10 Dywizjon Artylerii Konnej (II RP)

10 Dywizjon Artylerii Konnej
Odznaka pamiątkowa artylerii konnej
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	9 kwietnia 1922
Rozformowanie	kwiecień 1937
Tradycje
Święto	15 września
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Witold Poray-Kuczewski
Ostatni	ppłk Jan Woźniakowski
Organizacja
Dyslokacja	Jarosław
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska Lądowe
Rodzaj wojsk	artyleria konna
Podległość	10 Brygada Kawalerii

10 Dywizjon Artylerii Konnej (10 dak) – pododdział artylerii konnej Wojska Polskiego II RP.

Geneza

Dywizjon został sformowany po wojnie polsko-bolszewickiej i udziału w niej nie miał. Jednak poszczególne baterie, z których dywizjon powstał – posiadały już swoje tradycje bojowe w ramach dywizjonów artylerii konnej, do których należały przed przybyciem do Jarosławia.

1 kwietnia 1922 Minister Spraw Wojskowych rozkazał sformować na terenie Okręgu Korpusu Nr X w garnizonie Jarosław 10 Dywizjon Artylerii Konnej. 11 kwietnia 1922 roku przybyło do Jarosławia 2 oficerów, 12 podoficerów, 97 kanonierów i 131 koni z 3 baterii 7 Dywizjonu Artylerii Konnej. Trzy dni później kolejnych 3 oficerów, 8 podoficerów, 72 kanonierów i 90 koni z 3 baterii 1 Dywizjonu Artylerii Konnej. 22 kwietnia w garnizonie stawiło się następnych 3 oficerów, 9 podoficerów, 87 szeregowych i 128 koni z 1 baterii 8 Dywizjonu Artylerii Konnej. Pierwszym dowódcą i jednocześnie organizatorem był ppłk Witold Poray-Kuczewski, a adiutantem ppor. Władysław Grzębski. Dowódcami baterii zostali:

• 1 baterii (eks-3/7 dak) – kpt. Michał Śliwiński,
• 2 baterii (eks-3/1 dak) – por. Józef Szilagyi,
• 3 baterii (eks-1/8 dak) – kpt. Karol Jankowski.

3 lipca 1924 roku 3 bateria odeszła do Lwowa, wchodząc w skład nowo formowanego 13 dywizjonu artylerii konnej. Odeszli: d-ca 3 baterii – kpt. Władysław Brzozowski, oficerowie - por. A. Bensdorff, por. J. Dłużniewski, chor. I. Argasiński, 3 podoficerów, 83 szeregowych i 122 konie.

Skład dywizjonu

• dowództwo
  • sztab dowódcy dywizjonu
  • sekcja administracyjno-taborowa
• 3 baterie
  • dowództwo baterii
  • sekcja łączności
  • oddział zwiadowczy
  • 2 plutony ogniowe
  • sekcja administracyjno-taborowa
• kadra baterii zapasowej

Etat pokojowy z 1924 roku przewidywał 428 żołnierzy (w tym 17 oficerów). Dowódca dywizjonu artylerii konnej (na prawach dowódcy pułku), podlegał bezpośrednio dowódcy X Brygady Jazdy, do której organizacyjnie dywizjon należał (wraz z 20, 22 i 24 Pułkiem Ułanów). Dowódca kadry baterii zapasowej dywizjonu podlegał bezpośrednio szefowi artylerii Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu. Zasady organizacji służby sanitarnej, weterynaryjnej i gospodarczej były analogiczne jak w pułkach jazdy i piechoty.

Od października 1933 roku dywizjon przeniesiono do Rzeszowa, do koszar kawaleryjskich Poniatowskiego przy ul. Lwowskiej. W związku z kilkakrotną reorganizacją dużych jednostek kawalerii dokonywano różnych zmian w etacie dywizjonu. I tak w 1935 roku dywizjon otrzymał organizację typu I. Skład wyglądał następująco:

• dowództwo
• kwatermistrzostwo
• pluton łączności
• pluton gospodarczy
• 2 baterie (w składzie 10 BK pozostały 2 pułki kawalerii).

W wyniku kolejnej reorganizacji 10 Brygady Kawalerii, przeprowadzonej od kwietnia 1937 roku, dywizjon został rozformowany. 1 bateria przemianowana została na 4 baterię 13 dak, a 2 bateria, przemianowana na 4 baterię 11 dak - przeniesiona została do Bydgoszczy.

Uzbrojenie

Działownia oddziałów artylerii

Dywizjon wyposażony był w rosyjskie armaty 75 mm wz. 02/26. Uzbrojenie strzeleckie stanowiły karabiny Mosin, w połowie lat trzydziestych zastąpione karabinami wz. 1898a. Wymieniono również ckm Hotchkiss wz. 1925 na Maxim wz. 1910/1928.

Kadra dywizjonu

Dowódcy:

• ppłk Witold Poray-Kuczewski (1922-)
• ppłk Henryk Kreiss (1924)
• ppłk August Trzos (od V 1925)
• ppłk dypl. Tadeusz Sheybal (od 1 kwietnia 1929)
• ppłk Jan Woźniakowski

Oficerowie:

• mjr SG Wiktor Czarnocki (nadetatowy)
• mjr Alojzy Tadeusz Schuster
• kpt. Kazimierz Berdowski, odznaczony Krzyżem Walecznych, instruktor SPArt, † 1 XII 1928 Toruń
• kpt. Władysław Brzozowski
• Wincenty Rutkowski

Odznaczeni srebrnym krzyżem Orderu „Virtuti Militari” V klasy
Spis utworzony na podstawie "Zarys historji wojennej 10-go dywizjonu artylerii konnej" s. 22

ppor. Józef Bogdański ppor. Stanisław Dembiński bomb. Bolesław Frelek ogn. Roman Kozłowski por. Kazimierz Leśniewski

mjr Czesław Makowski kan. Stefan Ochorowicz kan. Władysław Prosowski kpr. Antoni Skrzynecki ppor. Władysław Zawadzki

Symbole dywizjonu

Sztandar
W związku z rozformowaniem, dywizjon nie zdążył otrzymać sztandaru.

Święto
Święto dywizjonu obchodzone było w dniu 15 września, począwszy od 1925, w rocznicę zwycięskich walk na froncie bolszewickim, zakończonych zdobyciem Sejn i Chodorowa wraz z 1 Brygadą Jazdy. Ponadto stan osobowy jednostki obchodził święto artylerii konnej 3 sierpnia.

Odznaka
Od 20 maja 1922 oficerom i żołnierzom mogły być nadawane odznaki pamiątkowe artylerii konnej, wspólne dla wszystkich dywizjonów.

Żurawiejka
Ciężkie muszą być przeszkody - bowiem jestem bardzo młody.

Bibliografia

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Korpus przemyski 1918-1928, Dowództwo Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu, 1929.
• Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914-1939. Londyn: Nakładem Koła Oficerów Artylerii Polskiej na Obczyźnie, 1975.
• Mirosław Giętkowski: Artyleria konna Wojska Polskiego 1918–1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 837174823X.
• Piotr Wołodkiewicz-Kołodkiewicz: Zarys historji wojennej 10-go dywizjonu artylerii konnej, Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 1931.
• Jerzy Majka: Garnizon Rzeszów w latach 1918-1939, Wydawnictwo LIBRA, Rzeszów 2005, ​ISBN 83-89183-17-X​.