Ryszard Szurkowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ryszard Szurkowski
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Ryszard Jan Szurkowski

Data i miejsce urodzenia

12 stycznia 1946
Świebodów

Data i miejsce śmierci

1 lutego 2021
Radom

Obywatelstwo

polskie

Wzrost

173 cm

Informacje klubowe
Klub

LZS Milicz (1966),
Radomiak Radom (1966–1967),
Dolmel Wrocław (1968–1978),
FSO Warszawa (1979),
Polonez Warszawa (1979–1982)

Trener

Ryszard Swat,
Mieczysław Żelaznowski,
Henryk Łasak

Dorobek medalowy
Reprezentacja  Polska
Igrzyska olimpijskie
srebro Monachium 1972 kolarstwo
(Druż. na czas)
srebro Montreal 1976 kolarstwo
(Druż. na czas)
Mistrzostwa świata w kolarstwie szosowym
złoto Barcelona 1973 Start wspólny (A)
złoto Barcelona 1973 Druż. na czas
złoto Yvoir 1975 Druż. na czas
srebro Montreal 1974 Start wspólny (A)
Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Odznaka Honorowa Wrocławia

Ryszard Jan Szurkowski (ur. 12 stycznia 1946 w Świebodowie, zm. 1 lutego 2021 w Radomiu) – polski kolarz szosowy, dwukrotny wicemistrz olimpijski, czterokrotny medalista mistrzostw świata oraz dwunastokrotny mistrz Polski, najbardziej znany ze zdominowania przez kilka lat z rzędu Wyścigu Pokoju, poseł na Sejm PRL IX kadencji, trener, działacz sportowy, handlowiec, prezes Polskiego Związku Kolarskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Młodość i wykształcenie[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z Dolnego Śląska, gdzie się urodził 1946-01-12 12 stycznia 1946(dts) w wielodzietnej rodzinie Mariana i Marii z domu Dinwebel[1]. Ukończył liceum ogólnokształcące we Wrocławiu (1975), a następnie Akademię Wychowania Fizycznego we Wrocławiu (1984). Z wykształcenia był nauczycielem wychowania fizycznego oraz trenerem kolarstwa. Kolarstwo zaczął uprawiać w Miliczu, m.in. dzięki relacjom Polskiego Radia z Wyścigu Pokoju, z których usłyszał o sukcesach w tym wyścigu Stanisława Królaka[2]. Po latach tak wspominał ten okres[2]:

Wówczas, tak to dziś oceniam, chciałem naśladować Królaka. Po prostu, mieć rower i ścigać się, także wygrywać. Moja wyobraźnia nie sięgała wówczas tak daleko, by myśleć o tym, by zostać reprezentantem Polski, by dumnie w biało-czerwonej koszulce jechać po szosach i drogach świata, by zostać olimpijczykiem, by być mistrzem świata.

Kariera kolarska[edytuj | edytuj kod]

Samouk i naturalny talent kolarski. W zawodach kolarskich startował od 1963, początkowo jako niezrzeszony amator. Swoją karierę rozpoczął w Radomiu, pod okiem trenera kolarzy Radomiaka Radom, Ryszarda Swata, na trasach w okolicach Garbatki-Letnisko, gdzie odbywał zasadniczą służbę wojskową[3]. Po odbyciu służby wojskowej, za namową starszego brata Czesława postanowił kontynuować swoją karierę, kierując się do klubu KS „Dolmel” Wrocław[4]. Pierwszymi sukcesami było mistrzostwo Polski w kolarstwie przełajowym w Prudniku, wicemistrzostwo Polski w wyścigu górskim oraz 4. miejsce w mistrzostwach Polski w wyścigu ze startu wspólnego w 1968.

Zauważony przez trenera kadry narodowej szosowców Henryka Łasaka oraz lekarza reprezentacji Zbigniewa Rusina został ostatecznie kolarzem szosowym, będąc od 1969 członkiem kadry narodowej, kiedy to po raz pierwszy wystartował w Wyścigu Pokoju i od razu stanął na drugim miejscu podium (wygrał wtedy Francuz Jean-Pierre Danguillaume)[1]. Kolejne lata to pasmo wielu osiągnięć, dzięki którym Ryszard Szurkowski zyskał miano najlepszego kolarza-amatora na świecie. Był wszechstronnym kolarzem niemal we wszystkich specjalnościach jazdy szosowej, choć – jak sam przyznawał – jego najsilniejszą stroną były zwycięstwa w tzw. jednoetapowych klasykach[5] (np. przedolimpijski wyścig w Monachium w 1971). Sporadycznie występował również na torze, ale bez większych sukcesów[6]. Wieloletnie doświadczenie i uczestnictwo w wielu wyścigach sprawiło, że był świetnym taktykiem, mającym zmysł orientacji i właściwej oceny przebiegu walki na szosie[4]. Z tego względu wybierano go – po rezygnacji Zenona Czechowskiego – na kapitana polskiego zespołu. Przez najbliższych kolegów z kolarskiego peletonu nazywany przydomkiem „Bibi”[1].

Czterokrotnie (w latach 1970, 1971, 1973 i 1975) wywalczył pierwsze miejsce w Wyścigu Pokoju. W sumie w tych zawodach przejechał 89 etapów (z czego 52 w koszulce lidera), wygrał 13 etapów, a 9 razy był drugi oraz 9 razy trzeci. Znany dziennikarz sportowy Bohdan Tomaszewski tak opisał w jednej z publikacji jego pierwsze zwycięstwo etapowe w Wyścigu Pokoju 13 maja 1969, w Łodzi[7]:

Po raz pierwszy zetknąłem się z nim przy mikrofonie w 1969 roku na mecie w Łodzi, kiedy po raz pierwszy jechał w Wyścigu i po raz pierwszy wygrał etap. Stał koło rozstawionych stołów na skraju boiska i pokrzepiał się herbatą. Sięgnął po parówki i znów popił herbatą. Był uśmiechnięty, zamorusany i prawie nie zmęczony. Z trudem przecisnąłem się do niego. Serdeczne słowa gratulacji rzucane w pośpiechu, ścisku i gwarze podnieconych głosów. Spojrzał na reportera wesoło.
– Kolarstwo to czar! – powiedział i lekko trącił w przednie koło swojego roweru, aż zakręciło się i rozbłysło srebrzystą smugą.

Bohdan Tomaszewski

Sam zainteresowany w wywiadzie, jakiego udzielił wówczas sprawozdawcy „Trybuny Robotniczej”, redaktorowi Jerzemu Wykrocie, tak powiedział[8]:

Wiedziałem, że w przodzie znajduje się czterech kolarzy, a wśród nich Forma. Spodziewałem się ataku ze strony drużyny niemieckiej i radzieckiej, ponieważ w czwórce uciekinierów nie posiadali zawodnika. Pierwszy atak przegapiliśmy wszyscy, ale nic z tego nie wyszło, więc kiedy za drugim razem wyskoczyli do przodu Dmitriew z Sajdhużinem oraz Belgiem i Francuzem ruszyliśmy w pogoń. Błyskawicznie dogoniliśmy prowadzących wyścig, teraz nagle otwarła się przede mną szansa. Nie zmarnowałem jej. Wyskoczyłem do przodu na ulicach Łodzi, zawzięcie atakowany głównie przez Belgów i Francuzów utrzymałem przewagę do mety.

Na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 (wspólnie z Edwardem Barcikiem, Lucjanem Lisem i Stanisławem Szozdą) i rozgrywanych cztery lata później igrzyskach w Montrealu (wspólnie z Tadeuszem Mytnikiem, Mieczysławem Nowickim i Stanisławem Szozdą) zdobywał srebrne medale w drużynowej jeździe na czas. Polski zespół dwukrotnie przegrał wtedy złoty medal z zespołem ZSRR.

Ryszard Szurkowski podczas mistrzostw świata w Barcelonie w 1973

W 1973 zdobył na mistrzostwach świata w Barcelonie złoty medal w wyścigu ze startu wspólnego amatorów oraz drużynowej jeździe na czas (wspólnie z Tadeuszem Mytnikiem, Lucjanem Lisem i Stanisławem Szozdą). Dziennikarz sportowy Maciej Biega w publikacji pt. „Tęczowe koszulki” tak opisał jego zwycięstwo w wyścigu ze startu wspólnego[9]:

Przez kilkanaście kilometrów dwaj Polacy, Francuz i Duńczyk pracowali wspólnie. Było ich czterech. (...) Szozda prowadzi mocno. Szurkowski na ostatniej pozycji, kilka metrów straty, jakby był u kresu sił. Francuz nie chce wyręczyć Szozdy w prowadzeniu. Kiedy Polak zjeżdża na prawą stronę szosy, chce oddać czołową pozycję, tamten robi to samo. Szozda ogląda się do tyłu. Widzi w tym momencie jak Ryszard wspina się na pedały i rusza naprzód. A więc nareszcie. Staszek puszcza oko do kolegi, ale tamten nie widzi już tego pozdrowienia. Osiągnął największa szybkość. Kamerzysta był tak zaskoczony tym sprintem, że przez chwilę Szurkowski zniknął nagle z ekranów telewizora. Manewr Szurkowskiego był właściwie absolutnie wzorowy. Cała sztuka samotnej ucieczki polega na tym, aby zmylić czujność rywali, zdobyć nad nimi kilkadziesiąt metrów przewagi i zmusić ich do samotnego wysiłku podczas pogoni. (...) Ryszard Szurkowski zaatakował 1300 metrów przed metą. Wkrótce potem Polak jechał sam jako pewny mistrz świata. Wygrywał w imponującym stylu, który najbardziej podziwiają obserwatorzy. Ostatnie 50 metrów było już nie wysiłkiem, ale jazdą triumfalną. Podniesione do góry ręce, uśmiech radości. Mistrz świata pozdrawiał widzów jeszcze przed minięciem linii mety.

Maciej Biega, „Tęczowe koszulki”

Szurkowski na mecie tego wyścigu redaktorowi czasopisma „Dziennik Łódzki” powiedział wówczas[10]:

Nie wierzyłem, że dziś osiągniemy to, o czym marzyliśmy najbardziej. Staszek był wspaniały, odważny i bardzo mocny. Dzięki niemu udało się nam wspaniale. Wielka radość...

Na rozgrywanych rok później mistrzostwach świata w Montrealu zdobył srebro ze startu wspólnego, przegrywając tylko z Januszem Kowalskim. Ponadto na mistrzostwach świata w Yvoir w 1975 razem z Tadeuszem Mytnikiem, Stanisławem Szozdą i Mieczysławem Nowickim zdobył kolejny złoty medal w drużynowej jeździe na czas. Dziewięciokrotnie startował na mistrzostwach świata[11].

Pięciokrotnie został indywidualnym mistrzem Polski (w latach 1969, 1974, 1975, 1978 i 1979) w wyścigu szosowym, raz mistrzem Polski w wyścigu górskim w 1974 oraz trzykrotnie mistrzem Polski w jeździe parami w latach 1972 oraz 1975 (ze Szczepanem Klimczakiem) i 1980 (z Jerzym Kuczką). Był również dwukrotnie mistrzem Polski w wyścigu drużynowym w latach 1975 i 1976 (wraz z kolegami Janem Brzeźnym, Janem Faltynem i Szczepanem Klimczakiem), będąc zawodnikiem klubu KS „Dolmel” Wrocław. Siedmiokrotnie zdobywał tytuł wicemistrza Polski: raz w wyścigu indywidualnym w 1973 (za Stanisławem Szozdą), trzykrotnie w wyścigu górskim w latach 1968 (za Józefem Mikołajczykiem[12]), 1975 (za Stanisławem Szozdą) i 1976 (za Janem Brzeźnym), dwukrotnie w jeździe parami w latach 1973 (wspólnie ze Szczepanem Klimczakiem) i 1978 (wspólnie z Janem Faltynem)[a] oraz drużynowo z KS „Dolmel” Wrocław w 1973 (wspólnie ze Szczepanem Klimczakiem, Antonim Jankowskim i Januszem Kierzkowskim). Do kolekcji medali mistrzostw Polski należy dodać również 9 medali brązowych (łącznie w mistrzostwach Polski zdobył ich aż 28).

Choć nigdy nie udało mu się wygrać klasyfikacji generalnej wyścigu Tour de Pologne, to do niego należy rekord wygranych etapów (15). Trzykrotnie w tym wyścigu triumfował w klasyfikacji najaktywniejszych (1971, 1973 i 1974), dwukrotnie w klasyfikacji górskiej (1971 i 1974) oraz raz w klasyfikacji punktowej (1979).

Zwyciężał także w zagranicznych wyścigach, m.in.: Circuit de la Sarthe (1969), Wielka Nagroda Annaby (1971), Dookoła Bułgarii (1971), Dookoła Szkocji (1972), Tour du Limousin (1974), Dookoła Dolnej Austrii (1977) czy Dookoła Egiptu (1979).

Startował również w wyścigach z kolarzami zawodowymi. W 1974 podczas pierwszej z nimi konfrontacji, do jakiej doszło w wyścigu Paryż-Nicea, w końcowej klasyfikacji zajął 28. miejsce[13], raz przyjeżdżając na metę etapową na drugiej pozycji oraz dwukrotnie na trzeciej, będąc jednym z najaktywniejszych kolarzy tego wyścigu (trzeci w klasyfikacji za Belgami Rikiem Van Lindenem i Eddym Merckxem)[14]. Mimo składanych propozycji przedstawicieli grup zawodowych (m.in. belgijskiej Molteni), przy sprzeciwie Polskiego Związku Kolarskiego, nigdy nie został profesjonalistą, reprezentując do końca swojej kariery biało-czerwone barwy narodowe[5].

W 1980 skończył karierę reprezentacyjną, a dwa lata później będąc zawodnikiem KS „Polonez” Warszawa zakończył karierę klubową. Po raz ostatni jako zawodnik wystąpił w październiku 1984, w wyścigu Marynarki Wojennej[15], po którym zakończył ostatecznie swoją karierę. Był zawodnikiem następujących klubów: LZS Milicz (1966), Radomiak Radom (1966–1967, na czas odbywania służby wojskowej), KS „Dolmel” Wrocław (1968–1978), FSO Warszawa (1979) i KS „Polonez” Warszawa (1979–1982).

Kariera trenera i działacza[edytuj | edytuj kod]

W latach 1984–1988 był trenerem kadry narodowej kolarzy szosowych. Jego podopieczny, Lech Piasecki, zwyciężył w Wyścigu Pokoju oraz został mistrzem świata w wyścigu indywidualnym w 1985, zaś drużyna zdobyła srebrny medal na igrzyskach w Seulu. W 1997 był szefem wyszkolenia Polskiego Związku Kolarskiego. W latach 1988–1989 prowadził pierwszą w Polsce zawodową grupę kolarską Exbud Kielce, potem założył Klub Sportowy „Szurkowski” w Warszawie (1991), był także dyrektorem polskiej części Wyścigu Pokoju. W latach 2007–2008 był prezesem zawodowej grupy kolarstwa górskiego MTB Halls Team. Prowadził sklep z artykułami kolarskimi w Warszawie przy ul. Erazma Ciołka 35[16]. W okresie od 31 marca 2010 do 5 marca 2011 był prezesem Polskiego Związku Kolarskiego[17].

Po zakończeniu czynnej kariery kolarskiej uczestniczył w wielu wyścigach organizowanych m.in. dla tzw. weteranów. 10 czerwca 2018 w Kolonii podczas jednego z takich wyścigów miał groźny wypadek, po którym został przewieziony do szpitala, przechodząc następnie kilka operacji[18][19]. Wypadek spowodował uszkodzenie rdzenia kręgowego oraz czaszki[20]. Została zorganizowana zbiórka pieniędzy przez „Stowarzyszenie Lions Club Poznań 1990” potrzebnych na jego rehabilitację[18][19]. W akcję pomocy zaangażowali się wybitni polscy sportowcy (Agnieszka Radwańska, Robert Lewandowski, Michał Jurecki, Kajetan Kajetanowicz, Łukasz Kubot, Czesław Lang, Włodzimierz Lubański, Jakub Przygoński, Kamil Stoch, Sobiesław Zasada, Zenon Jaskuła i Rafał Sonik), przekazując na licytację zorganizowaną 18 grudnia 2018 przez Program 1 Polskiego Radia wiele cennych swoich pamiątek[21].

Kariera polityczna[edytuj | edytuj kod]

W latach 1985–1989 był posłem na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z listy krajowej (jako bezpartyjny). W 2005 kandydował do Sejmu RP, otwierając wrocławską listę Socjaldemokracji Polskiej, która nie osiągnęła progu wyborczego (także będąc bezpartyjnym)[22]. Był członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2015[23].

W kulturze[edytuj | edytuj kod]

Bohater książki Marka Jóźwika Rowerem do Europy (1992) oraz Ryszard Szurkowski. Skasować tę ucieczkę! – 14. odcinka komiksu Słynni polscy olimpijczycy (kolekcja „Gazety Wyborczej”). Od 2011 był jednym z felietonistów magazynu „Rowertour”, poświęconego turystyce rowerowej.

Osiągnięcia sportowe[edytuj | edytuj kod]

Miejsca na IO i MŚ oraz medale MP
Konkurencja 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981
Igrzyska olimpijskie[24]
Start wspólny 31.[b] 12.
Drużynowo na czas srebro srebro
Mistrzostwa świata[11]
Start wspólny amatorów 39. wycofał się[c] 4. złoto srebro 28. 22. 8.
Drużynowo na czas 6. złoto 7. złoto (4.) (DSQ)[d]
Mistrzostwa Polski
Start wspólny złoto srebro złoto złoto brąz złoto złoto
Indywidualnie na czas brąz
Wyścig górski srebro złoto srebro srebro
Parami złoto srebro złoto brąz srebro[a] złoto brąz
Drużynowo na czas brąz brąz srebro brąz złoto złoto brąz brąz
Wyścig przełajowy złoto
Pozostałe ważniejsze starty w wyścigach
1968
1969
1970
1971
1972
  • 9. miejsce w wyścigu dookoła Annaby ( 1. miejsce w klasyfikacji górskiej i 1. miejsce w klasyfikacji najaktywniejszych)
  • 2. miejsce w wyścigu Tour du Loir-Et-Cheir
  • 1. miejsce w wyścigu dookoła Szkocji
  • 17. miejsce w Wyścigu Pokoju ( 1. miejsce w klasyfikacji najaktywniejszych oraz 1. miejsce w klasyfikacji górskiej)
1973
1974
1975[e]
  • 3. miejsce w wyścigu Tour Loir-Et-Cher oraz 1. miejsce w klasyfikacji najaktywniejszych
  • 1. miejsce w Wyścigu Pokoju oraz 1. miejsce w klasyfikacji najaktywniejszych
  • 2. miejsce w wyścigu dookoła Szkocji oraz 1. miejsce w klasyfikacji najaktywniejszych
    • 1. miejsce na 2. etapie AyrDumfries
    • 1. miejsce na 4. etapie Galashiels – Leven
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984


Nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Dwukrotnie wygrał plebiscyt „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca Polski (1971 i 1973), raz był drugi (1970), za Teresą Sukniewicz, raz szósty (1975), raz dziesiąty (1969) i raz czternasty (1974). W 1970 został laureatem nagrody Fair Play przyznawanej przez UNESCO, za dżentelmeńskie oddanie własnego roweru rezerwowego Zygmuntowi Hanusikowi podczas mistrzostw Polski ze startu wspólnego, co pozwoliło mu zdobyć tytuł mistrza Polski (Ryszard Szurkowski zajął w tym wyścigu 5. miejsce)[4]. Drugi w Plebiscycie na Najlepszego Sportowca Polski XX wieku (za Ireną Szewińską). W 1974 otrzymał wraz z kolegami z drużyny (Mytnikiem, Lisem i Szozdą) nagrodę przyznawaną corocznie przez Ministra Spraw Zagranicznych (za 1973 rok) dla sportowca lub zespołu, który swoją postawą najbardziej rozsławił imię Polski za granicą[26]. Dziewięciokrotnie został zwycięzcą corocznego plebiscytu „Przeglądu Sportowego” i Polskiego Związku Kolarskiego na najlepszego polskiego kolarza sezonu w latach (1969–1973 oraz 1975–1978)[6].

W 1972 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[27], w 1976 Krzyżem Oficerskim[28], w 1986 Krzyżem Komandorskim, w 1999 Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą[29], a w 2021 pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[30][31]. Był również siedmiokrotnie odznaczany złotym medalem „Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe”. Ponadto pośmiertnie prezydent Wrocławia przyznał mu Złotą Odznakę Honorową Wrocławia[32].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Podpis Ryszarda Szurkowskiego na tablicy w Alei Gwiazd Kolarstwa Polskiego w Nałęczowie
Kopia medalu i autografu Ryszarda Szurkowskiego w Alei Gwiazd Sportu w Dziwnowie
Gwiazda Szurkowskiego w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie
Pamiątki Ryszarda Szurkowskiego w zbiorach Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu

W Nałęczowie znajduje się pomnik z brązu, w postaci starodawnego roweru. Po obu jego stronach na chodniku widnieją płytki pamiątkowe z podpisami najwybitniejszych polskich gwiazd kolarstwa, w tym m.in. Ryszarda Szurkowskiego[33]. W Alei Gwiazd Sportu w Dziwnowie w 2002, jako jeden z pierwszych osobiście odsłonił tablicę z repliką swojego medalu olimpijskiego. W tymże roku (III edycja) odsłonięto tablicę z jego gwiazdą w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie. Ponadto tablica pamiątkowa jemu poświęcona znajduje się również na chodniku w Galerii Sław Kolarstwa Polskiego na Starówce w Kowarach[34]. W muzeum Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu znajduje się jego kask i buty, eksponowane w gablocie[35].

Rada Gminy Garbatka-Letnisko 2011-05-26 26 maja 2011(dts) przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela Gminy Garbatka–Letnisko, gdzie w 1966 mieszkał, będąc skoszarowanym jako żołnierz jednostki z Tarnowskich Gór w wagonach kolejowych i zajmował się budową i naprawą trakcji kolejowej[36]. Ponadto w Krośnicach corocznie organizowana jest impreza popularyzująca turystykę rowerową pod nazwą Rajd Rowerowy „Śladami Ryszarda Szurkowskiego”[37].

W Świebodowie w 2022 otwarto skwer Szurkowskiego ufundowany przez mieszkańców tej miejscowości[38].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Ryszard Szurkowski w 1969 ożenił się z Ewą Kukuł[39]. Ze związku tego narodził się syn Norbert, który w wieku 31 lat zginął w zamachu 11 września 2001 na World Trade Center w Nowym Jorku, gdzie pracował na 104. piętrze jednej z wież[40]. Następnie po rozwodzie związał się z Izabelą Gumowską, z którą miał drugiego syna Wiktora[f][43][44] (zm. 2020). W 2009 poznał swoją drugą żonę Iwonę Arkuszewską[45][46].

Choroba i śmierć[edytuj | edytuj kod]

W ostatnich latach ciężko chorował, przechodząc m.in. operację układu pokarmowego[47]. Zmarł 2021-02-01T00:00:00.001 1 lutego 2021(dts) po kilku dniach pobytu w radomskim szpitalu na skutek choroby nowotworowej, przechodząc wcześniej zapalenie płuc[48][49][47]. Uroczystości pogrzebowe rozpoczęły się mszą świętą w jego intencji, która została odprawiona 2021-02-05 5 lutego 2021(dts) w świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie[31], po czym 13 lutego w kościele Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Wierzchowicach odbyła się msza pogrzebowa, po której został pochowany na przykościelnym cmentarzu w grobowcu rodzinnym[45][32].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Wraz m.in. z Krzysztofem Wyrzykowskim wydał trzy pozycje książkowe dotyczące kolarstwa szosowego[50]:

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Wystąpił w epizodycznej roli, grając samego siebie, w scenie balu mistrzów sportu w filmie z 1971 Motodrama z główną rolą Jacka Fedorowicza. Jest również bohaterem kilku filmów dokumentalnych.

Filmy
Rok Tytuł Reżyser
1971 Motodrama[51] Andrzej Konic
Autobus z napisem „koniec”[g][52] Mariusz Walter
2009 Niedokończona historia[53] Artur Szulc
2011 W biegu za życiem[54] Henryk Jantos
2021 Ryszard Szurkowski – wyścig przez życie[55] Zbigniew Rytel

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Na rozegranych 14 czerwca 1978 Mistrzostwach Polski w jeździe parami pod Wieluniem na dystansie 42 km, para Szurkowski–Faltyn nieoczekiwanie przegrała z gospodarzami Janem Majchrowskim i Sławomirem Podwójniakiem (MLKS Wieluń) o 16,8 sekundy, co uznano wtedy za sensację tych mistrzostw (→ Chmielewski i Żochowski 1979 ↓, s. 99).
  2. Niektóre źródła podają, że Ryszard Szurkowski zajął w tym wyścigu 30. miejsce, ponieważ zdobywca 3. miejsca Hiszpan Jaime Huélamo został zdyskwalifikowany za pozytywny wynik testu antydopingowego, w związku z tym przesuwają następnych kolarzy o jedną pozycję w górę.
  3. Wycofał się kilkanaście kilometrów przed metą na skutek defektu opony roweru (→ Biega 1974 ↓, s. 4).
  4. Po przejechaniu trasy i zajęciu 4. miejsca drużyna Polski została następnie zdyskwalifikowana, ponieważ kontrola antydopingowa Ryszarda Szurkowskiego dała wynik pozytywny[25].
  5. W rozegranych 4 października 1975 Mistrzostwach Polski w jeździe na czas w Szamotułach na dystansie 42 km, zajął 55. miejsce (na 82 startujących), ponieważ spóźnił się na start (→ Chmielewski i Żochowski 1976 ↓, s. 355–356).
  6. Urodzony 26 kwietnia 1994 syn Wiktor zmarł 21 sierpnia 2020 i spoczywa na cmentarzu miejskim w Ostrołęce[41][42].
  7. Film jest opowieścią o ostatnim kolarzu Wyścigu Pokoju z 1971, Duńczyku, Rylandzie Kehlecie. Szurkowskiego widzimy w tym filmie m.in. na 8. etapie BischofswerdaDrezno oraz po dekoracji na podium 13. etapu Liberec – Liberec, na którym zajął 2. miejsce.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Ryszard Jan Szurkowski. olimpijski.pl ↓.
  2. a b Ryszard Szurkowski. Siedemset razy na podium. kurek-rower.pl ↓.
  3. Radomiak dał światu Ryszarda Szurkowskiego – wspomnienie o mistrzu, radomsport.pl, 1 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2022-10-03].
  4. a b c Cieśliński 1976 ↓, s. 223.
  5. a b Andrzej Basiński, Ryszard Szurkowski: nie żałuję, że nie wystartowałem w Tour de France, dzieje.pl, 1 lipca 2014 [zarchiwizowane z adresu 2022-09-29].
  6. a b Ryszard Szurkowski – Kronika zwycięstw 1964–1969, [w:] Sklep rowerowy Ryszarda Szurkowskiego [online], ryszard-szurkowski.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-04-16].
  7. Ałaszewski i Tomaszewski 1973 ↓, s. 296.
  8. Po Hanusiku Szurkowski w żółtej koszulce lidera. Kolejny sukces polskiego kolarstwa. Debiutant Szurkowski pierwszy na mecie w Łodzi. (Mówi zwycięzca), „Trybuna Robotnicza”, Nr 113 (7860), Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 14 maja 1969, s. 1–2 [dostęp 2019-03-29].
  9. Biega 1974 ↓, s. 22–24.
  10. R. Szurkowski i S. Szozda na najwyższym podium kolarskich mistrzostw świata. Dziś pojedynek zawodowych championów Ocana – Merckx, „Dziennik Łódzki”, A, Nr 208 (7699), Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa Książka Ruch”, 2 września 1973, s. 8 [dostęp 2019-03-29].
  11. a b Sylwetka na portalu the-sports.org, the-sports.org [zarchiwizowane z adresu 2022-11-12] (ang.).
  12. Wiadomości sportowe (Mikołajczyk najlepszym „góralem”), „Słowo Ludu”, Nr 219, Kielce: RSW „Prasa”, 6 sierpnia 1968, s. 2 [dostęp 2023-12-24].
  13. Paris – Nice 1974, cyclingarchives.com [zarchiwizowane z adresu 2021-01-23] (ang.).
  14. Chmielewski i Żochowski 1975 ↓, s. 76–77.
  15. Ryszard Szurkowski – Kronika zwycięstw 1982–1984, [w:] Sklep rowerowy Ryszarda Szurkowskiego [online], ryszard-szurkowski.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-04-16].
  16. Sklep rowerowy Ryszarda Szurkowskiego, ryszard-szurkowski.pl [dostęp 2017-01-21].
  17. Ryszard Szurkowski Prezesem PZKol, pzkol.pl, 31 marca 2010 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-22].
  18. a b Kamil Wolnicki, Legendarny kolarz Ryszard Szurkowski walczy o powrót do zdrowia!, sport.fakt.pl, 6 listopada 2018 [zarchiwizowane z adresu 2023-03-28].
  19. a b Marek Bobakowski, Przyjaciel Ryszarda Szurkowskiego: Ma mocną psychikę, inaczej by się załamał, sportowefakty.wp.pl, 6 listopada 2018 [zarchiwizowane z adresu 2021-03-16].
  20. Jacek Żukowski, Odszedł Ryszard Szurkowski, król szos. Człowiek, który wygrywanie miał w genach, gazetakrakowska.pl, 1 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-12].
  21. Wylicytowaliśmy 47 400 zł na rzecz Ryszarda Szurkowskiego, polskieradio.pl, 18 grudnia 2018 [zarchiwizowane z adresu 2020-06-30].
  22. Wybory do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzone na dzień 25 września 2005. Komitet wyborczy / kandydaci, [w:] Państwowa Komisja Wyborcza [online], wybory2005.pkw.gov.pl.
  23. Barbara Sowa, Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego, a kto z niego wypadł? Cała lista, dziennik.pl, 16 marca 2015 [zarchiwizowane z adresu 2022-12-07].
  24. Ryszard Szurkowski. olympedia.org ↓.
  25. Tadeusz Mytnik, olimpijski.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-10-03].
  26. Chmielewski i Żochowski 1975 ↓, s. 331.
  27. Uroczystość dekoracji w Belwederze. Odznaczenia dla olimpijczyków, „Dziennik Polski”, Nr 227 (8890), Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 23 września 1972, s. 2 [dostęp 2019-03-28].
  28. W Montrealu sport polski święcił piękny triumf. P. Jaroszewicz wśród olimpijczyków. Wystąpienie premiera – Odznaczenia państwowe dla 82 osób, „Dziennik Polski”, Nr 178 (10053), Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”, 6 sierpnia 1976, s. 1–2 [dostęp 2019-03-28].
  29. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 grudnia 1998 r. o nadaniu orderów (→ M.P. z 1999 r. nr 6, poz. 68).
  30. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 lutego 2021 r. o nadaniu orderu (→ M.P. z 2021 r. poz. 354).
  31. a b Krzysztof Sobczak, Ceremonia pogrzebowa Ryszarda Szurkowskiego. Andrzej Duda odznaczył zmarłego kolarza, radiozet.pl, 5 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2022-09-28].
  32. a b Łukasz Kuczera, Ryszard Szurkowski spoczął obok rodziców i syna. „Najtwardszy z twardych i najskromniejszy ze skromnych”, sportowefakty.wp.pl, 13 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2021-04-17].
  33. Aleja Gwiazd Kolarstwa w Nałęczowie, polskieszlaki.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-10-27].
  34. Kowary. Galeria Sław Kolarstwa Polskiego, polskaniezwykla.pl [zarchiwizowane z adresu 2019-12-29].
  35. Paweł Pluta, Tutaj zaczyna się Wrocław, archiwum.wroclife.pl, 12 października 2018 [zarchiwizowane z adresu 2023-03-28].
  36. Ryszard Szurkowski, [w:] Gmina Garbatka-Letnisko [online], garbatkaletnisko.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-10-02].
  37. Aktualności z rajdu rowerowego, krosnice.pl, 26 sierpnia 2017 [zarchiwizowane z adresu 2017-09-21].
  38. Agnieszka Jezierska, Skwer Szurkowskiego otwarty, [w:] Gmina Krośnice [online], krosnice.pl, 9 maja 2022 [zarchiwizowane z adresu 2023-07-15].
  39. Szurkowski Ryszard Jan. erowery.pl ↓.
  40. Jerzy Filipiuk, Norbert Szurkowski. Tak niewiele brakowało, żeby tego ranka nie wszedł do budynku WTC..., gazetakrakowska.pl, 11 września 2016 [zarchiwizowane z adresu 2019-02-13].
  41. Zmarł Ryszard Szurkowski. Mało znane fakty z jego życia związane były z Ostrołęką, sport.eostroleka.pl, 2 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2022-06-25].
  42. Śp. Wiktor Szurkowski, ostroleka.grobonet.com [zarchiwizowane z adresu 2022-09-30].
  43. Marek Karczewski, Zmarł kolarz wszech czasów Ryszard Szurkowski. Na zawsze pozostanie związany z Ostrołęką, moja-ostroleka.pl, 13 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2021-04-17].
  44. Wielki mistrz i jego związki z Ostrołęką. Pożegnanie Ryszarda Szurkowskiego, sport.eostroleka.pl, 13 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2021-10-25].
  45. a b Iwona Arkuszewska-Szurkowska. Kim jest żona legendy polskiego kolarstwa?, [w:] Super Express [online], se.pl, 1 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2022-05-21].
  46. Legenda polskiego sportu ma partnerkę młodszą o 27 lat!, fakt.pl, 13 czerwca 2012 [zarchiwizowane z adresu 2016-07-11].
  47. a b Tomasz Czernich, Ryszard Szurkowski nie żyje. Krzysztof Kozanecki: od dłuższego czasu miał problemy, sport.interia.pl, 1 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2021-09-26].
  48. Nie żyje Ryszard Szurkowski, sport.onet.pl, 1 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2022-01-27].
  49. Ryszard Szurkowski: przyczyny śmierci. Na co zmarł kolarz?, radiozet.pl, 1 lutego 2021 [zarchiwizowane z adresu 2022-09-28].
  50. Ryszard Szurkowski (1946–2021), [w:] Katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych NUKAT [online], katalog.nukat.edu.pl [dostęp 2017-01-21].
  51. Motodrama, filmpolski.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-10-10].
  52. Filmy na podium: Autobus z napisem koniec, sport.tvp.pl, 9 października 2012 [zarchiwizowane z adresu 2022-09-30].
  53. Niedokończona historia, filmpolski.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-03-31].
  54. W biegu za życiem (2011) TV, filmweb.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-04-17].
  55. Ryszard Szurkowski – wyścig przez życie. Dokument o wielkim mistrzu, [w:] TVP Sport [online], youtube.com, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-01].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Edward Ałaszewski, Bohdan Tomaszewski, Sławy sportu w karykaturze i wspomnieniu, Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1973, OCLC 750762354.
  • Maciej Biega, Tęczowe koszulki, Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1974 („Stadion”), OCLC 831160433.
  • Zbigniew Chmielewski, Ryszard Żochowski, Kalejdoskop sport 1974, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1975, OCLC 951384158.
  • Zbigniew Chmielewski, Ryszard Żochowski, Kalejdoskop sport 1975, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1976, OCLC 21318417.
  • Zbigniew Chmielewski, Ryszard Żochowski, Sport'78. Kalejdoskop, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1979, OCLC 1050717758.
  • Janusz Michał Cieśliński, Iskier przewodnik sportowy, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1976, OCLC 169680668.
  • Marek Ordyłowski, Zbigniew Schwarzer, Leonard Szymański, 50 lat wrocławskiego sportu 1945–1995, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2007, ISBN 978-83-89518-67-5, OCLC 749692564.
  • Józef Maciej Zajączkowski, Kolarstwo Dolnośląskie 1945–1975. Kronika Ilustrowana, Wrocław: Studio Wydawniczo-Typograficzne „Typoscript”, 2011, ISBN 978-83-62440-04-7, OCLC 812775964.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]