Jan Wiktor Nowak

Jan Wiktor Nowak

Tuis inhaerere mandatis Przylgnąć do Twoich przykazań
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	5 października 1931 Toruń
Data i miejsce śmierci	25 marca 2002 Siedlce
Biskup diecezjalny siedlecki
Okres sprawowania	1996–2002
Biskup pomocniczy gnieźnieński
Okres sprawowania	1982–1996
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	25 maja 1956
Nominacja biskupia	20 lutego 1982
Sakra biskupia	25 marca 1982

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	25 marca 1982
Miejscowość	Gniezno
Miejsce	bazylika prymasowska
Konsekrator	Józef Glemp
Współkonsekratorzy	Jan Czerniak Zygfryd Kowalski
Współkonsekrowani biskupi Bogdan Wojtuś 8 października 1988

Jan Wiktor Nowak (ur. 5 października 1931 w Toruniu, zm. 25 marca 2002 w Siedlcach) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy gnieźnieński w latach 1982–1996, biskup diecezjalny siedlecki w latach 1996–2002.

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Urodził się 5 października 1931 w Toruniu. Był synem Jana, funkcjonariusza Policji Państwowej i Praksedy z domu Zielińskiej. Został ochrzczony w kościele Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Toruniu. W warunkach okupacji niemieckiej przygotował się do pierwszej komunii św., którą przyjął już po zakończeniu II wojny światowej.

Uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie w 1951 złożył egzamin dojrzałości. Studia odbył w latach 1951–1956 w seminariach duchownych w Poznaniu i Gnieźnie. 25 maja 1956 w katedrze gnieźnieńskiej przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Franciszka Jedwabskiego.

Działalność naukowa i duszpasterska

W latach 1956–1959 był wikariuszem parafii w Nowej Wsi Wielkiej, potem w Smogulcu. W 1961 kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, wysłał go na studia specjalistyczne do Instytutu Katolickiego w Paryżu, a następnie na studia z teologii moralnej w Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Uwieńczył je doktoratem z zakresu teologii w 1964. Studiując w Rzymie, uczestniczył przy pracach soboru watykańskiego II. Po powrocie do kraju i archidiecezji gnieźnieńskiej został profesorem Wyższego Seminarium Duchownego w Gnieźnie, a w latach 1970–1982 był rektorem tego seminarium.

Pełnił również szereg odpowiedzialnych funkcji w gnieźnieńskiej kurii metropolitalnej, m.in. kierownika Archidiecezjalnego Instytutu Pastoralnego, wchodził w skład kapituły przy kościele kolegiackim św. Jerzego w Gnieźnie oraz otrzymał godność prałata Jego Świątobliwości.

Wikariusz biskupi dla miasta Bydgoszczy

20 lutego 1982 papież Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym arcybiskupa gnieźnieńskiego Józefa Glempa. Sakrę biskupią przyjął 25 marca 1982 w bazylice prymasowskiej w Gnieźnie. Wkrótce po konsekracji został skierowany do Bydgoszczy na stanowisko proboszcza parafii farnej św. Marcina i Mikołaja oraz wikariusza biskupiego dla miasta Bydgoszczy. Prymas Józef Glemp uzasadnił jego stałą obecność w Bydgoszczy koniecznością pobudzania i jednoczenia wspólnych dla całego miasta inicjatyw duszpasterskich. Postawił przed nim następujące zadania:

• odbywanie spotkań z dziekanami bydgoskimi,
• okresowe uczestnictwo w konferencjach dekanalnych,
• utrzymywanie osobistych kontaktów z kapłanami parafii bydgoskich,
• organizowanie kapłańskich dni skupienia lub godzin adoracji,
• roztoczenie opieki nad bydgoskimi ośrodkami duszpasterstwa specjalistycznego i akademickiego, oazowego, zakonnego, ministranckiego, głuchoniemych, niewidomych i chorych w szpitalach,
• rozwój kultu Matki Bożej Pięknej Miłości („Madonny Bydgoskiej”) przy bydgoskiej farze,
• organizacja stałej posługi w konfesjonale w kościele farnym,
• objęcie kierownictwa Prymasowskiego Instytutu Kultury Chrześcijańskiej im. Stefana kardynała Wyszyńskiego w Bydgoszczy,
• sprawowanie opieki nad Prymasowskim Instytutem Teologicznym im. Stefana kardynała Wyszyńskiego w Gnieźnie.

Oprócz obowiązków biskupa Bydgoszczy miał również wykonywać zadania wikariusza generalnego w Gnieźnie, m.in. kierować dwoma wydziałami kurii metropolitalnej: Wydziału do Spraw Zakonnych i Wydziału Katechetycznego.

Do pilnych zadań pastoralnych w Bydgoszczy zaliczał troskę o pogłębienie świadomości religijnej wiernych przez udoskonalenie przekazu informacji z dziedziny wiary i moralności oraz wydarzeń z życia Kościoła. Zadania te realizował przez kilka lat w trudnym okresie stanu wojennego w PRL. Mimo wielu trudności rozwinął w Bydgoszczy niezwykle czynną i owocną posługę pastoralną. Dostosował sieć parafialną do potrzeb rozbudowującego się miasta. W latach 1982–1995 w Bydgoszczy zostało erygowanych 12 parafii, a ich liczba w 1995 sięgnęła 39. Wspierał aktywnie starania proboszczów zmierzające do budowy świątyń. W czasie jego posługi zbudowano 12 kościołów. Jako kustosz miejskiego sanktuarium maryjnego szczególną troską otaczał kult Matki Boskiej Bydgoskiej w kościele farnym. Zorganizował w nim stały dyżur spowiedniczy.

Znaczący był jego udział przy tworzeniu Hospicjum im. ks. Jerzego Popiełuszki (1990). Był inicjatorem Bydgoskich Rekolekcji dla Młodych Małżeństw i Dni Skupienia dla Narzeczonych. Z jego inicjatywy przy parafii św. Wincentego à Paulo utworzono Specjalistyczną Poradnię Rodzinną. Przyczynił się również do sprowadzenia do Bydgoszczy sióstr z Szensztackiego Instytutu Sióstr Maryi, które podjęły w parafiach pracę z rodzinami i młodzieżą żeńską (w 2000 na osiedlu Piaski powstało szensztackie Sanktuarium Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej w Bydgoszczy).

Przedmiotem szczególnej jego troski była młodzież szkolna i studenci. Tradycją stały się wspólne modlitwy biskupa z maturzystami. Doprowadził do utworzenia Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Jana III Sobieskiego (1985) oraz Prymasowskiego Instytutu Kultury Chrześcijańskiej (1982) – ośrodka miejskiego duszpasterstwa ponadparafialnego. Później Instytut ten przekształcił się w pięcioletnie studia teologiczne, a w roku akademickim 1988–1989 uzyskał status wyższej uczelni na prawach państwowych. W kwietniu 1990 Instytut został afiliowany do Papieskiego Wydziału Teologicznego w Poznaniu.

Podczas jego posługi na trwale w dzieje bydgoskiego kościoła wpisały się Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. W 1987 zorganizował po raz pierwszy Bydgoskie Dni Społeczne, służące upowszechnieniu nauki społecznej Kościoła. Potrafił skupić wokół siebie znaczące grono bydgoskiego laikatu. Na uwagę zasługuje również jego współpraca z katolickimi środkami społecznego przekazu: prasą i Radiem Plus, gdzie w 1995 zainaugurował cykl audycji pt. „Głos bydgoskiego Kościoła”.

Od 1990 był członkiem Papieskiej Rady Iustitia et Pax. W maju 1992 zorganizował w Bydgoszczy spotkanie Komisji Episkopatu Iustitia et Pax z krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Spotkanie, któremu przewodniczył kardynał Roger Etchegaray, było okazją do prezentacji opinii o sytuacji Kościoła w państwach postkomunistycznych oraz rozważań na temat doktryny społecznej Kościoła. We wrześniu 1994 był gospodarzem spotkania Komisji Wspólnej Biskupów Polskich i Francuskich, poświęconemu wymianie doświadczeń pastoralnych.

Biskup siedlecki

25 marca 1996 papież Jan Paweł II mianował go biskupem diecezjalnym diecezji siedleckiej. Uroczysty ingres biskupa do katedry siedleckiej nastąpił 21 kwietnia tego roku. W czerwcu 1996 był gospodarzem 283 konferencji Episkopatu Polski. 6 października 1996 na placu św. Piotra w Rzymie koncelebrował beatyfikacyjną mszę świętą z papieżem Janem Pawłem II, w czasie której prezentował jako biskup siedlecki unickich męczenników podlaskich z Pratulina. W lutym 1997 zarządził misje ewangelizacyjne w diecezji, przygotowujące wiernych do trzeciego tysiąclecia. W 1998 zainicjował trzy diecezjalne kongresy: powołań, różańcowy oraz ruchów i stowarzyszeń katolickich. 10 czerwca 1999 był gospodarzem siedleckiego spotkania z papieżem Janem Pawłem II. Jego dziełem jest Centrum Charytatywno-Duszpasterskie przy kurii biskupiej w Siedlcach, służące m.in. rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Na terenie diecezji powołał trzy Katolickie Licea Ogólnokształcące: w Garwolinie (1996), w Białej Podlaskiej (1997) i w Siedlcach (1998).

Zmarł 25 marca 2002 w Siedlcach, po długiej i ciężkiej chorobie. Pochowano go w podziemiach katedry siedleckiej.

Bibliografia

• Błażejewski S., Kutta J., Romaniuk M., Bydgoski Słownik Biograficzny, t. VII, Bydgoszcz 2006, ISBN 83-85327-70-3, ss. 82–84.
• PiotrP. Nitecki PiotrP., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999, HenrykH. Gulbinowicz, Warszawa: „Pax”, 2000, ISBN 83-211-1311-7, OCLC 189782455 . Brak numerów stron w książce
• Polak G., Kto Jest Kim w Kościele, Warszawa 1996, ISBN 83-905125-0-5.
• Jan Wiktor Nowak [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-11-14]  (ang.).

Linki zewnętrzne

• Nota biograficzna Jana Wiktora Nowaka na stronie diecezji siedleckiej [dostęp 2017-12-26]