2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich

2 Pułk Szwoleżerów
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1915
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	Rokitniańskich
Tradycje
Święto	13 czerwca
Nadanie sztandaru	17 września 1934
Rodowód	2 Pułku Ułanów Legionów Polskich
Dowódcy
Pierwszy	mjr Juliusz Ostoja-Zagórski
Ostatni	ppłk dypl. Józef Trepto
Działania zbrojne
I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-czechosłowacka wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Bielsko Starogard Gdański
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	kawaleria
Podległość	5 Samodzielna Brygada Kawalerii Pomorska Brygada Kawalerii

2 Pułk Szwoleżerów, wiosna 1919, Pruchna, miejsce postoju dowództwa szwadronu technicznego

2 Pułk Szwoleżerów defiluje w Pucku w 1934 r. przed gen. Orlicz-Dreszerem

Pomorska BK w 1938

Pułk walczył w składzie PBK

Tablica umieszczona w Bazylice Św. Krzyża w Warszawie przy Krakowskim Przedmieściu 3

2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich – oddział kawalerii Legionów Polskich i Wojska Polskiego.

• Miejsce postoju: Starogard Gdański (do kwietnia 1926 – Bielsko).
• Święto pułku było obchodzone 13 czerwca, w rocznicę szarży pod Rokitną w 1915 r.
• Utworzony w 1918 r. z odtworzonego dawnego 2 pułku Ułanów Legionowych, od 1919 r. pułk szwoleżerów. Nazwa dla upamiętnienia szarży 2 pułku pod Rokitną w 1915 r.
• W kampanii 1939 walczył w składzie Armii „Pomorze” w Pomorskiej BK, walczył w bitwie nad Bzurą, pod Ozorkowem 12 września 1939 r., część żołnierzy pułku przebiła się do Warszawy.

Rodowód pułku

Pierwsze zawiązki polskiej jazdy powstały w Oddziałach Konnych lwowskiego i krakowskiego „Sokoła” w zaborze austriackim. Niezależna od formacji sokolich organizacja „Strzelec” utworzyła konny oddział, który potem otrzymał nazwę 1 szwadronu kawalerii Legionów. Oprócz tego w Krakowie zawiązały się dwa konne oddziały, 2 i 3 szwadron kawalerii Legionów, które w czerwcu 1915 r. połączyły się tworząc dywizjon kawalerii Legionów. Również w tym samym miesiącu koło Piotrkowa sformowano 5 i 6 szwadron kawalerii. Z tych szwadronów, oraz oddziału karabinów maszynowych i patrolu telefonicznego w październiku 1915 r. zorganizowany został II dywizjon kawalerii LP. 10 listopada 1915 r. doszło do połączenia się tych dwóch dywizjonów i powstał wówczas 2 pułk ułanów Legionów Polskich. Początkowo w skład jego wchodziły cztery szwadrony, a szwadron składał się z czterech plutonów po 24 ułanów każdy. Manifest dwóch cesarzy, niemieckiego i austriackiego z 5 listopada 1916 r. zapoczątkował kryzys w szeregach Legionów. Pułk ułanów odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowi i 18 lutego 1918 r. został rozwiązany. Po upadku Austrii odrodził się w Krakowie 2 listopada 1918 r. jako 2 pułk ułanów Wojska Polskiego.

Pułk w walce o granice

Bazą organizacyjną odradzającego się 2 pułku ułanów Wojska Polskiego stały się koszary na Zakrzówku pod Krakowem. Nowo sformowany i uzbrojony oddział wysyłano na front. 9 listopada 1918 r. jako pierwszy wyruszył pluton, który walczył pod Lwowem, Stawczanami, Basiówką i Bartałowem. W czerwcu 1919 r. powrócił do pułku już jako szwadron. Na front do Małopolski Wschodniej w dniu 3 grudnia 1918 r. wyruszył półszwadron, a w styczniu 1919 r. wyruszyły pozostałe szwadrony. Pułk jako zasłużony w bojach legionowych 1 stycznia 1919 r. otrzymał „gwardyjskie” miano – 2 pułk szwoleżerów.

30 stycznia 1919 roku 3 i 4 szwadron pod dowództwem rtm. Ożegalskiego odeszły na front cieszyński, gdzie pełniły służbę zwiadowczą i wzięły udział w bitwie pod Skoczowem i Kończycami. Dozorowały również linię Wisły. Szwadron zapasowy pułku został w marcu 1919 r. przeniesiony do Brzezia pod Włocławkiem.

20 czerwca 1919 roku Minister Spraw Wojskowych, generał porucznik Józef Leśniewski dla upamiętnienia szarży pod Rokitnem nadał pułkowi nazwę „2-gi pułk szwoleżerów Rokitniańskich”.

Koncentracja wszystkich oddziałów pułku nastąpiła w sierpniu 1919 r. w Bielsku, oraz rejonie Bolska Cieszyńskiego i wówczas pułk zaczął działać jako całość. W październiku transportami kolejowymi przerzucono pułk w rejon Lipna na Kujawach. 23 października 1919 r. utworzono Front Pomorski, którego zadaniem było przejmowanie Pomorza z rąk zaborcy pruskiego. W drugiej fazie organizacji w skład Brygady Jazdy wszedł również 2 pułk Szwoleżerów Rokitniańskich. W styczniu 1920 r. pułk przekroczył w rejonie Dobrzynia dawną granice niemiecką i maszerował na kierunku: Dobrzyń – Golub – Wąbrzeźno – Grudziądz – Bytoń, oraz 29 stycznia 1920 r. pod Zblewem na kierunku: Kościerzyna – Kartuzy – Wejherowo – Puck. Podczas przejmowania Pomorza pułk szedł triumfalnym marszem przy niekończących się owacjach i gościnności okazywanej przez ludność polską.

Szwadron honorowy reprezentował pułk podczas uroczystości zaślubin Polski z Bałtykiem w Pucku w dniu 10 lutego 1920 r., a dwa dni później również w Gdyni. Przez dwa miesiące pułk stacjonował w rejonie Wejherowa, Redy i Żarnowca osłaniając granicę z Niemcami i z Wolnym Miastem Gdańskiem.

W dniach 10–17 kwietnia 1920 r. pułk przetransportowano na Front Ukraiński, do Galicji Wschodniej. Pułk liczył wówczas około 800 szabel i w dniach 20–27 kwietnia brał udział w ataku na Koziatyn, trzykrotnie nacierając na dworzec kolejowy w tej miejscowości. W rejon ten w maju 1920 r. przybyły oddziały Armii Konnej Siemiona Budionnego, z którymi w czerwcu pułk musiał walczyć.

Delegacji pułku 13 czerwca 1920 r. został w Krakowie na Wawelu wręczony sztandar pułkowy, z którym uczestniczył w dalszych walkach pod Szczurowicami (26 lipca), Klekotowem (3 sierpnia) i Radziechowem (13 sierpnia). Pułk brał udział w 33 ważniejszych i większych akcjach, a swój szlak bojowy zakończył 10 października 1920 r. udziałem w zdobyciu Korostenia. Straty pułku w kampanii 1920 r. oblicza się na 113 poległych, w tym 6 oficerów, 21 podoficerów i 86 szwoleżerów.

Pułk w okresie pokoju

W listopadzie 1920 r. dowództwo pułku, 1 szwadron i szwadron ckm oraz plutony łączności i pionierów przedyslokowane zostały do Bielska, do Bochni przegrupował się 3 i 4 szwadron, do Pszczyny 1 szwadron.

W szwadronach dobrano konie maściami. W 1 szwadronie były kasztany, w drugim – jasnogniade i gniade, w trzecim – ciemnogniade, czwartym – szarogniade i kare, w plutonie łączności i w plutonie pionierów – szpakowate, a w orkiestrze – siwe i szpakowato-żelaziste.

W kwietniu 1926 r. 65 pułk piechoty opuścił Starogard na Kociewiu. Od czerwca poszczególne szwadrony 2 pułku zajmowały zwolnione koszary. W marcu 1930 r. ze Starogardu do Tczewa przeszedł 2 batalion strzelców. Pułk koszary przejął i tym samym po raz drugi poprawił swoje warunki bytowe.

Latem 1937 r. odbyła się w pułku inspekcja. Gen. Wieniawa-Długoszowski wysoko ocenił działanie szwadronów w polu, wysoki stan dyscypliny żołnierskiej oraz ład w izbach szwoleżerskich. Wyraził przekonanie, że starogardzcy szwoleżerowie „nie zawiodą w potrzebie”.

Sport w pułku to przede wszystkim biegi długodystansowe koni i konkursy hippiczne. W biegach duże sukcesy odnosili: płk Rudolf Rupp, rtm. Józef Młodecki, rtm. Tadeusz Kuźmiński i rtm. Konstanty Smolikowski. Do czołówki jeźdźców konkursowych należeli: mjr Michał Woysym-Antoniewicz i mjr Henryk Dobrzański.

W ramach walki z analfabetyzmem dla rekrutów organizowano kursy dokształcające. Szwoleżerów szkolono również na kursach zawodowych. Największą popularnością cieszyły się kursy rolnicze, ogrodnicze i spółdzielcze. Oficerowie pułku brali czynny udział w wykorzystaniu doświadczeń wojennych. Projektowali między innymi ujednolicone racje żywnościowe i sorty mundurowe. Proponowali odpowiednie struktury organizacyjne, pracowano nad nowelizacją regulaminów walki.

Ścisły był też kontakt dowództwa pułku z władzami miasta. W 1927 r. otwarto, dostępny dla mieszkańców Starogardu, gabinet historyczny. W 1928 r. część terenu należącego do pułku przeznaczono na boisko sportowe. Pomagano w budowie bursy gimnazjalnej. Zorganizowało też przedszkole dla dzieci z rodzin wojskowych. Święto pułkowe było zawsze okazją do manifestowania polskości Kociewia i całego Pomorza. W latach 1927, 1929 i 1934 do Starogardu przyjeżdżał prezydent RP Ignacy Mościcki.

Pułk organizował kolonie osadników w okolicach Klewania na Wołyniu. Weterani pułku osiedlili się w dwóch osadach „Rokitnianka” i „Szwoleżerów”. Delegacja pułku często odwiedzała Klewań, a osadnicy brali udział w uroczystościach w Starogardzie.

Pułk w kampanii wrześniowej

Podczas letniej koncentracji pomorskich jednostek w 1939 r. 2 pułk szwoleżerów przebywał w rejonie Czersk – Tuchola. W sierpniu wszedł w skład Grupy Operacyjnej „Czersk”. Pułk powrócił do Starogardu po otrzymaniu rozkazu o mobilizacji z 24 sierpnia 1939 r. gdzie przyjął rezerwistów, oraz otrzymał ludzi i konie z Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. Pułk liczył wówczas prawie 1100 szabel. Nadwyżki etatowe skierowano do Ośrodka Zapasowego Brygady w Garwolinie.

W związku ze zbliżającą się wojną z Niemcami, Sztab Generalny w Warszawie postanowił utworzyć z dwóch dywizji piechoty i oddziałów towarzyszących tzw. Korpus Interwencyjny i skierować go na Pomorze. Koncentrującą się część tego Korpusu miały osłaniać Oddziały Wydzielone „Tczew”, „Wisła” i „Starogard”, którego trzon stanowił 2 pułk szwoleżerów wydzielony z Pomorskiej Brygady Kawalerii. Zadaniem pułku była osłona 27 DP od północy. Gdyby nieprzyjaciel zaczął napierać z północy, 2 pułk szwoleżerów miał go powstrzymać, cofając się na południe. Jednak do żadnych akcji nie doszło.

29 sierpnia dywizje piechoty wchodzące w skład Korpusu otrzymały rozkaz o wycofaniu się w rejon Koluszek koło Łodzi. 2 pułk szwoleżerów powrócił pod rozkazy dowódcy Pomorskiej Brygady Kawalerii.

30 sierpnia pułk po opuszczeniu koszar w Starogardzie przeszedł na postój ubezpieczony i przyjął ugrupowanie: 2 szwadron w rejonie Swarożyna z zadaniem zamknięcia szosy Starogard – Tczew, 3 szwadron w rejonie Linowca z obowiązkiem zablokowania szosy Starogard – Godziszewo – Gdańsk. Kierunek Starogard – Skarszewy w rejonie rozwidlenia szos ze Starogardu do Bączka i Skarszew zamykał szwadron kolarzy. Reszta pułku jako odwód rozlokowała się w Nowej Wsi, Żabnie i Kręgu (1 szwadron), oraz Borzechowie (4 szwadron). Stanowisko dowodzenia pułkiem zorganizowano w Starogardzie.

31 sierpnia w rejonie Godziszewa patrol rozpoznawczy pułku z 3 szwadronu wziął do niewoli samochód z 3 żołnierzami niemieckimi, którzy zabłądzili i przekroczyli polską granicę.

1 września patrol pułku zabrał do niewoli 2 strażników niemieckich z posterunku granicznego Postołowie. Pułk postawiono w stan pogotowia marszowego. W nocy z 1 na 2 września saperzy pułku wysadzili most kolejowy na Wierzycy pod Nową Wsią, a II pluton kolarzy – wiadukt kolejowy pod Skarszewami.

2 września pułk otrzymał rozkaz marszu na południe. Opuścił rejon Starogardu zabierając ze sobą kilku ochotników. Po dwugodzinnym odpoczynku w Lubichowie ruszył do Osia przez Drewniaczki. W czasie marszu był atakowany przez samoloty niemieckie, co powodowało zamieszanie i opóźnienie w marszu. Wysłany patrol do torowania drogi przez Osie został ostrzelany. W miejscowości Dwór Sierosławek dowódca pułku zarządził odpoczynek. Do punktu przeznaczenia pozostało zaledwie 15 km. Około godz. 23:00 jednostkę postawiono w stan alarmowy, gdyż groziło jej odcięcie dalszej drogi. Na godz. 1:00 zarządzono zbiórkę oddziałów na szosie Drzycim – Dąbrówka. Na zbiórkę przybyło nieco ponad 300 szwoleżerów. Stanowiło to mniej niż połowę stanu ewidencyjnego pułku. Pozostali nie zdążyli lub pomylili drogę, a zaskoczona potem przez Niemców została odcięta. Dowódca pułku od obecnych odebrał przysięgę na sztandar i zarządził wymarsz oddziałów. Około 3:00 od dowódcy brygady otrzymał rozkaz osiągnięcia forsownym marszem rozwidlenia szos w Grucznie i tym samym osłonę drogi odwrotu w kierunku na Bydgoszcz. Szwadron kolarzy pułku jako straż przednia brygady, otrzymał zadanie opanowania wzgórza w rejonie Gruczna. Stąd ubezpieczać miał rejon ześrodkowania brygady od zachodu. 3 szwadron ubezpieczał przejście brygady na szosę Przechowo – Gruczno. Dalej działał jako jej południowa straż boczna. Szwadron kolarzy wypierał nieprzyjacielskie patrole z Gruczna. Na kolumnę marszową od czoła i ze wzgórza na zachód od Luszkowa nacierali Niemcy. Szwadron kolarzy zaatakował bagnetami piechotę niemiecką. Pod Topolinkiem słabe siły wroga zostały rozbite, natomiast pod Topolnem rozgorzał zacięty bój, gdzie dobrze spisał się szwadron kolarzy idący w straży przedniej. Poniósł on jednak duże straty i stanowił już tylko siłę ekwiwalentnego plutonu. Idący w straży tylnej pluton łączności i 3 szwadron zostały odcięte ponosząc duże straty w czasie marszu ku Wiśle. Część ludzi przeprawiła się na drugi brzeg i wieczorem dołączyła do pułku. Był wśród nich pluton 4 szwadronu. Brygada przy decydującym udziale pułku zdołała przebić się z Borów Tucholskich w rejon Bydgoszczy.

3 września na szosie Drzycim – Dąbrówka nie stawiły się na zbiórkę pułku: 1 szwadron, 4 szwadron (bez plutonu), szwadron ckm (bez plutonu), pluton pionierów, poczet sztandarowy, adiutantura pułku oraz tabory. Siły te stanowiły większość pułku tj. ponad 400 szwoleżerów, nie wliczając w to 2 szwadronu odkomenderowanego do osłony 2 batalionu strzelców. Pododdziały, które przybyły na wyznaczone miejsce zbiórki z opóźnieniem, już nikogo tam nie zastały. Część ruszyła na południe w rejon Przysierska. Zostały one zbombardowane i rozczłonkowały się. 1 szwadron z plutonem pionierów, adiutantem pułku i pocztem sztandarowym ruszył na południowy wschód, gdzie dołączył do oddziałów 9 DP i 16 pułku ułanów, z którymi zaczął współdziałać. Oddział ten walczył na tyłach wroga ponosząc straty. Część żołnierzy dostała się do niewoli. Reszta doszła w rejon Bydgoszczy i tam się rozwiązała. Sztandar pułkowy z 1934 r. został zakopany w rejonie Gródka nad Wdą. Szwadron ckm ruszył w kierunku Świecia, a po napotkaniu Niemców skręcił na północ w kierunku Grupy. W walkach ponosił straty i nocą z 3 na 4 września, porzucając sprzęt i konie w rejonie Bratwina, przeprawił się przez Wisłę i 6 września dotarł do Włocławka, do Ośrodka Zapasowego pułku. 4 szwadron (bez I plutonu) podczas przeprawy przez Wisłę w rejonie Świecia, atakowany przez lotnictwo i broń pancerną został rozbity. Za rzekę dotarły tylko nieliczne grupki szwoleżerów. Również (3 września) na przeprawę w Orzechowie szły tabory pułku. 2 szwadron idący od Swarożyna w straży tylnej 2 batalionu strzelców w rejon Świecia przybył 3 września około godz. 6:00 i wszedł do akcji bojowej na południe od Przechowa. I pluton walcząc z wrogiem umożliwił wycofanie się pozostałym dwóm plutonom przez Kosowo w rejon Bydgoszczy i dołączenia szwadronu do pułku. W Kosowie I pluton został okrążony przez Niemców, walcząc do ostatniego naboju. Ocaleli szwoleżerowie wpław przebyli Wisłę. Szwadron walczył z nadzwyczajnym męstwem, godnym pięknych tradycji pułku.

Od 4 do 6 września pododdziały pułku przebywały w Łęgowie. Zreorganizowano brygadę na pułk zbiorczy PBK. 2 pułk szwoleżerów uzupełniono do stanu dwóch szwadronów liniowych, plutonu ckm, szwadronu kolarzy (100 żołnierzy), plutonu łączności i działka ppanc. W dniach 4–6 września zreorganizowany już 2 pułk szwoleżerów otrzymał zadanie dozorowania Wisły na odcinku Solec Kujawski – Toruń, a 7 września pułk został z niego zwolniony. 2 pułk przeszedł do Aleksandrowa Kujawskiego i wówczas do niego dołączyły grupy szwoleżerów, które w Orzechowie przeszły na drugą stronę Wisły. Część szwoleżerów wcielono do pułku, a pozostałych odesłano do Ośrodka Zapasowego w Garwolinie.

8 września pułk osiągnął rejon Izbicy, gdzie dowódca pułku nawiązał kontakt z dowódcą Armii „Poznań”. Pułk zbiorczy Pomorskiej BK, w składzie którego działał 2 pułk szwoleżerów otrzymał zadanie wzięcia udziału w uderzeniu armii na skrzydła i tyły nieprzyjaciela. 9 września pułk nawiązał styczność z Podolską Brygadą Kawalerii, a 10 września prowadził rozpoznanie w rejonie Parzęczewa – Piaskowic w kierunku na Zgierz nad Bzurą. 11 września 3 szwadron i szwadron kolarzy otrzymały zadanie natarcia na Niemców obsadzających Górę Ozorkową (Góra Bona). Szwadron kolarzy zdobył wzgórze z zaskoczenia i utrzymał je, a 3 szwadron wyszedł na tyły wroga zagrażając jego stanowiskom dowodzenia. Niemieckie przeciwnatarcie zostało odparte, a zdobyty teren utrzymany. Był to jedyny udział pułku w tej kampanii w niewymuszonej kontrofensywie wielkiej jednostki organizacyjnej. W dniach 19–23 września resztki pułku przebijały się przez Puszczę Kampinoską do Warszawy. Wielu szwoleżerów zginęło w puszczy lub dostało się do niewoli. Część dostała się do Warszawy i brała udział w jej obronie. 2 pułk szwoleżerów przestał istnieć.

Rokitniańscy szwoleżerowie

Ppłk Edward Strawiński

Major Henryk Dobrzański

Na podstawie materiału źródłowego:

Dowódcy pułku

• płk Roman Żaba (15 XI 1918 – 2 VII 1919)
• płk Władysław Oksza-Orzechowski (2 VII 1919 – 14 III 1920)
• mjr Edward Strawiński (14 III – 10 VI 1920)
• płk Rudolf Rupp (10 VI 1920 – 20 I 1927)
• płk dypl. Bolesław Świdziński (20 I 1927 – 10 VII 1929)
• płk dypl. Konstanty Drucki-Lubecki (10 VII 1929 – 1 III 1932)
• płk dypl. Leon Mitkiewicz-Żołłtek (1 III 1932 – 10 XI 1935)
• ppłk Witold Radecki-Mikulicz (10 XI 1935 – 30 III 1938)
• ppłk dypl. Józef Trepto (30 III 1938 – 4 IX 1939)
• ppłk kaw. Tadeusz Łękawski (od 4 IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 – I zastępca dowódcy pułku)

• mjr Feliks Jaworski (od 14 VI 1923)
• Aleksander Pragłowski
• ppłk kaw. Jerema Ksawery Jan Zapolski (1928)
• ppłk kaw. Tadeusz Łękawski
• mjr dypl. kaw. Zygmunt Zalewski (dubler do † 26 VI 1939)

Kwatermistrzowie (od 1938 – II zastępca dowódcy pułku)

• mjr kaw. Tadeusz Łękawski (1928 – 1930)
• mjr kaw. Włodzimierz Gilewski (od XII 1932)
• mjr kaw. Jan Skawiński (1939)

Oficerowie pułku

• Michał Antoniewicz-Woysym
• Franciszek Flatau
• Juliusz Kleeberg (nadetatowy)
• Adam Mniszek – dowódca szwadronu (1928)
• Jan Pryziński
• Jerzy Rossowski
• Jan Schaitter
• mjr Tadeusz Sołga (lekarz weterynarii)

Kawalerowie Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, w tym żołnierze byłego 2 pułku ułanów Legionów Polskich odznaczeni dekretem Naczelnego Wodza z 17 maja 1922 roku.

1. ś.p. wachm. LP Tadeusz Adamski
2. rtm. Ignacy Byszewski
3. rtm. Józef Broda
4. rtm. Karol Krzysztof Bokalski
5. por. Tadeusz Brincken
6. ś.p. pchor. Tadeusz Bieńkowski
7. kpr. Franciszek Bienias
8. wachm. Wiktor Budzałek
9. rtm. Stefan Chomicz
10. rtm. Karol Czulak
11. rtm. Jan Chwalibóg
12. por. Wacław Czarski
13. kpr. Władysław Chądzyński
14. kpr. Mieczysław Chwalibóg
15. ś.p. ułan Michał Stanisław Choróbski
16. ś.p. rtm. Zbigniew Dunin-Wąsowicz
17. rtm. Henryk Dobrzański
18. rtm. Kazimierz Dzieliński
19. ś.p. por. LP Bolesław Dunin-Wąsowicz
20. st. wachm. Emil Duda
21. plut. Leszek Dobrowolski
22. rtm. Stanisław Eizerman
23. ppor. Marian Fąfara
24. wachm. Michał Firlit
25. por. Zdzisław Gąsiorowski
26. ś.p. st. ułan Emil Grabaczewski
27. plut. Edward Hensoldt
28. ś.p. szwoleżer Konrad Hykiel
29. wachm. Bogumił Jędrzejewski
30. wachm. Stanisław Juras
31. ś.p. ułan LP Stefan Jaworski
32. ś.p. ułan Bazyli Janiszyn
33. rtm. Wincenty Karski
34. rtm. Wiktor Kunachowicz
35. ś.p. rtm. LP Albert Kordecki
36. rtm. Andrzej Kunachowicz
37. por. Aleksander Konarski
38. por. Andrzej Kuczek
39. por. Adam Kossowski
40. por. Franciszek Koy
41. ppor. Jerzy Kokowski
42. wachm. Stefan Kajderowicz
43. wachm. Bolesław Krygler
44. wachm. Hipolit Konopka
45. kpr. Karol Karasiński
46. ś.p. ułan LP Witold Kiełczewski
47. ś.p. ułan Bolesław Kubik
48. ś.p. ułan Tadeusz Kolański
49. rtm. Stefan Liszko
50. ppor. Adam Larysz-Niedzielski
51. rtm. Tadeusz Łękawski
52. ś.p. ułan Bronisław Łuszczewski
53. ś.p. ułan Eugeniusz Łada
54. ppłk Janusz Jagrym-Maleszewski
55. mjr Roman Machnicki
56. rtm. Jan Maetschke
57. rtm. Józef Młodecki-Sławisz
58. por. Paweł Menzel
59. ś.p. ppor. Stanisław Miłaszewski
60. ś.p. ułan Wojciech Mazur
61. ś.p. ułan Michał Majda
62. szwoleżer Jan Michalski
63. płk SG Adam Nałęcz Nieniewski
64. rtm. Stanisław Nałęcz-Moszyński
65. por. Stefan Nałęcz-Moszyński
66. ppor. Augustyn Nieniewski
67. ś.p. wachm. Władysław Nowakowski
68. por. Tadeusz Olchawa
69. st. wachm. Sylwester Pelikan
70. wachm. Maksymilian Paradystal
71. plut. Rudolf Pamuła
72. kpt. Tadeusz Poc
73. ś.p. ułan LP Kazimierz Prokop
74. ppłk Stanisław Józef Rabiński
75. mjr Rudolf Rupp
76. mjr Zygmunt Jerzy Rolecki
77. rtm. Aleksander Pragłowski
78. rtm. Aleksander Romer
79. rtm. Klemens Rudnicki
80. ś.p. ppor. Tadeusz Różański
81. ułan Feliks Rothkael (Feolks Rothkahl)
82. ś.p. ułan LP Jerzy Rakowski
83. ułan Stanisław Różyc
84. szwoleżer Leon Rygiel
85. mjr Bolesław Świdziński
86. ś.p. rtm. Roman Senowski
87. rtm. Mirosław Szydłowski
88. rtm. Józef Szperber
89. rtm. Jerzy Kuszel ps. „Franciszek Skowron”
90. ppor. Stanisław Sokołowski
91. por. rez. Józef Sztembartt †5 X 1936
92. ś.p. pchor. Stefan Strzałkowski †4 IX 1920 Cześniki
93. wachm. Józef Surówka
94. plut. Józef Sala
95. plut. Tadeusz Smelczyński
96. plut. Adolf Słuszniak
97. ś.p. kpr. Jan Słota
98. ś.p. ułan LP Mikołaj Szysz
99. ś.p. ułan LP Władysław Sierhiejewicz (Sierhijewski)
100. ś.p. ułan LP Tadeusz Starczewski
101. ułan Jan Stachura
102. ppłk Jan I Tyczyński
103. por. Mieczysław Targowski-Tarnawa
104. ś.p. ppor. LP Stanisław Tylicki
105. ś.p. ppor. LP Jerzy Topór-Kisielnicki
106. ś.p. ułan Władysław Tworkowski
107. rtm. Bronisław Wojciechowski
108. ś.p. ppor. LP Roman Włodek
109. ś.p. wachm. Piotr Wideryński
110. wachm. Maciej Wąż
111. plut. Stanisław Wilczyński
112. ppłk Kazimierz Ziembiński
113. ś.p. ułan LP Antoni Zwatschke

Obsada personalna w 1930 roku

Obsada oficerska pułku w 1930 roku

Płk Konstanty Drucki-Lubecki

• ppłk. dypl. Konstanty Drucki-Lubecki – dowódca pułku
• mjr Tadeusz Łękawski – kwatermistrz
• mjr Marceli Stanisław Olszowski – dowódca szwadronu zapasowego
• rtm. Włodzimierz Gilewski
• rtm. Władysław Wiktor Jełowicki
• rtm. Tadeusz Kuźmiński
• rtm. Adam Stanisław Henryk Wilczek
• rtm. Mieczysław Kozanecki
• rtm. Adam Antoni Jordan-Stojowski
• rtm. Jan Kazimierz Jastrzębski
• por. Mieczysław Jerzy Rozwadowski
• por. Józef Młynarski
• por. Stanisław Adam Hamuliński
• por. Mieczysław Mateusz Nestorowicz
• por. Henryk Chodorowski
• por. Stefan Franciszek Karwacki
• por. Zygmunt Jan Muszyński
• por. Bohdan Possart
• por. Wiesław Zygmunt Słapa
• por. Mieczysław Kazimierz Łoziński
• por. Witold Linsenbarth
• por. Witold Synoradzki
• por. Jan Wróbel – oficer administracyjny
• ppor. Aleksander Iwaszkiewicz

Obsada personalna w 1939 roku

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku

• dowódca pułku – ppłk dypl. Józef Trepto
• I zastępca dowódcy – ppłk Tadeusz Łękawski
• I zastępca dowódcy (dubler) – mjr dypl. Zygmunt Józef Zalewski
• adiutant – por. Stanisław Stryjewski *
• naczelny lekarz medycyny – mjr dr Henryk Bazyli Dąbrowski
• lekarz weterynarii – por. Stanisław Gustaw Sosiński
• komendant rejonu PW Konnego – rtm. adm. (kaw.) Jozef Ludwik Rudnicki
• II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Jan Skawiński
• oficer mobilizacyjny – rtm. adm. (kaw.) Mieczysław Jerzy Rozwadowski
• zastępca oficera mobilizacyjnego – rtm. adm. (kaw.) Witold Kazimierz Kiełczewski
• oficer administracyjno-materiałowy – rtm. Mieczysław Mateusz Nestorowicz
• dowódca szwadronu gospodarczego – por. Stanisław Stryjewski (*)
• oficer gospodarczy – kpt. int. Jan Wróbel
• oficer żywnościowy – rtm. adm. (kaw.) Konstanty Smolikowski
• dowódca plutonu łączności – por. Janusz Borowski
• dowódca plutonu kolarzy – vacat
• dowódca plutonu ppanc. – ppor. Eugeniusz Sobiesław Tuszko
• dowódca 1 szwadronu – por. Adam Jaroszewski
• dowódca plutonu – ppor. Mieczysław Liber
• dowódca 2 szwadronu – rtm. Witold Linsenbarth
• dowódca plutonu – por. Antoni Kubicki
• dowódca plutonu – ppor. Witold Andrzej Kądzielawa
• dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Nowicki
• dowódca 3 szwadronu – por. Albert Wojciechowski
• dowódca plutonu – por. Tadeusz Kwiryn Cholewiński
• dowódca plutonu – ppor. Zdzisław Władysław Mielnik
• dowódca 4 szwadronu – rtm. Stefan Franciszek Karwacki
• dowódca plutonu – ppor. Władysław Bielański
• dowódca plutonu – ppor. Maciej Aleksander Smolarski
• dowódca szwadronu km – rtm. Stefan Krzyżanowski
• dowódca plutonu – por. Witold Jan Benon Kreutzinger
• dowódca szwadronu zapasowego – mjr Władysław Wichtowski
• zastępca dowódcy – vacat
• na kursie – por. Leszek Józef Szopski

Obsada personalna pułku we wrześniu 1939 roku

• dowódca pułku - ppłk dypl. kaw. Józef Trepto
• zastępca dowódcy pułku - ppłk kaw. Tadeusz Łękawski
• kwatermistrz - mjr kaw. Jan Skawiński
• adiutant - rtm. Stefan Karwacki
• dowódca szwadronu ckm - rtm. Roman Łoziński

Symbole pułkowe

Sztandar

Pułk posiadał trzy sztandary.

W lipcu 1920 r. na Wawelu delegacja 2 pułku szwoleżerów rokitniańskich otrzymała chorągiew. W środku prawej strony wyhaftowano podobiznę Matki Boskiej Częstochowskiej, poniżej herb Krakowa. Lewą stronę stanowił srebrny krzyż z napisem na górnym ramieniu „PUŁK”, poniżej cyfrę „2” i jeszcze niżej „SZWOLEŻERÓW”. Na bocznych ramionach dewiza „HONOR I OJCZYZNA”. Pośrodku krzyża znajdował się orzeł z koroną w wieńcu laurowym. W rogach płatu wyhaftowano w wieńcach laurowych cyfry „2”. Chorągiew towarzyszyła pułkowi w czasie walk o granice.

Sztandar ten towarzyszył również pułkowi w wojnie 1939 r. po zaprzestaniu walk został ukryty, a odnaleziony dopiero w 1973 r. we wsi Piotrów pod Sochaczewem.

W 1922 roku (?) pułk przejął też sztandar 2 pułku szwoleżerów Armii gen. Józefa Hallera.

11 sierpnia 1934 r. prezydent RP Ignacy Mościcki w Starogardzie wręczył pułkowi kolejny sztandar ufundowany przez społeczeństwo Krakowa. Po prawej stronie płata, w wieńcu laurowym widniała dewiza „HONOR I OJCZYZNA”. W rogach u góry z prawej strony wyhaftowano odznakę 2 p uł. LP, z lewej – herb miasta Krakowa, u dołu z prawej strony obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, z lewej – odznakę 2 p.szwol. Pomiędzy ramionami krzyża wyhaftowano napisy: u góry „ROKITNA 13 VI 1915”, u dołu „11 VIII 1934”, po bokach – z prawej strony „KRAKÓW 2 XI 1918”, z lewej „KRAKÓW 11 VIII 1914”. Lewa strona sztandaru zawierała m.in. godło państwowe z napisami na ramionach krzyża „2 SZWOL”.

Po kampanii wrześniowej sztandar trafił w ręce Niemców. Do 1973 eksponowany był w Muzeum Historii w Berlinie. W tym właśnie roku przekazany został do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Odznaka pamiątkowa 2 puł LP

21 kwietnia 1920 roku minister spraw wojskowych rozporządzeniem L. 872/20 B.P. 1 zatwierdził odznakę pamiątkową 2 pułku ułanów Legionów Polskich.

Stanowi ją tarcza, na której wpisano inicjał i numer „2 U”. Na górze tarczy czapka szwoleżerska wojska Księstwa Warszawskiego etyszkietami zwisającymi na ramię tarczy. Oficerska – jednoczęściowa, wykonana w srebrze. Wymiary: 41×27 mm. Autorem projektu odznaki był S. Filipkowicz,a wykonawcą Stanisław Lipczyński z Warszawy.

Odznaka koleżeńska

13 grudnia 1921 generał porucznik Kazimierz Sosnkowski rozkazem G.M. 7428.21.I zezwolił na noszenie odznak pamiątkowych wyłącznie tych, które zostały zatwierdzone przez ministra spraw wojskowych lub Naczelnego Wodza. Wśród tych odznak została wymieniona odznaka pamiątkowa 2 pułku szwoleżerów.

Odznaka o wymiarach 41x41 mm ma kształt krzyża Orderu Virtuti Militari z ramionami emaliowanymi na biało o złoconych krawędziach. Na środku krzyża wizerunek czapki szwoleżerskiej emaliowanej na amarantowo i czarno oraz złocone pół-słońce. Na ramionach wpisano numer i inicjały „2 SzR” oraz daty „1914 1915 1918”. Między ramionami krzyża skrzyżowane lance z proporczykami w barwie białej z amarantowym paskiem pośrodku. Odznaka oficerska – dwuczęściowa, wykonana w tombaku złoconym, emaliowana. Autorem projektu odznaki był rtm. Stanisław Lewicki, a wykonawcą Józef Michrowski z Warszawy.

Odznaka pamiątkowa

6 września 1929 minister spraw wojskowych, w uzupełnieniu rozkazu G.M. 7428.21.I z 13 grudnia 1921, zatwierdził regulamin odznaki pamiątkowej 2 pułku szwoleżerów, dostosowany do przepisów o odznakach pamiątkowych formacji, ogłoszonych 21 kwietnia 1928.

Wykonanie jak odznaka koleżeńska; jednak bez dat na ramionach krzyża. Na dolnym ramieniu krzyża wpisano numer i inicjały „2 SzR”. Dwuczęściowa – oficerska, wykonana w srebrze. Wykonanie: Stefan Cegiełka – Warszawa.

Proporczyk na lancach

Proporczyk na kołnierzach kurtek

Barwy

Proporczyk srebrny z amarantową żyłką pośrodku na patkach, biały z amarantową żyłką na lancach.

Czapki okrągłe, otok biały.

Żurawiejki

Zawsze byli bracią bitną, Zwyciężyli pod Rokitną. Rokitniańskie szwoleżery Dzielnie kroczą przez bariery.

Sławny pułk, ma szwabskie gwery Rokitniańskie szwoleżery. Jeździec-Polak ma w naturze Bić się w polu a nie w murze.

Kradną kury, kradną sery Spod Rokitny szwoleżery.

Stowarzyszenie Szwadron 2 Pułku Szwoleżerów

Od 2006 r. działa w Starogardzie Gdańskim Stowarzyszenie Szwadron 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. Stowarzyszenie kontynuuje tradycje i barwy 2 Pułku Szwoleżerów, uczestnicząc m.in. w corocznych obchodach święta pułku. Stowarzyszenie wystawia 12 osobowy pododdział konny w pełni umundurowany i wyposażony. 13 czerwca 2007 r. szwadron, podczas święta pułkowego organizowanego po raz pierwszy od zakończenia wojny, otrzymał sztandar będący wierną kopią sztandaru pułku z okresu międzywojennego.

Szwadron lub jego poczet sztandarowy uczestniczy w najważniejszych wydarzeniach związanych z historią kawalerii np. asysta pocztu podczas pogrzebu ks. prałata Zdzisława Peszkowskiego – kapelana Rodzin Katyńskich oraz współczesną kawalerią, a także utrzymuje kontakty z innymi pododdziałami konnymi kawalerii ochotniczej (8 Pułk Strzelców Konnych, 18 Pułk Ułanów Pomorskich).

Bibliografia

• Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Przegląd Kawaleryjski, 1930.
• Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934.
• Józef Milewski: 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich. Warszawa: „Ajaks”, 1993, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-85621-09-1.
• Adam Mniszek, Klemens Rudnicki: Zarys historii wojennej 2-go Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-2043299-2.
• Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947: rodowody, barwa, broń. Warszawa: TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.