Antoni Sebastian Dembowski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
szablon |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) kat., drobne merytoryczne |
||
Linia 44: | Linia 44: | ||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Syn [[Florian Dembowski|Floriana Dembowskiego]], sędziego ziemskiego płockiego (szlachcica herbu Jelita) i Ewy z Ciechanowieckich. Brat [[Mikołaj Dembowski|Mikołaja Dembowskiego]], [[biskupi kamienieccy|biskupa kamienieckiego]] i [[Jan Dembowski (biskup kujawsko-pomorski)|Jana Dembowskiego]], [[biskupi włocławscy|biskupa sufragana włocławskiego]]. Wykształcenie uzyskał u jezuitów w [[Pułtusk]]u, [[Płock]]u i [[Warszawa|Warszawie]]. Po ukończeniu nauk dostał się do kancelarii ziemskiej w Czersku. Przez pewien czas (lata 1700-1705) przebywał na dworze kanclerza wielkiego koronnego, a zarazem biskupa warmińskiego [[Andrzej Chryzostom Załuski|Andrzeja Chryzostoma Załuskiego]]. We wrześniu roku 1705, za udział w tajnych układach z Rosją i Prusami, został aresztowany przez Sasów i uwięziony razem z kanclerzem w czasie pobytu w Dreźnie. Po uwolnieniu był sekretarzem podkanclerza [[Jan Sebastian Szembek|Jana Szembeka]]. W czasie walk pomiędzy [[August II Mocny|Augustem II]] a [[Stanisław Leszczyński|Stanisławem Leszczyńskim]] zdecydowany i wierny stronnik obozu saskiego. W roku 1713 wyjechał do Wiednia jako sekretarz poselstwa przy Krzysztofie Szembeku, biskupie inflanckim. Zwiedził m.in. Niemcy, Włochy, Francję i Holandię. W roku 1716 został sekretarzem królewskim i przeniósł się wraz z dworem królewskim do Saksonii. W roku 1725 ożenił się z Salomeą Zuzanną Rupniewską. Otrzymał szereg godności dworskich; w [[1730]] roku został referendarzem koronnym. Poseł na sejm [[1729]] roku z [[województwo płockie (I Rzeczpospolita)|województwa płockiego]]<ref>Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. III, Poznań 1856, s. 300.</ref>. Był posłem z [[ziemia warszawska|ziemi warszawskiej]] na sejm 1730 roku<ref>Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. IV, Poznań 1856, s. 16.</ref>. Po śmierci Augusta II popierał kandydaturę [[August III Sas|Augusta III]]. Po jej przeforsowaniu pełnił przy królu obowiązki referendarskie. Był starostą tymbarskim, będzińskim i płockim. Księdzem został dopiero w wieku 53 lat ([[1735]]), po śmierci żony Salomei. [[6 maja]] [[1737]] został biskupem płockim, a potem biskupem kujawskim ([[18 grudnia]] [[1752]]), lecz nie zrezygnował z pracy politycznej. W roku [[1748]] odznaczony [[Order Orła Białego|Orderem Orła Białego]]<ref>Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, [[2008]], s. 177.</ref>. W działalności duszpasterskiej rozpowszechniał kult [[Pasja|Męki Pańskiej]]. Występował przeciwko [[masoneria|masonerii]]. W życiu publicznym wspierał politykę dynastii saskiej. |
Syn [[Florian Dembowski|Floriana Dembowskiego]], sędziego ziemskiego płockiego (szlachcica herbu Jelita) i Ewy z Ciechanowieckich. Brat [[Mikołaj Dembowski|Mikołaja Dembowskiego]], [[biskupi kamienieccy|biskupa kamienieckiego]] i [[Jan Dembowski (biskup kujawsko-pomorski)|Jana Dembowskiego]], [[biskupi włocławscy|biskupa sufragana włocławskiego]]. Wykształcenie uzyskał u jezuitów w [[Pułtusk]]u, [[Płock]]u i [[Warszawa|Warszawie]]. Po ukończeniu nauk dostał się do kancelarii ziemskiej w Czersku. Przez pewien czas (lata 1700-1705) przebywał na dworze kanclerza wielkiego koronnego, a zarazem biskupa warmińskiego [[Andrzej Chryzostom Załuski|Andrzeja Chryzostoma Załuskiego]]. We wrześniu roku 1705, za udział w tajnych układach z Rosją i Prusami, został aresztowany przez Sasów i uwięziony razem z kanclerzem w czasie pobytu w Dreźnie. Po uwolnieniu był sekretarzem podkanclerza [[Jan Sebastian Szembek|Jana Szembeka]]. W czasie walk pomiędzy [[August II Mocny|Augustem II]] a [[Stanisław Leszczyński|Stanisławem Leszczyńskim]] zdecydowany i wierny stronnik obozu saskiego. W roku 1713 wyjechał do Wiednia jako sekretarz poselstwa przy Krzysztofie Szembeku, biskupie inflanckim. Zwiedził m.in. Niemcy, Włochy, Francję i Holandię. W roku 1716 został sekretarzem królewskim i przeniósł się wraz z dworem królewskim do Saksonii. W roku 1725 ożenił się z Salomeą Zuzanną Rupniewską. Otrzymał szereg godności dworskich; w [[1730]] roku został referendarzem koronnym. Poseł na sejm [[1729]] roku z [[województwo płockie (I Rzeczpospolita)|województwa płockiego]]<ref>Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. III, Poznań 1856, s. 300.</ref>. Był posłem z [[ziemia warszawska|ziemi warszawskiej]] na sejm 1730 roku<ref>Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. IV, Poznań 1856, s. 16.</ref>. Po śmierci Augusta II popierał kandydaturę [[August III Sas|Augusta III]]. Po jej przeforsowaniu pełnił przy królu obowiązki referendarskie. Był starostą tymbarskim, będzińskim i płockim. |
||
Księdzem został dopiero w wieku 53 lat ([[1735]]), po śmierci żony Salomei. W 1735 roku podpisał uchwałę Rady Generalnej [[konfederacja warszawska (1733)|konfederacji warszawskiej]]<ref>Uchwała Rady Generalnej Konfederacji, 1735, s. 21.</ref>. [[6 maja]] [[1737]] został biskupem płockim, a potem biskupem kujawskim ([[18 grudnia]] [[1752]]), lecz nie zrezygnował z pracy politycznej. W roku [[1748]] odznaczony [[Order Orła Białego|Orderem Orła Białego]]<ref>Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, [[2008]], s. 177.</ref>. W działalności duszpasterskiej rozpowszechniał kult [[Pasja|Męki Pańskiej]]. Występował przeciwko [[masoneria|masonerii]]. W życiu publicznym wspierał politykę dynastii saskiej. |
|||
== Twórczość == |
== Twórczość == |
||
Linia 81: | Linia 83: | ||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
{{SORTUJ:Dembowski, Antoni Sebastian}} |
{{SORTUJ:Dembowski, Antoni Sebastian}} |
||
[[Kategoria:Biskupi płoccy]] |
[[Kategoria:Biskupi płoccy]] |
||
[[Kategoria:Biskupi włocławscy]] |
[[Kategoria:Biskupi włocławscy]] |
||
[[Kategoria:Dembowscy herbu Jelita|Antoni Sebastian]] |
[[Kategoria:Dembowscy herbu Jelita|Antoni Sebastian]] |
||
[[Kategoria:Konfederaci warszawscy (1733)]] |
|||
[[Kategoria:Polscy komediopisarze]] |
[[Kategoria:Polscy komediopisarze]] |
||
[[Kategoria:Polscy publicyści]] |
[[Kategoria:Polscy publicyści]] |
Wersja z 15:12, 20 lut 2016
| ||
Data i miejsce urodzenia | ||
---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
17 września 1763 | |
Biskup płocki | ||
Okres sprawowania | ||
Biskup kujawski | ||
Okres sprawowania | ||
Wyznanie | ||
Kościół | ||
Sakra biskupia | ||
Odznaczenia | ||
Antoni Sebastian Dembowski herbu Jelita (ur. 2 lutego 1682 w Zambrowie – zm. 17 września 1763 w Bętkowie pod Wolborzem) – polski duchowny katolicki, biskup płocki i kujawski, prezydent Trybunału Skarbowego Koronnego w 1742 roku[1], referendarz wielki koronny w latach 1730-1735, regent kancelarii koronnej do 1730 roku[2], publicysta i komediopisarz.
Życiorys
Syn Floriana Dembowskiego, sędziego ziemskiego płockiego (szlachcica herbu Jelita) i Ewy z Ciechanowieckich. Brat Mikołaja Dembowskiego, biskupa kamienieckiego i Jana Dembowskiego, biskupa sufragana włocławskiego. Wykształcenie uzyskał u jezuitów w Pułtusku, Płocku i Warszawie. Po ukończeniu nauk dostał się do kancelarii ziemskiej w Czersku. Przez pewien czas (lata 1700-1705) przebywał na dworze kanclerza wielkiego koronnego, a zarazem biskupa warmińskiego Andrzeja Chryzostoma Załuskiego. We wrześniu roku 1705, za udział w tajnych układach z Rosją i Prusami, został aresztowany przez Sasów i uwięziony razem z kanclerzem w czasie pobytu w Dreźnie. Po uwolnieniu był sekretarzem podkanclerza Jana Szembeka. W czasie walk pomiędzy Augustem II a Stanisławem Leszczyńskim zdecydowany i wierny stronnik obozu saskiego. W roku 1713 wyjechał do Wiednia jako sekretarz poselstwa przy Krzysztofie Szembeku, biskupie inflanckim. Zwiedził m.in. Niemcy, Włochy, Francję i Holandię. W roku 1716 został sekretarzem królewskim i przeniósł się wraz z dworem królewskim do Saksonii. W roku 1725 ożenił się z Salomeą Zuzanną Rupniewską. Otrzymał szereg godności dworskich; w 1730 roku został referendarzem koronnym. Poseł na sejm 1729 roku z województwa płockiego[3]. Był posłem z ziemi warszawskiej na sejm 1730 roku[4]. Po śmierci Augusta II popierał kandydaturę Augusta III. Po jej przeforsowaniu pełnił przy królu obowiązki referendarskie. Był starostą tymbarskim, będzińskim i płockim.
Księdzem został dopiero w wieku 53 lat (1735), po śmierci żony Salomei. W 1735 roku podpisał uchwałę Rady Generalnej konfederacji warszawskiej[5]. 6 maja 1737 został biskupem płockim, a potem biskupem kujawskim (18 grudnia 1752), lecz nie zrezygnował z pracy politycznej. W roku 1748 odznaczony Orderem Orła Białego[6]. W działalności duszpasterskiej rozpowszechniał kult Męki Pańskiej. Występował przeciwko masonerii. W życiu publicznym wspierał politykę dynastii saskiej.
Twórczość
Ważniejsze utwory
- List poufny, wyd. 1731-1734, (broszura przeciw S. Leszczyńskiemu)
- Refleksje przyjaciela nad Przestrogą braterską, wyd. 1731-1734, (broszura przeciw S. Leszczyńskiemu)
- Mowa... przy zaczęciu sądów relacyjnych, 1735, wyd. J. Daneykowicz Ostrowski "Swada polska i łacińska", t. 1, Lublin 1745
- Recta dioecesoes Plocensis visitandae ratio, Warszawa 1739
- ok. 1740 Dembowski naszkicował 10-arkuszową książkę, którą następnie J. B. Steinhäuser rozszerzył w traktat pt. De l'état et du gouvernement politique de la République, 1744, (wyciąg z tego traktatu został wydany pt. Mémoires sur le gouvernement de la Pologne, Mannheim 1759; wznow.: Amsterdam 1770), przekł. niemiecki: Grundriss der heutigen Staatsverfassung von Polen. Unter der Aufsicht des Verfassers aus dem Französischen übersetzt und mit Zusätzen vermehret, Frankfurt am Main 1763
- Mowa... na sejmie 1740, wyd. J. Daneykowicz Ostrowski "Swada polska i łacińska", t. 1, Lublin 1745
- Le Mal endémique des francs-maçons, wyd. 8 czerwca 1745, (broszura)
- Refleksja z sumariuszem trzech części dowodów o przyjściu Mesjasza w książce F. A. Kobielski "Światło na oświecenie narodu niewiernego, to jest kazania w synagogach żydowskich miane", Lwów 1746
- Punkt honoru, 1749, (satyra)
- Statuta episcopatus Cujaviensis, Warszawa, 1756
- Komedie polskie, rękopis w Bibliotece Załuskich
- Wspomnienia, fragm. ogłoszony, Dziennik Warszawski 1854, nr 253-255
Przekłady
- Godzinki męki Pana naszego Jezusa Chrystusa z proroctw i z pisma Starego Testamentu złożone, a na wzór godzin kościelnych rozłożone, przetłumaczone po polsku, Gdańsk 1743, (w jęz. polskim i łacińskim)
Materiały
- Autobiografia, Biblioteka Krasińskich, rękopis 3967
- Materiały rękopiśmienne, Biblioteka Czartoryskich, Teki Szembeka, 446-520; Arch. Drezdeńskie; Biblioteka Jagiellońska, rękopis nr 6287
Bibliografia
- Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 125-126
- ↑ Trybunał Skarbu Koronnego z Duchem S. wszystkim na dobre wychodzący, kazaniem w Poniedziałek świąteczny podczas wotywy na zaczęciu tegoż J. O. Trybunału w kościele farnym Radomskim pokazany. JJ. WW. PP. utriusque subsellii senatus et equestris ordinis kommissarzom z powinną wielkich imion rekognicyą dedykowany przez X. Samuela od S. Floryana Sch. Piar. ordynaryusza Katedr. Krak. y Kommissarskiego kaznodzieję Roku 1742. W Warszawie w druk. JKM. y Rzpltey XX. Schol. Piarum fol., 10 ark." WYSOCKI Samuel, Warszawa 1742, [b.n.s]
- ↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 165.
- ↑ Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. III, Poznań 1856, s. 300.
- ↑ Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. IV, Poznań 1856, s. 16.
- ↑ Uchwała Rady Generalnej Konfederacji, 1735, s. 21.
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 177.
- Biskupi płoccy
- Biskupi włocławscy
- Dembowscy herbu Jelita
- Konfederaci warszawscy (1733)
- Polscy komediopisarze
- Polscy publicyści
- Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (województwo płockie)
- Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (ziemia warszawska)
- Posłowie na sejm 1729
- Posłowie na sejm 1730
- Prezydenci Trybunału Skarbowego Koronnego
- Referendarze wielcy koronni
- Senatorowie duchowni I Rzeczypospolitej
- Starostowie będzińscy
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (I Rzeczpospolita)
- Urodzeni w 1682
- Zmarli w 1763