Przejdź do zawartości

Wolin (miasto): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
345 374 edycje
kat.
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Bibliografia: drobne merytoryczne
Linia 300: Linia 300:
* {{cytuj książkę |nazwisko = | imię = | autor = pod redakcją Gerarda Labudy | inni = redaktorzy: L. Baumgarten i M. Cywińska, redaktor techniczny: Stanisław Szczerek, korektor: M. Filipowska | tytuł = Szkice z dziejów Pomorza| url = | wydanie = | wydawca = Książka i Wiedza | miejsce = Warszawa | data = | rok = 1958| miesiąc = grudzień | strony = | rozdział = Wolin - największe miasto Słowiańszczyzny Zachodniej | adres rozdziału = | nazwisko r = Filipowiak | imię r = Władysław | autor r link = | tom = | tytuł tomu = | część = | tytuł części = | seria = | id = | isbn = | oclc = | doi = | cytat = | język = | data dostępu =}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = | imię = | autor = pod redakcją Gerarda Labudy | inni = redaktorzy: L. Baumgarten i M. Cywińska, redaktor techniczny: Stanisław Szczerek, korektor: M. Filipowska | tytuł = Szkice z dziejów Pomorza| url = | wydanie = | wydawca = Książka i Wiedza | miejsce = Warszawa | data = | rok = 1958| miesiąc = grudzień | strony = | rozdział = Wolin - największe miasto Słowiańszczyzny Zachodniej | adres rozdziału = | nazwisko r = Filipowiak | imię r = Władysław | autor r link = | tom = | tytuł tomu = | część = | tytuł części = | seria = | id = | isbn = | oclc = | doi = | cytat = | język = | data dostępu =}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Gardawski| imię = Aleksander | autor link = |nazwisko2=Gąssowsk |imię2=Jerzy | inni = redaktor naczelny Lech Leciejewicz | tytuł = Polska starożytna i średniowieczna | url = | wydanie = | wydawca = [[Państwowe Wydanie Wydawnictw Szkolnych]]| miejsce = Warszawa | data = | rok = 1961| miesiąc = | strony = | rozdział = Ważniejsze ośrodki wczesnośredniowiecznej Polski | adres rozdziału = | nazwisko r = | imię r = | autor r link = | tom = | tytuł tomu = | część = Aneks | tytuł części = | seria = | id = | isbn = | oclc = | doi = | cytat = | język = | data dostępu =}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Gardawski| imię = Aleksander | autor link = |nazwisko2=Gąssowsk |imię2=Jerzy | inni = redaktor naczelny Lech Leciejewicz | tytuł = Polska starożytna i średniowieczna | url = | wydanie = | wydawca = [[Państwowe Wydanie Wydawnictw Szkolnych]]| miejsce = Warszawa | data = | rok = 1961| miesiąc = | strony = | rozdział = Ważniejsze ośrodki wczesnośredniowiecznej Polski | adres rozdziału = | nazwisko r = | imię r = | autor r link = | tom = | tytuł tomu = | część = Aneks | tytuł części = | seria = | id = | isbn = | oclc = | doi = | cytat = | język = | data dostępu =}}
*Cnotliwy E., ''Umocnienia obronne wczesnośredniowiecznego Wolina'', [w:] (red.) B. Stanisławski, W. Filipowiak, Wolin wczesnośredniowieczny, cz. 2, Warszawa 2014
*Kiersnowski R., ''Kamień i Wolin'', [[Przegląd Zachodni]], R. 7, 1951, z. 9–10, s. 178–225
*''Wolinianie – plemię pomorskie czy wieleckie?'', [w:] (red.) G. Labuda, S. Tabaczyński, Studia nad etnogenezą Słowian i kultury Europy wczesnośredniowiecznej, t. II, Wrocław- -Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988, s. 65–76


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==

Wersja z 12:14, 13 lip 2018

Szablon:POL miasto infobox Wolin (dawniej Julin[1], Wołyń[2][3], niem. Wollin) – miasto w północno-zachodniej Polsce części woj. zachodniopomorskiego, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wolin.

Według danych z 31 grudnia 2011 roku miasto miało 5023 mieszkańców[4][5]. W Wolinie co roku odbywa się Festiwal Słowian i Wikingów.

Położenie

Mapa wyspy Wolin

Wolin znajduje się w północno-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego, w południowej części powiatu kamieńskiego. Miasto położone jest na Pobrzeżu Szczecińskim, na południowym cyplu wyspy Wolin, nad cieśniną Dziwna. Granice administracyjne miasta obejmują półwysep Rów oraz wyspę Wolińska Kępa.

Według danych z 1 stycznia 2009 r. powierzchnia miasta wynosi 14,47 km²[6].

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 3 (Świnoujście – Szczecin) i linia kolejowa nr 401 Szczecin Dąbie - Świnoujście Port z przystankiem Wolin Pomorski.

Historia

Widok Wolina w X wieku. Wizerunek umieszczony jest na jednym z bloków mieszkalnych w centrum miasta.
Panorama miasta z Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego Lubinus, (1618 r.)
Wolin z lotu ptaka (XX w.)
 Osobny artykuł: Historia miasta Wolin.

Początkiem wczesnośredniowiecznego Wolina była osada nad Dziwną. Dzięki dogodnemu położeniu i handlowi osada szybko się rozwijała. W średniowieczu stała się ośrodkiem kultu Świętowita. W sąsiedztwie miasta powstały cmentarzyska: Młynówka oraz Wzgórze Wisielców. Początkowo państwo-miasto prowadziło samodzielną politykę i walczyło z wojskami Mieszka I. Po zwycięstwie Mieszka I Wolin wraz z całym Pomorzem Zachodnim znalazł się na terytorium Polski[7]. Od początku XI do połowy XVII wieku miasto należało do Księstwa Pomorskiego, w którym panował ród Gryfitów. Po roku 1630 Wolin znalazł się pod panowaniem szwedzkim i pozostał tam do roku 1720[7], gdy przeszedł pod panowanie Prus. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa szczecińskiego.

Toponimia

Nazwa miasta jest taka sama jak nazwa wyspy Wolin, na której jest położone. Pierwotne brzmienie nazwy jest trudne obecnie do odtworzenia. Na ogół nazwę wywodzi się z prasłowiańskiego rdzenia "vel", "vol", ("mokry", "wilgotny", "wodny"), mogła więc brzmieć Wołyń (identycznie jak na zabużańskim pograniczu polsko-ruskim). W źródłach niemieckich występuje też pod nazwami: Jumne, Jumneta, Julin, Wineta, w sagach skandynawskich Jomsborg. Wszystkie te nazwy powstały na bazie nazwy pierwotnej, ulegając różnym przekształceniom w pisowni[2][8].

Przez krótki okres tuż po II wojnie światowej[9][10][11] w języku polskim używano nazwy Wołyń, mającej jeszcze tradycję przedwojenną[2]. W 1946 r. ustalono urzędowo obecną nazwę miasta Wolin[12].

Zapisy źródłowe[potrzebny przypis] od wczesnego średniowiecza wymieniają:

  • 967 – Yuloin
  • 1124 – Yulin
  • 1140 – Wulinensis civitas, Willin
  • 1188 – Wołyń
  • 1185 – Wolin
  • 1216 – Yolin
  • 1217 – Wolin i zniemczone Wollin

Architektura

Kolegiata św. Mikołaja
Dom przy ul. Zamkowej 16. Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Budynek poczty
Mury miejskie

Układ miejski tworzy 42 ulice[13] oraz osiedle Robotnicze.

Zabytki

Zabytki chronione prawnie w Wolinie:

  • teren Starego Miasta[14],
  • kolegiata św. Mikołaja z XV w.,
  • wiatrak holenderski z 1850 r. (ul. Jaracza), znajdujący się na zachodnim krańcu Wolina, za cmentarzem. Ma 3 kondygnacje, zbudowany został na rzucie koła,
  • dom z XIX wieku (ul. Zamkowa 16),
  • dom z początku XX wieku, obecnie budynek poczty, (ul. Zamkowa 22),
  • dwór z przełomu XVIII/XIX w. (ul. Zamkowa 23a).
  • Ratusz w stylu neogotyckim z lat 1880-1881[15] na miejscu zamku książęcego i późniejszego klasztoru cysterek. Usytuowany jest przy ulicy Zamkowej na północ od Rynku. Obecnie mieści się tu Urząd Miejski.
  • ruiny kościoła św. Jerzego
  • fragmenty murów obronnych z XIV-XV wieku, które zachowały się na długości ok. 50 metrów. Stoją za ratuszem, w północno-wschodniej części miasta. Mają wysokość 3 metrów i niejednolitą konstrukcję. Zbudowane są z kamienia.
  • zabytkowe domy - znajdują się przy ul. Wojska Polskiego (nr 2, 4, 6, 8 i 10) oraz przy ul. Zamkowej (nr 4, 5, 16, 18, 19, 20), i pochodzą z XIX wieku. Te pierwsze, w zachodniej pierzei rynku, stoją jednak na miejscu znacznie starszej zabudowy. Widać to choćby po wąskich, szczytowych kamieniczkach, przykrytych naczółkowymi dachami.
  • Muzeum Regionalne
  • elewator zbożowy
  • Przykłady dobrze zachowanej zabudowy znaleźć można również na terenie dawnego przedmieścia rybackiego przy ulicach Konopnickiej, Niedamira, Mostowej i Rybackiej. Odmienny typ zabudowy, pochodzącej z przełomu wieków XIX i XX znajduje się w okolicy dworca kolejowego i przy ulicy Świerczewskiego.
  • w południowej części starego miasta znajduje się grodzisko z X-XII w., przebudowane w XVII w. na bastion fortyfikacyjny (prawdopodobnie była tu pogańska świątynia poświęcona Trzygłowowi).
  • bastion na dawnym Wzgórzu Chyrowym, między ulicami Mostową i Konopnickiej. Bastion ma formę platformy górującej nad terenem. Pochodzi z wieku XVII, a zbudowany został przez Szwedów jako fortyfikacje. Zostały z niego jedynie ceglane resztki.
  • bastion przy ulicy Ogrodowej. Jest on znacznie mniejszy. Zbudowany przez Szwedów w XVII wieku.
  • Stanowiska archeologiczne wokół miasta:
    • na pagórku Młynówka, na zachód od grodziska, cmentarzysko szkieletowe i ciałopalne z IX-XII w.
    • na Gołogórze znane jako stanowisko Wzgórze Wisielców, nad Zalewem Szczecińskim, w skrajnie południowej części miasta, na tzw. osada i cmentarzysko kurhanowe ciałopalne z IX-X wieku.
    • Srebrne Wzgórze - na wzniesieniu nad Dziwną, pół km na północ od miasta znajdują się ślady grodziska (prawdopodobnie gród strażniczy) z IX-XII wieku, którego mieszkańcy kontrolowali ruch na Dziwnej. Zachowane wały ziemne do 3 m wysokości i fosa.

Gospodarka

W mieście istniały Spółdzielnia Pracy Rękodzieła Ludowego i Artystycznego "Cepelianka", Wolińska Spółdzielnia Mleczarska (zatrudniała blisko 100 osób), Spółdzielnia Inwalidów "Pokój", masarnia i elewator zbożowy, przetwórnia "Centrali Rybnej".[16].

W mieście znajduje się piekarnia, mały młyn,tartak w ZGKiM w Wolinie, stolarnia, Zakłady Spożywcze Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska"[16]. W mieście są dwa sklepy wielkopowierzchniowe: Netto i Biedronka.

Według danych z 2007 r. w mieście działało 654 prywatnych podmiotów gospodarczych, z czego 564 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Działalność prowadziło 5 spółdzielni oraz 8 spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego[17]. W kwietniu 2008 r. 356 mieszkańców miasta było bezrobotnych.

Demografia

Dane historyczne
Data Ludność Zm., %
X/XI w. 9000 –
1540 350 −96,1%
1740 1621 363,1%
1794 2217 36,8%
1816 2524 13,8%
1857 4034 59,8%
1900 4679 16%
1925 4723 0,9%
1939 4807 1,8%
1946 2369 −50,7%
1955 1800 −24%
1970 3026 68,1%
1978 3453 14,1%
1988 4404 27,5%
1992 5034 14,3%
1995 5132 1,9%
2000 4950 −3,5%
2002 5180 4,6%
2004 5076 −2%
2007 4196 −17,3%
2012 4998 19,1%
Dane z 1540:

Dane z 1970, 78, 88, 92, 2002 i 2004 z PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY WOLIN: Demografia i zatrudnienie oraz [18]
Dane z 1995, 2000, 2007 BDR GUSu
Dane z roku 2012: GUS, Departament Badań Demograficznych. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. , s. 45, 2012. Warszawa: GUS. ISSN 17346118. [dostęp 2013-04-30]. (pol.). 

Inne dane[potrzebny przypis]

Według danych z 30 czerwca 2012 roku miasto Wolin zamieszkiwało 4998 osób, z czego 2430 mężczyzn i 2568 kobiet[19]

Struktura demograficzna mieszkańców miasta Wolin według danych z 31 grudnia 2007 r.:[17]

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 4916 100 2524 51,34 2392 48,66
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 888 18,06 451 9,17 437 8,89
Wiek produkcyjny (18–65 lat) 3456 70,3 1664 33,85 1792 36,45
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 572 11,64 409 8,32 163 3,32
Ludność miasta Wolin od X wieku po lata dzisiejsze


Źródło:

  • Piramida wieku mieszkańców Wolina w 2014 roku [20].


Oświata

Gimnazjum

W Wolinie jest jedna szkoła podstawowa, jedno gimnazjum oraz dwie szkoły ponadgimnazjalne[16].

Szkoła podstawowa

Publiczna Szkoła Podstawowa w Wolinie rozpoczęła swoją działalność 1 kwietnia 1946 r. Naukę w przywróconym do stanu użytkowania budynku przez napływających do miasta mieszkańców rozpoczęło 15 uczniów. Pierwszym kierownikiem szkoły był Antoni Liczmański, a zakończenie pierwszego powojennego roku szkolnego odbyło się 1 lipca 1947 r. Wraz z nowym rokiem szkolnym zwiększyła się liczba uczniów i nauczycieli. Staraniem rodziców, nauczycieli i władz lokalnych 27 marca 1959 r. wbudowano kamień węgielny pod budowę sali gimnastycznej, którą oddano do użytku w 1964 r. Podczas obchodów 1000-lecia przyłączenia Wolina do Polski 21 września 1967 r. szkoła otrzymała od społeczności wolińskiej sztandar. W tym też toku szkoła otrzymała imię Bolesława Krzywoustego. W roku 1971 - w 25-lecie istnienia - szkoła otrzymała Honorową Odznakę "Gryfa", a w maju 1974 r. Medal Komisji Edukacji Narodowej za zasługi dla nauczycieli i uczniów. Od początku istnienia szkoły, istniała też podstawowa szkoła wieczorowa dla dorosłych oraz kursy eksternistyczne dla pracujących a także filia liceum ogólnokształcącego. 14 maja 1996 r., w 50. rocznicę istnienia wolińskiej podstawówki, wmurowany został kamień węgielny pod rozbudowę szkoły. Nowe skrzydło - pierwotnie przeznaczone dla klas I-III - oddane zostało 11 marca 1998 roku. Nowe skrzydło po reformie edukacyjnej zostało w całości przeznaczone na szkołę podstawową, a pozostała część została przeznaczona na gimnazjum. W roku szkolnym 2003/2004 szkoła otrzymała certyfikat Szkoły z Klasą. W roku 2008 oddano do użytku nowa salę gimnastyczną[21]. Do szkoły podstawowej uczęszczało w roku 2006/2007 347 uczniów, z czego 183 to chłopcy, a 164 dziewczęta. Placówka w roku 2006 łącznie miała 17 klas uczących się w 16 salach lekcyjnych.

Gimnazjum

Publiczne gimnazjum w Wolinie rozpoczęło działalność 1 września 1999 r. w wyniku reformy oświaty. Ma swoją siedzibę przy ulicy Spokojnej 1 w przedwojennym budynku. Gimnazjum ma do dyspozycji 15 sal lekcyjnych, pracownię informatyczną, salę gimnastyczną, aulę, bibliotekę, świetlicę oraz gabinet pedagoga, pielęgniarki i stołówkę.

Do szkoły uczęszczają uczniowie - absolwenci szkół podstawowych gminy Wolin: Publicznej Szkoły Podstawowej w Wolinie, Dargobądzu, Troszynie, Koniewie oraz Społecznej Szkoły Podstawowej w Ładzinie. Liczba uczniów w roku szkolnym 2006/2007 wynosiła 351 uczniów, z czego 167 to chłopcy, a 184 dziewczęta.

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych

W Wolinie są dwie szkoły ponadgimnazjalne. Jedną z nich jest Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w skład którego wchodzi:

  • Liceum Ogólnokształcące (Nachylenie wojskowe)
  • Technikum Hotelarskie
  • Technikum Architektury Krajobrazu
  • Technik organizacji reklamy
  • Technikum Budowlane
Skansen w Wolinie w czasie XV Festiwalu Słowian i Wikingów
Skansen w Wolinie w czasie XV Festiwalu Słowian i Wikingów

Uczniowie wolińskich szkół prowadzą współpracę z ich niemieckimi rówieśnikami z Torgelow (Niemcy). Wspólną platformę zainteresowań znaleziono w tradycji wikingów. W Torgelow działa Towarzystwo Ukranenland, a Ukranen, to niemiecka nazwa plemienia Wkrzan zamieszkującego tamte ziemie.[16].

Kultura

Amfiteatr
Percival Schuttenbach w połączonym składzie z wolińskim zespołem Gędźba jako "Perciba"

Ośrodek Kultury Gminy Wolin[22], który organizuje m.in. Festiwal Słowian i Wikingów i Dni Morza.

Muzeum Regionalne w Wolinie im. Andrzeja Kaubego posiada eksponaty dotyczących plemienia Wolinian, systemu obronnego miasta, rzemiosła, i wierzeń jego średniowiecznych mieszkańców. Od 2009 r. w muzeum działa małe kino.

Kolegiata św. Mikołaja, w której odbywają się koncerty chórów zarówno polskich jak i zagranicznych.

Sport

Zawodnicy Vinety podczas meczu

Na terenie miasta działa Taneczny Klub Sportowy "Jantar". Uczniowski Klub Sportowy "Albatros" mający sekcję żeglarską oraz zapaśniczą. Klub piłkarski Vineta Wolin który od sezonu 2015/16 gra w III lidze[23]. W sezonie 2017/2018 w IV lidze.

Stadion z miejscami siedzącymi oraz zespół boisk wielofunkcyjnych - Orlik 2012 otwarty pod koniec września 2009 r.

Infrastruktura

Statki cumujące nad Dziwną
Most drogowy nad cieśniną Dziwną w obwodnicy miasta Wolina na drodze krajowej nr 3
Most obrotowy

Transport

Przez Wolin przebiega droga krajowa nr 3. Od strony Świnoujścia biegnie ona obwodnicą Dargobądza, następnie przez nowy most w Wolinie i dalej do Parłówka i do Szczecina. Stanowi ona część międzynarodowej trasy E65 z Malmö w Szwecji na południe Europy. Najbliższe lotnisko to port lotniczy Szczecin-Goleniów, znajdujący się 44 km od miasta.

Przez przystanek kolejowy Wolin Pomorski przebiega zelektryfikowana linia kolejowa nr 401 (Szczecin – Świnoujście). Na przystanku zatrzymują się jedynie regionalne pociągi osobowe relacji Szczecin Główny - Świnoujście łącznie z sezonowym pociągiem przyśpieszonym "Uznam".

W woli znajduje się port rzeczny i morskim. W Porcie Wolin dokonywane są przeładunki głównie zboża oraz okresowo elementów budowlanych i innych. Pełni także funkcję portu rybackiego. Cieśniną Dziwną przechodzi morski tor wodny, łączący Zalew Kamieński z Zalewem Szczecińskim. Maksymalna długość statków mogących zawijać do portu wynosi 90 m, a maksymalna szerokość 10 m. Ruch statków w mieście przez cieśninę Dziwny związany jest z czterema mostami łączącymi jej brzegi.

Gospodarka komunalna

W mieście działa oczyszczalnia ścieków. W Wolinie znajduje się ujęcie wody o wydajności 219 000 m³/rok[24], z którego oprócz miasta korzysta Mokrzyca Mała i Mokrzyca Wielka.

Wolin korzysta z sieci napowietrznej 15 kV zasilającej lokalne stacje transformatorowe 15/0,4 kV. W mieście funkcjonuje sieć kablowa (centrum miasta) i na obrzeżach sieć napowietrzna. Większość stacji transformatorowych zasilanych z sieci kablowej pracuje w układzie pierścieniowym, mając możliwość dwustronnego zasilania[25]. Operatorem elektroenergetycznym jest Enea.

Administracja

Ratusz

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej oraz rady miejskiej składającej się z 15 radnych, dziewięciu z nich wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Wolin. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest ratusz przy ul. Zamkowej.

Burmistrzowie Wolina (po 1990 r.):

  • Jacek Bońkowski (1990-1994)
  • Mirosław Mielniczuk (1994-1998)
  • Bogdan Wilkowski (1998–2002, 2002-2006[26])
  • Eugeniusz Jasiewicz (PSL) (2006-2010[27], 2010-2014[28], od 2014 r.[29])

Mieszkańcy Wolina wybierają parlamentarzystów z okręgu z komisją wyborczą w Szczecinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół św. Stanisława

Miasta partnerskie

Wolinianie

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski obejmujący dokumenta tak już drukowane, jak dotąd nie ogłoszone, sięgające do roku 1400, t.4, Poznań 1881 - Mapa Wielkopolski, autor Dr. T. Szulc
  2. ↑ a b c ks. Stanisław Kozierowski: Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. T. Zeszyt I. Poznań: 1934.
  3. ↑ Antoni Rehman: Niżowa Polska opisana pod względem fizyczno-geograficznym. Lwów: Drukarnia Ludowa, 1904, s. 352.
  4. ↑ GUS, Departament Badań Demograficznych. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 roku. , s. 92, 2012. Warszawa: GUS. ISSN 15056716. [dostęp 2013-10-12]. (pol.). 
  5. ↑ Stan w dniu 31 XII 2009 r.. „Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym”, 2010-06-11. Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1734-6118. 
  6. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
  7. ↑ a b Rys historyczny. W: Danuta Jeżowska, Krzysztof Próchniewicz: Wolin - miasto i gmina. zdjęcia Gogdan Jakuczun. Wołczkowo: Oficyna In Plus, 1996, s. 7-9. ISBN 83-906309-0-7.
  8. ↑ Wollin (Wołyń) 1:100 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1937 [1]
  9. ↑ Ustalona granica w rejonie Swinoujście - Gryfin. „Kurier Szczeciński”. 1 (I), s. 1, 1945-10-7. 
  10. ↑ Mapa Polski 1:1 000 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1945 [2]
  11. ↑ Koleje Pomorza Przyodrzańskiego 1:1 000 000 Dyr. Okręg. Kolei Państw. w Szczecinie, 1946 [3]
  12. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85, s. 2)
  13. ↑ liczb ulic według TERYT
  14. ↑ Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, nr rej. 68 z 29.10.1955
  15. ↑ Turystyczne szlaki gminy Wolin. W: Danuta Jeżowska, Krzysztof Próchniewicz: Wolin - miasto i gmina. zdjęcia Gogdan Jakuczun. Wołczkowo: Oficyna In Plus na zlecenie Urzędu Miasta i Gminy Wolin, 1996, s. 43. ISBN 83-906309-0-7.
  16. ↑ a b c d Danuta Jeżowska, Krzysztof Próchniewicz: Wolin - miasto i gmina. Łódź: "In Plus" : na zlec. Urzędu Miasta i Gminy w Wolinie, 1996. ISBN 83-906309-0-7.
  17. ↑ a b Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  18. ↑ 1.5. Warunki społeczne. W: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wolin. Wolin: UM w Wolinie. (pol.).
  19. ↑ GUS, Departament Badań Demograficznych. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. , s. 108, 2012. Warszawa: GUS. ISSN 17346118. [dostęp 2013-04-30]. (pol.). 
  20. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie populacja2016
    BŁĄD PRZYPISÓW
  21. ↑ Urszula Wołowicz. Publiczna Szkoła w Wolinie. „Informator Rady Miejskiej w Wolinie i Burmistrza Wolina”. Październik 2006. nr 5(18)/2006. s. 9-10. (pol.). 
  22. ↑ BIP Ośrodka Kultury Gminy Wolin
  23. ↑ Vineta Wolin w portalu ligowiec.net
  24. ↑ 6.1.5 Zaopatrzenie w wodę. W: Krzysztof Dąbrowski: Program Ochrony Środowiska Okres dla gminy Wolin (2005-2008). Związek Gmin Wyspy Wolin. Międzyzdroje: BIP UM w Wolinie, wrzesień 2005, s. 44. (pol.).
  25. ↑ 11.3 Pozostałe problemy analizowane w mniejszym stopniu szczegółowości. W: Krzysztof Dąbrowski: Program Ochrony Środowiska Okres dla gminy Wolin (2005-2008). Związek Gmin Wyspy Wolin. Międzyzdroje: BIP UM w Wolinie, wrzesień 2005, s. 106. (pol.).
  26. ↑ Wybory wójta, burmistrza i prezydenta miasta 2002: wyniki głosowania i wyniki wyborów w II turze – gmina Wolin. pkw.gov.pl. [dostęp 2015-09-21]. (pol.).
  27. ↑ Wybory samorządowe 2006 – głosowanie ponowne w dn. 26.11.2006, gm. Wolin. pkw.gov.pl. [dostęp 2015-09-21]. (pol.).
  28. ↑ Wybory Samorządowe 2010 - Geografia wyborcza - Województwo zachodniopomorskie - Powiat kamieński - gm. Wolin. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-09-14].
  29. ↑ http://szczecin.pkw.gov.pl/g2/oryginal/2014_12/a7ae21f30f8b23dfa9f19f27b04a91b3.pdf
  30. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów na oficjalnej stronie Świadków Jehowy (www.jw.org), dostęp z 10 stycznia 2015.

Bibliografia

  • Danuta Jeżowska, Krzysztof Próchniewicz, Wolin – miasto i gmina, Wyd. Oficyna In Plus, Łódź, 1996, ISBN 83-906309-0-7.
  • Władysław Filipowiak: Wolin - największe miasto Słowiańszczyzny Zachodniej. W: pod redakcją Gerarda Labudy: Szkice z dziejów Pomorza. redaktorzy: L. Baumgarten i M. Cywińska, redaktor techniczny: Stanisław Szczerek, korektor: M. Filipowska. Warszawa: Książka i Wiedza, grudzień 1958.
  • Ważniejsze ośrodki wczesnośredniowiecznej Polski. W: Aleksander Gardawski, Jerzy Gąssowsk: Polska starożytna i średniowieczna. redaktor naczelny Lech Leciejewicz. Cz. Aneks. Warszawa: Państwowe Wydanie Wydawnictw Szkolnych, 1961.
  • Cnotliwy E., Umocnienia obronne wczesnośredniowiecznego Wolina, [w:] (red.) B. Stanisławski, W. Filipowiak, Wolin wczesnośredniowieczny, cz. 2, Warszawa 2014
  • Kiersnowski R., Kamień i Wolin, Przegląd Zachodni, R. 7, 1951, z. 9–10, s. 178–225
  • Wolinianie – plemię pomorskie czy wieleckie?, [w:] (red.) G. Labuda, S. Tabaczyński, Studia nad etnogenezą Słowian i kultury Europy wczesnośredniowiecznej, t. II, Wrocław- -Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988, s. 65–76

Linki zewnętrzne

Miasta województwa zachodniopomorskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa zachodniopomorskiego

Gmina Wolin
Wsie
Kolonia
Osady
Integralne
części wsi

Herb gminy Wolin

Powiat kamieński
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Związek Hanzeatycki
Region nadreński
(Ren – Moza)
Region IJssel i Zuiderzee
Wybrzeże Morza Północnego
Między Renem i Wezerą
(Westfalia)
Między Wezerą i Łabą
(Dolna Saksonia)
Niemcy środkowe
(na południe do Harzu
między górną Wezerą i Soławą)
Brandenburgia
Południowe wybrzeże Bałtyku
w granicach cesarstwa
Prusy, Polska
Inflanty
Szwecja

Proporzec hanzeatycki

Główny szlak Ligi Hanzeatyckiej

Lubeka – Stolica Ligi Hanzeatyckiej

  1. ↑ a b c d e f miasto-przywódca rejonu lub okręgu
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t miasto odegrało poważną rolę w Hanzie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wolin_(miasto)&oldid=53919762”