Zamek w Krasiczynie

Zamek w Krasiczynie

nr rej. A-321 z 26.06.1968:
Państwo	Polska
Miejscowość	Krasiczyn
Adres	Krasiczyn 179 37-741
Typ budynku	Zamek
Styl architektoniczny	Manieryzm
Architekt	Galeazzo Appiani
Rozpoczęcie budowy	1580
Ukończenie budowy	1631
Ważniejsze przebudowy	1594-1614
Zniszczono	1726
Odbudowano	od 1970
Pierwszy właściciel	Stanisław Krasicki
Kolejni właściciele	Marcin Krasicki Jan Tarło Leon Ludwik Sapieha
Położenie na mapie gminy Krasiczyn Zamek w Krasiczynie
Położenie na mapie Polski Zamek w Krasiczynie
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Zamek w Krasiczynie
Położenie na mapie powiatu przemyskiego Zamek w Krasiczynie
49°46′34″N 22°38′57″E

{{Budynek infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt zdjęcia =

Zamek w Krasiczynie – zamek wybudowany w stylu renesansowo-manierystycznym, pierwotnie zbudowany na przełomie XVI i XVII w. Budowę zamku rozpoczął Stanisław Krasicki. Charakterystyczne dla niego są 4 odmienne wieże narożne: Boska, Papieska, Królewska i Szlachecka. Zamek jest otoczony parkiem. Od 20 kwietnia 2018 roku nosi status Pomnika Historii.

Historia

Kasztelan przemyski Stanisław Krasicki, syn Jakuba, pod koniec XVI w. przystąpił do rozbudowy warownej siedziby. Powstał obronny zespół pałacowy na planie prostokąta, otoczony murem obronnym z czterema narożnymi basztami. Wzdłuż muru, po wschodniej stronie, pobudowano nowe skrzydło mieszkalne. Od północy i zachodu pałac otaczały rozlewiska, podnosząc możliwości obrony mieszkańców zamku. Stanisław był także założycielem pobliskiego miasteczka, które powstawało w latach 1615-1620.

Widok od strony fosy

Kolejnym właścicielem był Marcin Krasicki, który rozbudował i przekształcił surowy zamek w rezydencję obronną. Właśnie wtedy w narożu północno-zachodnim budowli powstała Baszta Papieska. Swą nazwę zawdzięcza temu, że znajdowały się tam pokoje gościnne przeznaczone dla wysokich dostojników kościelnych. Prawdopodobnie gościł tam nuncjusz papieski Cosimo de Torres, który to w kaplicy znajdującej się w Baszcie Boskiej wręczyć miał miecz poświęcony przez papieża, starającego się skłonić Polaków do wzięcia udziału w wojnie z Turkami. Sufity w tych komnatach zdobiły dekoracje malarskie i snycerskie. Były tam obrazy związane z elekcją papieża i jego wjazd do Watykanu oraz portrety papieży. Na zewnątrz ozdobiona była dekoracjami sgraffitowymi. Baszta papieska ozdobiona jest attyką. Ciekawostką jest kamień wmurowany na zewnątrz baszty od strony północnej, przypominający kształtem duży bochen chleba. Według opowiadań na chleb takiej wielkości zarabiał robotnik pracujący przy budowie.

W latach 1594-1614 rozbudowano skrzydło północne, umieszczając tam pokoje właściciela oraz najbardziej reprezentacyjną komnatę, tzw. Izbę Stołową Wielką Królewską. Nowe dwupiętrowe skrzydło mieszkalne zbudowano wzdłuż muru wschodniego. Od strony dziedzińca wzniesiono parterowe krużganki. Zbudowano kolejne baszty, którym nadano nazwy: Boska, Królewska i Szlachecka. Miało to wraz z Basztą Papieską odzwierciedlać wieczny porządek oraz role Kościoła, króla, papieża i szlachty.

W następnych latach zamek trafił w ręce wojewody lubelskiego Jana Tarły, który był stronnikiem Augusta II, co spowodowało, że w roku 1726 Krasiczyn został najechany przez wojska rosyjskie i Kozaków. Zamek został poważnie zniszczony. Zrabowano wyposażenie komnat, zdewastowano zamkową kaplicę oraz zburzono basztę papieską.

W latach 30. XIX w. Krasiczyn został zakupiony przez Leona Sapiehę. W rękach Sapiehów Krasiczyn przetrwał do 1939. Urodził się tu m.in. kardynał Adam Stefan Sapieha. Sapiehowie wprowadzili zwyczaj sadzenia drzew w pałacowym parku po narodzinach każdego dziecka: syna – dębu, córki – lipy. Drzewa te rosną do tej pory.

W 1852 miał miejsce pożar zamku.

Na początku II wojny światowej zamek został ograbiony przez żołnierzy sowieckich. W 1940 na terenie zamku filmowcy sowieccy kręcili antypolski film pt. „Wiatr ze Wschodu”, uzasadniający inwazję ZSRR na Polskę 17 września 1939. W 1941 istniały w pobliżu umocnienia Linii Mołotowa (Przemyski Rejon Umocniony).

Po II wojnie światowej w zamku mieściło się Technikum Leśne, a od lat 70. XX w. mecenat nad nim sprawowała Fabryka Samochodów Osobowych w Warszawie. Po likwidacji FSO w 1996 roku zamek wraz z parkiem przejęła Agencja Rozwoju Przemysłu i przeprowadziła prace remontowo-budowlane i konserwatorskie.

Obecnie w zespole zamkowo-parkowym znajduje się hotel i restauracja. Niektóre części zamku są udostępnione do zwiedzania w grupach z przewodnikiem.

W czerwcu 2013 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił skargę Michała Sapiehy, który stara się o zwrot zamku w Krasiczynie. WSA uchylił decyzję ministra transportu, iż zamku nie można zwrócić z powodu „nieodwracalnych skutków prawnych”.

Architektura

Zamek został wybudowany w stylu renesansowo-manierystycznym na planie czworokąta z wewnętrznym dziedzińcem i czterema basztami:

• Boska, z kopułą na szczycie; mieściła kaplicę
• Papieska, zwieńczona attyką, będącą kopią papieskiej korony Klemensa VIII; znajdowały się w niej pokoje gościnne przeznaczone dla wysokich dostojników kościelnych
• Królewska, z sześcioma małymi narożnymi wieżyczkami; mieściły się w niej apartamenty królewskie
• Szlachecka, zwieńczona koroną – kopią korony króla Zygmunta III Wazy.

• 
  Baszta Boska
• 
  Baszta Papieska
• 
  Baszta Królewska
• 
  Baszta Szlachecka
• 
  Widok ogólny zamku

Zewnętrzne i wewnętrzne ściany zamku pokrywa dekoracja sgraffitowa, w sumie zajmuje ona dużą powierzchnię – 7000 m².

Wzdłuż południowego i zachodniego skrzydła dziedzińca biegną krużganki.

Linki zewnętrzne

• Zamek Krasiczyn