7 Pułk Strzelców Konnych Wielkopolskich
| ||
| ||
| Historia | ||
| Państwo |  II Rzeczpospolita
| |
| Sformowanie | 1919 | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Tradycje | ||
| Święto | 29 lipca | |
| Kontynuacja | 15 Wielkopolska Brygada Kawalerii Pancernej | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszy | ppłk dypl. Adam Nałęcz Nieniewski | |
| Ostatni | płk Stanisław Królicki | |
| Działania zbrojne | ||
| kampania wrześniowa | ||
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Poznań, Biedrusko | |
| Rodzaj sił zbrojnych | wojsko | |
| Rodzaj wojsk | kawaleria | |
| Podległość | Wielkopolska Brygada Kawalerii | |
| Odznaczenia | ||
| ||
7 Pułk Strzelców Konnych Wielkopolskich (7 psk) – oddział kawalerii Wojska Polskiego II RP.
Pułk stanowił bezpośrednią kontynuację wojennego 5 psk, przemianowanego 28 października 1920 na 7 psk.
Garnizon przed 1939 – Poznań i Biedrusko.
Święto pułkowe – 29 lipca, rocznica wymarszu na front I dywizjonu w 1920.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W kwietniu 1920 w Grudziądzu powstał szwadron zapasowy, wchodzący w skład 5 pułku strzelców konnych. Jego dowódcą został mjr Rudolf Lang, a w lipcu ppłk dypl. Adam Nałęcz Nieniewski, który otrzymał rozkaz sformowania pułku. W 1920 dowódcą pułku został Wawrzyniec Wnuczek-Łobaczewski[1]. 29 października 1920 5 pułk strzelców konnych został przemianowany na 7 pułk strzelców konnych, a 30 maja 1921 na 7 pułk strzelców konnych wielkopolskich.
W 1923 pułk spełniał rolę jazdy dywizyjnej, a jego dowódca podlegał bezpośredni dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII. W zakresie szkolenia pułk w tym czasie podlegał dowódcy VII Brygady Kawalerii[2]. W tym okresie w jego skład wchodziły trzy szwadrony strzelców konnych, oddział szkolny karabinów maszynowych, pułkowa szkoła podoficerska i kadra szwadronu zapasowego[3].
28 lutego 1924, w Poznaniu, w lokalu przy ulicy Przecznica 5, w czasie spotkania towarzyskiego, w którym uczestniczyło siedmiu oficerów pułku, por. Franciszek II Książek (ur. 12 listopada 1902) zastrzelił z rewolweru por. Kazimierza Zygmunta Płodowskiego, a następnie dokonał zamachu samobójczego[4][5][6].
Działania wojenne[edytuj | edytuj kod]
Kampanię wrześniową pułk odbył w ramach Wielkopolskiej Brygady Kawalerii.
Pierwszą walkę pułk stoczył 3 września nad Notecią, pod Wolą Zbrożkową (11 września), Brochowem (14-15 września), Górkami i Zamościem, Pociechą, Sierakowem, Truskawiem, Laskami. Pułk walczył w obronie Warszawy. Broń złożył 29 września 1939 w Łazienkach.
Za kampanię wrześniową 1939 pułk został odznaczony orderem Virtuti Militari[7].
Wielkopolscy strzelcy konni[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy pułku
- ppłk dypl. Adam Nałęcz Nieniewski (1919)
- płk Wawrzyniec Wnuczek-Łobaczewski (1920 – X 1924 → kierownik Zapasu Młodych Koni Nr 3[8])
- mjr kaw. Władysław Sozański (p.o. 1924-1925)
- ppłk kaw. Roman Małachowski (4 II 1925 – 28 I 1928 → rejonowy inspektor koni w Dubnie)
- ppłk / płk kaw. Włodzimierz Kownacki (28 I 1928 - VII 1939)
- płk kaw. Stanisław Królicki (VII – 17 IX 1939)
- rtm. Zbigniew Szacherski (17 – 19 IX 1939)
- rtm. Konstanty Kozłowski (1942-1943)
- Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku – I zastępca dowódcy)
- mjr kaw. Władysław Sozański (1923[9] – 1924[10])
- mjr / ppłk kaw. Eugeniusz Józef Jasiewicz (VII 1926 – 12 III 1929 → rejonowy inspektor koni w Mołodecznie)
- mjr kaw. Karol Wilhelm May (od 6 VII 1929[11][12])
- mjr dypl. kaw. Rafał Lucjan Protassowicki (31 III 1930[13] – 1 III 1931 → 10 psk[14])
- ppłk kaw. Józef Grad-Soniński (1 III 1931[14] – IV 1933 → zastępca dowódcy 10 puł[15])
- mjr dypl. kaw. Klemens Rudnicki (10 IV 1933[15] – 1934 → wykładowca WSWoj.)
- mjr dypl. Witold Jabłoński (do 24 VIII 1939)
Kawalerowie Orderu Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]
Odznaczeni Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari[16]
- płk Stanisław Królicki
- mjr Paweł Budzik
Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari[16]
- rtm. Jankowski Wacław
- rtm. Kozłowski Konstanty
- rtm. Szacherski Zbigniew
- por. Ciszewski Kazimierz
- por. Groniowski Edward
- por. Kaczmarek Bernard
- por. Radoński Jerzy
- por. Wojtyna Tadeusz
- por. rez. Konrad Wünsche
- ppor. Bukowiecki Ignacy
- ppor. Cygler Leszek
- ppor. Faleński Zygmunt
- ppor. Górski Karol
- ppor. Grądzki Jerzy
- ppor. Iwanicki Jerzy
- ppor. Kajda Walerian
- ppor. Lutostański Jerzy
- ppor. Matuszewski Olgierd
- ppor. Mazurkiewicz Michał
- ppor. Nadobnik Kazimierz
- ppor. Pacyński Jacek
- ppor. Suchorzewski Edmund
- ppor. Winiarz Franciszek
- ks. Kosicki Michał
- pchor. Dębicki Jacek
- pchor. Lutostański Jan
- pchor. Niedbał Stanisław
- pchor. Powidzki Jerzy
- pchor. Taylor Stanisław
- pchor. Zakrzewski Jerzy
- chor. Jazgar Bolesław
- st. wachm. Pławski Ksawery
- st. wachm. Wawrzyniak Andrzej
- wachm. Dittmer Józef
- plut. Mikołajczak Franciszek
- plut. Szczepaniak Stanisław
- kpr. Budych Adam
- kpr. Owczarek Jan
- kpr. Smółka Bolesław
- kpr. Stegman Stefan
- kpr. Warawa Piotr
- st. strz. Chojnacki Stanisław
- st. strz. Czyż Marian
- st. strz. Gąska Władysław
- st. strz. Leśniewski Jan
- st. strz. Pytliński Kazimierz
- st. strz. Rajman Teofil
- st. strz. Wełka Kazimierz
- st. strz. Zet Jan
Obsada personalna w 1939 roku[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[17][a]:
- dowódca pułku – płk Włodzimierz Kownacki
- I zastępca dowódcy – mjr Witold II Jabłoński
- adiutant – rtm. Zbigniew Szacherski[b] *
- lekarz medycyny – por. lek. Aleksander Jan Breżezowski
- lekarz weterynarii – kpt. Leon Demciuch
- komendant rejonu PW Konnego – mjr adm. (kaw.) Paweł Budzik (*)[b]
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Wilhelm Kalwas
- oficer mobilizacyjny – rtm. Kazimierz Reszke
- zastępca oficera mobilizacyjnego – por. Tadeusz Wojtyna
- oficer administracyjno-materiałowy – por. Stefan Orłowski
- dowódca szwadronu gospodarczego – rtm. Zbigniew Szacherski (*)[b]
- zastępca dowódcy szwadronu gospodarczego – rtm. kontr. Witaliusz Ugrechelidze
- oficer gospodarczy – kpt. int. Kazimierz Bartecki
- oficer żywnościowy – chor. Bolesław Jazgar
- dowódca plutonu łączności– por. Kazimierz Ciszewski
- dowódca plutonu kolarzy – por. Feliks Szefler
- dowódca plutonu ppanc. – ppor. Jerzy Grądzki
- dowódca 1 szwadronu – rtm. Ksawery Wejtko
- dowódca plutonu – ppor. Stanisław Andrzejkowicz
- dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Nadobnik
- dowódca 2 szwadronu – rtm. Stanisław Rupert Jankowski
- dowódca plutonu – por. Edward Tomasz Wincenty Sobeski
- dowódca plutonu – por. Roman Wołkowicz
- dowódca 3 szwadronu – rtm. Kazimierz Bogusławski
- dowódca plutonu – por. Mieczysław Stanisław Moszczeński
- dowódca 4 szwadronu – rtm. Zdzisław Szczęsny Kawecki
- dowódca plutonu – por. Gebhardt BüIow
- dowódca plutonu – por. Stanisław Lickendorf
- dowódca plutonu – ppor. Franciszek Józef Wiktor Winiarz
- dowódca szwadronu km – p.o. por. Zbigniew Kazimierz Krajewski
- dowódca plutonu – por. Edward Wiktor Groniowski
- dowódca plutonu – ppor. Zygmunt Jan Faleński
- dowódca szwadronu zapasowego – mjr adm. (kaw.) Paweł Budzik (*)[b]
- zastępca dowódcy – rtm. Feliks Pruszyński
- odkomenderowany – rtm. Wacław II Jankowski
- na kursie – ppor. Czesław Sibilski
- Obsada personalna pułku 1 września 1939
Obsada personalna 7 psk w dniu 1 września 1939 roku[20]
- Dowództwo
- dowódca – płk Stanisław Królicki
- I zastępca – mjr Wilhelm Kalwas
- II zastępca (kwatermistrz) – mjr Paweł Budzik
- I adiutant – rtm Zbigniew Szacherski
- II adiutant – por. Mieczysław Moszczeński
- oficer ordynansowy – por. rez. kaw. Stanisław Maciołowski
- oficer informacyjny – ppor Jerzy Lutostański
- oficer broni – rtm. Władysław Stachowicz
- płatnik – kpt. Stanisław Kowal
- intendent – por. int. Jan Macuta
- dowódca pocztu – por. Bernard Kaczmarek
- lekarz – por. lek. Aleksander Berezowski
- lekarz weterynarii – por. lek. wet. Bolesław Witkowski
- pchor. lek. wet. Sylwester Radomski
- kapelan – ks. Michał Kosicki
- szef kancelarii pułku – st. wachm. Jan Sobik
- 1 szwadron
- dowódca – rtm. Konstanty Kozłowski
- dowódca I plutonu - ppor. Kazimierz Nadobnik
- dowódca II plutonu - ppor. Stanisław Andrzejkowicz
- dowódca III plutonu - ppor. Karol Górski
- szef szwadronu – st. wachm. Andrzej Wawrzyniak
- pchor. Jan Lutostański
- pchor. Michał Nowakowski
- pchor. Alfred Lubierski
- pchor. Edward Grzegorzewski
- 2 szwadron
- dowódca – rtm. Stanisław Jankowski
- dowódca I plutonu – por. Jerzy Radoński
- dowódca II plutonu – por. rez. Konrad Wünsche
- dowódca III plutonu – ppor. Leszek Cygler
- szef szwadronu – st. wachm. Jan Kromolicki
- pchor. Kazimierz Wołoszyn
- 3 szwadron
- dowódca – rtm. Kazimierz Bogusławski
- dowódca I plutonu – ppor. Czesław Sibilski
- dowódca II plutonu – ppor. Tadeusz Lipski
- dowódca III plutonu – pchor. Stanisław Taylor
- szef szwadronu – st. wachm. Jan Wesołowski
- pchor. Czesław Wieruszewski
- pchor. Jerzy Zakrzewski
- pchor. Stefan Ziętarski
- 4 szwadron
- dowódca – rtm. Zdzisław Antoni Baranowski (ranny 11 IX 1939)
- dowódca I plutonu – ppor. Franciszek Winiarz (ranny 11 IX 1939, poległ podczas ewakuacji szpitala)
- dowódca II plutonu – ppor. Janusz Stefaniak (ranny 14 IX 1939)
- dowódca III plutonu – ppor. Edmund Suchorzewski († 11 IX 1939)
- zastępca dowódcy plutonu – pchor. Andrzej Konopka (od 11 IX 1939 dowódca plutonu, ranny 19 IX 1939)
- zastępca dowódcy plutonu – pchor. Henryk Maisel († 11 IX 1939)
- zastępca dowódcy plutonu – pchor. Stefan Pęski (od 11 IX 1939 dowódca plutonu, ranny 18 IX 1939)
- szef szwadronu – st wachm. Stefan Woźniak (ranny 19 IX 1939)
- szwadron ckm
- dowódca – rtm. Wacław Jankowski (ranny 11 IX 1939)
- dowódca I plutonu – por. Edward Groniowski (od 11 IX 1939 dowódca 4 szwadronu, † 16 IX 1939)
- dowódca II plutonu – ppor. Zygmunt Faleński
- dowódca III plutonu – ppor. Michał Mazurkiewicz
- szef szwadronu – st. wachm. Ksawery Pławski
- pchor. Marian Antkowiak
- pchor. Jerzy Brandt
- pchor. Jacek Dębicki
- szwadron kolarzy
- dowódca – por. Jerzy Iwanicki
- dowódca I plutonu – ppor. Walerian Kajda
- dowódca II plutonu – ppor. Stefan Piasny
- dowódca III plutonu – pchor. Stanisław Niedbał
- dowódca drużyny ckm – ppor. Olgierd Matuszewski
- szef szwadronu – st. wachm. Leon Kowalczyk
- pchor. Olgierd Raczkowski
- pchor. Kazimierz Trompeteur
- szwadron gospodarczy
- dowódca – por. Feliks Szefler
- zastępca dowódcy – chor. Bolesław Jazgar
- szwadron marszowy
- dowódca – por. Tadeusz Wojtyna
- dowódca I plutonu - ppor. Stefan Mizera
- dowódca II plutonu - ppor. Marian Nochowicz
- dowódca III plutonu - st. wachm. Leopold Badura
- pluton przeciwpancerny
- dowódca – ppor. Jerzy Grądzki
- zastępca - ppor. Ignacy Bukowiecki
- oficer - ppor. Jacek Pacyński
- działonowy - plut. Jan Bartkowiak
- pluton łączności
- dowódca – por. Kazimierz Ciszewski
- zastępca - pchor. Jerzy Powidzki
- szef plutonu - st. wachm. Jan Szefner
- pchor. Mieczysław Patzer
Symbole pułku[edytuj | edytuj kod]
- Sztandar
Sztandar pułku przechowywany jest w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie[21].
- Odznaka pamiątkowa
6 października 1930 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził regulamin odznaki pamiątkowej 7 psk, dostosowany do przepisów o odznakach pamiątkowych formacji[22].
Odznaka o wymiarach 42x42 mm ma kształt krzyża o szeroko wciętych końcach ramion pokrytych białą emalią ze srebrnymi krawędziami. Środek krzyża wypełnia okrągła tarcza pokryta oliwkową emalią ze stylizowanym numerem i inicjałami „7 SK”, w otoku emaliowanym na żółto dewiza „HONOR I OJCZYZNA” oraz rok powstania pułku „1920”. Między ramionami krzyża stylizowane srebrne orły piastowskie. Jednoczęściowa – oficerska wykonana w srebrze i emaliowana. Projekt: Grzegorz Romaszkan. Wykonawcą odznaki był Wiktor Gontarczyk z Warszawy[23].
- Barwy pułku
proporczyk szmaragdowo-biały z wąskim żółtym paskiem pośrodku.
czapka rogatywka – otok biały[24].
szasery ciemnogranatowe, lampasy białe, wypustka biała
proporczyk dowództwa w 1939
proporczyk 1 szwadronu w 1939
proporczyk 2 szwadronu w 1939
proporczyk 3 szwadronu w 1939
proporczyk 4 szwadronu w 1939
proporczyk 5 szwadronu ckm w 1939
proporczyk plutonu łączności w 1939
- Żurawiejka
- Strzelcy, co nad Wartą stoją,
- zuchy. Niemców się nie boją.
- Lance do boju, szable w dłoń ...
- Słynie z czynów wiekopomnych
- to Pułk "Siódmy" Strzelców Konnych.
- Lance do boju, szable w dłoń ...
- Towarzystwo chłopców wonnych,
- to Pułk "Siódmy" Strzelców Konnych.
- Lance do boju, szable w dłoń ...
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[18].
- ↑ a b c d Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednocześnie więcej niż jedną funkcję[19].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dzieje 7 PSK Wlkp.. biedrusko.edu.pl. [dostęp 8 grudnia 2014].
- ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 57-58.
- ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 57.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 16 maja 1924 r., Nr 49, s. 285.
- ↑ Polska Zbrojna z 2 marca 1924 r., Nr 51, s. 7.
- ↑ Kurier Poznański z 1 marca 1924 r., Nr 51, s. 5.
- ↑ Zarządzenie gen. W Andersa z 11 listopada 1966 r. Instytut Polski i Muzeum im. gen Sikorskiego w Londynie, sygn. A XII 77
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 115 z 29 października 1924 roku, s. 642.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 666.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 592.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 192.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 sierpnia 1929 roku, s. 311.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 107.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 14.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 83.
- ↑ a b Wyróżnieni za wojnę obronną 1939
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 714–715.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
- ↑ Szacherski 1968 ↓, s. 311-335.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 261-263.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 32 z 6 października 1930 roku, poz. 379.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 220.
- ↑ Dziennik Rozkazów MS Wojsk. nr 6 z 24 lutego 1928 roku
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Roman Abraham: Wspomnienia wojenne znad Warty i Bzury. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07712-6.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Piotr Bauer, Bogusław Polak " Armia Poznań w wojnie obronnej 1939" Wydawnictwo Poznańskie 1983
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Zbigniew Szacherski: Wierni przysiędze. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1968.
- "Księga jazdy polskiej": pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint: Wydawnictwo Bellona Warszawa 1993
- Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 11. ISBN 83-7021-096-1.
- Bogusław Polak [red.]: Lance do boju. Szkice historyczne z dziejów jazdy wielkopolskiej X wiek – 1945 r.. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986. ISBN 83-03-01373-4.
- Waldemar Rezmer: Armia „Poznań” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-07753-3.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
- Juliusz S. Tym: 7 Pułk Strzelców Konnych Wielkopolskich. T. 108. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1999, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
