Wągrowiec

Szablon:POL miasto infobox Wągrowiec – miasto i gmina w województwie wielkopolskim. Siedziba powiatu wągrowieckiego.

Według danych spisu powszechnego z 2011 roku miasto liczy 25313 mieszkańców, co daje wzrost w porównaniu z poprzednimi statystykami.

Położenie

Miasto leży na Pałukach. Oddalone jest 60 kilometrów od Poznania, 40 kilometrów od Gniezna, 70 kilometrów od Bydgoszczy i 60 kilometrów od Piły. Rzeźba terenu w okolicy miasta jest płaska, z licznymi jeziorami.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 17,83 km². Miasto stanowi 1,72% powierzchni powiatu.

Gminę miejską Wągrowiec otacza gmina wiejska Wągrowiec.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa pilskiego.

Historia

Miasto zostało założone około 1300 jako osada na wyspie Prostynia (Prostorzecze) w dolinie rzek Nielby i Wełny. W 1319 tereny wokół Wągrowca jak i sama osada zostały wykupione przez zakon cystersów. Miasto zostało ulokowane w 1381 a w 1396 Cystersi przenieśli swoją siedzibę z Łekna do Wągrowca. Przekazanie praw miejskich datowane jest na 1381. Wągrowiec jest ściśle związany z zakonem cystersów łekneńskich i rodem Pałuków. W Wągrowcu mieszkali znani i podziwiani ludzie, m.in. Jakub Wujek, który przetłumaczył Biblię na język polski, a wągrowieckie gimnazjum (obecnie I LO) ukończył Stanisław Przybyszewski.

W renesansie dla miasta Ołtarz główny i Ołtarz Matki Boskiej Różańcowej wykonał znany ówcześnie malarz i rzeźbiarz, Mateusz Kossior. W XVII w. działała w Wągrowcu szkoła Św. Marii Magdaleny przy kościele cysterskim, jej rektorem i altarystą w 1639 r. był Adam Gradowicz. W 1793 miasto znalazło się pod zaborem pruskim. Mieszkało tu wówczas zaledwie 612 osób i było 111 drewnianych domów. Wiek XIX przyniósł pewne ożywienie gospodarcze. W 1881 zarejestrowano już 4392 mieszkańców. 1 września 1939 Wągrowiec przeżył bombardowanie przez Luftwaffe, zginęło wówczas wielu mieszkańców miasta, w tym ówczesny burmistrz Szymon Wachowiak. 5 września do miasta wkroczyło wojsko niemieckie i przez cały okres II wojny światowej doprowadziło praktycznie do jego całkowitego wyludnienia. Niemcy podczas okupacji zmienili nazwę miasta na niem. Eichenbrück. Zostało ono wyzwolone 23 stycznia 1945 przez 220 Samodzielną Gatczyńską Brygadę Pancerną pod dowództwem pułkownika Andrieja Paszkowa. Od tego momentu Wągrowiec notuje stały dynamiczny rozwój osiągając w 2004 liczbę 24529 mieszkańców.

Zabytki

Klasztor pocysterski

Budynki, które możemy zaliczyć do zabytkowych są w mieście bardzo zróżnicowane. Od średniowiecznych do militarnych z II Wojny Światowej. Do najciekawszych należą:

• Kościół farny pw. św. Jakuba Apostoła
• Klasztor pocysterski z końca XVIII wieku i kościół pw. Wniebowzięcia NMP
• Pomnik ks. Jakuba Wujka
• Piramida Łakińskiego
• Budynek Muzeum Regionalnego
• Wieża widokowa
• Kościół poewangelicki
• Bunkry z czasów II wojny światowej

Honorowi obywatele miasta

Wągrowiec - pomnik Jakuba Wujka

Lista honorowych obywateli Wągrowca wraz z rokiem nadania tytułu:

• 2011 – Marlena Miler
• 2010 – Edward Koziński
• 2009 – Prof. Andrzej Sylwester Zieliński
• 2008 – Prof. dr hab. Anna Wolff-Powęska
• 2007 – Artur Siódmiak
• 2006 – Bernhard Horstmann
• 2006 – Rosemarie Oehme
• 2005 – Rainer Stoephasius
• 2004 – Bodo Oehme
• 2004 – Marianne Krause
• 2003 – Joachim Pritzlaff
• 2002 – Stefan Mikołajczak
• 2001 – Marek Borowski
• 2001 – ks. prałat Heliodor Grabias
• 2000 – Franc Dressen
• 1999 – Zdzisław Bączkiewicz
• 1997 – Jens Jörgen Baernthsen
• 1996 – Helmut Harneit
• 1993 – ś.p. ks. infułat Zenon Willa
• 1993 – ś.p. Adam Kuźma

Osoby związane z miastem

• dr Tadeusz Nożyński (ur. 1904 w Tenczynku, zm. 2000 w Wągrowcu) – z wykształcenia historyk - pedagog, autor monografii miasta, animator kultury, m.in. chóralistyki
• Franciszek Jerzy Łakiński – rotmistrz wojsk napoleońskich

Osoby urodzone w Wągrowcu lub z nim związane

• Jakub Wujek – tłumacz Biblii
• Adam z Wągrowca – organista i kompozytor, zakonnik (rodem z Margonina)
• Adam Gradowicz - bibliofil, w 1639 r. rektor szkoły Św. Marii Magdaleny przy kościele cysterskim
• Max Gerson – lekarz, twórca tzw. "terapii Gersona"
• Michał Musielak – historyk, bioetyk, badacz problematyki eugeniki i dziejów filozofii medycyny w Polsce, uczeń Julii Zabłockiej i Antoniego Czubińskiego
• Maria Kulińska - założycielka Polskiego Czerwonego Krzyża w Wągrowcu, radna, działaczka społeczna
• Artur Siódmiak – reprezentant Polski w piłce ręcznej
• Monika Drybulska – lekkoatletka, maratonka

Absolwenci wągrowieckich szkół

• Walenty Szwajcer – odkrywca osady w Biskupinie
• Stanisław Przybyszewski – pisarz
• Bolesław Jaśkowski – działacz narodowy

Kultura

Deptak na ul. Pocztowej

Wągrowiec jest lokalnym centrum kulturalnym. Znajduje się to wiele instytucji i organizacji pozarządowych zajmujących się właśnie tym zagadnieniem. Możemy do nich zaliczyć:

• Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia
• Amfiteatr Miejski
• Powiatowa Biblioteka Publiczna
• Biblioteka Parafialna (Klasztor)
• Miejska Biblioteka Publiczna
• Biblioteka Pedagogiczna Filia w Wągrowcu
• Muzeum Regionalne
• Miejski Dom Kultury
• Kino MDK
• Szlak cysterski
• Wielkopolska Pętla Szlaku Cysterskiego

Turystyka

Wągrowiec - poczta

W centrum miasta podziwiać możemy ciekawe zjawisko skrzyżowania rzek Wełny i Nielby, które jest unikalnym zjawiskiem w Europie i stanowi dużą atrakcję turystyczną miasta. Można tutaj też odpoczywać nad wodą. W okolicy nie brakuje kąpielisk.

W 2007 na łamach "Tygodnika Wągrowieckiego" zostało przeprowadzone głosowanie na tzw. 7 cudów powiatu wągrowieckiego. Wybrane zostały:

• Kościół św. Mikołaja w Tarnowie Pałuckim
• Kamień Św. Wojciecha w Budziejewku
• Piramida rotmistrza Łakińskiego w Łaziskach k. Wągrowca
• Dąb „Korfanty” w Rezerwacie Dębina
• Skrzyżowanie rzek Nielby i Wełny
• Klasztor pocysterski w Wągrowcu
• Opatówka w Wągrowcu

Jednym z zabytków jest wągrowiecka fara (kościół katolicki pod wezwaniem św. Jakuba – patrona miasta) z freskami w kaplicy pw. Matki Boskiej Różańcowej.

Baza noclegowa i gastronomiczna

Wągrowiec posiada dobrą bazę hotelową przeznaczoną dla klientów o różnych możliwościach finansowych. Działające w mieście hotele i ośrodki oferują ponad 400 miejsc hotelowych w różnym standardzie. Są tu też hotele 3 i 4-gwiazdkowe. Ponad to znajduje się tu wiele kawiarni, restauracji, pizzerie, cukiernie, bary i puby.

Struktura wyznaniowa

Jeden z miejskich kościołów

Katolicyzm

• Kościół rzymskokatolicki
  • kościół pw. św Wojciecha
  • kościół pw. św. Piotra i Pawła
  • kościół pw. bł. Michała Kozala
  • kościół farny pw. św. Jakuba
  • klasztor pocysterski

Protestantyzm

• Kościół ewangelicko-augsburski – filiał parafii w Pile

Inne

• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (Sala Królestwa).
• Świecki Ruch Misyjny "Epifania"

Demografia

Dane z 31 grudnia 2010:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	25 083	100	12 997	51,8	12 086	48,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1406,8		728,9		677,8

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego ze spisu powszechnego 2011, miasto Wągrowiec ma 25313 mieszkańców i ta liczba cały czas rośnie.

Gospodarka i komunikacja

Gospodarka

Na wągrowiecką gospodarkę, głównie składa się drobny przemysł i usługi. Wielu mieszkańców żyje z handlu. Dużą część udziałów w lokalnym rynku mają przedsiębiorstwa zajmujące się turystyką i wypoczynkiem. Daje to miejsca pracy i jednocześnie nie wyrządza strat w lokalnym środowisku naturalnym.

Komunikacja

Jeden z autobusów miejskiego przewoźnika

Miasto leży na ważnych szlakach komunikacyjnych. Daje to dobre perspektywy do rozwoju i poprawia komfort życia mieszkańców.

Kolej

Wągrowiec - dworzec kolejowy

Przebiegają tędy następujące linie kolejowe: Linia kolejowa nr 356 - Poznań Wschód - Bydgoszcz Główna Linia kolejowa nr 206 - Inowrocław Rąbinek - Drawski Młyn

Kursują tędy pociągi pasażerskie do:

• Gołańczy – 4 razy dziennie
• Poznania Głównego – 9 razy dziennie i 1 przez Poznań do Wolsztyna

Na linii Poznań-Wągrowiec-Gołańcz kursują autobusy szynowe.

Drogi

Drogi wojewódzkie:

• droga wojewódzka nr 190 Krajenka – Szamocin – Margonin – Wągrowiec – Gniezno
• droga wojewódzka nr 196 Poznań – Murowana Goślina – Wągrowiec
• droga wojewódzka nr 241 Tuchola – Sępólno Krajeńskie – Więcbork – Nakło nad Notecią – Wągrowiec – Rogoźno
• droga wojewódzka nr 251 Kaliska k.Wągrowca – Żnin – Barcin – Pakość – Inowrocław

Komunikacja miejska

W Wągrowcu kursują autobusy miejskie.

Edukacja

Wągrowiec - Gimnazjum i szkoła podstawowa nr 3

W Wągrowcu znajdują się następujące szkoły:

• Przedszkola
  • Przedszkole Nr 1 im. Jana Brzechwy
  • Przedszkole Nr 2 im. Marii Konopnickiej
  • Przedszkole Nr 3 w Wągrowcu
  • DoReMi Taneczno-Muzyczne
  • Akademia Talentów
  • Przedszkole Nr 6 im. Czerwonego Kapturka
  • Przedszkole Nr 7 “Pod Grzybkiem”

• Szkoły podstawowe
  • Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Cystersów Wągrowieckich
  • Szkoła podstawowa Nr 3 im. Mikołaja Kopernika + filia
  • Szkoła Podstawowa Nr 4 im Marii Skłodowskiej - Curie

• Gimnazja
  • Gimnazjum nr 1
  • Gimnazjum nr 1 Gminy Wiejskiej Wągrowiec im. M. Konopnickiej w Wągrowcu

• Szkoły ponadgimnazjalne
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 im. Stanisława Mikołajczyka
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. ppłk. dr. Stanisława Kulińskiego
  • I Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Wielkopolskich

• Szkoły wyższe
  • Gnieźnieńska Szkoła Wyższa Milenium Wydział Zamiejscowy w Wągrowcu

• Inne
  • Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Janusza Korczaka w Wągrowcu

Zespół Szkół Specjalnych

• • Polski Czerwony Krzyż w Wągrowcu - edukacja zdrowotna

Sport i rekreacja

Wągrowiec - Park 600-lecia

W miejscowości działa klub sportowy Nielba Wągrowiec. Został on założony w 1925 roku. Aktualnie sekcja piłki nożnej gra w III lidze, natomiast sekcja piłki ręcznej gra w I lidze mężczyzn. W obrębie miasta znajdują się dwa stadiony; piłkarski i lekkoatletyczny oraz hala sportowa z zapleczem do odnowy biologicznej. Wągrowiec posiada bogate walory rekreacyjne w postaci czystych jezior, stwarzających dobre warunki do uprawiania sportów wodnych (nad jeziorem Durowskim swoje przystanie mają kluby żeglarskie: LKSiT Neptun oraz Ogniwo) i wędkarstwa. Stale poszerza się baza hotelowa, funkcjonuje nowoczesny Aquapark oraz rozbudowywane są ścieżki rowerowe. W mieście działa ponadto klub sportowy "Tiger" zrzeszający młodych adeptów karate.

Od 2006 do 2008 roku Wągrowiec był również punktem na trasie wyścigu Tour de Pologne.

Dzielnice i osiedla

Umownymi częściami miasta są:

• Berdychowo – południowa i największa, co do powierzchni, dzielnica Wągrowca, obejmująca ulice: Skrajna, 23 Stycznia, Berdychowska, Główna Osiedla, Grunwaldzka, Harcerska.

Centrum z widocznym rynkiem

• Centrum – dzieli się na dwie części. Północna część położona jest w okolicy rynku oraz ul. Kościuszki, znajdują się tu główne urzędy miasta min. urząd miejski, starostwo powiatowe, ratusz oraz sąd. Część południowa – położona na wyspie otoczonej rzekami Nielbą i Wełną, znajdują się tu ważniejsze zabytki miasta min. kościół farny, klasztor pocysterski czy też opatówka.
• Durowo – północna dzielnica Wągrowca położona nad wschodnim brzegiem jeziora Durowskiego, przy drodze wojewódzkiej nr 190.
• Jaśniak – inna nazwa Straszewo, wschodnie osiedle Wągrowca położone nad rzeką Nielbą. Pierwotnie dzielnica była wsią – własność cystersów z pobliskiego klasztoru w Łeknie. (obejmuje ulice: część ul. Janowieckiej, Łakińskiego, Palińskiego, Polna, Przybyszewskiego, Siostry Joanny, Straszewska)
• Osada – zachodnia dzielnica, miasta Wągrowiec położona na lewym brzegu Jeziora Durowskiego.
• Osiedle Wschód – to największe, co do liczby ludności, osiedle Wągrowca. Jest najbardziej na wschód wysunięte. Powstało w okresie PRL-u. (obejmuje ulice: 11 listopada, Bartscha, Bukowieckiego, Kopernika, Kowalskiego, Mikołajczyka, Rzeczna, Wróblewskiego)
• Taszarowo – osiedle w południowej części Wągrowca. (obejmuje ulice: część ul. 11 listopada, Daleka, Marcinkowo, Taszarowska, Wierzbowa)

Przyroda

Skrzyżowanie rzek Wełny i Nielby

Wągrowiec położony jest na Pojezierzu Wielkopolskim, krajobraz okolic miasta jest ciekawy i urozmaicony z bogactwem lasów mieszanych i rynnowych jezior polodowcowych.

W Wągrowcu znajduje się unikatowe zjawisko geograficzne – skrzyżowanie rzek – błędnie zwane bifurkacją. Tworzą je Wełna z Nielbą, krzyżując się pod kątem prostym. Jest to twór sztuczny – kanał wybudowany w wieku XIX w trakcie prac melioracyjnych systemów dolinnych obu rzek. Warty zobaczenia jest Rezerwat Przyrody "Dębina" z cennymi okazami dębów szypułkowych, pomnikiem przyrody dębem "Korfantym" oraz rezerwatem czapli siwej. W zachodniej części miasta oraz na rzece Wełnie można spotkać żeremia niedawno osiadłych tu bobrów.

Wągrowiec jest malowniczo położony nad 3 jeziorami: Durowo, Łęgowo i Rgielskie. Jego wartością jest połączenie miasta powiatowego z przyrodą.

Urzędy i instytucje

Wągrowiec - sąd rejonowy

• Urząd Miejski
• Starostwo Powiatowe
• Urząd Gminy Wągrowiec
• ZUS Inspektorat w Wągrowcu
• Powiatowy Urząd Pracy
• Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna
• Prokuratura Rejonowa w Wągrowcu
• Sąd Rejonowy w Wągrowcu
• Komenda Powiatowa Policji
• Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej
• Urząd Skarbowy
• Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
• Powiatowy Zarząd Dróg w Wągrowcu
• Muzeum Regionalne
• Powiatowy Inspektorat Weterynarii
• Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego

Bezpieczeństwo

Wągrowiec - Państwowa Straż Pożarna

• Komenda Powiatowa Policji w Wągrowcu
• Straż miejska w Wągrowcu
• Szpital Powiatowy w Wągrowcu
• Pogotowie Ratunkowe w Wągrowcu
• Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza PSP w Wągrowcu

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Schönwalde-Glien
• Adendorf
• Gyula
• Krasnogorsk
• Le Plessis-Trévise

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Wągrowcu
• Stadion im. Stanisława Bąka
• gmina Wągrowiec-Południe
• gmina Wągrowiec-Północ

Linki zewnętrzne

• Strona urzędu miasta
• Wągrowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 161 .
• Strona urzędu gminy