Dywizjon Kawalerii KOP „Niewirków”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód |
4 szwadron kawalerii KOP |
| Dowódcy | |
| Ostatni |
mjr kaw. Wacław Kryński |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Dywizjon Kawalerii KOP „Niewirków” – pododdział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[1], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[2]. Jesienią 1924, w składzie 1 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 4 szwadron kawalerii KOP[3].
Szwadron był podstawową jednostką taktyczną kawalerii KOP. Zadaniem szwadronu było prowadzenie działań pościgowych, patrolowanie terenu, w dzień i w nocy, na odległości nie mniejsze niż 30 km, a także utrzymywanie łączności między odwodami kompanijnymi, strażnicami i sąsiednimi oddziałami oraz eskortowanie i organizowanie posterunków pocztowych. Wymienione zadania szwadron realizował zarówno w strefie nadgranicznej, będącej strefą ścisłych działań KOP, jak również w pasie ochronnym sięgającym około 30 km w głąb kraju[4]. Szwadron był też jednostką organizacyjną, wyszkoleniową, macierzystą i pododdziałem gospodarczym[5]. W skład szwadronu wchodzić miały cztery plutony liniowe i drużyna dowódcy szwadronu. Według etatu szwadron liczyć powinien trzech oficerów, 19 podoficerów i 65 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 77 karabinków, 7 pistoletów oraz 82 szable[6].
Z dniem 23 grudnia 1924 na stanowisko dowódcy szwadronu został przeniesiony rotmistrz 1 pułku szwoleżerów Kazimierz Mastalerz[7]..
W lipcu 1929 zreorganizowano kawalerię KOP. Zorganizowano dwie grupy kawalerii. Podział na grupy uwarunkowany był potrzebami szkoleniowymi i zadaniami kawalerii KOP w planie „Wschód”[8]. Szwadron wszedł w skład grupy południowej[9]. Przyjęto też zasadę, że szwadrony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[9]. Obok nazw geograficznych, do 1931 stosowano również numer szwadronu[10].
W 1934(?)1932[a]roku dokonano kolejnego podziału szwadronów. Tym razem na trzy grupy inspekcyjne. Szwadron wszedł w skład grupy południowej[11].
W 1934 dostosowano strukturę szwadronu do wymogów szkoły podoficerów kawalerii KOP [11].
W 1937, w ramach reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3” I Faza, dotychczasowy szkolny szwadron kawalerii KOP „Niewirków” został przeformowany w dywizjon kawalerii KOP „Niewirków[12]. Dywizjon był jednostką organizacyjną, wyszkoleniową i macierzystą. Jednostką administracyjną dla dywizjonu był batalion KOP „Hoszcza”[13]. Do 1 kwietnia 1939 planowano zorganizować własne podkwatermistrzostwo[5].
Zarządzenie dowódcy KOP gen. bryg. Jana Kruszewskiego w sprawie zmian w kwatermistrzostwie KOP, dniem 1 kwietnia 1939 uruchomione zostało podkwatermistrzostwo dywizjonu[14].
Dywizjon wchodził w skład pułku KOP „Zdołbunów”. Pod względem wyszkolenia podlegał inspektorowi południowej grupy szwadronów kawalerii KOP[5]. Do 17 września 1939 stacjonował w Niewirkowie[15].
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Skład organizacyjny dywizjonu w 1938[5]:
- dowódca dywizjonu
- drużyna dowódcy[b]
- kancelaria
- drużyna łączności
- lekarz dywizjonu
- lekarz weterynarii
- podkwatermistrzwostwo[c]
- szwadron liniowy
- szwadron młodych koni[d]
Kadra jednostki[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy dywizjonu
- rtm. Antoni Głuchowski (był w 1937)[16]
- mjr Wacław Kryński (17 IV 1937[16]–1939 z 1 pszwol [15][17])
- rtm. Józef Kozicki[18]
- Obsada personalna w marcu 1939
Ostatnia „pokojowa” obsada personalna dywizjonu[19][e]
- dowódca dywizjonu – mjr Wacław Kryński
- adiutant – por. Emilian Edmund Thiel(*)
- lekarz – kpt. lek. Wacław Kessling
- lekarz weterynarii – kpt. lek. wet. Jan Talecki
- dowódca szwadronu liniowego – rtm. Jan Józef Suchcicki[f].
- dowódca plutonu – rtm. Tadeusz Domański
- dowódca szwadronu młodszych koni – rtm. Zbigniew Piotrowski
- dowódca plutonu – por. Emilian Edmund Thiel(*)[g]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz podają, że podział kawalerii na trzy grupy nastąpił w 1934 → Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 156, Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44 i Prochwicz 2003 ↓, s. 51.
Mijakowski i Rozdżestwieński twierdzą, że kawaleria KOP podzielona była na trzy grupy już w 1932 → Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15 - ↑ Adiutant dowódcy był jednocześnie podkwatermistrzem batalionu → Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓
- ↑ W podkwatermistrzowstwie uwzględniony jest też cały aparat gospodarczy dla obu szwadronów (kucharze, ordynansi osobiści, woźnice). W stanie koni był jeden koń przeznaczony dla inspektora południowej grupy szwadronów KOP → Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓
- ↑ Szwadron młodych koni posiadał zawiązki na utworzenie szwadronu liniowego → Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[20].
- ↑ Jan Józef Suchcicki, rtm., w KOP od 1937. Do mobilizacji dowódca szwadronu liniowego dyonu kawalerii KOP „Niewirków”. We wrześniu 1939 dowódca 2 szwadronu liniowego dyonu kawalerii KOP „Niewirków” → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 751
- ↑ Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję[21].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 4-6.
- ↑ a b c d Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, s. 399 Nr 75 z 21 VII 1925.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
- ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 49.
- ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3 zał. 47.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 624.
- ↑ a b Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 20.
- ↑ a b Wykazy imienne oficerów KOP ↓.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 168.
- ↑ Ryszard Rybka: SGO Polesie w dokumentach i wspomnieniach. Część 5/1. Podlaska Brygada Kawalerii. caw.wp.mil.pl. [dostęp 2017-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-30)].
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 944.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza. Wielka księga kawalerii polskiej 1918-1939. Tom 44. Edipresse Polska SA, 2013. ISBN 978-83-7769-888-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].
- Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937.
- Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.5201/tj.org./38 z 3 listopada 1938.
- Wykazy imienne oficerów brygad, pułków, batalionów oraz pozostałych jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.