Na mapach: 
50°31′35″N 16°52′41″E/50,526389 16,878056
50°31′35″N 16°52′41″E/50,526389 16,878056Kamieniec Ząbkowicki
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| ||
 Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo | dolnośląskie | |
| Powiat | ząbkowicki | |
| Gmina | Kamieniec Ząbkowicki | |
| Liczba ludności (2011) | 4848[1] | |
| Strefa numeracyjna | 74 | |
| Kod pocztowy | 57 230 | |
| Tablice rejestracyjne | DZA | |
| SIMC | 0852631 | |
Położenie na mapie gminy Kamieniec Ząbkowicki   Kamieniec Ząbkowicki | ||
Położenie na mapie Polski  Kamieniec Ząbkowicki | ||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  Kamieniec Ząbkowicki | ||
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego  Kamieniec Ząbkowicki | ||
| 50°31′35″N 16°52′41″E/50,526389 16,878056
| ||
| Strona internetowa miejscowości | ||
Kamieniec Ząbkowicki (niem. Kamenz, Camenz) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Kamieniec Ząbkowicki.
Spis treści
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1975–1998 administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Wieś jest siedzibą gminy Kamieniec Ząbkowicki oraz ważnym węzłem kolejowym.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy nazwa pochodzi od polskiej nazwy – kamienia i nawiązuje do skalistego posadowienia grodu[2]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Kamieniec podając jej znaczenie Felsenburg czyli po polsku Skalne miasto[2].
Miejscowość w zlatynizowanej staropolskiej formie Kamencz notuje Gall Anonim w swojej Kronice spisanej w latach 1112‒1116[3].
W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym wydanym we Wrocławiu 26 lutego 1253, który sygnował książę śląski Henryk III Biały miejscowość wymieniona jest pod nazwą Cameniz[4].
Polską nazwę Kamieniec oraz niemiecką Camenz w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w roku 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[5].
Kalendarium[edytuj | edytuj kod]
..JPG)
- 1096: książę Czech Brzetysław II wznosi na wschód od zniszczonej przez siebie polskiej twierdzy Bardo warownie obronną w Kamieńcu
- 1200: warownia i okolice są własnością znanej śląskiej rodziny Pogorzelów – panów z Pogorzeli
- 1210: Pogorzelowie zakładają w Kamieńcu opactwo oo. augustianów; pierwszym opatem zostaje Wincenty z Pogorzeli
- 1249: klasztor zostaje odebrany augustianom i przekazany cystersom z Lubiąża, powstaje samodzielne opactwo cystersów w Kamieńcu
- 1350: przebudowa kościoła i klasztoru na klasztor obronny
- 1425‒1428: zniszczenia i rabunki klasztoru w czasie wojen husyckich
- 1618‒1648: dalsze zniszczenia w czasie wojny trzydziestoletniej
- 1681‒1732: nowy rozkwit klasztoru pod rządami opatów Augustyna Neudecka (1681‒1702) i Gerharda Woywody (1702‒1732): klasztor i kościół zostają kompletnie przebudowane w stylu barokowym z obrazem Willmanna na głównym ołtarzu
- 1741‒1747: w czasie wojen śląskich Fryderyka Wielkiego klasztor musi płacić wielkie podatki i kontrybucje; Fryderyk Wielki znajduje w roku 1741 schronienie w klasztorze, uciekając przed Austriakami po potyczce pod Braszowicami (niem. Baumgarten)
- 1784: wieś Camenz (wymowa: ka'ments), jak się wówczas nazywa, ma 988 mieszkańców
- 1810: sekularyzacja klasztorów w Prusach. Klasztor w Kamieńcu ma wówczas 38 mnichów, w jego posiadaniu znajduje się 31 wsi. Zbiory sztuki i książek zostają częściowo przewiezione do Wrocławia, częściowo rozkradzione, przyklasztorny kościół staje się parafialnym kościołem katolickim. Mnisi z ostatnim opatem Placidusem Hoffmannem opuszczają Kamieniec
- 1812: księżniczka pruska Fryderyka Zofia Wilhelmina (1774–1837), siostra króla Fryderyka Wilhelma III, żona przyszłego króla Niderlandów Wilhelma I zakupuje dobra poklasztorne
- 1817: kościół i klasztor padają ofiarą pożaru; kościół zostaje odbudowany w nieco zmienionej formie, z budynków klasztornych udaje się ocalić tylko jedno skrzydło, tzw. prałaturę
- 1830: dobra w Kamieńcu dostaje w posagu królewna niderlandzka i księżna pruska Marianna Orańska
- 1835: ponieważ resztki budynków poklasztornych nie nadają się na rezydencję, Marianna i jej mąż książę Albrecht Pruski starszy zlecają sławnemu architektowi Schinklowi wybudowanie monumentalnego pałacu na tzw. Hertabergu ponad budynkami dawnego opactwa
- 1838: budowa pałacu w stylu neogotyckim rozpoczyna się i trwać będzie do 1872
- 1845: Marianna opuszcza męża i przenosi się do Holandii, później do Nadrenii
- 1849: przy rozwodzie Marianna przepisuje pałac na jedynego syna Albrechta
- 1875: poprzez budowę linii kolejowej Wrocław – Kamieniec – Międzylesie – Praga znaczenie Kamieńca wzrasta
- 1876: powstaje linia kolejowa Legnica – Kamieniec – Nysa, wieś staje się ważnym węzłem komunikacyjnym
- 1906: książę Albrecht, syn Marianny, umiera w pałacu w Kamieńcu, dobra Kamenz przechodzą na ostatniego właściciela z rodu Hohenzollernów, jego najstarszego syna Friedrich Heinricha
- 1939: wieś Kamenz ma 2510 mieszkańców, dobra Hohenzollernów obejmują 637 ha i płacą roczny podatek w wysokości 11034 marek; park pałacowy ma powierzchnię 123 ha
- 1940: właściciel Kamieńca, ks. Friedrich Heinrich Hohenzollern, umiera bezdzietnie; spadkobierczyniami zostają cztery córki jego najmłodszego brata Fryderyka Wilhelma (1880‒1925)
- 1939–1945: w mieszczącym się w budynku prałatury sierocińcu władze hitlerowskie dokonują licznych morderstw na umysłowo niepełnosprawnych dzieciach (poprzez zastrzyk trucizny)
- 1945: wieś zostaje włączona do Polski; w ciągu następnych lat dotychczasowa ludność zostaje wysiedlona do Niemiec
- 1945‒1947: miejscowość nosi oficjalną nazwę Kamieniec nad Ochną[6]
- 1945‒1946: pałac zostaje obrabowany i spalony przez żołnierzy sowieckich i polskich szabrowników, także prałatura stoi przez wiele lat jako pół-ruina i wykorzystywana jest jako magazyn zboża
- 1962: 4662 mieszkańców
- 1970: 3884 mieszkańców
- 1996: 900 lat Kamieńca
- 1997: katastrofalna powódź tysiąclecia
- 1999: oddanie do użytku wyremontowanej po powodzi Szkoły Podstawowej nr 1 im. Bolesława Chrobrego; otwarcie osiedla domków dla powodzian – Osiedla Bolesława Chrobrego
- lata 90. XX w.: prałatura została wyremontowana i adaptowana na filię Archiwum Państwowego we Wrocławiu
- 2018, 16 lutego: oddanie do użytku mostu nad Nysą Kłodzką po długotrwałym remoncie[7]
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Liczba ludności Kamieńca Ząbkowickiego
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[8]:
- kościół ewangelicki, z XIX w.
- zespół klasztorny oo. cystersów, z XIV‒XIX w., pl. Kościelny 1‒12:
- kościół, obecnie par. pw. Wniebowzięcia NMP
- klasztor, obecnie archiwum
- spichrz
- cztery oficyny
- trzy budynki gospodarcze
- budynek
- dwie szklarnie
- zespół pałacowy, z drugiej połowy XIX w.:
- willa z ogrodem z 1880 r., ul. Ząbkowicka 26
inne:
- mauzoleum Hohenzollernów, wybudowane 1898 r. w parku pobliżu zamku Marianny Orańskiej; zdewastowane w roku 1945 r.; 13.10.2018 r. uroczyście otwarto i poświęcono odbudowany obiekt[10]
Religia[edytuj | edytuj kod]
Wieś przynależy do dwóch parafii rzymsko-katolickich, Kamieniec I należy do Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kamieńcu Ząbkowickim, parafia ta jest siedzibą dekanatu Kamieniec Ząbkowicki. Kamieniec II (dawniej Goleniów Śląski[11]) należy do Parafii św. Jana Chrzciciela w Starczowie.
Na terenie wsi znajdują się następujące świątynie:
- Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Starszego
- Kaplica sióstr boromeuszek pod wezwaniem Świętej Rodziny
- Kościół filialny pod wezwaniem NMP Częstochowskiej
- Kościół ewangelicki pod wezwaniem świętej Trójcy ( od 1945 roku nieużywany w celach sakralnych)
- Na terenie wsi znajduje się cmentarz komunalny, cmentarz sióstr boromeuszek, a także nieużywany cmentarz ewangelicki.
Od XIX wieku w Kamieńcu Ząbkowickim przebywają siostry z Kongregacji Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza.
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
- Przedszkole Publiczne nr 1
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bolesława Chrobrego
- Zespół Szkolno-Przedszkolny im. papieża Jana Pawła II
- Gimnazjum Publiczne im. Adama Mickiewicza
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
W Kamieńcu Ząbkowickim zostały nakręcone niektóre sceny popularnego serialu dla dzieci i młodzieży z roku 1995 „Maszyna zmian”. natomiast w roku 2008 w tej samej wsi został nakręcony film „Teraz i zawsze”.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Ścieżka edukacyjna po Przedgórzu Sudeckim
- Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kamieńcu Ząbkowickim
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ a b Heinrich Adamy: Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung. Breslau: Verlag von Priebotsch`s Buchhandlung, 1888, s. 8.
- ↑ „Monumenta Poloniae Historica”. Tom I, Akademia Umiejętności w Krakowie, Lwów 1864, str. 472.
- ↑ Georg Korn, „Breslauer Urkundenbuch”. Erster Theil, Breslau, Verlag von Wilhelm Gottlieb Korn 1870, str. 14.
- ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str. 24.
- ↑ Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych we Wrocławiu, Okólnik Stały nr 67/IV, Zmiany nazw stacyj, Wrocław, 6 września 1947
- ↑ Waldemar Brygier: Otwarcie mostu w Kamieńcu Ząbkowickim (pol.). NaszeSudety.pl, 2018-02-15. [dostęp 2018-03-18].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 241. [dostęp 5.11.2012].
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, ss. 164-173
- ↑ I zabytki, i bezpieczeństwo, i sport – wszystko w Kamieńcu Ząbkowickim
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Almanach de Gotha, Gotha 1937
- Schlesisches Güter-Adreßbuch, Verzeichnis sämtlicher Rittergüter sowie der größeren Landgüter der Provinzen Nieder-und Oberschlesien, Breslau 1937
- Hugo Weczerka (wyd.),Handbuch der historischen Stätten – Schlesien, Stuttgart 1977
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kamieniec 1 (4) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. III: Haag – Kępy. Warszawa 1882.
| |||||||||||||
