlu przy rzece
Tundra	1 / 0 / 0	0%	+1 do handlu przy rzece, wznoszenie usprawnień o 25% dłuższe
Cechy (modyfikacje) powyższych terenów
Opad radioaktywny	-3 / -3 / -3	0%	-0.5 zdrowotności na mieszkańca w pobliskich miastach, niemożność budowania usprawnień na terenie skażonym, wejście kosztuje 2 pkt. ruchu
Polder	+3 / 0 / 0	0%	+1 do handlu przy rzece, -0.4 zdrowotności na mieszkańca w pobliskich miastach
Las	0 / +1 / 0	50%	wejście kosztuje 2 pkt. ruchu, +0.5 zdrowotności na mieszkańca w pobliskich miastach
Wzgórza	-1 / +1 / 0	25%	wejście kosztuje 2 pkt. ruchu, +1 do handlu przy rzece
Lądolód	0 / 0 / 0	0%	niemożliwe poruszanie się po polu
Dżungla	-1 / 0 / 0	50%	wejście kosztuje 2 pkt. ruchu, -0,25 zdrowotności na mieszkańca w pobliskich miastach
Oaza	+3 / 0 / 2	0%	wejście kosztuje 2 punkty ruchu, niemożliwe budowanie miast ani usprawnień na polu

Bogactwa naturalne

Bogactwa naturalne nadają polom, na którym się znajdują, korzyści z nich wynikające. Potrafią wpłynąć jednak w znacznym stopniu na produktywność danego pola dopiero po zbudowaniu na nich odpowiednich ulepszeń. Wpływają też pozytywnie na zdrowie i szczęście obywateli w cywilizacji oraz czas budowy budynków w mieście, z którym mają połączenie. Niektóre surowce wydobywcze (aluminium, ropa naftowa, uran) mogą być odkryte dopiero po wynalezieniu odpowiednich, współczesnych technologii.

Surowiec	Podstawowa premia	Premia z usprawnieniami	Dodatkowe efekty (po budowie usprawnień)	Usprawnienie
Aluminium	+1 do produkcji	+4 do produkcji	możliwość budowy jednostek latających i czołgów, zmniejszenie o połowę czasu budowy projektów	Kopalnia
Banany	+1 do żywności	+2 do żywności	+2 do zdrowia obywateli	Plantacja
Barwniki	+1 do handlu	+4 do handlu	+1 do szczęścia obywateli	Plantacja
Bydło	+1 do żywności	+1 do żywności, +2 do produkcji	+1 do zdrowia obywateli	Pastwisko
Cukier	+1 do żywności	+1 do żywności, +1 do handlu	+1 do szczęścia obywateli	Plantacja
Futra	+1 do handlu	+3 do handlu	+1 do szczęścia obywateli	Obozowisko
Jedwab	+1 do handlu	+3 do handlu	+1 do zdrowia obywateli	Plantacja
Kamień	+1 do produkcji	+2 do produkcji	zmniejszenie o połowę czasu budowy wielkich zachodnich świątyni oraz cudów	Kamieniołom
Kamienie szlachetne	+1 do handlu	+1 do produkcji, +5 do handlu	+1 do szczęścia obywateli	Kopalnia
Konie	+1 do produkcji	+2 do produkcji, +1 do handlu	możliwość budowy jednostek konnych	Pastwisko
Kość słoniowa	+1 do produkcji	+1 do produkcji, +1 do handlu	+1 do szczęścia obywateli	Obozowisko
Kraby	+1 do żwności	+2 do żywności	+1 do zdrowia obywateli	Kuter rybacki
Kukurydza	+1 do żywności	+2 do żywności	+1 do zdrowia obywateli	Farma
Małże	+1 do żywności	+2 do żywności	+1 do zdrowia obywateli	Łódź rybacka
Marmur	+1 do produkcji	+1 do produkcji, +2 do handlu	zmniejszenie o połowę czasu budowy cudów	Kamieniołom
Miedź	+1 do produkcji	+3 do produkcji	możliwość szkolenia wczesnych jednostek walczących bronią białą, zmniejszenie o połowę czasu budowy wielkich świątyni religii wschodnich	Kopalnia
Owce	+1 do żywności	+2 do żywności, +1 do handlu	+1 do zdrowia obywateli	Pastwisko
Przeboje filmowe / musicalowe / muzyczne	nie dotyczy	nie dotyczy	+1 do szczęścia obywateli	brak (wymagane są cuda: Hollywood / Broadway / Rock n' Roll)
Przyprawy	+1 do handlu	+1 do żywności, +2 do handlu	+1 do szczęścia obywateli	Plantacja
Pszenica	+1 do żywności	+3 do żywności	+1 do zdrowia obywateli	Farma
Ropa naftowa	+1 do produkcji	+2 do produkcji, +1 do handlu	możliwość budowy jednostek latających, opancerzonych jednostek pływających i czołgów	Szyb, platforma wydobywcza
Ryby	+1 do żywności	+3 do żywności	+1 do zdrowia obywateli	Kuter rybacki
Ryż	+1 do żywności	+2 do żywności	+1 do zdrowia obywateli	Farma
Srebro	+1 do handlu	+1 do produkcji, +4 do handlu	+1 do szczęścia obywateli	Kopalnia
Świnie	+1 do żywności	+3 do żywności	+1 do zdrowia obywateli	Pastwisko
Uran	brak	+2 do produkcji, +3 do handlu	możliwość budowy opancerzonych jednostek pływających i bomby atomowej, zmniejszony o połowę czas budowy Projektu Manhattan	Kopalnia
Węgiel	+1 do produkcji	+3 do produkcji	możliwość budowy okrętów pancernych i ustawiania kolei	Kopalnia
Wieloryby	+1 do żywności	+1 do produkcji, +2 do handlu	+1 do szczęścia obywateli	Okręt wielorybniczy
Wino	+1 do handlu	+1 do żywności, +2 do handlu	+1 do szczęścia obywateli	Winnica
Wonności	+1 do handlu	+5 do handlu	+1 do zdrowia obywateli	Kopalnia
Złoto	+1 do handlu	+1 do produkcji, +6 do handlu	+1 do szczęścia obywateli	Kopalnia
Zwierzyna	+1 do żywności	+2 do żywności	+1 do zdrowia obywateli	Obozowisko
Żelazo	+1 do produkcji	+3 do produkcji	możliwość budowy jednostek używających broni białej, armat i okrętów pancernych, zmniejszony o połowę czas budowy Wieży Eiffla	Kopalnia

Usprawnienia

Uspawnienia budowane na danych polach lądowych bądź morskich zwiększają ich przydatność. Ulepszenia do pól lądowych są budowane przez robotników, a do morskich - przez robotnicze statki. Zbudowane na danym terenie usprawnienie może być zastąpione innym, jeżeli możliwa jest taka zamiana.

Można zbudować następujące typy ulepszeń:

• Usprawnienia do surowców naturalnych - zwiększają produktywność pól, na których znajdują się bogactwa naturalne oraz aktywują specjalne właściwości tychże przydatne dla cywilizacji. W stosunku do poprzednich części zwiększyła się różnorodność tworzonych usprawnień, których niegdyś można było wyprodukować tylko dwa. Te ulepszenia można budować wyłącznie na surowcach dla nich przeznaczonych.
• Droga / linia kolejowa - mogą być budowane na każdym polu, zwiększają (kolej - drastycznie) długość możliwej do przebycia drogi na dany punkt ruchu, pozwalają też na wymianę handlową między cywilizacjami. Na nich może być zbudowane inne usprawnienie.
• Przysiółek - budowalny na dowolnym polu zwiększa przychody z handlu na danym kwadracie; wraz z czasem przekształcają się w bogatsze osady, wioski i na końcu przedmieścia.
• Tartak - może być do zbudowany jedynie na polach zalesionych; zwiększa produkcję na danym polu, a jeżeli te przylega do rzeki, zwiększa się też wymiana handlowa.
• Fort - zwiększa o 25% premię do obrony na danym polu.
• Młyn wodny - budowalny jedynie przy rzece zwiększa produkcję na danym kwadracie.
• Wiatrak - do zbudowania jedynie na wzgórzach. Zwiększa produkcję i przychody żywności na danym terenie.
• Warsztat - dostarcza większą produktywność kosztem mniejszych zbiorów żywności na polu, na którym się znajduje. Do zbudowania jedynie na terenach płaskich.

Cuda

Cuda są specjalnymi budynkami, które w mieście wybudowuje się tak jak jednostki czy zwykłe budynki. Wyróżniają się dużym wpływem na kondycję cywilizacji oraz najczęściej wzrostem kultury w miastach, w których je wybudowano. Szybkość ich budowy zwiększa się, jeżeli dane miasto cywilizacji ma dostęp do specjalnych surowców typu kamień czy marmur.

Cuda narodowe

Cuda narodowe to cuda, które dla siebie może wybudować każda cywilizacja niezależnie od pozostałych. Państwa mogą posiadać tylko jeden cud tego samego typu, nie można na przykład wybudować dwóch Scotland Yardów. W jednym mieście można wybudować maksymalnie dwa cuda narodowe.

100%

Nazwa cudu	Koszt budowy	Punkty kultury	Wymagania (technologia, budynki)	Efekty
Zakazane Miasto	200	4	6 sądów, 8 lub więcej miast	Obniża koszty utrzymania w pobliskich miastach
Teatr Globe	300	6	Teatr, 6 teatrów	Brak niezadowolenia w mieście Może zmieńić 3 obywateli w artystę
Ermitaż	300
Nacjonalizm	brak
Epos Heroiczny	200	4	Literatura, koszary w mieście, jednostka na poziomie 4 doświadczenia	+100% do produkcji wojskowej w mieście.
Wielki Piec	700	brak	Stal, 6 kuźni	* +50 "młotków" produkcyjnych w mieście z żelazem +50% "młotków" w mieście z węglem Może zmienić 3 obywateli w inżyniera -2 do zdrowia
Góra Rushmore	500	4	Faszyzm	*-25% niezadowolenia z wojny we wszystkich miastach
Epos Narodowy	250	4	Literatura, biblioteka w mieście.	*+100% do pkt. narodzin Wielkich Ludzi w mieście.
Uniwersytet Oksfordzki	400	4	Edukacja, 6 uniwersytetów	+100% do badań w mieście
Pałac	160	2	4 lub więcej miast	Czyni z miasta stolicę Obniża koszty utrzymania w sąsienich miastach +1 do zadowolenia
Czerwony Krzyż	600	2	Medycyna, 6 szpitali.	Darmowa promocja Sanitariusz I dla jednostek szkolonych w mieście.
Scotland Yard	500	brak	Komunizm	Miasto może rekrutować szpiegów.
Wall Street	600	brak	Korporacja, 6 banków	+100% złota Może zmienić 3 obywateli w kupca
Akademia West Point	800	brak	Militaryzm, jednostka na 5 poziomie doświadczenia.	+4 pkt. doświadczenia dla nowych jednostek szkolonych w mieście.

Cuda świata

Cuda świata to unikalne rodzaje cudów, którego budowę może dokończyć tylko jedna cywilizacja. Inne, które pracowały w tym czasie nad jego produkcją, muszą przerwać tworzenie, ale dostają rekompensatę w postaci złota z przeliczonych wydanych punktów produkcji.

50%

50%

50%

Nazwa cudu	Koszt budowy	Punkty kultury	Wymagania	Efekty
Angkor Wat	500	8	Filozofia	1 "młotek" produkcyjny od kapłana we wszystkich miastach Może zmienić 3 obywateli w kapłana
Broadway	800
	Elektryczność	Dostarcza 5 przebojów musicalowych (+1 do zadowolenia)
Chichen Itza	500	6	Prawo Pisane	+25% do obrony we wszystkich miastach
Bazylika Narodzenia Pańskiego	Specjalna	4	Chrześcijańskie Święte Miasto, Wielki Prorok	+1 do złota na turę do każdego miasta z chrześcijaństwem Propaguje chrześcijaństwo Może zmienić 3 obywateli w kapłana
Kolos z Rodos	250	6	Odlewanie metali, kuźnia, miasto przybrzeżne	Wszystkie pola wodne dają +1 złota
Świątynia Dai Miao	Specjalna	4	Taoistyczne Święte Miasto, Wielki Prorok	+1 do złota na turę do każdego miasta z taoizmem Propaguje taoizm Może zmienić 3 obywateli w kapłana
Wieża Eiffla	1250	6	Radio, kuźnia	Darmowy maszt nadawczy w każdym mieście
Wielka Biblioteka	350	8	Literatura, biblioteka	2 darmowych naukowców w mieście
Latarnia morska na Faros	200	6	Murarstwo, latarnia morska, miasto przybrzeżne	+2 szlaki handlowe we wszystkich miastach przybrzeżnych
Hagia Sophia	550	8	Inżynieria	Robotnicy budują usprawnienia 50% szybciej
Wiszące ogrody	300	6	Matematyka, akwedukt	+1 do zdrowia we wszystkich miastach +1 do populacji we wszystkich miastach
Hollywood	1000
Massmedia	Zapewnia 5 przebojów kinowych (+1 do zadowolenia)
Świątynia Vishwanath	Specjalna	4	Hinduskie Święte Miasto, Wielki Prorok	+1 do złota na turę dla każdego miasta z hinduizmem Propaguje hinduizm Może zmienić 3 obywateli w kapłana
Kong Miao	Specjalna	4	Konfucjańskie Święte Miasto, Wielki Prorok	+1 do złota na turę dla każdego miasta z konfucjanizmem Propaguje konfucjanizm Może zmienić 3 obywateli w kapłana
Kreml	1000	brak danych	Komunizm	-50% do kosztu szybkiej produkcji
Świątynia Mahabodhi	Specjalna	4	Buddyjskie Święte Miasto, Wielki Prorok	+1 do złota na turę dla każdego miasta z buddyzmem Propaguje buddyzm Może zmienić 3 obywateli w kapłana
Masjid al-Haram	Specjalna	4	Islamskie Święte Miasto, Wielki Prorok	+1 do złota na turę dla każdego miasta z islamem Propaguje islam Może zmienić 3 obywateli w kapłana
Katedra Notre Dame	650	10	Muzyka	+1 do zadowolenia dla wszystkich miast na całym kontynencie
Wyrocznia delficka	150	8	Kapłaństwo	1 darmowa technologia
Partenon	400	10	Politeizm	+50% do punktów Wielkich Ludzi we wszystkich miastach.
Pentagon	1250	brak danych	Linia montażowa	+2 pkt. doświadczenia dla wszystkich jednostek szkolonych w mieście
Piramidy	450	6	Murarstwo	Umożliwia wszystkie rządowe opcje obywatelskie
Rock 'n Roll	800
Radio	Zapewnia 5 przebojów muzycznych(+1 do zadowolenia)
Kaplica Sykstyńska	600	10	Teologia	+2 do kultury na specjalistę we wszystkich miastach
Winda Orbitalna	2000	brak danych	Robotyka	+50% do produkcji kosmolotu we wszystkich miastach
Spiralny Minaret	550	8	Pomazaniec Boży	+1 do złota od wszystkich budowli związanych z religią państwową
Statua Wolności	1500	6	Demokracja, kuźnia.	+1 darmowy specjalista we wszystkich miastach na kontynencie
Stonehenge	120	8	Mistycyzm	Darmowy obelisk w każdym mieście Wyśrodkowuje mapę świata
Tadż Mahal	700	10	Nacjonalizm	Rozpoczyna Złoty Wiek
Świątynia Salomona	Specjalna	4	Żydowskie Święte Miasto, Wielki Prorok	+1 do złota na turę dla każdego miasta z judaizmem Propaguje judaizm Może zmienić 3 obywateli w kapłana
Zapora Trzech Przełomów	1750	brak danych	Tworzywa sztuczne	Zapewnia zasilanie dla wszystkich miast na kontynencie
ONZ	1000	brak danych	Massmedia	Inicjuje wybory globalne Gwarantuje narodom głos w sprawach globalnych
Wersal	800	10	Pomazaniec Boży	Obniża koszty utrzymania w pobliskich miastach

Opcje obywatelskie

W grze Civilization IV gracz może układać w formie klocków ustrój z pięciu rodzajów opcji obywatelskich: rządowych, prawnych, siły roboczej, gospodarczych i religijnych. Element ten został przeniesiony z gry Sid Meier's Alpha Centauri i rozbudowany znacznie w stosunku do poprzednich części serii, w którzych po prostu wybierało się rodzaj ustroju.

Opcje polityczne

Nazwa ustroju	Koszt utrzymania	Wymagana technologia	Efekty
Despotyzm	Niski	Brak	Brak
Władza dziedziczna	Średni	Monarchia	+1 punkt zadowolenia na jednostkę wojskową stacjonującą w mieście
Parlamentaryzm	Niski	Konstytucja	+3 punkty badań naukowych na specjalistę +3 punkty zadowolenia w 5 największych miastach
Państwo policyjne	Wysoki	Faszyzm	+25% produkcji jednostek wojskowych -50% zmęczenia wojną
Wybory powszechne	Średni	Demokracja	+1 punkt produkcji z przedmieścia można wydać złoto na ukończenie produkcji w mieście

Opcje prawne

Nazwa ustroju	Koszt utrzymania	Wymagana technologia	Efekty
Barbarzyństwo	niski	żadna	brak
System wasalny	wysoki	Feudalizm	+2 doświadczenia dla każdego wyprodukowanego oddziału Pewna ilość darmowych jednostek
Biurokracja	średni	Służba Cywilna	+50% dochodu +50% produkcji w stolicy
Państwo narodowe	niski	Nacjonalizm	+2 zadowolenia w każdym mieście w którym są koszary Możliwość powoływania jednostek z mieszkańców naszych miast
Wolność słowa	żaden	Liberalizm	+2 złota z każdego miasta +100% kultury

Opcje siły roboczej

Nazwa ustroju	Koszt utrzymania	Wymagana technologia	Efekty
Struktura plemienna	niski	żadna	brak
Niewolnictwo	niski	Obróbka brązu	Można przyspieszać produkcję za cenę życia mieszkanców miasta
Pańszczyzna	niski	Feudalizm	Robotnicy pracują o 50% szybciej
System kastowy	średni	Prawo pisane	Nieograniczona liczba artystów/kupców/ uczonych
Emancypacja	żaden	Demokracja	Dwukrotnie szybszy rozwój chatek,osad, miasteczek Minusy dla cywilizacji które nie wprowadziło emancypacji

Opcje rynkowe

Nazwa ustroju	Koszt utrzymania	Wymagana technologia	Efekty
Decentralizacja	niski	żadna	brak
Merkantylizm	średni	Banki	+1 darmowy specjalista Brak zagranicznych szlaków handlowych
Wolny rynek	niski	Ekonomia	+1 szlak handlowy w każdym mieście
Etatyzm	brak	Komunizm	Brak kosztów utrzymania miast wynikający z odległości od pałacu +1 żywność z warsztatów i młynów
Ekoreżim	wysoki	Ekologia	+6 zdrowia we wszystkich miastach +1 zadowolenia za każdy las i dżunglę w polu miasta

Opcje religijne

Specyfika tej opcji wymaga, że aby korzystać z bonusów, w danym mieście musi być wyznawana religia państwowa - wyjątkami są Pogaństwo (nie dające żadnych korzyści) i Wolność wyznania (znoszące religię państową).

Nazwa ustroju	Koszt utrzymania	Wymagana technologia	Efekty
Pogaństwo	niski	żadna	brak
Państwo wyznaniowe	wysoki	Monoteizm	+25% do produkcji budynków Może produkować misjonarzy bez klasztorów w danym mieście
Teokracja	średni	Teologia	+2 doświadczenia dla wybudowanych oddziałów Zablokowanie rozpowszechniania się innej religii niż państwowa
Pacyfizm	żaden	Filozofia	100% do przyrostu pkt. Wielkich Ludzi Utrzymanie każdej jednostki wojskowej kosztuje +1 złota
Wolność wyznania	niski	Liberalizm	Brak religii państwowej +1 zadowolenia za każdą religię w mieście +10% do nauki w całym państwie

Sid Meier's Civilization IV: Complete Edition

Kompletne wydanie bardzo popularnej strategicznej gry turowej Civilization IV. Komplet gry zawiera:

• Pełną wersję gry Civilization IV
• Dwa oficjalne dodatki gry: Civilization IV: Warlords i Civilization IV Beyond the Sword.
• Drukowane drzewko rozwoju cywilizacji.
• "Polish Empire Mod".
• Poradnik i instrukcja obsługi.

Lista cywilizacji

Civilization IV

Cywilizacja	Początkowe technologie	Unikatowa jednostka	Unikatowy budynek	Przywódca	Symbol
Imperium Amerykańskie	Rybołówstwo, rolnictwo	Komando SEAL (zastępuje marine)	Supermarket (zastępuje Sklep)	Waszyngton, Roosevelt, Lincoln	Biała gwiazda na niebieskim tle
Imperium Arabskie	Mistycyzm, Koło	Łucznik Nubijski (zastępuje łucznik)	Madrasa (zastępuje Biblioteka)	Saladyn	Niebieski napis napis na zielonym tle
Imperium Azteków	Polowanie, Mistycyzm	Jaguar (zastępuje Zbrojny)	Aztecki Ołtarz Ofiarny (zastępuje Sąd)	Montezuma	Żółty symbol Azteckiego Kamienia słońca na zielonym tle
Imperium Babilońskie	Rolnictwo, Koło	Łucznik Babiloński (zastępuje Łucznik)	Ogród Babiloński (zastępuje Koloseum)	Hammurabi	Żółty sfinks na purpurowym tle
Imperium Bizantyjskie	Mistycyzm, Koło	Katafrakt (zastępuje Rycerz)	Hipodrom (zastępuje Teatr)	Justynian I
Imperium Brytyjskie	Rybołówstwo, górnictwo	Czerwona Kurtka (zastępuje Strzelec)	Giełda Angielska (zastępuje Bank)	Elżbieta, Wiktoria, Churchill	Flaga Anglii
Imperium Celtów	Polowanie, Mistycyzm	Wojownik Galijski (zastępuje zbrojny)	Dun (zastępuje mur)	Brennus, Boudika	Czarny symbol podobny do Krzyża celtyckiego na żółtym tle.
Imperium Chińskie	Rolnictwo, Górnictwo	Czo-Ko-Nu (zastępuje kusznik)	Pawilon (zastępuje teatr)	Qin Shi Huang, Mao Zedong	Żółty smok chiński na purpurowym tle.
Imperium Egipskie	Rolnictwo, Koło	Rydwan Egipski (zastępuje rydwan)	Obelisk (zastępuje teatr)	Hatszepsut, Ramzes II	Niebieski hieroglif na żółtym tle.
Imperium Etiopskie	Polowanie, Górnictwo	Wojownik Oromo (zastępuje arkebuzer)	Stela (zastępuje pomnik)	Zera Jaykob	niebiesko-zielone Godło Etiopii
Imperium Francuskie	Rolnictwo, Koło	Muszkieter (zastępuje arkebuzer)	Salon (zastępuje Obserwatorium)	Ludwik XIV, Napoleon, De Gaulle	Znak z Flagi Francji z czasów restauracji monarchii 1815-1848 na niebieskim tle
Imperium Greckie	Rybołówstwo, Polowanie	Falanga (zastępuje topornik)	Amfiteatr (zastępuje koloseum)	Aleksander, Perykles	Biały grecki hełm na niebieskim tle
Imperium Hiszpańskie	Rybołówstwo, Mistycyzm	Konkwistador (zastępuje kirasjer)	Cytadela (zastępuje zamek)	Izabela
Imperium Holenderskie	Rolnictwo, Rybołówstwo	Holenderski Galeon (zastępuje galeon)	Grobla (zastępuje wał przeciwpowodziowy)	Wilhelm I	Czarny lew, jak na Herbie Holandii na czerwonym tle
Imperium Indian	Rolnictwo, Rybołówstwo	Wojownik Psa (zastępuje topornik)	Totem (zastępuje pomnik)	Siedzący Byk	Czarny bizon na brązowym tle
Imperium Indyjskie	Górnictwo, Mistycyzm	Robotnik Indyjski (zastępuje robotnik)	Mauzoleum (zastępuje więzienie)	Asoka, Gandhi	Purpurowe Koło Dharmy na różowym tle
Imperium Inków	Rolnictwo, Mistycyzm	Wojownik Keczua (zastępuje wojownik)	Taras (zastępuje spichlerz)	Huayna Capac
Imperium Japońskie	Rybołówstwo, Koło	Samuraj (zastępuje knecht)	Elektrownia Cieplna (zastępuje elektrownia węglowa)	Tokugawa	Flaga Japonii
Imperium Kartagińskie	Rybołówstwo, Górnictwo	Jazda Numidyjska (zastępuje łucznik konny)	Cothon (zastępuje przystań)	Hannibal
Imperium Khmeryjskie	Polowanie, Górnictwo	Słoń z Balistą (zastępuje słoń bojowy)	Baraj (zastępuje Akwedukt)	Surjawarman II	Niebiesko-czerwona flaga kamboży z lat 1979-1989
Imperium Koreańskie	Górnictwo, Mistycyzm	Hwacha (zastępuje katapulta)	Seowon (zastępuje uniwersytet)	Wang Kon	Niebiesko-biała flaga Korei Północnej
Imperium Majów	Górnictwo, Mistycyzm	Holkan (zastępuje włócznik)	Rytualne Boisko (zastępuje koloseum)	Pacal II
Imperium Malijskie	Górnictwo, Koło	Harcownik (zastępuje łucznik)	Mennica (zastępuje kuźnia)	Mansa Musa
Imperium Mongolskie	Polowanie, Koło	tatar (zastępuje Łucznik Konny)	Jurta (zastępuje stajnie)	Czyngis-Chan, Kubilaj Chan	fragment flagi mongolskiej na brązowym tle
Imperium Niemieckie	Polowanie, Górnictwo	Panzer (zastępuje czołg)	Zakład Produkcyjny (zastępuje fabryka)	Fryderyk, Bismarck	Czarny krzyż na szarym tle
Imperium Osmańskie	Rolnictwo, Koło	Janczar (zastępuje Arkebuzer)	Hammam (zastępuje akwedukt)	Mehmed II, Sulejman
Imperium Perskie	Rolnictwo, Polowanie	Nieśmiertelny (zastępuje rydwan)	Apteka (zastępuje sklep)	Cyrus, Dariusz I	Czarny miecz na niebieskim tle
Imperium Polskie	Rolnictwo, Rybołówstwo	Husaria (zastępuje kirasjera)	Sejmik (zastępuje sąd)	Kazimierz, Jan III Sobieski, Lech Wałęsa	godło Polski
Imperium Portugalskie	Rybołówstwo, Górnictwo	Karaka (zastępuje karawela)	Feitoria (zastępuje urząd celny)	Jan II
Imperium Rosyjskie	Polowanie, Górnictwo	Kozak (zastępuje kawaleria)	Instytut Badawczy (zastępuje laboratorium)	Piotr, Katarzyna, Stalin	Herb Rosji
Imperium Rzymskie	Polowanie, Górnictwo	Pretorianin (zastępuje zbrojny)	Forum (zastępuje rynek)	Juliusz Cezar, Oktawian August	żółty wieniec na purpurowym tle
Imperium Sumeryjskie	Rolnictwo, Koło	Sumeryjski Sęp (zastępuje topornik)	Ziggurat (zastępuje sąd)	Gilgamesz
Imperium Świętego Cesarstwa Rzymskiego	Polowanie, Mistycyzm	Landsknecht (zastępuje pikinier)	Ratusz (zastępuje sąd)	Karol Wielki	Godło Świętego Cesarstwa Rzymskiego
Imperium Wikingów	Rybołówstwo, Polowanie	Berserker (zastępuje knecht)	Przystań Handlowa (zastępuje latarnia morska)	Ragnar
Imperium Zulusów	Rolnictwo, Polowanie	Impi (zastępuje włócznik)	Ikhanda (zastępuje koszary)	Czaka
Barbarzyńcy	rolnictwo, rybołówstwo, polowanie, mistycyzm, górnictwo, koło	brak	brak	brak	piracka flaga

Lista przywódców

Civilization IV

Przywódca	Cywilizacja	Cechy	Ulubiona Doktryna	Ulubiona Religia	Strategia	Agresja	Szpiegostwo	Tolerancja Religijna	Wygląd
Aleksander	Imperium Greckie	Filozoficzny i Agresywny	System Wasalny	nie ma	militaria (5) i wzrost (2)	Bardzo agresywny	średnie	średnia	[1]
Asoka	Imperium Indyjskie	Uduchowiony i Zorganizowany.	Wolność Wyznania	Buddyzm	religia (5) i nauka (2)	niska	średnie	średnia	[2]
Bismarck	Imperium Niemieckie	Ekspansywny i Pracowity.	Państwo Narodowe	Chrześcijaństwo	militaria (10)	średnia	średnie	tolerancyjny	[3]
Boudika	Imperium Celtów	Charyzmatyczny i Agresywny.	Równouprawnienie	brak	militaria (5) i wzrost (2)	agresywny	minimalne	średnia	[4]
Brennus	Imperium Celtów	Uduchowiony i Charyzmatyczny.	Zorganizowana Religia	brak	militaria (5) i religia (2)	bardzo agresywny	średnie	Nietolerancyjny	[5]
Churchill	Imperium Brytyjskie	Charyzmatyczny i Opiekuńczy.	Państwo Narodowe	chrześcijaństwo	militaria (5) i złoto (2)	średnia	intensywne	średnia
Cyrus	Imperium Perskie	Charyzmatyczny i Imperialistyczny.	System Wasalny	brak	militaria (5) i wzrost (2)	agresywny	średnie	tolerancyjny	[6]
Czaka	Imperium Zulusów	Agresywny i Ekspansywny.	Państwo Policyjne	brak	militaria (10)	agresywny	średnie	tolerancyjny	[7]
Czyngis-Chan	Imperium Mongolskie	Agresywny i Imperialistyczny.	Państwo Policyjne	brak	militaria (10)	bardzo agresywny	średnie	tolerancyjny	[8]
Dariusz I	Imperium Perskie	Zorganizowany i Finansowy.	Wolność Wyznania	brak	złoto (5) i wzrost (2)	niska	średnie	tolerancyjny	[9]
De Gaulle	Imperium Francuskie	Pracowity i Charyzmatyczny.	Państwo Narodowe	chrześcijaństwo	produkcja (5) i wzrost (2)	bardzo agresywne	średnie	tolerancyjny	[10]
Elżbieta	Imperium Brytyjskie	Filozoficzny i Finansowy.	Wolność Wyznania	chrześcijaństwo	złoto (5) i kultura (2)	bardzo niska	średnie	tolerancyjny	[11]
Fryderyk	Imperium Niemieckie	Filozoficzny i Zorganizowany.	Równouprawnienie	chrześcijaństwo	produkcja (10)	niska	średnie	średnia	[12]
Ghandi	Imperium Indzjskie	Uduchowiony i Filozoficzny.	Równouprawnienie	hinduizm	kultura (10).	bardzo niska	minimalne	średnia	[13]
Gilgamesz	Imperium Sumeryjskie	Opiekuńczy i Kreatywny.	Władza dziedziczna	brak	militaria (5) i kultura (2).	agresywny	średnie	średnia	[14]
Hammurabi	Imperium Babilońskie	Zorganizowany i Agresywny.	Biurokracja	brak	kultura (10).	niska	średnie	średnia	[15]
Hannibal	Imperium Kartagińczyków	Finansowy i Charyzmatyczny.	Wolny Rynek	brak	militaria (5) i złoto (2).	agresywny	średnie	średnia
Hatszepsut	Imperium Egipskie	Uduchowiony i Kreatywny.	Zorganizowana Religia	brak	religia (2) i kultura (5).	bardzo niska	średnie	nietolerancyjny	[16]
Huayna Capac	Imperium Inków	Pracowity i Finansowy.	Władza Dziedziczna	brak	religia (2) i kultura (5).	agresywny	średnie	nietolerancyjny	[17]
Izabela	Imperium Hiszpańskie	Uduchowiony i Ekspansywny.	Teokracja	chrześcijaństwo	religia (10).	średnia	intensywne	nietolerancyjny	[18]
Jan II	Imperium Portugalskie	Imperialistyczny i Ekspansywny.	Władza dziedziczna	chrześcijaństwo	nauka (5) i militaria (2).	średnia	średnie	średnia
Jan III Sobieski	Imperium Polskie	Imperalistyczny i Charyzmatyczny	System Reprezentacyjny	chrześcijaństwo	religia (8) i wzrost (2).	agresywny	minimalne	nietolerancyjny
Juliusz Cezar	Imperium Rzymskie	Zorganizowany i Imperialistyczny.	System Reprezentacji	brak	militaria (5) i produkcja (2)	średnia	średnie	średnia
Justynian I	Imperium Bizantyjskie	Uduchowiony i Imperialistyczny	Teokracja	chrześcijaństwo	militaria (2) i religja (5)	średnia	średnie	nietolerancyjny	[19]
Karol Wielki	Imperium Świętego Cesarstwa Rzymskiego	Imperialistyczny i Opiekuńczy.	System Wasalny	chrześcijaństwo	militaria (5) i religia (2).	średnia	średnie	nietolerancyjny
Katarzyna	Imperium Rosyjskie	Kreatywny i Imperialistyczny	Władza Dziedziczna	chrześcijaństwo	kultura (5) i militaria (2).	agresywny	intensywne	nietolerancyjny
Kazimierz	Imperium Polskie	Opiekuńczy i Zorganizowany	Władza Dziedziczna	chrześcijaństwo	religia (2) i kultura (8).	średnia	średnie	tolerancyjny
Kubilaj Chan	Imperium Mongolskie	Agresywny i Kreatywny	biurokracja	buddyzm	militaria (5) i kultura (2)	bardzo agresywny	średnie	tolerancyjny
Lech Wałęsa	Imperium Polskie	Uduchowiony i Charyzmatyczny	Wolność Słowa	chrześcijaństwo	religia (4) i wzrost (6).	średnia	minimalne	średnie
Lincoln	Imperium Amerykańskie	Filozoficzny i Charyzmatyczny	Emancypacja	chrześcijaństwo	nauka (5) i wzrost (2).	bardzo niska	średnie	tolerancyjny	[20]
Ludwik XIV	Imperium Francuskie	Pracowity i Kreatywny	Władza Dziedziczna	chrześcijaństwo	militaria (2) i kultura (5)	bardzo niska	intensywne	nietolerancyjny
Mansa Musa	Imperium Malijskie	Uduchowiony i Finansowy	Wolny rynek	Islam	religia (2) i złoto (5)	bardzo agresywny	minimalne	nietolerancyjny	[21]
Mehmed II	Imperium Osmańskie	Ekspansywny i Zorganizowany	System Wasalny	Islam	militaria (5) i kultura (2).	agresywny	średnie	nietolerancyjny	[22]
Montezuma	Imperium Azteków	Agresywny i Uduchowiony	Państwo Policyjne	brak	militaria (5) i religia (2).	bardzo agresywny	minimalne	nietolerancyjny	[23]
Napoleon	Imperium Francuskie	Zorganizowany i Charyzmatyczny	System Reprezentacji	chrześcijaństwo	militaria (5) i złoto (2).	bardzo agresywny	średnie	tolerancyjny	[24]
Oktawian August	Imperium Rzymskie	Imperialistyczny i Pracowity.	System Reprezentacji	brak	militaria (2) i produkcja (5).	niska	średnie	tolerancyjny	[25]
Pacal II	Imperium Majów	Finansowy i Ekspansywny	Władza Dziedziczna	brak	kultura (5) i wzrost (2).	niska	średnie	nietolerancyjny	[26]
Perykles	Imperium Greckie	Filozoficzny i Kreatywny	System Reprezentacji	brak	nauka (2) i produkcja (5).	średnia	średnie	średnia
Piotr	Imperium Rosyjskie	Filozoficzny i Ekspansywny.	Biurokracja	Chrześcijaństwo.	nauka (5) i wzrost (2).	bardzo agresywny	intensywne	średnia	[27]
Qin Shi Huang	Imperium Chińskie	Pracowity i Opiekuńczy	Biurokracja	taoizm.	produkcja (5) i wzrost (2).	niska	średnie	średnia	[28]
Ragnar	Imperium Wikingów	Finansowy i Agresywny.	władza dziedziczna	brak	militaria (10).	bardzo agresywny	średnie	tolerancyjny	[29]
Ramzes II	Imperium Egipskie	Uduchowiony i Pracowity.	Zorganizowana Religia	brak	kultura (5) produkcja (2).	średnia	średnie	średnia	[30]
Roosevelt	Imperium Amerykańskie	Pracowity i Zorganizowany.	Merkantylizm	chrześcijaństwo	produkcja (5) i złoto (2).	niska	intensywne	tolerancyjny	[31]
Saladyn	Imperium Arabskie	Opiekuńczy i Uduchowiony.	Teokracja	islam	militaria (5) i religia (2).	bardzo agresywny	intensywne	nietolerancyjny	[32]
Siedzący Byk	Imperium Indiańskie	Filozoficzny i Opiekuńczy	Ochrona Środowiska	brak	militaria (5) i wzrost (2).	niska	intensywne	tolerancyjny
Stalin	Imperium Rosyjskie	Pracowity i Agresywny.	Nacjonalizacja	brak	militaria (5) i produkcja (2)	agresywny	bardzo intensywne	tolerancyjny	[33]
Sulejman	Imperium Osmańskie	Imperialistyczny i Filozoficzny	Władza Dziedziczna	islam	kultura (5) i militaria (2).	średnia	minimalne	średnia
Surjawarman II	Imperium Khmeryjskie	Ekspansywny i Kreatywny.	Zorganizowana Religia	buddyzm	5) i kultura (2).	bardzo agresywny	średnie	nietolerancyjny	[34]
Tokugawa	Imperium Japońskie	Opiekuńczy i Agresywny.	Merkantylizm	buddyzm	militaria (2) i nauka (5).	bardzo agresywny	minimalne	średnia	[35]
Wang Kon	Imperium Koreańskie	Finansowy i Opiekuńczy	System Kastowy	Konfucjonizm	złoto (5) i nauka (2)	niska	średnie	średnia	[36]
Waszyngton	Imperium Amerykańskie	Ekspansywny i Charyzmatyczny.	Wolność Słowa	chrześcijaństwo	militaria (5) i wzrost (2).	niska	intensywne	średnia	[37]
Wiktoria	Imperium Brytyjskie	Imperialistyczny i Finansowy.	System Reprezentacji	chrześcijaństwo	złoto (5) i wzrost (2).	niska	średnie	tolerancyjny	[38]
Wilhelm I	Imperium Holenderskie	Kreatywny i Finansowy.	Wolność Wyznania	chrześcijaństwo	złoto (5) i nauka (2).	niska	średnie	tolerancyjny
Zera Jaykob	Imperium Etiopskie	Kreatywny i Zorganizowany.	WTeokracja	chrześcijaństwo	religia (2) i wzrost (5).	średnia	średnie	nietolerancyjny	[39]

Zobacz też

• Civilization IV Warlords - oficjalny dodatek do Civilization IV
• Civilization IV: Beyond the Sword - drugi oficjalny dodatek do Civilization IV (2007)

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa gry Civilization IV stworzona przez Take-Two Interactive