Przejdź do zawartości

Zabytki w Sandomierzu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rynek z ratuszem
Katedra z XIV-XVII wieku
Kościół Nawrócenia św. Pawła
Kościół św. Michała Archanioła i Wyższe Seminarium Duchowne w dawnym zespole klasztornym benedyktynek
Kościół romański św. Jakuba z 1226 r.
Kościół Świętego Ducha (XV-XIX w.)
Zamek królewski (XIV w., 1480, 1520, XIX) – obecnie Muzeum Zamkowe
Collegium Gostomianum – kolegium jezuickie z 1602 r.
Brama Opatowska
Dom Długosza – obecnie Muzeum Diecezjalne
Schemat podziemnej trasy turystycznej na głębokości od 4 do 12 m poniżej poziomu miejskich ulic
Synagoga z XVIII w.
Spichlerz

Zabytki rejestrowane

[edytuj | edytuj kod]

Poniżej przedstawione są sandomierskie zabytki chronione prawnie, czyli znajdujące się w rejestrze zabytków wojewódzkiego konserwatora zabytków.

  • zespół urbanistyczno-architektoniczny i krajobrazowy, XIII-XIX,
  • Bazylika katedralna Narodzenia NMP – gotycki halowy kościół z XIV w, przekryty sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, wewnątrz zachowane polichromie z 1421 roku
    • dzwonnica, XVIII,
    • ogrodzenie murowano-żelbetowe, 2 poł. XIX
  • zespół kościoła par. pw. św. Pawła, ul. Staromiejska, z 1. połowy XV, XVIII,
  • synagoga z domem gminy żydowskiej, ob. archiwum, ul. Basztowa,
  • zespół klasztorny benedyktynek, ob. seminarium duchowne, ul. Żeromskiego, 2 poł. XVII – XVIII,
  • domek kapelana
    • kazalnica
    • ogród
    • ogrodzenie terenu klasztornego
    • seminarium niższe,
  • zespół klasztorny dominikanów, ul. Staromiejska, 2 ćw. XIII, XVII, 1909,
  • zespół szpitalny, ul. Opatowska 10, XV-XIX,
  • zespół klasztorny reformatów, pl. św. Wojciecha, 1679–1690, XVIII, XIX,
  • kolegium jezuickie Collegium Gostomianum, ul. Długosza 7, 1605-15, XIX, – jedna z najstarszych szkół średnich w Polsce, najstarsze skrzydło wybudowano w 1602 roku. Pierwotne kolegium jezuickie, funkcjonowało do kasaty zakonu w 1773 roku. Od tego czasu funkcjonowało jako szkoła świecka.
  • zamek królewski, z XIV wieku, 1480, 1520, XIX, – zniszczony podczas potopu szwedzkiego w 1656, zachowane skrzydło zachodnie. Obecnie jest siedzibą muzeum
  • cmentarz „katedralny”, ul. Mickiewicza, XIX-XX,
  • cmentarz par. św. Pawła, ul. Staromiejska, XIX,
  • cmentarz żydowski, ul. Sucha,
  • cmentarz wojenny żołnierzy Armii Radzieckiej, ul. Mickiewicza, 1944,
  • mogiła zbiorowa żołnierzy austriackich z 1914, ul. Leszka Czarnego,
  • pozostałości murów obronnych, 1. połowa XIV,
  • Brama Opatowska – gotycka brama wjazdowa do miasta z 2. połowy XIV wieku, przebudowana w XVI wieku, zwieńczona renesansową attyką. Fundowana przez króla Kazimierza Wielkiego, jedyna zachowana. Do Sandomierza prowadziły cztery bramy w murach obronnych: Opatowska, Zawichojska, Lubelska, Krakowska oraz dwie furty (zachowała się jedna – Dominikańska, nazywana Uchem Igielnym).
  • Ratuszgotycki, z połowy XIV wieku zbudowany na planie kwadratu z ośmioboczną wieżą. W XVI wieku rozbudowany (w planie do prostokąta), całość została zwieńczona renesansową attyką. Istniejąca obecnie wieża została postawiona w XVII wieku. Wokół Starego Rynku zachowane renesansowe kamienice (architektura). W 2006 NBP wyemitował monetę kolekcjonerską o nominale 2 zł z wizerunkiem ratusza.
  • dworek, ul. Browarna 9, drewn., XVIII/XIX,
  • Dworek Cypriana Strużyńskiego – zespół dworski przy ulicy Zawichojskiej 2, zbudowany w 1861 roku dla Matyldy i Cypriana Strużyńskich. Po gruntownej renowacji w pierwszej dekadzie XXI w. zespół hotelowy[1].
  • mansjonaria „Dom Długosza” z lat 1476, XVII, 1934 (ul. Długosza 9). Budynek wzniesiony z fundacji Jana Długosza w 1476 roku, obecnie mieści się w nim Muzeum Diecezjalne
  • sufraganówka, ul. Katedralna 1, 1792, po 1968,
  • wikarówka, ul. Katedralna 3, 1747-60, XIX, po 1968,
  • dworek, ul. Królowej Jadwigi 3, drewn., 1 poł. XIX,
  • dom, ul. Mariacka 3,
  • dom księży emerytów, ul. Mariacka 9, 1700–1724, XIX,
  • kanonia, ul. Mariacka 10, XVIII, po 1968,
  • „Dom Katolicki”, ul. Mariacka 16,
  • dawna szkoła parafialna, ul. Mariacka 18, 1787, po 1968,
  • dom, ul. Opatowska 1,
  • dom, ul. Opatowska 8,
  • dom, ul. Opatowska 9, XVIII,
  • dom, ul. Opatowska 21,
  • dom, pl. Poniatowskiego 1, XV-XVIII,
  • klasztor dominikanów, ob. Urząd Miasta, pl. Poniatowskiego 3, XVII-XIX,
  • dom, Rynek 3,
  • dom, Rynek 4,
  • konwikt Bobolów, Rynek 5, XV-XVII-XIX,
  • dom, Rynek 6, poł. XIX, XX,
  • dom, Rynek 7, poł. XIX, XX,
  • dom, Rynek 8, poł. XIX,
  • dom, Rynek 9, XVII, XIX, XX,
  • Kamienica Oleśnickich, Rynek 10, z przełomu XVI/XVII wieku, remontowana w 1955-58. W kamienicy znajduje się wejście do Podziemnej Trasy Turystycznej „Lochy Sandomierskie” (p. niżej).
  • Trasa podziemna „Lochy Sandomierskie”
  • odwach, Rynek 12, poł. XIX,
  • dom, Rynek 15, 2 ćw. XIX,
  • dom, Rynek 20, XVII, XIX,
  • dom, Rynek 22, XVII, XVIII-XX,
  • dom „Greka Kojszora”, Rynek 23, XVI/XVII, XIX-XX,
  • dom „Węgra Lazarczyka”, Rynek 27, XVI/XVII, XIX-XX,
  • dom, Rynek 30, XVIII, po 1967,
  • dom, Rynek 31, XVII-XVIII, 2 poł. XIX, 1969,
  • dworek, ul. Świętopawelska 4, drewn., XIX
  • dom, ul. Tkacka 2, 1886,
  • dworek, ul. Zawichojska 2,
  • dom, ul. Żeromskiego 9, 1914,
  • spichrz, przebudowany w XX wieku, z 1696 roku, wybudowany na potrzeby Bazyliki Katedralnej (ul. Rybitwy 5),
  • budynek dawnych koszar Sandomierskiej Straży Granicznej,
  • latarnia chocimska na ul. Lubelskiej,
  • latarnia chocimska na ul. Zawichojskiej

Zabytki niezachowane

[edytuj | edytuj kod]


Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Historia rewitalizacji zespołu dworskiego. [dostęp 2013-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-16)].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]