Pyzdry: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne redakcyjne
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne redakcyjne
Linia 56: Linia 56:
Pierwsza wzmianka o Pyzdrach pochodzi z [[1232]] roku, kiedy to wojska [[Henryk I Brodaty|Henryka Brodatego]] wkroczyły m.in. na ziemię pyzdrską. Pyzdry są jednym z najstarszych miast lokacyjnych w Wielkopolsce - z [[1257]] pochodzi wzmianka o wójcie Andrzeju, dowodząca funkcjonowania tu stabilnego ośrodka miejskiego. Nie zachował się [[dokument lokacyjny|przywilej lokacyjny]], jednak wiadomo, że miasto lokowane było na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] przez [[Bolesław Pobożny|Bolesława Pobożnego]]<ref>Zbyszko Górczak: ''Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.)'', Poznań 2002, s. 97.</ref>.
Pierwsza wzmianka o Pyzdrach pochodzi z [[1232]] roku, kiedy to wojska [[Henryk I Brodaty|Henryka Brodatego]] wkroczyły m.in. na ziemię pyzdrską. Pyzdry są jednym z najstarszych miast lokacyjnych w Wielkopolsce - z [[1257]] pochodzi wzmianka o wójcie Andrzeju, dowodząca funkcjonowania tu stabilnego ośrodka miejskiego. Nie zachował się [[dokument lokacyjny|przywilej lokacyjny]], jednak wiadomo, że miasto lokowane było na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] przez [[Bolesław Pobożny|Bolesława Pobożnego]]<ref>Zbyszko Górczak: ''Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.)'', Poznań 2002, s. 97.</ref>.


29 czerwca [[1318]] roku [[Władysław Łokietek]] zwołał do Pyzdr zjazd duchowieństwa i dostojników polskich, na którym podjęto uchwałę o wysłaniu poselstwa do papieża [[Jan XII (papież)|Jana XII]] z prośbą o zezwolenie na jego koronację. W 1331 roku miasto zostało spalone przez Krzyżaków. Podczas panowania [[Kazimierz Wielki|Kazimierza Wielkiego]] miasto zostało otoczone murami i wybudowano potężny czworoboczny zamek. W 1345 roku w mieście zawarto rozejm pomiędzy królem Czech [[Jan Luksemburski|Janem Luksemburskim]] i Kazimierzem Wielkim. 6 czerwca 1346 roku król Kazimierz ogłosił w Pyzdrach [[Statuty Kazimierza Wielkiego|statuty prawne]] dla Wielkopolski. W 1390 [[Władysław II Jagiełło]] i [[Warcisław VII]] zawarli układ w Pyzdrach, gdzie Warcisław stał się lennikiem Jagiełły. W roku 1562 Pyzdry zostały wyznaczone jako miejsce [[Popis|"okazowania" (przeglądów szlachty)]] dla województwa kaliskiego.
29 czerwca [[1318]] roku [[Władysław Łokietek]] zwołał do Pyzdr zjazd duchowieństwa i dostojników polskich, na którym podjęto uchwałę o wysłaniu poselstwa do papieża [[Jan XII (papież)|Jana XII]] z prośbą o zezwolenie na jego koronację. W 1331 roku miasto zostało spalone przez Krzyżaków. Podczas panowania [[Kazimierz Wielki|Kazimierza Wielkiego]] miasto zostało otoczone murami i wybudowano potężny czworoboczny zamek. W 1345 roku w mieście zawarto rozejm pomiędzy królem Czech [[Jan Luksemburski|Janem Luksemburskim]] i Kazimierzem Wielkim. 6 czerwca 1346 roku król Kazimierz ogłosił w Pyzdrach [[Statuty Kazimierza Wielkiego|statuty prawne]] dla Wielkopolski. W 1390 [[Władysław II Jagiełło]] i [[Warcisław VII]] zawarli układ w Pyzdrach, gdzie Warcisław stał się lennikiem Jagiełły. W roku 1562 Pyzdry zostały wyznaczone jako miejsce [[Popis|"okazowania" (przeglądów wojska)]] dla województwa kaliskiego.


W 1655 roku miasto zajmują wojska szwedzkie. W 1704 roku pod Pyzdrami stoczyły bitwę wojska stronników Leszczyńskiego i Augusta II. W 1768 wielki pożar niszczy miasto. W 1793 roku w wyniku II Rozbioru rozpoczyna się okupacja pruska. W 1807 i 1814 roku pożary ponownie niszczą miasto. Podczas zaborów na mocy decyzji [[kongres wiedeński|kongresu wiedeńskiego]] miejscowość znalazła się w [[1815]] r. w granicach Imperium Rosyjskiego, gdzie pozostawała aż do I wojny światowej. Tym samym Pyzdry były najbardziej na zachód wysuniętym miastem Rosji (przejście graniczne znajdowało się w miejscowości [[Borzykowo (województwo wielkopolskie)|Borzykowo]], zrekonstruowane w [[2004]] roku). W 1844 roku miasto przestało być siedzibą powiatu. W 1867 roku władze rosyjskie odbierają Pyzdrom prawa miejskie. W latach [[1918]]-[[1939]] w granicach [[II Rzeczpospolita|II Rzeczpospolitej]].
W 1655 roku miasto zajmują wojska szwedzkie. W 1704 roku pod Pyzdrami stoczyły bitwę wojska stronników Leszczyńskiego i Augusta II. W 1768 wielki pożar niszczy miasto. W 1793 roku w wyniku II Rozbioru rozpoczyna się okupacja pruska. W 1807 i 1814 roku pożary ponownie niszczą miasto. Podczas zaborów na mocy decyzji [[kongres wiedeński|kongresu wiedeńskiego]] miejscowość znalazła się w [[1815]] r. w granicach Imperium Rosyjskiego, gdzie pozostawała aż do I wojny światowej. Tym samym Pyzdry były najbardziej na zachód wysuniętym miastem Rosji (przejście graniczne znajdowało się w miejscowości [[Borzykowo (województwo wielkopolskie)|Borzykowo]], zrekonstruowane w [[2004]] roku). W 1844 roku miasto przestało być siedzibą powiatu. W 1867 roku władze rosyjskie odbierają Pyzdrom prawa miejskie. W latach [[1918]]-[[1939]] w granicach [[II Rzeczpospolita|II Rzeczpospolitej]].

Wersja z 13:35, 15 lut 2011

{{{nazwa}}}
{{{nazwa oryginalna}}}
[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]]
{{{opis zdjęcia}}}
Herb [[Plik:{{{flaga}}}| 100x130px| alt=Flaga]]
[[Herb {{{dopełniacz nazwy}}}|Herb]] [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Dewiza: Królewskie miasto nad Wartą
Państwo {{{państwo}}}
Zarządzający

Burmistrz

Powierzchnia

12,16 km²

Wysokość

90 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności
• gęstość


{{{liczba ludności}}}
{{{gęstość zaludnienia}}} os./km²

Nr kierunkowy

{{{numer kierunkowy}}}

Kod pocztowy

{{{kod pocztowy}}}

Tablice rejestracyjne

{{{tablice rejestracyjne}}}

Położenie na mapie brak
Mapa konturowa brak
Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }}
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
[[commons:{{{commons}}}|Multimedia w Wikimedia Commons]]
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Pyzdry – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie wrzesińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pyzdry. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. konińskiego.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 3203 mieszkańców[1].

Pyzdry leżą na wysokim brzegu rzeki Warty, niedaleko ujścia Prosny, we wschodniej części Wielkopolski. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 442 Września–Kalisz.

Historia

Pieczęć miejska z lat 1312-1575

Pierwsza wzmianka o Pyzdrach pochodzi z 1232 roku, kiedy to wojska Henryka Brodatego wkroczyły m.in. na ziemię pyzdrską. Pyzdry są jednym z najstarszych miast lokacyjnych w Wielkopolsce - z 1257 pochodzi wzmianka o wójcie Andrzeju, dowodząca funkcjonowania tu stabilnego ośrodka miejskiego. Nie zachował się przywilej lokacyjny, jednak wiadomo, że miasto lokowane było na prawie magdeburskim przez Bolesława Pobożnego[2].

29 czerwca 1318 roku Władysław Łokietek zwołał do Pyzdr zjazd duchowieństwa i dostojników polskich, na którym podjęto uchwałę o wysłaniu poselstwa do papieża Jana XII z prośbą o zezwolenie na jego koronację. W 1331 roku miasto zostało spalone przez Krzyżaków. Podczas panowania Kazimierza Wielkiego miasto zostało otoczone murami i wybudowano potężny czworoboczny zamek. W 1345 roku w mieście zawarto rozejm pomiędzy królem Czech Janem Luksemburskim i Kazimierzem Wielkim. 6 czerwca 1346 roku król Kazimierz ogłosił w Pyzdrach statuty prawne dla Wielkopolski. W 1390 Władysław II Jagiełło i Warcisław VII zawarli układ w Pyzdrach, gdzie Warcisław stał się lennikiem Jagiełły. W roku 1562 Pyzdry zostały wyznaczone jako miejsce "okazowania" (przeglądów wojska) dla województwa kaliskiego.

W 1655 roku miasto zajmują wojska szwedzkie. W 1704 roku pod Pyzdrami stoczyły bitwę wojska stronników Leszczyńskiego i Augusta II. W 1768 wielki pożar niszczy miasto. W 1793 roku w wyniku II Rozbioru rozpoczyna się okupacja pruska. W 1807 i 1814 roku pożary ponownie niszczą miasto. Podczas zaborów na mocy decyzji kongresu wiedeńskiego miejscowość znalazła się w 1815 r. w granicach Imperium Rosyjskiego, gdzie pozostawała aż do I wojny światowej. Tym samym Pyzdry były najbardziej na zachód wysuniętym miastem Rosji (przejście graniczne znajdowało się w miejscowości Borzykowo, zrekonstruowane w 2004 roku). W 1844 roku miasto przestało być siedzibą powiatu. W 1867 roku władze rosyjskie odbierają Pyzdrom prawa miejskie. W latach 1918-1939 w granicach II Rzeczpospolitej.

zabytki Zabytki

Pyzdry to niewielkie miasteczko z interesującymi zabytkami:

  • kościół farny pw. Narodzenia NMP z poł. XIV, XV, 1865-70, regotyzowany w 1961 r., ul. Farna, nr rej. kl.IV-73/34/58 z 3.10.1958
  • kościół franciszkanów pw. Ścięcia Głowy św. Jana z poł. XIV-XVIII w., ul. Kaliska, nr rej. kl.IV-73/35/58 z 3.10.1958
  • klasztor franciszkanów na skarpie nad rzeką Wartą. Przebudowany w 1690 r. w stylu barokowym. W zabudowaniach poklasztornych obecnie znajduje się m.in. Muzeum Regionalne.
  • zamek Kazimierza Wielkiego (pozostały z niego jedynie niewidoczne fundamenty). Było to czteroskrzydłowe ceglane założenie o długości boków 50x60 metrów z dziedzińcem pośrodku i co najmniej jedną kwadratową wieżą, nr rej. 120 z 1.06.1968
  • mury miejskie z 1339 roku (fragment m.in. w domu ul. Kaliska 36), nr rej. 1595 z 10.09.1974
  • układ urbanistyczny z XIII - XIX wieku, nr rej. 795/Wlkp/A z 28.05.2010
  • dom drewniany przy Rynku nr 17 z 1768 r., dwutraktowy z sienią przelotową i czterosłupowym podcieniem, kryty łamanym dachem.
  • dom z 1 poł. XIX wieku przy ul. Kaliskiej 29, nr rej. 412/154 z 9.01.1989
  • cmentarz z XIX wieku, z kwaterą powstańców styczniowych 1863 roku
  • dom zarządcy z XIX wieku w majątku Wójtostwo, ul. Zwierzyniec 6
  • wiatrak holenderski z 1903 r. w majątku Wójtostwo
  • wiatraki drewniane (koźlaki) z 1770 i XIX wieku przy ul. Szybskiej

W przeszłości w Pyzdrach było 7 kościołów, jednak większość uległa zniszczeniu – ostatni na początku XX wieku. Można znaleźć jeszcze wiele innych zabytków związanych z historią miasteczka.

Sławni ludzie

W Pyzdrach urodzili się m.in.:

Edukacja

  • Przedszkole Samorządowe w Pyzdrach, ul. Szybska
  • Szkoła Podstawowa w Pyzdrach, ul. Szkolna 1
  • Gimnazjum w Pyzdrach, ul. Szkolna 1
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa, ul. Kaliska

Ciekawostki

  • Źródełko znajdujące się przy ulicy Wrocławskiej ma swoją legendę, pozbawioną jednak podstaw historycznych. Otóż przejeżdżający przez miasto król Kazimierz Wielki, będąc bardzo utrudzony drogą, gdy zobaczył bijące źródło, miał zawołać "Pij-Zdrój!". Na pamiątkę tego wydarzenia utworzona została rzekomo nazwa miasta.
  • Pierwsze udokumentowane użycie armaty na ziemiach polskich nastąpiło w 1383[3][4] roku podczas oblężenia Pyzdr. Pisał o tym w swoich kronikach Jan z Czarnkowa.

Zobacz też

  1. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 107. ISSN 1734-6118. [dostęp 16 lipca 2010].
  2. ↑ Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 97.
  3. ↑ Encyklopedia Staropolska
  4. ↑ Strona Muzeum Regionalnego w Pyzdrach

Linki zewnętrzne

Szablon:Linki do map Polski

Gmina Pyzdry
Wsie
Osady
Przysiółki
Osady leśne
Integralne
części wsi

Szablon:Gminy powiatu wrzesińskiego

Miasta województwa wielkopolskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa wielkopolskiego

Powiat słupecki (1867–1932 i 1956–75)
Przynależność wojewódzka
Miasta
(1867–1932 → i ← 1956–75)
Gminy wiejskie
(1867–1932 → i ← 1973–75)
Gromady (1954–72)
Powiat koniński (1867–1975)
  • Siedziba powiatu – Konin
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady (1954–72)
Powiat wrzesiński (1919–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1919-75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934-54 i 1973-75)
Gromady (1954-72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pyzdry&oldid=25372736”