Amantadyna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Amantadyna
Niepodpisana grafika związku chemicznego; prawdopodobnie struktura chemiczna bądź trójwymiarowy model cząsteczki
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny C10H17N
Masa molowa 151,25 g/mol
Wygląd biały lub prawie biały krystaliczny proszek
Identyfikacja
Numer CAS 768-94-5
665-66-7 (chlorowodorek)
PubChem 2130
DrugBank DB00915
Podobne związki
Podobne związki rymantadyna
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC N04 BB01
Stosowanie w ciąży kategoria C
Multimedia w Wikimedia Commons

Amantadyna, 1-aminoadamantan – organiczny związek chemiczny z grupy amin, pochodna adamantanu.

Stosowana jest jako lek. Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, wydalana jest w formie niezmienionej przez nerki z moczem[3]. Należy zachować szczególną ostrożność przy podawaniu tego leku pacjentom z miażdżycą naczyń mózgowych i padaczką[3]. Nie należy stosować w ciąży i niedługo planując zapłodnienie.

Synteza[edytuj | edytuj kod]

Amantadynę syntezuje się wprowadzając grupę aminową do adamantanu:

Preparation of amantadine.png

Zastosowanie medyczne[edytuj | edytuj kod]

Grypa A[edytuj | edytuj kod]

Stosowana jako lek przeciwwirusowy w leczeniu i profilaktyce grypy typu A u dorosłych, zwłaszcza A2[3] (nie zwalcza wirusów grypy typu B). Działa przez hamowanie uwalniania materiału genetycznego wirusa z nukleokapsydu do komórki i dalsze etapy jego replikacji[3]. Wirusy szybko uzyskują oporność na ten lek[4][3]. Amantadyna była w latach 1996-2009 szeroko używana w profilaktyce i leczeniu wirusowej grypy typu A[5].

Choroba Parkinsona[edytuj | edytuj kod]

Amantadyna używana jest w leczeniu choroby Parkinsona[3], ze względu na nasilanie przewodnictwa dopaminergicznego. Jej działanie jest słabsze od lewodopy. Zmniejsza hipokinezję, lecz słabiej wpływa na zwiększone napięcie mięśni i drżenie. Zastosowanie amantadyny pozwala zmniejszyć dawki lewodopy, co prowadzi do zmniejszenia działań niepożądanych[potrzebny przypis].

COVID-19[edytuj | edytuj kod]

Dotychczas nie przeprowadzono prób klinicznych z randomizacją, oceniających skuteczność i bezpieczeństwo amantadyny stosowanej w COVID-19[6].

Badanie Mancilla–Galindo 2020 stanowi próbę o najwyższym poziomie wiarygodności z dostępnych dowodów naukowych dla efektywności klinicznej amantadyny w COVID-19. Pomimo wykazanych korzyści w zakresie redukcji ryzyka zgonu w wybranych subpopulacjach, autorzy badania wskazują na brak zasadności stosowania amantadyny w leczeniu COVID-19 do czasu uzyskania dowodów wyższej jakości pochodzących z badań klinicznych z randomizacją[6].

Autorzy badania Aranda–Abreu 2020 wnioskują, że amantadyna jest skuteczna w leczeniu COVID-19, prowadząc do wyleczenia pacjentów bez konieczności hospitalizacji i wentylacji mechanicznej. Należy zaznaczyć, że większość pacjentów prócz amantadyny otrzymywało azytromycynę, celekoksyb oraz kwas acetylosalicylowy[6].

Autorzy badania Rejdak 2020, stanowiącego badanie przekrojowe przeprowadzone na populacji polskiej (pacjenci ze schorzeniami neurologicznymi) wskazują, że amantadyna może wykazywać działanie protekcyjne oraz może być skuteczna w ograniczaniu rozprzestrzeniania się infekcji SARS-CoV-2, jak również występowania jej następstw neurologicznych[6].

W 2020 roku Włodzimierz Bodnar, lekarz z Przemyśla, rozpoczął pozarejestracyjne leczenie amantadyną choroby COVID-19. Wg lekarza jego terapia była skuteczna[7][8], jednak leczenie to wzbudza kontrowersje innych lekarzy ze względu na nieznane możliwe skutki uboczne takiego stosowania leku[9].

Po rozgłosie medialnym, na polecenie Ministra Zdrowia Adama Niedzielskiego, Agencja Badań Medycznych w końcu 2020 r. wyraziła zgodę na rozpoczęcie badań klinicznych mających ocenić skuteczność i bezpieczeństwo leczenia tym związkiem. Projektem kieruje prof. Konrad Rejdak, Kierownik Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, a uczestniczy w nim także 6 innych ośrodków medycznych[5][10]. W marcu 2021 Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych otrzymał wniosek o wyrażenie zgody na przeprowadzenie badania[11], którego rozpoczęcie Konrad Rejdak zapowiedział na przełom marca i kwietnia[12].

Przesłanką do rozważania amantadyny jako leku na COVID-19 była obserwacja, że u żadnego z 15 obserwowanych pacjentów cierpiących na chorobę Parkinsona (5 osób) lub stwardnienie rozsiane (SM; 10 osób) nie wystąpiły poważne objawy choroby po stwierdzonym zakażeniu wirusem SARS-CoV-2. Wszyscy ci pacjenci przyjmowali amantadynę[13]. Związek ten, po dostaniu się do komórki, oddziałuje z lizosomami, zakłócając syntezę kilku proteaz, wykorzystywanych przez SARS-CoV-2 do wnikania do komórek[14]. Przypuszcza się, że w ten sposób może utrudniać proliferację wirusa[13][14]. Inne hipotezy korzystnego działania amantadyny na zmniejszenie objawów COVID-19 to zmniejszenie uczucia zmęczenia (cierpi na nie >90% chorych na SM; jest także częstym objawem COVID-19) lub stymulacja prawidłowej odpowiedzi na hipoksję i hiperkapnię (której zakłócenie u niektórych chorych na COVID-19 stanowi ryzyko śmierci)[13].

Wg innych hipotez amantadyna może blokować tzw. kanał E, przez który RNA wirusa dostaje się do komórki[15] lub wiązać się z wirusowym białkiem kolca, zaburzając jego związanie się z infekowaną komórką[16]. Obie te możliwości zostały zweryfikowane obliczeniowo za pomocą modelowania molekularnego[15][16].

Preparaty w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Dostępne preparaty proste:

  • Viregyt K (chlorowodorek amantadyny)[17]
  • Amantix (siarczan amantadyny)[18]

Działania niepożądane[edytuj | edytuj kod]

  • pobudzenie psychomotoryczne
  • bezsenność
  • omamy i halucynacje
  • drgawki
  • obrzęki
  • utrudnienia koncentracji

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Amantadine, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00915 (ang.).
  2. ↑ Amantadine hydrochloride SC-217619 (ang.). Santa Cruz Biotechnology. [dostęp 2019-11-17].
  3. ↑ a b c d e f Amantadyna, [w:] Grażyna Rajtar-Cynke (red.), Farmakologia. Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów pielęgniarstwa i nauk o zdrowiu akademii medycznych, wyd. 2, Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2007, s. 379, ISBN 978-83-60608-77-7.
  4. ↑ 10.5.2. Leki przeciwwirusowe o innych mechanizmach działania, [w:] Grażyna Rajtar-Cynke (red.), Farmakologia, wyd. III zmienione i uzupełnione, Warszawa: PZWL, 2015, s. 428–429, ISBN 978-83-200-4869-8.
  5. ↑ a b Czy amantadyna zapobiega rozwojowi COVID-19?, Gazeta Lekarska, 11 stycznia 2021 [zarchiwizowane z adresu 2021-01-23].
  6. ↑ a b c d Przegląd doniesień naukowych dla amantadyny stosowanej w leczeniu COVID-19. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, 2020-11-17. [dostęp 2021-03-26].
  7. ↑ Amantadyna a COVID-19. Dr Włodzimierz Bodnar: Mam 500 udokumentowanych wyleczeń, interia.pl [dostęp 2021-01-05].
  8. ↑ Koronawirus w Polsce. Amantadyna w leczeniu COVID-19. Opinie ekspertów, medonet.pl [dostęp 2021-01-05].
  9. ↑ Prof. Simon: Amantadyna wywoływała masę mutacji błyskawicznych, www.rp.pl, 15 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-23].
  10. ↑ Za kilka tygodni poznamy wyniki badań nad amantadyną, Agencja Badań Medycznych, 11 stycznia 2021 [dostęp 2021-03-22].
  11. ↑ Amantadyna lekiem na COVID-19? Miał już być wynik, a badania jeszcze nie ruszyły, www.rp.pl [dostęp 2021-03-22].
  12. ↑ Klaudia Torchała, Prof. Rejdak: zaczynamy badania kliniczne amantadyny, medonet.pl, 26 marca 2021 [dostęp 2021-03-30].
  13. ↑ a b c Paweł Grieb i inni, Amantadine for COVID-19, „Journal of Clinical Pharmacology”, 61 (3), 2021, s. 412–413, DOI: 10.1002/jcph.1802, PMID: 33350472 [dostęp 2021-03-30] (ang.).
  14. ↑ a b Sandra P. Smieszek, Bart P. Przychodzen, Mihael H. Polymeropoulos, Amantadine disrupts lysosomal gene expression: A hypothesis for COVID19 treatment, „International Journal of Antimicrobial Agents”, 55 (6), 2020, s. 106004, DOI: 10.1016/j.ijantimicag.2020.106004, PMID: 32361028, PMCID: PMC7191300 [dostęp 2021-03-30] (ang.).
  15. ↑ a b Gonzalo Emiliano Aranda Abreu i inni, Amantadine as a drug to mitigate the effects of COVID-19, „Medical Hypotheses”, 140, 2020, s. 109755, DOI: 10.1016/j.mehy.2020.109755, PMID: 32361100, PMCID: PMC7182751 [dostęp 2021-04-13] (ang.).
  16. ↑ a b Abdul Mannan Baig, Areeba Khaleeq, Hira Syeda, Docking Prediction of Amantadine in the Receptor Binding Domain of Spike Protein of SARS-CoV-2, „ACS Pharmacology & Translational Science”, 3 (6), 2020, s. 1430–1433, DOI: 10.1021/acsptsci.0c00172, PMID: 33344913, PMCID: PMC7737314 [dostęp 2021-04-13] (ang.).
  17. ↑ Amantadyna (chlorowodorek amantadyny), [w:] Indeks Leków MP [online], lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2021-01-23].
  18. ↑ Amantadyna (siarczan amantadyny), [w:] Indeks Leków MP [online], lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2021-01-23].

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Amantadyna&oldid=62987262”