Tramwaje w Łodzi

Szablon:Sieć tramwajowa infobox Tramwaje elektryczne w Łodzi – system transportu tramwajowego w aglomeracji łódzkiej uruchomiony 23 grudnia 1898.

Łódź była pierwszym miastem na terenie zaboru rosyjskiego, które posiadało tego rodzaju transport publiczny. Początkowo istniały dwie, dość krótkie linie tramwajowe obsługujące Śródmieście, w lutym 1899 były już cztery, zgodnie z koncesją. W 1901 (17 i 19 stycznia) ruszyły pierwsze podmiejskie linie tramwajowe – do Pabianic i Zgierza. Obie te inicjatywy były efektem działania prywatnych spółek, w których dominowali łódzcy fabrykanci niemieckiego pochodzenia z Juliuszem Kunitzerem na czele.

W latach 1910–1931 tramwajowe linie podmiejskie połączyły większość ważniejszych miejscowości podłódzkich tworząc największą tego rodzaju sieć w Polsce, która przetrwała bez zmian aż do końca lat 80. XX wieku. W pierwszej połowie lat 90. XX w. zlikwidowano część z nich, ale proces ten został zahamowany i obecnie Łódź jako jedyne miasto w Polsce posiada rozbudowaną sieć tramwajów podmiejskich.

Po II wojnie światowej sieć podmiejska i miejska zostały upaństwowione i przekazane Miejskiemu Przedsiębiorstwu Komunikacyjnemu w Łodzi (MPK), które wraz z rozbudową Łodzi powiększyło znacznie liczbę i długość linii miejskich, pozostawiając sieć podmiejską praktycznie bez zmian. Obecnie w Łodzi funkcjonuje 16 linii miejskich i 4 podmiejskie (regionalne), po niespełna 19-letnim okresie obsługi przez spółki zorganizowane przez podłódzkie gminy, ponownie znajdujące się w rękach MPK. Druga co do długości linia tramwajowa w Polsce to 46 z łódzkiej pętli Zdrowie do Ozorkowa o długości ok. 30 km.

Łódzka i podłódzka sieć tramwajowa cechuje się wąskim rozstawem torów (1000 mm). Największym projektem tramwajowym w aglomeracji łódzkiej był Łódzki Tramwaj Regionalny, projekt szybkiego tramwaju, obejmujący między innymi wymianę torowisk na trasie ówczesnej linii nr 11 (Pabianice – Łódź – Zgierz), budowę wzbudzanej sygnalizacji, nowych przystanków i zakup 10 niskopodłogowych tramwajów PESA 122N. Łódzki Tramwaj Regionalny został jednak wykonany tylko między Helenówkiem a Chocianowicami – nowe tramwaje nie kursują do Zgierza ani Pabianic. Dnia 1 października rozpoczęto przebudowę trasy W-Z. Planowo ma się zakończyć 30 września 2015 roku. Trasa linii 10 (Wyszyńskiego-Augustów) zostanie gruntownie przebudowana, zostanie dobudowana trasa do Della. MPK na linię 10 ma plany kupienia 22 nowych 100% niskopodłogowych tramwajów.

Początki łódzkich tramwajów

Tramwaj w Łodzi w 1900

Łódź w latach 90. XIX wieku liczyła już ponad 300 tysięcy mieszkańców. W tym ogromnym przemysłowym mieście brakowało, i brakuje wciąż, szerokich przelotowych ulic i obwodnic. Cały ruch osobowy i towarowy skupiał się więc w zapchanym śródmieściu, zwłaszcza na ulicy Piotrkowskiej. Po łódzkich ulicach krążyło wtedy tysiące dorożek, powozów i bryczek oraz rozmaitych wozów z towarami, nic więc dziwnego, że zarówno władze miasta, jak i miejscowi przemysłowcy nosili się z zamiarem odciążenia ruchu kołowego w centrum przez budowę kolei obwodowej albo linii tramwajowych.

W połowie lat 80. XIX wieku podjęto pierwsze próby uruchomienia w Łodzi tramwaju konnego, które zakończyły się jednak niepowodzeniem. Zrezygnowano z konnych tramwajów ze względów higienicznych. Tramwaje takie wymagałyby bowiem budowy w centrum Łodzi wielkich stajni, co pogorszyłoby warunki sanitarne w mieście. Ostatecznie zdecydowano się na czystsze i szybsze tramwaje elektryczne, a tramwaje konne nigdy w Łodzi nie kursowały. Tramwaje miały przewozić za dnia pasażerów, a w nocy – towary do fabryk. Przetarg na budowę linii wygrało Konsorcjum Kolei Elektrycznej Łódzkiej (KEŁ), które stworzyli czołowi przemysłowcy łódzcy z Juliuszem Kunitzerem na czele. Decyzja o udzieleniu im zgody na budowę zapadła na najwyższym szczeblu, w Sankt Petersburgu, podpisał ją sam car Mikołaj II Romanow. Techniczną stronę uruchomienia linii oraz własnej elektrowni, dostarczenie sprzętu i taboru powierzono potężnemu niemieckiemu koncernowi elektrotechnicznemu AEG, który rozpoczął budowę latem 1897.

Pierwsze łódzkie tramwaje elektryczne wyjechały na swe trasy tuż przed Bożym Narodzeniem – w piątek 23 grudnia 1898. Łódź otrzymała wówczas najnowocześniejszy na tamte czasy środek transportu, wyprzedzając pod tym względem nawet Warszawę, w której jeszcze przez 10 lat kursowały tramwaje konne. Były to pierwsze tramwaje elektryczne w całym zaborze rosyjskim. Uruchomiono początkowo tylko dwie niezbyt długie linie tramwajowe: Plac Kościelny – Górny Rynek (obecnie Plac Reymonta) oraz Park Helenów – Piotrkowska, Restauracja Paradyż (okolice współczesnego Centralu). Do lutego 1899 uruchomiono 2 pozostałe linie, zgodnie z koncesją.

Eksperyment z tramwajami elektrycznymi w Łodzi powiódł się lepiej, niż się spodziewano. Szybko spłacono koszty budowy linii, przedsięwzięcie przyniosło spore zyski akcjonariuszom, ruch kołowy w centrum Łodzi wyraźnie zmalał, zaś ludność, mimo wcześniejszych poważnych obaw, dosyć szybko przyzwyczaiła się do tramwajów „co bez konia chodzą”. Poważnych wypadków i incydentów nie było zbyt wiele. Porządku w wagonach i na ulicach ze zdwojoną czujnością strzegła carska policja. Tylko niektórzy dorożkarze, zwalczając nową, niebezpieczną konkurencję, złośliwie blokowali tory albo zajeżdżali drogę tramwajom. Po II wojnie światowej spółkę tramwajową znacjonalizowano i połączono z tramwajami podmiejskimi.

Tramwaje podmiejskie w aglomeracji łódzkiej

Otwarcie linii Ruda Pabianicka – Rzgów – Tuszyn (18 kwietnia 1916)

Tramwaj Konstal 803N na linii nr 43. Ulica Narutowicza. Kierunek Lutomiersk. Wycofany z eksploatacji.

Tramwaj Konstal 803N na linii nr 46. Ulica Pabianicka. Kierunek Ozorków. Wycofany z eksploatacji.

Szybko postanowiono rozbudować linie tramwajowe w kierunku powiązanych z łódzkim przemysłem sąsiednich mniejszych miejscowości. Pomysł ten pojawił się niemal z chwilą uruchomienia pierwszego łódzkiego tramwaju.

Starania o tę nową, dochodową koncesję rozpoczęło jednocześnie kilka grup przedsiębiorców. Także tym razem zwyciężyła grupa kierowana przez Juliusza Kunitzera. Ten niezwykle obrotny, ale i bezwzględny fabrykant łódzki przeszedł do historii jako wzór ˌˌlodzermenschaˈˈ. Zginął z rąk robotnika w czasie Rewolucji 1905 r. Wśród koncesjonariuszy podmiejskiej kolejki dojazdowej są te same nazwiska, co w Konsorcjum Kolei Elektrycznej Łódzkiej, członków najznaczniejszych łódzkich klanów fabrykanckich niemieckiego pochodzenia: Scheiblera, Heinzla, Grohmana, Geyera i Anstadta. Warunki koncesji podpisał car Mikołaj II w dniu 6 stycznia 1899. Oficjalna nazwa Konsorcjum brzmiała: Łódzko-Zgierskie i Łódzko-Pabianickie Elektryczne Wąskotorowe Koleje Podjazdowe.

Łódzkie tramwaje podmiejskie nazywano „kolejką podjazdową” (rusycyzm), popularnie mówiono „dojazdowa” i traktowano jako coś pośredniego między komunikacją miejską a prawdziwą koleją. Budowniczym tych linii i tym razem był niemiecki koncern AEG, a dokładnie jego petersburski oddział. Prace budowlane ruszyły we wrześniu 1899. Jako pierwszą ukończono i otwarto 17 stycznia 1901 linię pabianicką o długości 15 km (obecnie funkcjonuje pod numerem 41). Dwa dni później – 19 stycznia 1901 ruszyły pierwsze tramwaje do Zgierza (po II wojnie światowej otrzymały numer 45), o długości 9,5 km.

W 1908 dawne Konsorcjum przekształciło się w spółkę akcyjną pod nazwą Towarzystwo Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych (ŁWEKD), które 14 lipca 1908 otrzymało nową koncesję na 48 lat. Wśród akcjonariuszy po tragicznej śmierci Kunitzera dominującą pozycję zdobyła rodzina Scheiblerów, posiadająca prawie 40% akcji spółki. Głównym celem statutowym Towarzystwa, oprócz eksploatacji już istniejących linii tramwajowych do Zgierza i Pabianic, była budowa nowych.

Trzecia oddana do użytku linia połączyła Łódź z Aleksandrowem. Linia ta była uruchamiana w dwu etapach. Trudności wynikły z powodu skrzyżowania linii tramwajowej z torem Kolei Kaliskiej na Żabieńcu. 9 lutego 1910 problem rozwiązano, uruchamiając tymczasowy ruch wahadłowy. Cała trasa stała się przejezdna 25 lutego 1910. Kolejne uruchamiane linie prowadziły do Rudy Pabianickiej (1910), Konstantynowa (1911), Rzgowa i Tuszyna z przedłużeniem do Kruszowa (1916/1917), Ozorkowa (1922) i Lutomierska (1929/1931). Na tych ostatnich przez jakiś czas nie było trakcji elektrycznej, jeździły więc tramwaje parowe.

Jeszcze przed I wojną światową planowano połączenie liniami tramwajowymi z Łodzią Brzezin, Koluszek, a nawet Zduńskiej Woli i Piotrkowa Trybunalskiego. Szerokość torów była identyczna, jak w przypadku łódzkich tramwajów miejskich i wynosiła 1000 mm, czyli znacznie mniej niż kolejowych. Większość tych linii podmiejskich działa do dziś. Zlikwidowano tylko tramwaje do Aleksandrowa (1991), do Tuszyna (1978) i do Rzgowa (1993).

Międzygminna Komunikacja Tramwajowa i Tramwaje Podmiejskie

Tabor eksploatowany do końca marca 2012

Od 1993 do 2012 roku komunikacja tramwajowa na obszarze aglomeracji łódzkiej obsługiwana była przez trzy spółki powstałe na skutek podziału dawnego MPK Łódź: Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne - Łódź, Międzygminną Komunikację Tramwajową oraz Tramwaje Podmiejskie.

Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne – Łódź (MPK-Łódź) zachowało wagony Konstal 805Na. Część z nich zmodernizowano. Zakupiono również fabrycznie nowe tramwaje: 15 wagonów typu Cityrunner i 10 wagonów typu PESA 122N.

Międzygminna Komunikacja Tramwajowa (MKT) otrzymała zajezdnię Helenówek wraz z wagonami typu Konstal 803N. Część z nich została zmodernizowana. Później sprowadzono z Zachodu używane wagony typu Düwag GT6, Lohner GT6, Düwag GT8, Düwag GT8N, Düwag GT8ZR i Düwag M6S.

Tramwaje Podmiejskie (TP) dostały zajezdnię Brus z wagonami typu Konstal 803N oraz Düwag GT6 sprowadzonymi z Bielefeld. Do likwidacji spółki udało się utrzymać tylko 2 wagony z Bielefeld. W 2010 roku odkupiono od MZK Grudziądz 6 wagonów Düwag GT6, które w Grudziądzu zostały zastąpione Düwagami GT8.

Od 1 kwietnia 2012 roku wszystkie linie są obsługiwane przez MPK-Łódź, część wagonów MKT i TP produkcji zachodniej przejęło MPK. W sierpniu 2012 MPK-Łódź odkupiło od MKT 10 kolejnych Düwagów, z których 5 wagonów ma zostać skierowanych na linie, a 5 przeznaczonych na części zamienne. Wagony Konstal 803N oraz pozostała część Düwagów zostanie zezłomowana. Część Konstali 803N ma zostać zachowana w muzeum jako pojazdy zabytkowe.

Tramwaj Duwag GT6 na linii 43. Plac Wolności. Kierunek Konstantynów. Wycofany z eksploatacji

Tabor tramwajowy MKT i TP wiosną 2012r.
Lp.	Typ tramwaju	Eksploatacja od		Przewoźnicy	Liczba
1	Konstal 803N, wcześniej Konstal 102NaW	1973		MKT TP	7 8
2	Düwag GT8	2006/2009		MKT	6
3	Düwag GT8N	2007/2015		MKT	10
4	Düwag GT8ZR	2009		MKT	5
5	Düwag GT6	1990/2010 (TP) 2008/2009 (MKT)		MKT TP	4 8
6	Lohner GT6	2009		MKT	1
7	Düwag M6S	2011		MKT	6
Suma pojazdów					55
Udział wagonów niskopodłogowych we flocie					18%

Tramwaj PESA 122N na linii 11

Tabor tramwajowy MPK Łódź

W 2008 roku na trasy wyruszyło 10 niskopodłogowych tramwajów PESA 122N

Plik:Cityrunner pl.jpg

Tramwaj Cityrunner na linii 10. Pętla Bratysławska. Kierunek Augustów.

Zmodernizowany tramwaj Konstal 805Na na linii 10. Aleja Wyszyńskiego. Kierunek Wyszyńskiego.

Zmodernizowany tramwaj Konstal 805Na na linii 15. Ulica Gdańska. Kierunek Kurczaki.

Tramwaj Konstal 805Na na linii 5. Ulica Aleksandrowska. Kierunek Szczecińska.

W ciągu ponad 100 lat funkcjonowania łódzkich tramwajów można naliczyć aż 20 typów używanych wagonów, wszystkie one – wobec faktu, iż od początku kładziono w Łodzi tory o rozstawie szyn 1000 mm – przystosowane były do trakcji wąskotorowej. Część pojazdów obsługiwała także linie podmiejskie.

Tabor eksploatowany liniowo

Lp.	Typ tramwaju	Rok produkcji	Eksploatacja od	Przetarg		Liczba	Uwagi
1	PESA Swing	2015	2015	22		0	Wyjazd na trasę WZ na linii nr 10 - 10.2015r.
2	PESA 122N	2008	2008			10	Pojazdy obsługują trasę ŁTR na linii nr 11.
3	Cityrunner	2001-2002	2002			15	Pojazdy obsługują linie nr 11, 15.
4	Konstal 805Na (ND)	1977-1990	2004			178	89 składów podwójnych po modernizacji.
5	Konstal 805Na	1977-1990	1977			242	121 składów podwójnych starszej generacji.
6	Düwag M8C	1982	2013			13	Pojazdy obsługują linie nr Z1, 41.
7	Düwag M6S	1976	2012			6	Pojazdy obsługują linie podmiejskie nr 43, 46.
8	Düwag GT6	1957-1967	2012			7	Pojazdy obsługują linie podmiejskie nr 43, 46.
9	Düwag GT8ZR	1959-1961	2012			2	Pojazdy obsługują linie podmiejskie nr 43, 46.
10	Düwag GT8N	1962	2012			8	Pojazdy obsługują linie podmiejskie nr 43, 46.
Suma pojazdów						481	Łącznie 271 składów.
Udział wagonów niskopodłogowych we flocie						7%
Udział wagonów klimatyzowanych we flocie						2%
Średni wiek wagonów we flocie (w latach)						30

Tabor historyczny i zabytkowy

• Herbrand VNB-125 (1898-1929)
• U-104 Pulman (1909-1960)
• Konstal 2N (1950-1989)
• Konstal 5N (1957-1991)
• Konstal 802N (1970-1983)
• Konstal 102NaW (1972-2003)
• Konstal 803N – eksploatowany od 1973 do 2012 roku, skasowano wszystkie wagony pozostawiono TP#2 i MKT#37, obecnie KMST#2 i KMST#37.
• Lohner GT6 – eksploatowany od 2009 do 2012 roku, 1 wagon

Łódzkie tramwaje obecnie

Sieć tramwajowa Łodzi (wersja interaktywna)
Legenda: trasy istniejące, trasy zlikwidowane

Po II wojnie światowej obie łódzkie spółki tramwajowe (miejska i podmiejska) zostały upaństwowione i połączone. Sieć linii została przez lata rozbudowana, a tabor znacznie unowocześniony. Obecnie zarządza nimi Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne - Łódź Sp. z o.o., powstałe w 1992 roku. Wszystkie udziały w kapitale zakładowym tej spółki objęła Gmina Łódź. Tramwaje w Łodzi jeżdżą z powodzeniem do dziś, należąc do najpopularniejszych środków transportu publicznego. W chwili obecnej w Łodzi funkcjonuje 16 linii miejskich oraz 3 regionalne. Z linii podmiejskich ocalała większość – linia do Konstantynowa i Lutomierska oraz najdłuższa linia tramwajowa w Europie – nr 46 do Ozorkowa. Zgierz z Pabianicami do 1 lipca 2008 łączyła jedna regionalna linia tramwajowa nr 11, obsługiwana przez MPK, będąca jedną z najdłuższych linii tramwajowych w Polsce. Obecnie do Zgierza kursują tramwaje linii 16, do Pabianic kursuje linia 41. Linię nr 10 od 2002 do 2011 roku obsługiwały nowoczesne wagony typu Cityrunner. W 2011 roku przeniesione zostały na linię 16A, ze względu na zły stan torowiska na trasie linii 10. Od 2012 roku Cityrunner jeździ na 15. Na linii 11 od 2008 roku kursują Cityrunnery oraz klimatyzowane wagony firmy PESA.

Przyszłość

Po latach zastoju i likwidacji torowisk przyszłość łódzkich tramwajów zaczyna się rysować optymistycznie. W połowie 2014 r. rozpoczęła się budowa planowanej jeszcze w czasach PRL trasy od krańcówki „Augustów” na osiedle Olechów z nową pętlą przy fabryce Della. Trwa budowa nowego węzła przy Dworcu Fabrycznym z torowiskiem w ul. Składowej i ul. POW. Konkretne plany dotyczą również budowy trasy w przebudowanej ul. Węglowej pomiędzy Dworcem Fabrycznym a ul. Kopcińskiego. Odstąpiono też od likwidacji linii do Kochanówki i na Koziny.

W dalszych planach znajdują się:

• budowa linii wzdłuż ul. Rzgowskiej do Szpitala Centrum Zdrowia Matki Polki
• budowa połączenia trasy w ul. Wojska Polskiego i Strykowskiej z trasą w ul. Kopcińskiego poprzez ul. Kopcińskiego i ul. Palki.

Nadal niepewny ze względów finansowych jest los podmiejskiej linii do Ozorkowa, choć zainteresowane gminy deklarują chęć utrzymania komunikacji tramwajowej.

Łódzki Tramwaj Metropolitalny

W lipcu 2014 władze Pabianic, Ksawerowa, Konstantynowa Łódzkiego, Lutomierska, Zgierza i Ozorkowa złożyły się po 30 tys. zł na przygotowanie dokumentów odnośnie modernizacji torów tramwajowych na odcinkach: Łódź – Konstantynów Łódzki – Lutomiersk, Łódź – Zgierz – Ozorków i Łódź – Ksawerów – Pabianice. Plany przewidują również zakup 30 sztuk tramwajów.

Przewoźnicy

Usługi przewozowe na liniach tramwajowych w Łodzi świadczy Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne - Łódź na podstawie umowy powierzenia.

Pętle tramwajowe

„Krańcówka” na Bałuckim Rynku (1930)

Pętla Północna w 2008 roku

Düwag GT6 na linii 43bis na pętli Północna (wagon sprowadzony do Łodzi w roku 1990, wycofany z eksploatacji w 1991), w tle Konstal 5N na linii 43

Pętla Żabieniec po modernizacji

Pętla Kurczaki

Zajezdnia tramwajowa Helenówek, siedziba MKT w likwidacji

Zajezdnia Dąbrowskiego, zlikwidowana w 2011 roku

W Łodzi i okolicach miejsce, gdzie linia komunikacji miejskiej zawraca (w przypadku linii tramwajowych pętla lub trójkąt manewrowy), nazywane jest krańcówką. Funkcję krańcówek spełniają niekiedy również niektóre ronda – te, na których ruch tramwajów zorganizowany jest w sposób okrężny, tak jak ruch samochodów.

Wagony dwukierunkowe Düwag M6S, Düwag M8C i Düwag GT8ZR na odcinkach jednotorowych nie wymagają dodatkowej infrastruktury do zmiany kierunku jazdy. Na odcinkach o dwóch torach mogą korzystać ze zjazdów międzytorowych. Odcinki jednotorowe w łódzkiej sieci tramwajowej istnieją przede wszystkim na liniach podmiejskich – na odcinkach:

• między pętlą Zdrowie w Łodzi a Lutomierskiem,
• między Małym Skrętem na granicy Łodzi i Ksawerowa a Pabianicami,
• między Kurakiem w Zgierzu a Ozorkowem,
• na terenie Zgierza między Kurakiem a placem Kilińskiego,
• na terenie Łodzi na odcinku Weselna-Stoki.

Większość z nich wyposażona jest w mijanki.

Poza zajezdniami nie ma stałych zjazdów międzytorowych umożliwiających przejazd na tor dla kierunku przeciwnego. Rozwiązanie takie stosowane było dawniej, gdy wagony dwukierunkowe były w powszechnym użyciu. Od 2013 roku w roli krańcówek stosuje się natomiast tymczasowe zjazdy międzytorowe instalowane specjalnie w tym celu.

Wykorzystywane w ruchu liniowym

NA TERENIE ŁODZI
Nazwa pętli	Lokalizacja pętli	Data otwarcia	Liczba torów	Inna infrastruktura	Linie (układ stały)
AUGUSTÓW	(Rokicińska, Augustów)	25.05.1990	2	Przelotka między torami	3, 8, 9, 9A, 10
CHOCHOŁA	(Aleksandrowska, Kochanówka, Szpital im. Babińskiego)	04.01.1971	2		8
CHOCIANOWICE IKEA	(CH Port Łódź)	01.08.2009	3	Pętla przelotowa	11, 15A
DĄBROWA	(Dąbrowskiego, wiadukt kolejowy, Stacja Łódź Dąbrowa)	24.10.1948	2	Przelotka między torami	2, 4, 14
DWORZEC ŁÓDŹ CHOJNY	(Kilińskiego, Śląska)	29.05.1965	2	2 tory odstawcze	1
DWORZEC ŁÓDŹ ŻABIENIEC	(Limanowskiego, Woronicza)	01.08.1949	2		5
HELENÓWEK	(Zgierska - zajezdnia tramwajowa MKT)	21.11.1971	2	Zajezdnia tramwajowa	4, 11, 16A
KOZINY	(Srebrzyńska, Włókniarzy, CH Makro)	30.10.1925	2		7
KURCZAKI	(Rzgowska, Kurczaki)	01.11.1975	2	Tor odstawczy	5, 6, 15, 16, 16A
PLAC NIEPODLEGŁOŚCI	(Rzgowska, Piotrkowska)	19.06.1943	2	Pętla przelotowa	41
PLAC WOLNOŚCI	(Legionów, Piotrkowska)	25.09.1925	Rondo		46 (kursy nocne)
STOKI	(Telefoniczna, Giewont)	24.10.1948	2		12
STRYKOWSKA	(Strykowska, Inflancka)	12.10.1947	2	Przelotka między torami	1, 6
SZCZECIŃSKA	(Aleksandrowska, Szczecińska)	07.01.1963	2		2, 13
ŚLĄSKA	(Niższa, Śląska)	01.01.1967	2		7, 13
TELEFONICZNA	(Telefoniczna - zajezdnia tramwajowa MPK)	18.11.1986	2	Zajezdnia tramwajowa	15, 15A, 43
WYCIECZKOWA	(Warszawska, Wycieczkowa)	04.09.1949	2		3
WYSZYŃSKIEGO	(Wyszyńskiego, Popiełuszki)	09.07.1978	2	Mijanka dla tramwajów wjeżdżających	10, 12, 14
ZDROWIE	(Park na Zdrowiu)	04.10.1950	2		9A, 46
POZA TERENEM ŁODZI
Nazwa pętli	Lokalizacja pętli	Data otwarcia	Liczba torów	Inna infrastruktura	Linie (układ stały)
KONSTANTYNÓW ŁODZKI	(Park Miejski)	16.08.1954	Trójkąt nawrotny		9
LUTOMIERSK	(Plac Jana Pawła II)	09.1931	1		43
OZORKÓW	(Cegielniana, Konstytucji 3 Maja, Narutowicza)	18.01.1986	1		46
PABIANICE	(Łaska, Wiejska)	20.05.1969	2		41
ZGIERZ	(Plac Kilińskiego)	19.01.1901	1		16

Zapasowe (używane w razie remontów i awarii)

NA TERENIE ŁODZI
Nazwa pętli	Lokalizacja pętli	Data otwarcia	Liczba torów	Inna infrastruktura
BATOREGO	(Piłsudskiego, Rokicińska)	30.10.1925	2	2 tory odstawcze, pętla przelotowa
BRATYSŁAWSKA	(Waltera-Janke-Bratysławska)	01.05.1966	2
LEGIONÓW	(Legionów, Włókniarzy)	01.05.1963	1
LODOWA	(Lodowa-Przybyszewskiego)	29.10.1978	2
PÓŁNOCNA	(Północna, Franciszkańska)	22.07.1951	2	Mijanka dla tramwajów wjeżdżających
RADIOSTACJA	(Narutowicza, Konstytucyjna)	02.12.1946	2
RONODO LOTNIKÓW LWOWSKICH	(Politechniki, Pabianicka, Paderewskiego)	21.07.1961	Rondo
TRAMWAJOWA		10.03.1962	Trójkąt nawrotny	Zakład Techniki MPK
POZA TERENEM ŁODZI
Nazwa pętli	Lokalizacja pętli	Data otwarcia	Liczba torów	Inna infrastruktura
OZORKÓW	(Wyszyńskiego)	18.01.1986	Trójkąt nawrotny
PABIANICE	(Duży Skręt)	1969	1	Pętla przelotowa

Od 2013 roku podczas remontów stosuje się również tymczasowe krańcówki w formie weksla.

Zajezdnie i inne budynki wyposażone w sieć tramwajową

Nazwa	Lokalizacja	Właściciel	Rok otwarcia	Uwagi
Zajezdnia Tramwajowa nr 1 (Telefoniczna)	ul. Telefoniczna	MPK-Łódź	1986	Zastąpiła zajezdnię Tramwajowa
Zajezdnia Tramwajowa nr 2 (Chocianowice)	ul. Pabianicka	MPK-Łódź	1901	Do likwidacji zajezdni Dąbrowskiego w 2011 nosiła nr 3
Zakład Techniki (Tramwajowa)	ul. Tramwajowa 6	MPK-Łódź	1898	Do 1986 Zajezdnia Tramwajowa nr 1
Zakład Torów i Sieci	ul. Dąbrowskiego 23	MPK-Łódź		W pobliżu w latach 1928–2011 znajdowała się Zajezdnia Tramwajowa nr 2 (Dąbrowskiego)
Zajezdnia muzealna (Brus)	ul. Konstantynowska 115	? (prawdopodobnie MPK-Łódź)	1910	Do 1994 w MPK-Łódź, gdzie nosiła nr 4. Od 1994 do marca 2012 siedziba i zajezdnia spółki Tramwaje Podmiejskie
Zajezdnia nieużywana (Helenówek)	ul. Zgierska 256	? (prawdopodobnie MPK-Łódź)	1901	Do 1993 w MPK-Łódź, gdzie nosiła nr 5. Od 1993 do marca 2012 siedziba i zajezdnia spółki Międzygminna Komunikacja Tramwajowa. MPK planuje przenieść tam Zakład Techniki z ul. Tramwajowej

Specjalne linie tramwajowe

Tramwajowa Linia Turystyczna

Tramwaj Konstal 5N+5ND na linii 43 na placu Wolności (2012)

Skład Konstal 5N+5ND na linii turystycznej nr 0 na Zdrowiu

Skład 5N+5ND na linii 0 (2007)

Turystyczna linia tramwajowa, kursująca po Łodzi w sezonie wakacyjnym.

W czerwcu 2003 KMST zaproponował MPK-Łódź Sp. z o.o. uruchomienie kursującej co niedzielę turystycznej linii tramwajowej, której obsługę mógłby stanowić tabor historyczny. Pomysł został pozytywnie zaopiniowany przez Zarząd Spółki i tak, 3 sierpnia 2003 uruchomiono tramwajową linię turystyczną „0”, obsługiwaną historycznym składem 5N (#337) + 5ND (#644) z lat 1960–1961. MPK-Łódź zajęło się wydrukiem biletów oraz przydzieliło motorniczego.

Zabytkowe wagony 5N przeszły remont bieżący, podczas którego otrzymały nową powłokę lakierniczą oraz wymagane przez przepisy ruchu drogowego hamulce szynowe, kierunkowskazy i światła odblaskowe. Ponadto wagonom zmieniono numery taborowe na takie, jakie posiadały one podczas liniowej eksploatacji. Na silnikowy 5N wrócił numer 337 (dotychczas 100), a na doczepce 5ND pojawił się numer 644 zamiast 504. Odtworzono także oryginalne napisy na burtach oraz we wnętrzu wagonu, np. „nie rozmawiaj z motorniczym”.

Po raz pierwszy od 1983 w łódzkich tramwajach pojawili się konduktorzy – wolontariusze KMST. Zadaniem konduktorów była nie tylko sprzedaż specjalnych biletów, ale także zamykanie drzwi oraz dbanie o porządek w wagonach.

Od 2011 roku na linii obowiązuje taryfa Lokalnego Transportu Zbiorowego w Łodzi. Nie wycofano jednak konduktorów. Sprzedają oni standardowe bilety łódzkiej komunikacji miejskiej.

W 2012 roku zrezygnowano z tworzenia specjalnej turystycznej linii tramwajowej na rzecz obsługi zabytkowym składem jednej z brygad linii 43 w niedziele i święta.

W 2013 roku linia otrzymała nową nazwę Tramwajowa Linia Turystyczna.

Trasa

• 2003: ZAJEZDNIA DĄBROWSKIEGO – Dąbrowskiego, pl. Niepodległości, Piotrkowska, Kościuszki, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Pomorska, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE.
  Trasa powrotna: ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Zielona, Kościuszki, Żwirki, Piotrkowska, pl. Niepodległości, Rzgowska, Dąbrowskiego – ZAJEZDNIA DĄBROWSKIEGO
• 2004: ZAJEZDNIA DĄBROWSKIEGO – Dąbrowskiego, pl. Niepodległości, Piotrkowska, Kościuszki, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Pomorska, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE.
  Trasa powrotna: ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Gdańska, Kopernika, Żeromskiego, Politechniki, Wróblewskiego, Czerwona, Piotrkowska, pl. Niepodległości, Rzgowska, Dąbrowskiego – ZAJEZDNIA DĄBROWSKIEGO
• 2005: ZAJEZDNIA DĄBROWSKIEGO – Dąbrowskiego, pl. Niepodległości, Piotrkowska, Kościuszki, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Pomorska, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE.
  Trasa powrotna: ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Zachodnia, Kościuszki, Piotrkowska, pl. Niepodległości, Rzgowska, Dąbrowskiego – ZAJEZDNIA DĄBROWSKIEGO
• 2006: ZAJEZDNIA DĄBROWSKIEGO – Dąbrowskiego, pl. Niepodległości, Piotrkowska, Kościuszki, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Pomorska, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE.
  Trasa powrotna: ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Zielona, Kościuszki, Piotrkowska, pl. Niepodległości, Rzgowska, Dąbrowskiego – ZAJEZDNIA DĄBROWSKIEGO
• 2007: ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Północna, Zachodnia, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska – WYCIECZKOWA.
  Trasa powrotna: WYCIECZKOWA – Warszawska, Łagiewnicka, Dolna, Zgierska, Zachodnia, Ogrodowa, Północna, Kilińskiego, Zielona, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE
  W związku z budową Łódzkiego Tramwaju Regionalnego wprowadzono nw. zmiany w trasach przejazdu:
  • od 11 sierpnia 2007:
    ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Franciszkańska, Wojska Polskiego, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska – WYCIECZKOWA.
    Trasa powrotna: WYCIECZKOWA – Warszawska, Łagiewnicka, Dolna, Zgierska, Wojska Polskiego, Franciszkańska, Kilińskiego, Zielona, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE
  • od 19 września 2007:
    ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Nowomiejska, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska – WYCIECZKOWA.
    Trasa powrotna: WYCIECZKOWA – Warszawska, Łagiewnicka, Dolna, Zgierska, Nowomiejska, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE
• 2008: ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Pomorska, Nowomiejska, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska – WYCIECZKOWA.
  Trasa powrotna: WYCIECZKOWA – Warszawska, Łagiewnicka, Dolna, Zgierska, Nowomiejska, Pomorska, Kilińskiego, Zielona, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE
• 2009: ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Pomorska, Nowomiejska, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska – WYCIECZKOWA
  Trasa powrotna: WYCIECZKOWA – Warszawska, Łagiewnicka, Dolna, Zgierska, Nowomiejska, Pomorska, Kilińskiego, Zielona, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE
• 2010: ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Zielona, Kościuszki, Żwirki, Piotrkowska, Rzgowska – ZAJEZDNIA DĄBROWSKIEGO
  Trasa powrotna: ZAJEZDNIA DĄBROWSKIEGO – Dąbrowskiego, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zielona, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE
• 2011: ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Pomorska, Nowomiejska, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska – WYCIECZKOWA
  Trasa powrotna: WYCIECZKOWA – Warszawska, Łagiewnicka, Dolna, Zgierska, Nowomiejska, Pomorska, Kilińskiego, Narutowicza, Zielona, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE
  (w oznaczonych kursach na trasie ZDROWIE – Konstantynowska, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Pomorska – PLAC WOLNOŚCI)
• 2012: Linia 0 nie została uruchomiona. W zamian skład Konstal 5N+5ND obsługuje co niedzielę część kursów linii 43.
  Trasa linii 43: TELEFONICZNA – działki, Pomorska, pl. Wolności, Legionów, Konstantynowska, Konstantynów Łódzki, Mirosławice, Kazimierz – LUTOMIERSK
• 2013: Linia otrzymała nową nazwę – od tego roku jest to Tramwajowa Linia Turystyczna..
  Trasa linii 43: TELEFONICZNA – działki, Pomorska, pl. Wolności, Legionów, Konstantynowska, Konstantynów Łódzki, Mirosławice, Kazimierz – LUTOMIERSK
• 2014: Tramwajowa Linia Turystyczna – Trasa linii 43: TELEFONICZNA – działki, Pomorska, pl. Wolności, Legionów, Konstantynowska, Konstantynów Łódzki, Mirosławice, Kazimierz – LUTOMIERSK

Linia tramwajowa nr 41

Tramwaj linii nr 41 (linia pabianicka) kursuje z pętli Plac Niepodległości w Łodzi przez Ksawerów do Pabianic. Do 1998 roku istniał jej wariant 41bis kursujący z Dużego Skrętu (Pabianice) do krańcówki przy Wiejskiej.

Linia tramwajowa nr 43

Tramwaj linii 43 w Lutomiersku

Tramwaj linii nr 43 (linia lutomierska) kursuje z pętli przy ulicy Telefonicznej w Łodzi przez Konstantynów Łódzki do Lutomierska. Do końca marca 2012 kursowała ze Stoków, posiadała też wariant skrócony 43bis, kursujący na trasie Łódź Stoki – Konstantynów Łódzki oraz Łódź Stoki – Zdrowie. Zastąpiła go linia 9, wydłużona do Konstantynowa ze Zdrowia (na dotychczasowej trasie linii 9 kursuje jej skrócony wariant 9A).

Trasa linii 9 i 43 na odcinku od al. Włókniarzy do Konstantynowa i Lutomierska przebiega wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 710.

Linia tramwajowa nr 46

Tramwaj linii 46 na pl. Wolności w Łodzi

Tramwaj linii nr 46 („linia ozorkowska”) kursuje z pętli w Parku na Zdrowiu w zachodniej części Łodzi, ulicami: Legionów, pl. Wolności, Nowomiejską, Zgierską, przez Zgierz do Ozorkowa. Jest to najdłuzsza, licząca około 30 km długości, linia tramwajowa w Polsce oraz druga w Europie (najdłuższą jest belgijska Kusttram).

Koncesja na wybudowanie i eksploatację linii tramwajowej z Łodzi do Ozorkowa przyznana została Łódzkim Wąskotorowym Elektrycznym Kolejom Dojazdowym w 1913. Do budowy trasy przystąpiono w 1920, a uroczystość uruchomienia nastąpiła 9 kwietnia 1922 (niedziela palmowa). Co ciekawe, do kwietnia 1926 linia obsługiwana była trakcją parową. Od 1929 tabor dla linii stanowiły wozy zakupione w fabryce Lilpopa typu LRL. W latach siedemdziesiątych zastąpiono je tramwajami typu 2N i 5N, te zaś od 1989 pojazdami typu 102NaW oraz 803N.

18 stycznia 1986 linia 46 wydłużona została z centrum Ozorkowa od ulicy Wyszyńskiego, do nowo zbudowanej pętli przy ulicy Cegielnianej, po trasie zlikwidowanej na tym odcinku Kujawskiej Kolei Dojazdowej. Dalsze plany zakładały przedłużenie trasy do dworca kolejowego. Jednak zmiany polityczno-gospodarcze, jakie nastąpiły w Polsce po 1989 sprawiły, że z projektu zrezygnowano, a samej linii zaczęła zagrażać likwidacja.

1 listopada 1993 obsługę trasy od Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego przejęła spółka Międzygminna Komunikacja Tramwajowa, dysponująca wagonami typu 803N oraz 102NaW. Później sprowadziła z Niemiec tramwaje Düwag GT6, Düwag GT8 oraz Düwag GT8N, które zastąpiły większość wagonów 803N. Powstał wariant skrócony 46A kursujący na odcinku w granicach Łodzi, a linia została wydłużona z pętli przy ul. Północnej w Łodzi do osiedla Chocianowice na południowym krańcu miasta.

Od 1 kwietnia 2012 linię ponownie obsługuje MPK. Zlikwidowano wariant 46A, zmieniono też trasę. Obecnie zaczyna się ona w łódzkim parku na Zdrowiu. Wagony 803N oraz część Düwagów przeznaczono do złomowania (kilka wagonów 803N zostanie zachowanych w muzeum), a w zamian za nie, poza pozostałymi tramwajami z Niemiec, do obsługi linii skierowano pojedyncze wagony 805Na. Przywrócono również nocne połączenie tramwajowe do Ozorkowa. W zamian za autobus nocny 46bus (wprowadzony przez MKT w miejsce zlikwidowanej nocnej linii tramwajowej 101), MPK uruchomiło nocne kursy linii 46 skrócone do łódzkiego placu Wolności.

• 9 kwietnia 1922 – uroczyste oddanie linii obsługiwanej w trakcji parowej – oznaczenie tablicami z nazwami miast.
• W maju 1926 – uruchomienie linii w trakcji elektrycznej.
• 1930 – oddanie Dworca Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych na Bałuckim Rynku.
• 1939 – w okresie okupacji wprowadzono dodatkowe oznaczenie numerem 40. Linie podmiejskie wydłużono do Placu Wolności.
• 1945 – powrócono do pierwotnego oznaczenia linii za pomocą tablic z nazwami miast
• 22 lipca 1951 – oddano nową pętlę dla tramwajów podmiejskich przy ulicy Północnej.
• 1 stycznia 1956 – linię oznaczono numerem 46
• 18 kwietnia 1983 – w Ozorkowie linię skierowano do dworca Kujawskiej Kolei Dojazdowej.
• 18 stycznia 1986 – w Ozorkowie wydłużono trasę do nowo powstałej pętli przy ulicy Cegielnianej po trasie likwidowanej Kujawskiej Kolei Dojazdowej.
• 1 listopada 1993 – obsługę linii przejęła Międzygminna Komunikacja Tramwajowa (MKT)
• 1 lutego 2004 – wydłużenie trasy do pętli Chocianowice przez tereny Politechniki Łódzkiej.
• 1 sierpnia 2009 – wydłużenie trasy do pętli Chocianowice-IKEA (Port Łódź).
• 1 kwietnia 2012 – obsługę linii ponownie przejęło Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne - Łódź. Skierowano ją ulicą Legionów na pętlę Zdrowie i wprowadzono kursy nocne.

Linie tramwajowe

Układ stały

Numer linii	Pętla początkowa	Pętla końcowa	Trasa	Długość linii	Najdłuższy czas przejazdu	Liczba przystanków	Typ wagonów	Najkrótszy impuls zegarowy
1	DWORZEC ŁÓDŹ CHOJNY	STRYKOWSKA	DWORZEC ŁÓDŹ CHOJNY - Kilińskiego, Franciszkańska, Wojska Polskiego, Strykowska - STRYKOWSKA	9,7 km	37/39 min	22/21	Konstal 805Na	20 min
2	DĄBROWA	SZCZECIŃSKA	DĄBROWA - Dąbrowskiego, Rzgowska, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Limanowskiego, Aleksandrowska - SZCZECIŃSKA	14,6 km	57/60 min	32	Konstal 805Na	12 min
3	AUGUSTÓW	WYCIECZKOWA	AUGUSTÓW - Rokicińska, Puszkina, Przybyszewskiego, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska - WYCIECZKOWA	16,5 km	63/64 min	38-40	Konstal 805Na	10 min
4	DĄBROWA	HELENÓWEK	DĄBROWA - Dąbrowskiego, Kilińskiego, Pomorska, Nowomiejska, Zgierska - HELENÓWEK	13,4 km	54/53 min	34/33	Konstal 805Na	20 min
5	KURCZAKI	DWORZEC ŁÓDŹ ŻABIENIEC	KURCZAKI - Rzgowska, Piotrkowska, Przybyszewskiego, Kilińskiego, Franciszkańska, Wojska Polskiego, Zgierska, Limanowskiego - DWORZEC ŁÓDŹ ŻABIENIEC	12,9 km	54/56 min	32/31	Konstal 805Na	15 min
6	KURCZAKI	STRYKOWSKA	KURCZAKI - Rzgowska, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Ogrodowa, Północna, Franciszkańska, Wojska Polskiego, Strykowska - STRYKOWSKA	11,5 km	48/50 min	25	Konstal 805Na	12 min
7	ŚLĄSKA	KOZINY	ŚLĄSKA - Niższa, Śmigłego-Rydza, Kopcińskiego, Narutowicza, Kilińskiego, Pomorska, Legionów, Cmentarna, Srebrzyńska - KOZINY	9,9 km	36/39 min	23/22	Konstal 805Na	20 min
8	AUGUSTÓW	CHOCHOŁA	AUGUSTÓW - Rokicińska, Piłsudskiego, Mickiewicza, Włókniarzy, Limanowskiego, Aleksandrowska - CHOCHOŁA	17,2 km	58 min	29/30	Konstal 805Na	7,5 min
9	AUGUSTÓW	KONSTANTYNÓW ŁÓDZKI	AUGUSTÓW - Rokicińska, Piłsudskiego, Kopcińskiego, Narutowicza, Zielona, Legionów, Konstantynowska, (TRASA W KONSTANTYNOWIE ŁÓDZKIM) Łódzka, Jana Pawła II - KONSTANTYNÓW ŁÓDZKI (Plac Wolności)	18,5 km	65/68 min	35/36	Konstal 805Na	30 min
9A	AUGUSTÓW	ZDROWIE	AUGUSTÓW - Rokicińska, Piłsudskiego, Kopcińskiego, Narutowicza, Zielona, Legionów, Konstantynowska - ZDROWIE	11,8 km	43/46 min	24/25	Konstal 805Na	20 min
10	AUGUSTÓW	WYSZYŃSKIEGO	AUGUSTÓW - Rokicińska, Piłsudskiego, Mickiewicza, Bandurskiego, Karolewska, Bratysławska, Wyszyńskiego - WYSZYŃSKIEGO	12,4 km	42 min	24/23	Konstal 805Na	7,5 min
11	CHOCIANOWICE IKEA	HELENÓWEK	CHOCIANOWICE-IKEA - Pabianicka, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Zgierska - HELENÓWEK	16,2 km	59/61 min	37	PESA 122N, Cityrunner	12 min
12	STOKI	WYSZYŃSKIEGO	STOKI - Telefoniczna, działki, Pomorska, Narutowicza, Zielona, Gdańska, Kopernika, Bandurskiego, Karolewska, Bratysławska, Wyszyńskiego - WYSZYŃSKIEGO	12,8 km	54/57 min	30	Konstal 805Na	10 min
13	ŚLĄSKA	SZCZECIŃSKA	ŚLĄSKA - Niższa, Śmigłego-Rydza, Kopcińskiego, Narutowicza, Zielona, Legionów, Włókniarzy, Limanowskiego, Aleksandrowska - SZCZECIŃSKA	15,6 km	59/60 min	31	Konstal 805Na	15 min
14	DĄBROWA	WYSZYŃSKIEGO	DĄBROWA - Dąbrowskiego, Śmigłego-Rydza, Piłsudskiego, Mickiewicza, Bandurskiego, Karolewska, Bratysławska, Wyszyńskiego - WYSZYŃSKIEGO	11,9 km	42/43 min	25	Konstal 805Na	10 min
15	KURCZAKI	TELEFONICZNA	KURCZAKI - Rzgowska, Paderewskiego, Politechniki, Żeromskiego, Kopernika, Gdańska, Legionów, Pomorska, działki - TELEFONICZNA	13,8 km	54/57 min	30	Konstal 805Na, Cityrunner	12 min
15A	CHOCIANOWICE IKEA	TELEFONICZNA	CHOCIANOWICE-IKEA - Pabianicka, Politechniki, Żeromskiego, Kopernika, Gdańska, Legionów, Pomorska, działki - TELEFONICZNA	14,1 km	55/58 min	32		12 min
16	KURCZAKI	ZGIERZ	KURCZAKI- Rzgowska, Paderewskiego, Pabianicka, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Zgierska, (TRASA W ZGIERZU) Łódzka, 1 Maja- ZGIERZ (Plac Kilińskiego)	18,2 km	67/69 min	40	Konstal 805Na	24 min
16A	PLAC NIEPODLEGŁOŚCI	HELENÓWEK	PLAC NIEPODLEGŁOŚCI - Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Zgierska - HELENÓWEK	10,8 km	52/53 min	32	Konstal 805Na	24 min
41	PLAC NIEPODLEGŁOŚCI	PABIANICE	PLAC NIEPODLEGŁOŚCI - Pabianicka, KSAWERÓW, (TRASA W PABIANICACH) Łódzka, Warszawska, Zamkowa, Łaska - PABIANICE (Wiejska)	15,3 km	49/47 min	30	Konstal 805Na	20 min
43	TELEFONICZNA	LUTOMIERSK	TELEFONICZNA - działki, Pomorska, Legionów, Konstantynowska, (TRASA W KONSTANTYNOWIE) Łódzka, Jana Pawła II, Lutomierska, Ignacew, Mirosławice, (TRASA W LUTOMIERSKU) Łódzka - LUTOMIERSK (Plac Jana Pawła II)	22,2 km	81/79 min	43	Düwag GT6, Düwag GT8N, Düwag M6S, Konstal 805Na, Konstal 5N (latem)	60 min
46	ZDROWIE	OZORKÓW	ZDROWIE - Konstantynowska, Legionów, Nowomiejska, Zgierska, (TRASA W ZGIERZU) Łódzka, Łęczycka, Ozorkowska, Lućmierz, Rosanów, Emilia, Słowik, Aleksandria, (TRASA W OZORKOWIE) Zgierska, Wyszyńskiego, Nowy Rynek - OZORKÓW (Cegielniana)	29 km	98/95 min	47	Düwag GT6, Düwag GT8N, Düwag M6S, Konstal 805Na	20 min

Od 1 stycznia 2001 tramwaje Konstal 805Na kursują jedynie w składach dwuwagonowych. Zdarzają się jednak wyjątki:

• przez cały tydzień pojedynczymi wagonami obsługiwana jest linia 5 (wyjątek stanowią dzień Wszystkich Świętych oraz dni w pobliżu tego święta gdzie kursują tramwaje dwuwagonowe) oraz nocne kursy linii 46
• jeśli MPK na linię 43 lub 46 nie jest w stanie wystawić tramwaju typu Düwag, dana brygada obsługiwana jest pojedynczym wagonem Konstal 805Na (linia 43) oraz składy dwuwagonowe (linia 46)
• od 2012 roku pojedynczymi wagonami obsługiwana jest część linii miejskich w weekendy i święta (1, 4 i 7), w niedziele i święta (14) oraz w okresie wakacyjnym (1, 4 i 7)(wyjątek stanowi dzień Wszystkich Świętych oraz dni w pobliżu tego święta gdzie kursują tramwaje dwuwagonowe)
• do 2009 roku część linii w dniu Wszystkich Świętych była obsługiwana składami trójwagonowymi.

Zabytkowy skład Konstal 5N+5ND obsługuje część kursów linii 43 w okresie letnim, w niedziele i święta. Do 2011 roku kursowały one na specjalnej linii turystycznej 0, również uruchamianej w okresie letnim.

Od 2009 do 30 czerwca 2012 roku tramwaje typu Cityrunner „w dni upalne” (latem powyżej 25 °C) zastępowane były składami dwuwagonowymi wagonów Konstal 805Na.

Ze względu na wydarzenia wymagające dodatkowej obsługi komunikacyjnej, w szczególności ze względu na dzień Wszystkich Świętych, uruchamiane są linie dodatkowe oznaczane literami lub kombinacjami liter i cyfr. Często stosowany schemat to: D1, D2, D3..., choć litera może pochodzić też od nazwy wydarzenia (np. linie M1, M2, M3... na Noc Muzeów).

Remonty i zamknięcia

W przypadku prac drogowych, awarii i innych sytuacji sprawiających, że konieczne jest zamknięcie fragmentu sieci tramwajowej, wprowadzane są objazdy. Jeśli nie można wytyczyć objazdu lub nie miałoby to sensu (np. linia na trasie objazdowej pokrywałaby się z inną), linie są skracane – często do pętli normalnie nie wykorzystywanych w ruchu liniowym, jak Lodowa czy Radiostacja – lub zawieszane. Na odcinkach pozbawionych komunikacji tramwajowej uruchamiana jest zastępcza komunikacja autobusowa – linie oznaczone literą Z i numerem, np. Z3. W przypadku, gdy MPK-Łódź nie jest w stanie zapewnić taboru autobusowego w ilości wystarczającej do obsługi linii zastępczych, podpisywane są umowy z innymi przewoźnikami autobusowymi, wyłonionymi na drodze przetargu, którzy obsługują je jako podwykonawcy MPK. Bardzo rzadko stosowaną praktyką są zastępcze linie tramwajowe.

Jeśli ruch tramwajowy zostaje zawieszony z powodu niespodziewanej awarii, autobusy zastępcze oznaczane są skrótem Z lub KZ w miejscu numeru linii i tekstem KOMUNIKACJA ZASTĘPCZA lub AUTOBUS ZA TRAMWAJ na tablicach kierunkowych. Czasem zamiast tego na wyświetlaczach autobusu pojawia się numer zastępowanej przez niego linii tramwajowej.

Linie kursujące objazdem lub trasą skróconą oznaczane są czarnym numerem na czerwonym tle (na tablicach tradycyjnych) lub numerem otoczonym ramką (na wyświetlaczach elektronicznych). W przypadku tablic tradycyjnych, czarnymi literami na czerwonym tle oznacza się również nazwy zmienionych pętli na tablicach czołowych oraz ulice którymi biegnie objazd na tablicach bocznych. System ten stosowany jest również w przypadku nazw przystanków na tablicach wewnętrznych ze schematem linii, natomiast na elektronicznych wyświetlaczach wewnętrznych numer linii poprzedzony zostaje literą O.

W miejscach, gdzie tymczasowo nie kursują tramwaje, na znaki przystanków tramwajowych nakładane są czarne pokrowce z białym napisem PRZYSTANEK PRZENIESIONY, a w kasetach na rozkład jazdy umieszczane są odpowiednie komunikaty o zmianach, drukowane na zielonym papierze.

Organizacje tymczasowe

Obecnie kilka linii kursuje zmienionymi trasami ze względu na budowę Dworca Łódź Fabryczna, Trasy W-Z i zamknięciem skrzyżowania Piłsudskiego/Kilińskiego.

Linia	Pętla początkowa	Pętla końcowa	Trasa
1	ŚLĄSKA	STRYKOWSKA	ŚLĄSKA - Śmigłego-Rydza, Przybyszewskiego, Piotrkowska, Kościuszki, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Franciszkańska, Wojska Polskiego - STRYKOWSKA
3	LODOWA	WYCIECZKOWA	LODOWA - Przybyszewskiego, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska - WYCIECZKOWA
4	KOZINY	HELENÓWEK	DĄBROWA - Srebrzyńska, Cmentarna, Legionów, Nowomiejska, Zgierska - HELENÓWEK
5	STRYKOWSKA	CHOCHOŁA	STRYKOWSKA - Strykowska, Wojska Polskiego, Zgierska, Limanowskiego, Aleksandrowska - CHOCHOŁA
7	-	-	ZAWIESZONA
8	-	-	ZAWIESZONA
9	RADIOSTACJA	KONSTANTYNÓW ŁÓDZKI	RADIOSTACJA - Narutowicza, Zielona, Legionów, Konstantynowska - KONSTANTYNÓW ŁÓDZKI
9A	RADIOSTACJA	ZDROWIE	RADIOSTACJA - Narutowicza, Zielona, Legionów, Konstantynowska - ZDROWIE
10	-	-	ZAWIESZONA
12	STOKI	CHOCHOŁA	STOKI - Telefoniczna, działki, Pomorska, Narutowicza, Zielona, Gdańska, Kopernika, Włókniarzy, Limanowskiego, Aleksandrowska - CHOCHOŁA
13	RADIOSTACJA	SZCZECIŃSKA	RADIOSTACJA - Narutowicza, Zielona, Legionów, Włókniarzy, Limanowskiego, Aleksandrowska - SZCZECIŃSKA
14	DĄBROWA	DWORZEC ŁÓDŹ ŻABIENIEC	DĄBROWA - Dąbrowskiego, Pl. Niepodległości, Pabianicka, Rondo Lotników Lwowskich, Politechniki, Żeromskiego, Kopernika, Włókniarzy, Limanowskiego - DWORZEC ŁÓDŹ ŻABIENIEC
16A	KURCZAKI	HELENÓWEK	KURCZAKI - Rzgowska, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Zgierska - HELENÓWEK

Linie zastępcze

Linia	Pętla początkowa	Pętla końcowa	Trasa	Rodzaj
Z1	DWORZEC ŁÓDŹ CHOJNY	KILIŃSKIEGO ORLA	DWORZEC ŁÓDŹ CHOJNY- Kilińskiego - KILIŃSKIEGO / ORLA (Linia zastępcza zastępuje linię nr 1. Na linii kursują pojazdy dwukierunkowe zawracające na tymczasowym wekslu.)	Tramwajowa
Z4	DĄBROWA	PLAC DĄBROWSKIEGO	DĄBROWA - Dąbrowskiego, Śmigłego-Rydza, Kopcińskiego, Jaracza - PLAC DĄBROWSKIEGO	Autobusowa
Z5	DWORZEC PKS PÓŁNOCNY	KILIŃSKIEGO FABRYCZNA	'DWORZEC PKS PÓŁNOCNY - Źródłowa, Wojska Polskiego, Franciszkańska, Kilińskiego, Narutowicza, Sienkiewicza, Wigury, Kilińskiego - KILIŃSKIEGO / FABRYCZNA'KILIŃSKIEGO / FABRYCZNA - Kilińskiego, Abramowskiego, Sienkiewicza, Narutowicza, Kilińskiego, Franciszkańska, Wojska Polskiego, Źródłowa - DWORZEC PKS PÓŁNOCNY (linia zawieszona do odwołania)	Autobusowa
Z8	PIŁSUDSKIEGO KOPCIŃSKIEGO	AUGUSTÓW	PIŁSUDSKIEGO / KOPCIŃSKIEGO - Piłsudskiego, Rokicińska, Służbowa, Augustów - AUGUSTÓW AUGUSTÓW - Rokicińska, Piłsudskiego - PIŁSUDSKIEGO / KOPCIŃSKIEGO	Autobusowa
Z10	WYSZYŃSKIEGO	PIŁSUDSKIEGO KOPCIŃSKIEGO	WYSZYŃSKIEGO - Wyszyńskiego, Waltera-Janke, Bandurskiego, Kopernika, Łąkowa, Mickiewicza, Piłsudskiego - PIŁSUDSKIEGO/KOPCIŃSKIEGO PIŁSUDSKIEGO / KOPCIŃSKIEGO - Piłsudskiego, Mickiewicza, Kopernika, Włókniarzy, Bandurskiego, Wyszyńskiego - WYSZYŃSKIEGO	Autobusowa
Z98	PIŁSUDSKIEGO KOPCIŃSKIEGO	AUGUSTÓW	PIŁSUDSKIEGO / KOPCIŃSKIEGO - Piłsudskiego, Rokicińska, Wałowa, Widzewska, Wiejska, Rokicińska, Puszkina, Przybyszewskiego, Książąt Polskich, Zakładowa, Hetmańska – JANÓW JANÓW - Hetmańska, Zakładowa, Książąt Polskich, Przybyszewskiego, Puszkina, Rokicińska, Piłsudskiego - PIŁSUDSKIEGO / KOPCIŃSKIEGO	Autobusowa

Linie tramwajowe do 31 grudnia 2000

Linia	Trasa
1	CHOJNY – Kilińskiego, Franciszkańska, Wojska Polskiego – STRYKOWSKA/INFLANCKA
2	KURCZAKI – Rzgowska, Plac Niepodległości, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Limanowskiego, Aleksandrowska – CHOCHOŁA
3	LODOWA – Przybyszewskiego, Kilińskiego, Pomorska, Plac Wolności, Legionów, Cmentarna, Srebrzyńska – KOZINY (zlikwidowana 18 maja 1992 roku)
4	KURCZAKI – Rzgowska, Dąbrowskiego, Kilińskiego, Pomorska, Plac Wolności, Nowomiejska, Zgierska – HELENÓWEK
5	CHOJNY – Kilińskiego, Północna, Ogrodowa, Zachodnia, Limanowskiego, Aleksandrowska – SZCZECIŃSKA
6	KURCZAKI – Rzgowska, Paderewskiego, Pabianicka, Plac Niepodległości, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Legionów, Plac Wolności, Pomorska, działki, Telefoniczna – STOKI
7	KOZINY – Srebrzyńska, Cmentarna, Legionów, Zachodnia, Kościuszki, Żwirki, Piotrkowska, Plac Niepodległości, Rzgowska, Dąbrowskiego, Niższa – ŚLĄSKA
8	WYSZYŃSKIEGO – Wyszyńskiego, Bratysławska, Karolewska, Bandurskiego, Kopernika, Gdańska, Legionów, Plac Wolności, Pomorska, działki – TELEFONICZNA (do 1998 roku do Placu Wolności stałą trasą, dalej: Nowomiejska, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska – WYCIECZKOWA)
9 9bis	ZDROWIE – Konstantynowska, Legionów, Zielona, Narutowicza, Kopcińskiego, Śmigłego-Rydza, Dąbrowskiego – DĄBROWA PLAC WOLNOŚCI - Legionów, Konstantynowska - ZDROWIE (kursowała od 13.05.1990 do 31.08.1990)
10	WYSZYŃSKIEGO – Wyszyńskiego, Bratysławska, Karolewska, Bandurskiego, Mickiewicza, Piłsudskiego, Rokicińska – AUGUSTÓW
11	CHOCIANOWICE – Pabianicka, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Zgierska – HELENÓWEK
12	WYSZYŃSKIEGO – Wyszyńskiego, Bratysławska, Karolewska, Bandurskiego, Kopernika, Gdańska, Zielona, Narutowicza, Konstytucyjna, Pomorska, działki, Telefoniczna – STOKI (do 1992 roku: BRATYSŁAWSKA – Bratysławska i dalej stałą trasą)
13	RADIOSTACJA – Narutowicza, Zielona, Legionów, Unii Lubelskiej, Srebrzyńska, Wieczność, Cyganka – NOWE ZŁOTNO (zlikwidowana 23 lipca 1989 roku)
14	WYSZYŃSKIEGO – Wyszyńskiego, Bratysławska, Karolewska, Bandurskiego, Mickiewicza, Piłsudskiego, Śmigłego-Rydza, Dąbrowskiego – DĄBROWA (do czerwca 1995 roku: SZCZECIŃSKA – Aleksandrowska, Limanowskiego, Włókniarzy, Mickiewicza i dalej stałą trasą
15	KURCZAKI – Rzgowska, Paderewskiego, Rondo Lotników Lwowskich, Politechniki, Żeromskiego, Kopernika, Gdańska, Legionów, Zachodnia, Ogrodowa, Północna, Franciszkańska, Wojska Polskiego – STRYKOWSKA/INFLANCKA
16 16bis 16A	DĄBROWA – Dąbrowskiego, Kilińskiego, Pomorska, Plac Wolności, Nowomiejska, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska – WYCIECZKOWA (do 1998 roku do skrzyżowania Warszawska/Łagiewnicka stałą trasą, dalej: Łagiewnicka – BEMA – w 1998 zlikwidowano odcinek celem poszerzenia ul. Łagiewnickiej na odcinku Warszawska – Świtezianki) DĄBROWA (tor kolejowy) – Dąbrowskiego, Kilińskiego, Nowotki, Plac Wolności, Nowomiejska, Zgierska, Dolna, Łagiewnicka, Warszawska – WARSZAWSKA/WYCIECZKOWA (1976-1981, 1983-1986, 1987-1991) WARSZAWSKA/WYCIECZKOWA – Warszawska, Łagiewnicka, Dolna, Zgierska, Nowomiejska – PLAC WOLNOŚCI (kursuje w dni robocze w godz. 6–18) (kursuje w dni robocze w godz. szczytu) (1998-2001)
17 17bis	TELEFONICZNA – działki, Pomorska, Plac Wolności, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE (do maja 1992 roku do skrzyżowania Konstantynowska/Unii Lubelskiej stałą trasą, dalej: Unii Lubelskiej, Srebrzyńska, Wieczność, Siewna, Cyganka – NOWE ZŁOTNO, trasę zmieniono po likwidacji odcinka Unii Lubelskiej – Nowe Złotno) NOWOTKI/PRZEMYSKA – Nowotki, Plac Wolności (w godz. szczytu Obrońców Stalingradu, Unii Lubelskiej, Srebrzyńska, Biegunowa, Wieczność, Cyganka – Nowe Złotno) (1974-1981)
18	AUGUSTÓW – Rokicińska, Puszkina, Przybyszewskiego, Piotrkowska, Pabianicka – RONDO LOTNIKÓW LWOWSKICH (do lipca 1996 roku do RLL bez zmian, dalej: Pabianicka, Rudzka, Rodzinna – POPIOŁY, trasę zmieniono po likwidacji odcinka Pabianicka, Rudzka, Popioły)
19	DĄBROWA – Dąbrowskiego, Plac Niepodległości, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Ogrodowa, Północna, Franciszkańska, Wojska Polskiego – STRYKOWSKA/INFLANCKA
20	ŚLĄSKA – Niższa, Śmigłego-Rydza, Przybyszewskiego, Piotrkowska, Czerwona, Wólczańska, Wróblewskiego, Politechniki, Żeromskiego, Kopernika, Włókniarzy, Limanowskiego, Aleksandrowska – SZCZECIŃSKA (do czerwca 1995 roku do skrzyżowania Kopernika/Włókniarzy stałą trasą, dalej: Bandurskiego, Karolewska, Bratysławska, Wyszyńskiego – WYSZYŃSKIEGO)
21 21bis	AUGUSTÓW – Rokicińska, Puszkina, Przybyszewskiego, Piotrkowska, Żwirki, Kościuszki, Zachodnia, Limanowskiego – ŻABIENIEC PKP Dąbrowskiego/tor kolejowy – Dąbrowskiego, Rzgowska, Plac Niepodległości, Piotrkowska, Przybyszewskiego – LODOWA (1978)
22	HELENÓWEK – Zgierska, Zachodnia, Ogrodowa, Północna, Kilińskiego, Narutowicza, Kopcińskiego, Śmigłego-Rydza, Niższa – ŚLĄSKA
23	TELEFONICZNA – Pomorska, Plac Wolności, Nowomiejska, Zgierska, Limanowskiego – ŻABIENIEC PKP (zlikwidowana w maju 1992 roku)
24	WYSZYŃSKIEGO – Wyszyńskiego, Bratysławska, Karolewska, Włókniarzy, Kopernika, Gdańska, Struga, Tuwima – TUWIMA/KOPCIŃSKIEGO (zlikwidowana w lipcu 1985 roku)
25 25bis	CHOCHOŁA – Aleksandrowska, Limanowskiego, Włókniarzy, Mickiewicza, Piłsudskiego, Rokicińska – AUGUSTÓW Widzew/tor kolejowy – Armii Czerwonej, Kopcińskiego, Zielona, Obrońców Stalingradu, Włókniarzy, Limanowskiego – ŻABIENIEC (1978)
26 26bis	RUDZKA/SKRAJNA – Rudzka, Pabianicka, Politechniki, Żeromskiego, Kopernika, Włókniarzy, Limanowskiego, Aleksandrowska – SZCZECIŃSKA (zlikwidowana w czerwcu 1995 roku) Kolej Obwodowa - Pabianicka, rondo Titowa, Politechniki, Żeromskiego, Kopernika, Włókniarzy, Limanowskiego – Żabieniec (kursuje w dni robocze w godzinach, w godzinach szczytu). (1977-1980)
27	CHOCIANOWICE – Pabianicka, Politechniki, Żeromskiego, Kopernika, Gdańska, Zielona, Narutowicza, Konstytucyjna, Pomorska, działki – TELEFONICZNA
28	KURCZAKI – Rzgowska, Paderewskiego, Politechniki, Żeromskiego, Kopernika, Gdańska, Zielona, Narutowicza, Kilińskiego, Franciszkańska, Wojska Polskiego – STRYKOWSKA/INFLACKA (zlikwidowana 8 listopada 1982 roku)
29	AUGUSTÓW – Rokicińska, Puszkina, Przybyszewskiego, Śmigłego-Rydza, Kopcińskiego, Narutowicza, Zielona, Legionów, Konstantynowska – ZDROWIE
41	PLAC NIEPODLEGŁOŚCI – Pabianicka, CHOCIANOWICE, (strefa taryfowa) KSAWERÓW (PABIANICE) Warszawska, Zamkowa, Łaska, Wiejska – WIEJSKA/DWORZEC PKP (Pabianice)
41bis	DUZY SKRET (Pabianice) – Warszawska, Zamkowa, Łaska – WIEJSKA (Pabianice) (od 01.01.1998 zlikwidowana)
42	PLAC NIEPODLEGŁOŚCI– Pabianicka, Rudzka, Gadka Stara, Rzgów – TUSZYN (od czerwca 1978 roku linia kursowała do Rzgowa, a w czerwcu 1993 roku została całkowicie zlikwidowana)
43	PÓŁNOCNA – Ogrodowa, Zachodnia, Legionów, Konstantynowska, Brus (strefa taryfowa) (KONSTANTYNÓW ŁÓDZKI) Łódzka, Plac Kościuszki, Lutomierska, IGNACEW, MIROSŁAWICE (LUTOMIERSK) Łódzka – PLAC JANA PAWŁA II
43bis	PÓŁNOCNA – Ogrodowa, Zachodnia, Legionów, Konstantynowska, Brus (strefa taryfowa) (KONSTANTYNÓW ŁÓDZKI) Łódzka – PLAC KOŚCIUSZKI
44	PÓŁNOCNA – Ogrodowa, Zachodnia, Limanowskiego, Aleksandrowska – Szatonia, (strefa taryfowa) ALEKSANDRÓW ŁÓDZKI) Wojska Polskiego – PLAC KOŚCIUSZKI (Aleksandrów Łódzki) (od 1991 roku kursowała do pętli CHOCHOŁA, a w styczniu 1992 roku została całkowicie zlikwidowana)
45	PÓŁNOCNA – Ogrodowa, Zachodnia, Zgierska, HELENÓWEK, (strefa taryfowa) (ZGIERZ) Łódzka, 1 Maja – PLAC KILIŃSKIEGO (Zgierz)
46	PÓŁNOCNA – Ogrodowa, Zachodnia, Zgierska, HELENÓWEK (strefa taryfowa) (ZGIERZ) Łódzka, Stary Rynek, Łęczycka, Ozorkowska, PROBOSZCZEWICE II (strefa taryfowa), LUĆMIERZ, ROSANÓW, EMILIA, SŁOWIK, ALEKSANDRIA (OZORKÓW) Tartak, Wyszyńskiego, Nowe Miasto – CEGIELNIANA

Ciekawostki

• W Łodzi nie było tramwajów konnych jak w innych dużych miastach.
• W latach 1975–1998 łódzkie tramwaje wyjeżdżały poza granice ówczesnego województwa łódzkiego – linia 43 do Lutomierska w byłym województwie sieradzkim oraz linia 42 do Tuszyna (do likwidacji w 1978 roku) w byłym województwie piotrkowskim.
• Przed wielu laty istniały plany budowy linii tramwajowej z Łodzi do Piotrkowa Trybunalskiego (przedłużenie linii „tuszyńskiej”), Łasku (przedłużenie linii „pabianickiej”) oraz Brzezin (obecne torowisko w ulicy Wojska Polskiego-ówczesnej Brzezińskiej oraz zburzony w 2006 roku wiadukt nad torami PKP na ulicy Brzezińskiej).
• Drugą co do długości linią w Polsce była do 1 lipca 2008 r. linia 11 (wśród motorniczych nazywana „linią trójmiejską”) z Pabianic przez Łódź do Zgierza, a trzecią 43 z łódzkich Stoków przez Konstantynów Łódzki do Lutomierska.
• Linia nr 1 jest najkrótszą w Łodzi linią tramwajową. Liczy 9,6 km i prowadzi od pętli Chojny na ul. Kilińskiego przy Śląskiej do pętli na Dołach przy ul. Strykowskiej (przy Inflanckiej).

Pozostałości dawnego torowiska tramwajowego, Pl. T. Kościuszki w Aleksandrowie Łódzkim

• Łódzkie tramwaje docierały również do Tuszyna i Rzgowa (linia nr 42/42bis) oraz do Aleksandrowa Łódzkiego (linia nr 44). Tramwaje dojeżdżały do Tuszyna do roku 1978, do Rzgowa do roku 1993, a do Aleksandrowa Łódzkiego do roku 1991.
• Łódzkie tramwaje obsługiwały ponadto lokalną linię tramwajową w Pabianicach (linia 41bis, w późniejszym okresie oznaczona P, ostatecznie zlikwidowana – jako całodobowa – z dniem 1 sierpnia 2010).
• Do dziś można spotkać pozostałości po linii 44 – na trasie między Łodzią a Aleksandrowem Łódzkim można zaobserwować przy drodze nieużywane tory tramwajowe lub stare, wolno stojące (często zarośnięte drzewami) słupy, służące kiedyś do trzymania sieci.
• 7 lipca 2007 ruszył I etap budowy Łódzkiego Tramwaju Regionalnego.
• Przy okazji prac nad Łódzkim Tramwajem Regionalnym odnaleziono przy ul. Piotrkowskiej fragment najstarszej łódzkiej szyny tramwajowej, pochodzącej z 1897 roku. Szyna o profilu Vignoles’a zawiera odlany napis: „Stahl Industrie Bochum 1897”. Oznacza to, że powstała w hucie w niemieckim mieście Bochum. Szyna trafiła do Muzeum Komunikacji Miejskiej przy ul. Wierzbowej.
• Od 3 września 2007 w obrębie przystanków autobusowych i tramwajowych obowiązuje zakaz palenia tytoniu.
• 1 lipca 2008 zakończono budowę pierwszego etapu Łódzkiego Tramwaju Regionalnego.
• 1 sierpnia 2009 otwarto pętlę IKEA. To 29 pętla tramwajowa w Łodzi.
• Od 2012 roku w okresie letnim jedna z niedzielnych brygad linii 43 obsługiwana jest zabytkowym składem wagonów Konstal 5N i 5ND. Nie są to jednak najstarsze wagony kursujące liniowo w łódzkiej komunikacji miejskiej. Powstały w latach 1960-1961, tymczasem Düwag GT6, sprowadzony z niemieckiego Bielefeld w 1990 roku, obsługujący dziś linie 43 i 46, wyprodukowany został w 1957 roku. Jest więc o 3-4 lata starszy.

Linki zewnętrzne

• Łódzkie tramwaje i autobusy
• Łódzka Galeria Transportowa
• Łódzkie krańcówki (pętle tramwajowe)