Ośrodek Zapasowy Kresowej Brygady Kawalerii
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Stefan Gołaszewski |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VI |
Ośrodek Zapasowy Kresowej Brygady Kawalerii (OZ Kresowej BK) – oddział kawalerii Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
OZ Kresowej BK nie istniał w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Był jednostką mobilizowaną w I rzucie mobilizacji powszechnej.
W niektórych publikacjach używano też nazwy, Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Żółkiew”[1]
Formowanie i przekształcenia organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Ośrodek Zapasowy Kresowej Brygady Kawalerii ( Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Żółkiew”) był jednostką mobilizowaną zgodnie z uzupełnionym planem mobilizacyjnym „W”, w I rzucie mobilizacji powszechnej[2][3]. Jednostką mobilizującą był 6 pułk strzelców konnych w Żółkwi[2][3].
Zadaniem ośrodka było szkolenie uzupełnień dla Kresowej Brygady Kawalerii[potrzebny przypis].
Skład organizacyjny ośrodka zapasowego kawalerii (organizacja wojenna L.3207/mob.org., zestawienie specjalności L.3207/mob.AR i należności materiałowego L.3207/mob.mat.):
- dowództwo,
- szwadron gospodarczy,
- 4 szwadrony liniowe,
- szwadron karabinów maszynowych,
- pluton pionierów,
- pluton łączności,
- pluton kolarzy[4][3].
Wymieniony wyżej skład organizacyjny należało traktować jako ramowy dla obliczenia zapotrzebowań mob. Szczegółową organizację ośrodka zapasowego miał ustalić jego dowódca zależnie od wysokości otrzymanych nadwyżek i warunków lokalnych[5]. Pod względem ewidencyjnym do ośrodka zapasowego przynależały zasadniczo jednostki zmobilizowane przez oddziały Kresowej BK.
W skład Ośrodka Zapasowego weszły nadwyżki 12 i 22 pułku ułanów oraz 6 pułku strzelców konnych[potrzebny przypis].
5 września do Żółkwi dotarły nadwyżki 12 pułku ułanów dowodzone przez mjr. Lucjana Wygonowskiego, a wraz z nimi znaczne ilości broni, umundurowania i sprzętu wojskowego. 6 września do ośrodka przybył Oddział Zbierania nadwyżek 22 pułku ułanów pod dowództwem rtm. Tadeusza Szenka z Brodów. Oprócz rtm. Józefa Murasika i kilku oficerów nie przybył OZN 20 pułku ułanów z Rzeszowa[6].
Z nadwyżek do 9 września zorganizowano trzy szwadrony konne:
- Szwadron Marszowy 6 pułku strzelców konnych – por. rez. Tadeusz Kownacki,
- Szwadron Marszowy 12 pułku ułanów – rtm. Michał Mińkowski,
- Szwadron Marszowy 22 pułku ułanów – rtm. Tadeusz Szenk[potrzebny przypis].
Ponadto, od początku września w Żółkwi znajdował się podporządkowany ppłk. Gołaszewskiemu konny szwadron marszowy 14 pułku ułanów por. Konstantego Juszczaka z Podolskiej Brygady Kawalerii[potrzebny przypis].
Oprócz szwadronów konnych, w Ośrodku Zapasowym formowano także szwadrony piesze, skoncentrowane następnie pod dowództwem mjr. st. sp. Ignacego Drozdowskiego w rejonie Trościanica[potrzebny przypis]. Major Drozdowski wiosną 1940 został zamordowany na Ukrainie[potrzebny przypis].
Działania bojowe pododdziałów[edytuj | edytuj kod]
W związku z niekorzystną sytuacją na froncie, Ośrodek Zapasowy Kresowej Brygady Kawalerii został podporządkowany Grupie „Żółkiew” płk. dypl. Stefana Iwanowskiego broniącej północnego odcinka Obszaru Obrony Lwowa[7].
Zmobilizowany w Ośrodku dywizjon rozpoznawczy lub pułk marszowy Kresowej Brygady Kawalerii rtm. Józefa Murasika, złożony ze szwadronów marszowych 6 pułku strzelców konnych oraz 12, 14 i 22 pułku ułanów, a także plutonu ckm na jukach 12 pułku ułanów, zostały wysłane w kierunku zachodnim w celu przeprowadzenia rozpoznania. Następnie wspólnie z m.in. 10 BK walczył pod Zboiskami o przywrócenie połączenia między Lwowem a Żółkwią[potrzebny przypis].
W tym czasie dowódca Ośrodka, ppłk Stefan Gołaszewski, otrzymał z Dowództwa Obrony Lwowa rozkaz przejścia do rejonu Horyńca. Od 12 do 16 września dowodzona przez niego grupa, złożona z batalionu marszowego 40 pp, oraz dwóch szwadronów pieszych i dwóch konnych zmobilizowanych w ośrodku, zajmowała pozycje na linii Majdan Polański - Dąbrowica - Łozina. 15 września do OZ Kresowej BK dołączyły 3 szwadrony piesze utworzone z OZN 20 p uł. pod dowództwem rtm. Jerzego Witoszyńskiego. Szwadrony te, 5 września dojechały transportem kolejowym z Rzeszowa do Krzemienicy k/Łańcuta. Wyładowane z uwagi na zbombardowanie torów, dotarły marszem pieszym przez Przeworsk, Rawę Ruską i Kamionkę Strumiłłową, bez koni, niedostatecznie wyposażone i uzbrojone z niewielkim taborem. Po drodze z Kamionce uzyskały broń z magazynów Policji Państwowej w postaci 200 kb i kbk Manlicher, nieco granatów i kb ppanc. Po dozbrojeniu i doposażeniu zajęły wraz z dwoma szwadronami 6 psk, stanowiska obronne na lewym skrzydle oddziałów Ośrodka. 17 września oddziały te zostały zaatakowane przez przeważające siły niemieckiej 2 Dywizji Pancernej. Wraz z całą Grupą „Żółkiew” wycofały się na Kulików i Kamionkę Strumiłłową. 18 i 19 września oddziały uległy rozproszeniu[8]. Jeden ze szwadronów 6 psk dołączył do oddziałów Frontu Południowego gen. broni K. Sosnkowskiego. Resztka szwadronów 20 p uł. wycofała się na Złoczów, próbując się dostać do węgierskiej granicy. Otoczone w Pomorzanach lub pod Podhorcami w okresie 22-23 września dostały się do niewoli. Pod Złoczowem wojska sowieckie, zagarnęły szwadron remontów rtm. J. Chojnackiego[9].
Obsada personalna[edytuj | edytuj kod]
| Obsada personalna ośrodka[10] | ||
|---|---|---|
| Stanowisko etatowe | Stopień, imię i nazwisko | Uwagi |
| dowódca ośrodka | ppłk kaw. Stefan Władysław Gołaszewski (9 puł.)[11] | |
| zastępca dowódcy | mjr kaw. Stanisław III Mirecki (6 psk)[12] | |
| kwatermistrz | mjr kaw. Lucjan Wygonowski (12 puł.)[13] | †1940 Charków[14] |
| adiutant ośrodka | por. Stefan Smolski[10]? | |
| dowódca szwadronu pieszego 6 psk | rtm. Janusz Józef Dunin | |
| dowódca szwadronu pieszego 6 psk | por. rez. Jerzy Kunachowicz[10] | |
| dowódca szwadronu konnego 6 psk | rtm. rez. Jan Jerzy Pianowski-Kwiatkowski[10] | odkomenderowany z OZ do Lwowa |
| dowódca plutonu łączności | por. Bolesław Rawa (12 puł.) | |
| dowódca półszwadronu pionierów | por. adm. (kaw.) Romuald Michał Traichel (12 puł.)[10] | niemiecka niewola (Oflag VII A Murnau)[15] |
| dowódca szwadronu remontów | rtm. Jan Chojnacki | |
| dowódca nadwyżek KD 36 DP | por. rez. Jerzy Gołębski | |
| oficerowie w ośrodku
o nieustalonych funkcjach |
rtm. Paweł Bierzyński | |
| rtm. Bolesław Rymsza (22 puł.) | niemiecka niewola (Oflag VII A Murnau)[15] | |
| por. kaw. Maciej Marian Skotnicki | †1945 Oflag VII A Murnau[15] | |
| por. Stanisław Brzeziński (12 puł.) | ||
| por. adm. (kaw.) Władysław Sobolewski (6 psk)[16] | †1940 Charków[17] | |
| por. rez. Zalewski (20 puł.) | ||
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 220.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 221.
- ↑ a b c Zarzycki 1995 ↓, s. 69.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 221, 1094-1095.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 182.
- ↑ Majewski 2011 ↓, s. 143.
- ↑ Gnat-Wieteska 1998 ↓, s. 39-40.
- ↑ Gnat-Wieteska 1998 ↓, s. 42.
- ↑ Majewski 2011 ↓, s. 152-156.
- ↑ a b c d e Majewski 2011 ↓, s. 202-205.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 128, 694.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 131, 462.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 133, 697.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 617.
- ↑ a b c Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-10-24].
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 315, 714.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 499.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Zbigniew Gnat-Wieteska: 6 Pułk Strzelców Konnych im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego. Zarys Historii Wojennej Pułków Polskich w Kampanii Wrześniowej. Zeszyt 60. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", 1998. ISBN 83-87103-36-5.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Marcin Majewski: Kresowa Brygada Kawalerii w kampanii 1939 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2011. ISBN 978-83-7629-280-9.
- Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.