14 Dywizjon Artylerii Konnej

14 Dywizjon Artylerii Konnej
Odznaka pamiątkowa artylerii konnej
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	12 lipca
Nadanie sztandaru	1938
Rodowód	9 Dywizjon Artylerii Konnej 8 Dywizjon Artylerii Konnej
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Czesław Tabortowski
Ostatni	ppłk dypl. Tadeusz Żyborski
Organizacja
Dyslokacja	Białystok
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	artyleria
Podległość	2 Pułk Artylerii Konnej VIII Brygada Jazdy 1 Dywizja Kawalerii Brygada Kawalerii „Białystok” Podlaska Brygada Kawalerii

Koszary dywizjonu. Stan w roku 2012

Armata wz. 02 po przekalibrowaniu stanowiła podstawowe uzbrojenie dywizjonu

14 Dywizjon Artylerii Konnej (14 dak) – oddział artylerii konnej Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W 1921 roku 8 dywizjon artylerii konnej funkcjonował w strukturze 2 Pułku Artylerii Konnej.

W czerwcu 1921 roku 8 Dywizjon Artylerii Konnej przemianowany został na 9 Dywizjon Artylerii Konnej, a na początku lipca tego roku przeniesiony z I do IX Brygady Jazdy. Równocześnie, na wniosek pułkownika Gustawa Orlicz-Dreszera, dotychczasowy 9 dywizjon artylerii konnej został przemianowany na 8 dywizjon artylerii konnej.

W 1927 roku 8 dak został przemianowany na 14 dywizjon artylerii konnej.

Jednostka stacjonowała na terenie Okręgu Korpusu Nr I w garnizonie Białystok w koszarach po 4 Mariampolskim Pułku Huzarów przy ulicy Bema 100.

Pod względem wyszkolenia fachowego dywizjon podporządkowany był dowódcy 3 Grupy Artylerii.

Dywizjon w kampanii wrześniowej

Mobilizację w dywizjonie rozpoczęto 24 sierpnia 1939 roku. Nocą z 25 na 26 sierpnia dywizjon w składzie trzech baterii przeszedł do rejonu koncentracji Wilamowo – Stawiski – Poryte – Jurzec, na północ od Łomży i wspólnie z pozostałymi oddziałami brygady wszedł w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew.

W kampanii wrześniowej 1939 roku dywizjon, liczący trzy baterie, walczył w składzie Podlaskiej Brygady Kawalerii.

W dniu 28 sierpnia dywizjon zajął zakryte stanowiska ogniowe. Tam opracowano ognie typowe dla prowadzenia obrony stałej. W czasie prac przygotowawczych do przyszłych działań określono dokładnie cele, wstrzelano nastawy do wybranych charakterystycznych punktów terenowych, umożliwiających już w czasie działań bojowych szybkie poprawianie ogni oraz stawianie zapór ogniowych na odcinkach zagrożenia. Były to niezbędne czynności, zwłaszcza w przewidywaniu walki z bronią pancerną.

28 września 1939 roku z żołnierzy 14 dak pod dowództwem kapitana Tomasza Skarzyńskiego zorganizowany został 4 szwadron 2 Pułku Ułanów Grochowskich.

Kadra dywizjonu

Dowódcy dywizjonu

• ppłk art. Czesław Tabortowski (15 VII 1920 – 25 IV 1921 → okręgowy inspektor artylerii DOGen. „Kielce”)
• mjr art. Stefan Czesław Ludwik Ludomir Dowbor (do IV 1922 → Szkoła Podoficerów Zawodowych Artylerii)
• ppłk art. tyt. płk Witold Majewski (IV 1922 - 31 V 1924 → dowódca artylerii konnej 1 DK)
• ppłk art. Adam Sielicki (do 27 III 1926 → zastępca dowódcy 22 pap)
• mjr art. Ludwik Kiok (27 III 1926 - 23 V 1927 → dyspozycja dowódcy OK III)
• ppłk art. Brunon Romiszewski (23 V 1927 - 28 I 1931 → dowódca 15 pal)
• ppłk art. Włodzimierz Arwaniti (I 1931 - XI 1935 → dowódca 29 pal)
• ppłk art. Jan Kijowski (1935 - 1939 → dowódca 23 pal)
• ppłk dypl. art. Tadeusz Żyborski (VIII - IX 1939)

Zastępcy dowódcy dywizjonu

• kpt. art. Sergiusz Połoński (p.o. 1923)
• mjr art. Michał Borek (do 1939)

Kwatermistrzowie

• kpt. art. Jan Świerczyński
• kpt. art. Szczęsny Rawicz (do VIII 1939 → dowódca oddziału zbierania nadwyżek 14 dak)

Oficerowie dywizjonu

• por. art. Roman Kanafoyski

Obrońcy Westerplatte

W lipcu 1939 roku dywizjon wydzielił jeden działon, który wszedł w skład załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Obsługę armaty stanowili:

• kpr. Eugeniusz Grabowski – działonowy,
• kpr. Wincenty Kłys – celowniczy,
• kan. Władysław Jakubiak – zamkowy († 2 IX 1939),
• kan. Józef Spiżarny – ładowniczy,
• kan. Franciszek Żołnik - kierowniczy,
• kan. Czesław Filipkowski – amunicyjny.

Obsada personalna we wrześniu 1939 roku

Dowództwo

• dowódca dywizjonu - ppłk dypl. art. Tadeusz Żyborski
• adiutant - kpt. Andrzej Roman Tadeusz Paulo de Silva
• oficer zwiadowczy - kpt. Wiktor Eustahy Zahorski (od 14 IX dowódca 2 baterii)
• oficer obserwacyjny - por. rez. Władysław Włodzimierz Mackiewicz († 13 IX 1939)
• lekarz - kpt. lek. Wojciech Zabłocki
• lekarz weterynarii - kpt. lek. wet. Józef Wiechowski

1 bateria

• dowódca baterii - kpt. Bronisław Przyłuski
• oficer zwiadowczy - ppor. Tomasz Lerchenfeld
• oficer ogniowy - por. Witold Korbel
• dowódca I plutonu - por. rez. Stanisław Plakowicz
• dowódca II plutonu - ppor. rez. Jan Zaremba
• szef baterii – ogn. Kazimierz Sobieszczak

2 bateria

• dowódca baterii - kpt. Adam Włodzimierz Gątkiewicz († 4 IX 1939)
• oficer zwiadowczy - ppor. Dionizy Wojciechowicz († 4 IX 1939)
• oficer ogniowy - por. Bolesław Domysławski
• dowódca I plutonu - ppor. rez. Jerzy Jacimirski († 14 IX 1939)
• dowódca II plutonu - ppor. rez. mgr Zygmunt Czerwiński († 13 IX 1939)
• szef baterii – ogn. Józef Borowski

3 bateria

• dowódca baterii - kpt. Tomasz Skarzyński
• oficer zwiadowczy - ppor. Zygmunt Tazbir
• oficer ogniowy - por. Adam Czerniak
• dowódca I plutonu - ppor. rez. Tykwiński
• dowódca II plutonu - ppor. rez. Franciszek Dmowski
• szef baterii – ogn. Antoni Chojecki

kolumna amunicyjna

• dowódca kolumny – ppor. Edmund Zieliński
• szef kolumny – ogn. Bolesław Ogrodnik

bateria marszowa 14 dak

• dowódca - por. rez. Stanisław Załęski

Barwy i symbole

Sztandar

24 listopada 1937 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki zatwierdził wzór sztandaru dla 14 Dywizjonu Artylerii Konnej. Sztandar został wykonany zgodnie z wzorem określonym w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 roku o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach. Na lewej stronie płatu sztandarowego umieszczono:

• w prawym górnym rogu na tarczy - wizerunek Matki Boskiej Kodeńskiej,
• w lewym górnym rogu na tarczy - wizerunek Świętej Barbary,
• w prawym dolnym rogu na tarczy - godło Ziemi Podlaskiej,
• w lewym dolnym rogu na tarczy - odznakę pamiątkową artylerii konnej,
• na dolnym ramieniu krzyża kawalerskiego - napis „Warszawa 12.VII.1920”.

3 lipca 1938 roku, w Wilnie, marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz wręczył jednostce sztandar ufundowany przez społeczeństwo Wilna i ziem północno-wschodnich Rzeczypospolitej.

Odznaka pamiątkowa

Od 20 maja 1922 roku oficerom i żołnierzom mogły być nadawane odznaki pamiątkowe artylerii konnej, wspólne dla wszystkich dywizjonów.

Barwy

• Otok na czapkach - czarny (oficerowie aksamitny, szeregowi sukienny),
• Proporczyk na kołnierzu kurtki i płaszcza - czarno-amarantowy (od 14 lipca 1920 roku) i tymczasowo czarno-szkarłatne (od 4 sierpnia 1927 roku),
• Naramiennik - numer porządkowy dywizjonu „14”

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914-1939. Londyn: Nakładem Koła Oficerów Artylerii Polskiej na Obczyźnie, 1975.
• Mirosław Giętkowski: Artyleria konna Wojska Polskiego 1918–1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-823-X.
• Ludwik Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Wydawnictwo Lubelskie, wyd. II, Warszawa 1986, ​ISBN 83-222-0377-2​
• Rafał Witkowski: Westerplatte. Historia i dzień dzisiejszy. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1977.