9 Dywizjon Artylerii Konnej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
9 Dywizjon Artylerii Konnej
Ilustracja
Odznaka pamiątkowa artylerii konnej
Historia
Państwo  II Rzeczpospolita
Sformowanie 1921
Rozformowanie 1939
Tradycje
Święto 23 sierpnia
Nadanie sztandaru 1938
Dowódcy
Pierwszy ppłk Artur baron Buol
Ostatni ppłk Tadeusz Rohoziński
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja Baranowicze
Rodzaj sił zbrojnych wojsko
Rodzaj wojsk artyleria konna
Podległość 2 pak (1921)
I BJ (1921)
IX BJ (1921-1924)
9 SBK (1924-1929)
BK „Baranowicze” (1929-1937)
Nowogródzka BK (1937-1939)
Odznaczenia
Ag virtuti.jpg
Multimedia w Wikimedia Commons
Nowogródzka BK w 1938
Artyleria konna Wojska Polskiego w 1939 przed wybuchem II wojny światowej

9 Dywizjon Artylerii Konnej (9 dak) – pododdział artylerii konnej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Historia dywizjonu[edytuj | edytuj kod]

Pomnik pierwszego dowódcy dywizjonu, ppłk. Artura Buola w Baranowiczach w 1930. Na schodach od lewej: dowódca węgierskiej artylerii konnej gen. László Magasházy i dowódca polskiego 9 DAK, ppłk Wacław Szalewicz
X-lecie 9 dak w Baranowiczach. Msza polowa; kazanie wygłasza bp polowy wojsk Litwy Środkowej Władysław Bandurski
Armata wz. 02 po przekalibrowaniu stanowiła podstawowe uzbrojenie dywizjonu

Dywizjon stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr IX[1] w garnizonie Baranowicze.
Święto jednostki obchodzone było 23 sierpnia na pamiątkę połączenia się trzech baterii pod dowództwem ppłk Artura barona Buol, w 1920, w majątku Łomni pod Mławą[2].
W lipcu 1920 sformowany został VIII dywizjon artylerii konnej, który w czerwcu 1921 przemianowany został na IX dywizjon artylerii konnej i podporządkowany dowódcy IX Brygady Jazdy.

Był organicznym pododdziałem artylerii: 2 pułku artylerii konnej (1921)[3], I Brygady Jazdy (1921), IX Brygady Jazdy (1921–1924), 9 Samodzielnej Brygady Kawalerii (1924–1929), Brygady Kawalerii „Baranowicze” (1929–1937), Nowogródzkiej Brygady Kawalerii (1937–1939).
Pod względem fachowego wyszkolenia podporządkowany był dowódcy 9 Grupy Artylerii.

W dniach 27–29 września 1930 roku dywizjon uroczyście obchodził dziesięciolecie powstania. W trakcie obchodów odsłonięto pomnik pierwszego dowódcy, podpułkownika Artura barona Buol, z pochodzenia Szwajcara, byłego oficera c. i k. armii, który kierował się własną dewizą „Moja ojczyzna to, mój dywizjon artylerii konnej”.

9 Dywizjon artylerii konnej w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]

Mobilizacja

Dywizjon zmobilizowany został 23 marca 1939 roku. Mobilizację przeprowadzono w garnizonie Baranowicze w grupie „zielonej”. Zmobilizowano pododdziały dywizjonu oraz drużynę parkową uzbrojenia nr 941. W II rzucie mobilizacji powszechnej na bazie kadry dywizjonu zmobilizowano Ośrodek Zapasowy Artylerii Konnej nr 3 we Włodawie[4]. Następnie w dniach 26–30 marca został przetransportowany w okolice Sierpca i Raciąża, gdzie prowadzono intensywne szkolenie oraz uzupełniano istniejące jeszcze braki. W czerwcu przebywał na poligonie artyleryjskim w Toruniu, gdzie prowadził ostre strzelania. 8 sierpnia przesunięty został w rejon Lidzbarka. Zadaniem brygady była osłona zachodniego skrzydła Armii „Modlin”[5]. Dywizjon przygotował zakryte stanowiska ogniowe. Tam opracowano ognie typowe dla prowadzenia obrony stałej. W czasie prac przygotowawczych do przyszłych działań określono dokładnie cele, wstrzelano nastawy do wybranych charakterystycznych punktów terenowych, umożliwiających już w czasie działań bojowych szybkie poprawianie ogni oraz stawianie zapór ogniowych na odcinkach zagrożenia. Były to niezbędne czynności, zwłaszcza w przewidywaniu walki z bronią pancerną[6].

Walki i działania wojenne

W kampanii wrześniowej 1939 dywizjon, złożony z czterech baterii i kolumny amunicyjnej, walczył w składzie Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. Po rozpoczęciu wojny niemieckie rozpoznawcze patrole przechodzą przez granicę. 1 września 1939 roku dywizjon nie prowadził działań bojowych. 2 września w godzinach popołudniowych 2 i 3 baterie wspierały ze stanowisk ogniowych w rejonie Wierzbowa, natarcie 4 pułku strzelców konnych na Narzym, a dywizjonu 27 pułku ułanów na wieś Rywocina. Natarcie 4 psk nie powiodło się natomiast dywizjon 27 p uł. opanował Rywociny, ale z uwagi na odwrót do Sarnowa strzelców konnych zmuszony był wycofać się w ślad za nimi. 3 bateria wspierała w dniu 3 września 4 psk w walkach pod Kawęczynem z niemieckimi cyklistami i dozorowaniu odcinka Kuczbork-Chojnowo. 2 bateria wspierała działania dywizjonu 27 p uł. pod Sarnowem. Dowódca dywizjonu 4 września przybył do Płocka organizować obronę artyleryjską przedmościa, w godzinach przedwieczornych z 4 psk przybyła 2 bateria. Pozostała część dywizjonu biwakowała w lesie koło Jaźwina. W godzinach nocnych 1, 3 i 4 baterie przybyły do Płocka. 2 bateria w trakcie marszu była atakowana przez wrogie lotnictwo, poległo 4, a rannych zostało 3 żołnierzy baterii, zabitych zostało 20 koni. 5 września 9 dak zajął stanowiska w Płocku-Radziwiu na lewym brzegu Wisły. Przejściowo na przedmościu płockim ppłk Rohozińskiemu podlegały inne oddziały artylerii przedmościa; 15 bateria artylerii konnej, 71 dywizjon artylerii lekkiej i bateria plot. pluton 4 baterii wraz z 4 psk 5 września brał udział w wypadzie na Raciąż, z którego przyprowadzono pozostawione przez 20 pal haubice 100 mm. Nocą 8/9 września dywizjon odmaszerował przez Wyszogród do Puszczy Kampinoskiej i do Kazunia, a następnie ponownie na skraj Puszczy Kampinoskiej. 10 i 11 września 9 dak poprzez Modlin, Jabłonnę, Starą Miłosną dotarł do Wiązowny[7]. 12 września z uwagi na utworzenie Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. bryg. W. Andersa, ppłk T. Rohoziński został też dowódcą artylerii GOKaw. 13 września w związku z natarciem grupy w kierunku Mińska Mazowieckiego i Kałuszyna poszczególne baterie zostały przydzielone do ułańskich pułków macierzystej brygady tj. 1 i 2 bateria do 27 p uł., 3 do 26 p uł., 4 do 25 p uł. 1 i 2 baterie efektywnie wspierały natarcie ułanów 27 pułku na Podrudzie-Maliszew i Józefów ostrzeliwując ze stanowisk pod Podrudziem stanowiska niemieckiej 11 DP i artylerię niemiecką na południowym skraju Mińska Maz. Po zmroku obie baterie pomaszerowały w ślad za brygadą w kierunku południowym. 3 bateria na wschód o Józefowa zajęła stanowiska ogniowe i wspierała natarcie ułanów 26 pułku na Grabinę, a następnie ogniem na wprost odparła czołgi niemieckie, unieruchamiając 3 z nich. 4 bateria wsparła zwycięskie natarcie ułanów 25 pułku na Siennicę. Nocą 13/14 września dywizjon bez 3 baterii podjął marsz na Garwolin i Parczew. 14 września 9 dak w składzie Nowogródzkiej BK dotarł do lasów w okolicach Łaskarzewa. 3 bateria wraz z 26 p uł. dotarła do Gocławia, skąd podjęła marsz przez Leszczyny, Górzno, Kobylą Wolę do Gończyc, gdzie doszło do walki z pododdziałami niemieckiej 13 DPZmot. 3 bateria z ułanami wycofała się do lasów w rejonie Chotynia[8]. Główne siły 9 dak wraz większością Nowogródzkiej BK 15 września podjęła marsz poprzez Ryki, Moszczankę, dalej wraz z 4 psk na most na rzece Wieprz w Łysobykach, a w rejonie Baranowa dywizjon dołączył do brygady, gdzie odpoczywał przez 16 i 17 września. 3 bateria wspierająca 26 pułk ułanów obawiając się okrążenia odskoczyła do lasów w pobliżu Łaskarzewa, skąd po ustaniu kierunku odejścia Nowogródzkiej BK pomaszerował przez Oronne, Podbłocie, lasy Dęblińskie przekroczyła Wieprz w koło Sędowic i dotarła do okolic Baranowa 17 września ok. godz. 15. 9 dak wraz z pułkami brygady podjął marsz nocą 17/18 września w kierunku Hrubieszowa, poprzez Michów i Gołąb osiągając rano 18 września Kozłówkę. Dywizjon wraz z macierzystą brygadą wykonywał marsz nocą, w dzień wypoczywał w lesie, bądź maszerował tylko pod osłoną lasów. Kolejną noc kierował się w kierunku Łącznej, którą osiągnął rano 19 września. Następna noc 19/20 września to marsz do Rejowca, w rejonie stacji kolejowej w Rejowcu 9 dywizjon artylerii konnej został zaatakowany przez lotnictwo niemieckie, poniósł straty 9 poległych, 14 rannych, 32 zabite konie, 1 armata i 2 jaszcze rozbite. Kolejny marsz wykonał dywizjon do Grabowca, który osiągnął 21 września[9]. 22 września pułki Nowogródzkiej BK zgodnie z rozkazem dowódcy Frontu Północnego podjęły próbę przebicia się przez otaczający pierścień wojsk niemieckich w kierunku południowym. 9 dak wspierał bateriami poszczególne pułki; 2 baterią 4 psk w natarciu na wieś Majdan Sielec, 1 baterią 25 p uł. na wieś Janówka i Dąbrowa. 3 bateria z 26 p uł. i 4 bateria z 27 p uł. znalazły się w odwodzie brygady. Rano 23 września 1 bateria ostrzeliwała i wspierała ogniem zwycięskie natarcie i szarżę 25 pułku ułanów na Krasnobród, gdzie rozbito sztab niemieckiej 8 DP. 2 bateria i kolumna amunicyjna dywizjonu wraz z 4 psk błędnie skierowana odłączyła od macierzystej brygady i wspierała ze stanowisk ogniowych we wsi Klocówka walkę obronną 4 psk o las i stok Potoczka. 2 bateria została częściowo rozbita nawałami niemieckiej artylerii, dowódca jej kpt. T. Wieleżyński poległ i w rezultacie z uwagi na okrążenie przez pułk niemieckiej 68 DP, rozkazem płk Zakrzewskiego rozwiązana, po uprzednim zniszczeniu sprzętu, wyposażenia, a wspierany 4 psk rozproszony w walce[10]. Dywizjon w ślad za pułkami ułańskimi dotarł do rejonu Majdanu Sopockiego, gdzie odpoczywał, uzupełniał żywność. Nocą 24/25 września podjął dalszy marsz w kierunku Huty Różanieckiej, w godzinach popołudniowych 25 września dywizjon wraz z brygadą dotarł w rejon Horyńca. Po odpoczynku podjęto następny nocny marsz 25/26 września, gdy rano czołowe pułki dotarły do szosy Krakowiec-Jaworów napotkano na niej maszerującą niemiecką piechotę. Natarcie 26 i 27 pułków ułanów ze wsparciem ogniowym 3 i 4 baterii 9 dak pozwoliło otworzyć drogę dla brygady i umożliwiło zajęcie wsi Broszki. W dalszym marszu czołowym 27 pułkiem ułanów wraz z 4 baterią stoczyła ciężki bój z oddziałem niemieckiej piechoty z 28 DP we wsi Morańce. Ułani ponieśli znaczne straty pomimo wsparcia ogniowego baterii i nie zdołali zdobyć wsi. Ominięto zatem wieś docierając do wsi Siedliska, gdzie baterie odpoczywały. Po krótkim rozejmie z dowództwem niemieckiej 28 DP, niemieckie jednostki wycofały się na zachód nie atakowane, Nowogródzka BK ruszyła nie atakowana na południe[11]. Dalszy marsz z uwagi na zajęcie dalszej drogi przez oddziały Armii Czerwonej, wymusił zmianę marszruty. 1 bateria wspierająca 25 p uł. przekroczyła tory kolejowe linii Przemyśl-Lwów i nocą 26/27 września przy wsparciu ogniowym 1 baterii ułani zajęli bronioną przez oddział sowiecki wieś Radonice i skierował się w ulewnym deszczu na wieś Chlipie. Po krótkiej walce przed świtem 27 września Chlipie obsadzone przez piechotę i czołgi sowieckie zostało zdobyte. Baterie 3 i 4 zajęły stanowiska do obrony przeciwpancernej na zachodnich i północnych podejściach do wsi[12]. Kontratak sowiecki załamał się w ogniu na wprost armat 4 baterii. We wsi pozostała 4 bateria i ułani 25 pułku. Reszta 9 dak wraz z brygadą wyruszyła w kierunku Władypol-Sadkowice. Pod Władypolem idący w straży przedniej 26 p uł. wraz z 3 baterią napotkał opór kawalerii, czołgów i piechoty zmotoryzowanej Armii Czerwonej. Bateria z pułkiem wycofały się do Woli Sudkowskiej, tu do walki przygotowywał się 27 p uł. i zajęły stanowiska ogniowe 3 i 4 baterie 9 dak. Doszło do walki ze ścigającymi 26 pułk ułanów czołgami i kawalerią sowiecką. Baterie dywizjonu oddały ostatnie strzały z armat, zabrakło już amunicji. Na rozkaz gen. W. Andersa zniszczono działa, a wszystkie oddziały wycofały się do do lasu w rejonie wsi Rajtarowice, doszło w nim do walki z czołówką sowieckich oddziałów[13]. Na odprawie w gajówce Jordanówka na rozkaz gen. bryg. Władysława Andersa rozwiązano oddziały brygady, w tym 9 dywizjon artylerii konnej. Żołnierze mieli się przedzierać w grupach do granicy węgierskiej lub udać się do miejsc zamieszkania[14].

Oddział Zbierania Nadwyżek 9 dywizjonu artylerii konnej

OZN 9 dak nominalnie miał wejść w skład Ośrodka Zapasowego Artylerii Konnej nr 3 we Włodawie. Po wyjściu w marcu 1939 roku 9 dak w rejon nadgraniczny w garnizonie w Baranowiczach pozostała kadra dywizjonu z kpt. Kazimierzem Małeckim i kpt.st. sp. Eustachym Włodzimierzem Zadoreckim szkoląca poborowych z marcowego wcielenia. Po ogłoszeniu mobilizacji powszechnej kpt. K. Małecki wyjechał do OZ Łukowie lub Włodawie?[15]. Natomiast kpt. st. sp. E.W. Zadorecki sformował baterię artylerii konnej z 2 armatami przewieziony został do OZArt.Konnej nr 3 we Włodawie, gdzie doposażono w baterię w konie, sprzęt i amunicję oraz przydzielono jedną armatę. Bateria osiągnęła gotowość 11 września 1939 roku. 12 września bateria udała się marszem pieszym z Włodawy do Kobrynia, gdzie przydzielono ją do dyspozycji Dywizji "Kobryń" płk Eplera. Weszła w skład sformowanego tam improwizowanego V dywizjonu 20 pal pod dowództwem kpt. rez. Ludwika Łosia. Bateria w dniach 14-16 września bateria rozdzielona działonami do batalionów Dywizji "Kobryń" jako artyleria ppanc. i piechoty wzięła w odparciu natarcia pododdziałów niemieckiej 2 DPZmot. na Kobryń, w jej wyniku utraciła jedną z armat. Następnie wykonała marsz z jednostkami dywizji do rejonu Szacka, gdzie 27 września weszła w skład Podlaskiej Brygady Kawalerii, która w większości utraciła swoją artylerię[16]. Wraz z Podlaską BK wzięła udział w walkach 28 i 29 września ostrzeliwała czołgi i piechotę sowiecką z rejonu Jabłoni[17]. Następnie wraz z Podlaską BK przemieściła się w rejon Kocka. Bateria 3 i 4 października stacjonuje we wsi Krzywda, zajmując tu stanowiska ogniowe. 4 października do brygady ppłk Żyborski przyprowadził 2 działa 75 mm, spod Stoczka wykopane z ziemi po ukryciu przez kilka dni wcześniej kapitulujące jednostki WP, jedno uzupełnia baterię, drugie bez przyrządów celowniczych włączono do dywizjonu KOP "Niewirków" jako ppanc. Tego dnia bateria ostrzeliwała oddziały zmotoryzowanej piechoty i samochody pancerne zbliżające się do stanowisk brygady od strony Żelechowa. 5 października bateria wspiera 5 pułk ułanów i 9 pułk strzelców konnych jako "latająca" bateria w walkach obronnych z piechotą zmotoryzowaną niemieckiej 29 DP Zmot. pod Radoryżem, Krzywdą i Adamowem[18].

Za kampanię dywizjon został odznaczony orderem Virtuti Militari[19].


Kadra dywizjonu[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Żołnierze 9 Dywizjonu Artylerii Konnej.
Dowódcy dywizjonu
Zastępcy dowódcy dywizjonu

Obsada personalna w 1939 roku[edytuj | edytuj kod]

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[32][a]:

  • dowódca dywizjonu – ppłk Tadeusz Erazm Rohoziński
  • I zastępca dowódcy – mjr Mikołaj I Rodziewicz
  • adiutant – kpt. Antoni Kowalewski
  • lekarz medycyny – ppor. lek. Aleksander Nowosielski
  • lekarz weterynarii – por. Feliks Anczykowski
  • oficer zwiadowczy – kpt. Jan Stanisław Alfred Gurawski
  • II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – kpt. Aleksander Czapliński
  • oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (art.) Olgierd Juchnowicz
  • oficer administracyjno-materiałowy – por. Ryszard Eberhard
  • oficer gospodarczy – kpt. int. Jan Leopold Tomczyk
  • oficer żywnościowy – chor. Tadeusz Jaskólski
  • dowódca plutonu łączności – kpt. Antoni Pajdo
  • dowódca szkoły podoficerskiej – kpt. Kazimierz Karol Solski
  • dowódca plutonu – por. Władysław Jaszczyński
  • dowódca plutonu – ppor. Alfred Mieczysław Nowakowski
  • dowódca baterii ćwiczebnej – por. Fortunat Woropaj
  • dowódca 1 baterii – kpt. Konstanty Małecki
  • dowódca plutonu – ppor. Tadeusz Gałuszczyński
  • dowódca 2 baterii – kpt. Tadeusz Ludwik Wieleżynski
  • dowódca plutonu – ppor. Andrzej Grocholski
  • dowódca 3 baterii – kpt. Jan Lilling
  • dowódca plutonu – por. Józef Okulewicz
  • dowódca 4 baterii – mjr dypl. Juliusz Szostak
  • dowódca plutonu – ppor. Bolesław Longin Bartoszewicz
Obsada personalna dywizjonu we wrześniu 1939 roku
  • dowódca dywizjonu – ppłk Tadeusz Rohoziński
  • adiutant – kpt. Antoni Kowalewski
  • oficer zwiadu – por. Władysław Jaszczyński
  • oficer obserwacyjny – por. rez. Maurycy Ignacy Protasiewicz
  • oficer łączności - kpt. Antoni Pajdo
  • oficer przeciwgazowy i broni – por. Ryszard Eberhardt
  • oficer żywnościowy – chorąży Tadeusz Jaskulski
  • płatnik – kpt. John Leopold Tomczyk +1940 Charków
  • lekarz – Aleksander Nowosielski
  • lekarz weterynarii – por. Feliks Anczykowski
  • oficer łącznikowy – por. Jan Nepom. Psarski
  • dowódca 1 baterii – kpt. Aleksander Czapliński
  • oficer ogniowy – ppor. Alfred Mieczysław Nowakowski+1940 Charków
  • I pluton dowódca – ppor. rez. Janusz Karchowski
  • II pluton dowódca -
  • dowódca 2 baterii – kpt. Tadeusz Ludwik Wieleżyński + 23.9 1939 Krasnobród
  • oficer ogniowy – ppor. Andrzej Grocholski
  • oficer zwiadu – ppor. Konstanty Belina-Brzozowski
  • I pluton dowódca – ppor. rez. Janusz Zaporski
  • II pluton dowódca – ppor. rez. Kazimierz Żerko
  • dowódca 3 baterii – kpt. Jan Lilling +1940 Charków
  • oficer ogniowy – por. Józef Okulewicz +28.9.1939 Niżankowice
  • oficer zwiadu – por. Zygmunt Bełdycki
  • dowódca I plutonu - ppor. rez. Czesław Dec(Dytz?)
  • II pluton dowódca – ppor. rez. Stanisław Peredko
  • dowódca 4 baterii – por. Józef Woropaj
  • oficer ogniowy – ppor. Antoni Bartoszewicz
  • oficer zwiadu – ppor. rez. Kazimierz Sylwanowicz
  • I pluton dowódca – por. Edmund Hryniewicz
  • II pluton dowódca – por. Marian Piotr Szaniawski
  • dowódca plutonu łączności – kpt. Antoni Pajdo
  • dowódca kolumny amunicji – por. rez. Tadeusz Władysław Kieday-Zamajski
  • oficer mobilizacyjny – kpt. Olgierd Juchnowicz

Kawalerowie Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]

Żołnierze dywizjonu odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[34]:

  1. ppłk Artur baron Buol
  2. kpr. Stanisław Dąbrowski
  3. bomb. Jan Gabryel
  4. plut. Tadeusz Jaskólski
  5. por. Izydor Kowalewski
  6. plut. Władysław Kępa
  7. kpr. Roch Krzystoszek
  8. ppor. Witold Biliński ps. Legun
  9. kpr. Wacław Łukjan
  10. wachm. sztab. Marian Mendrek
  11. kpr. Marceli Mikulicz-Radecki
  12. kpr. Andrzej Nebeś
  13. kpt. Władysław Rozwadowski
  14. plut. Józef Różycki
  15. plut. Franciszek Rogalski
  16. plut. Jan Rokiciński
  17. kpr. Zygmunt Wachniewski
  18. por. Stanisław Żarczewski

Symbole dywizjonu[edytuj | edytuj kod]

Sztandar
17 lipca 1938 w Zamościu marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz wręczył dowódcy dywizjonu sztandar[35], nadany 11 stycznia 1938 przez Prezydenta RP. Nadanie sztandaru i zatwierdzenie jego wzoru ogłoszone zostało w Dodatku Tajnym do Dziennika Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 3 z 17 lutego 1938 poz. 24.
W narożnikach lewej strony płata umieszczono wizerunki Matki Boskiej Ostrobramskiej i Świętej Barbary oraz herbu ziemi nowogródzkiej i odznakę pamiątkowej artylerii konnej, a także nazwy miejscowości – miejsc walk dywizjonu w wojnie z bolszewikami: Krasnogórka, Warszawa, Rudnia Baranowicka, Morozowicze.
Wyruszając na wojnę we wrześniu 1939 dywizjon zabrał sztandar ze sobą. Jego losy do dziś pozostają niewyjaśnione. Istnieją wersje o spaleniu i o zakopaniu sztandaru.

Odznaka pamiątkowa
Od 20 maja 1922 oficerom i żołnierzom mogły być nadawane odznaki pamiątkowe artylerii konnej, wspólne dla wszystkich dywizjonów.

Żurawiejka
„Jaki chcecie numer dajcie – żeśmy dzielni pamiętajcie”

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[33].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 60.
  2. ↑ Galster 1975 ↓, s. 92.
  3. ↑ Giętkowski 2001 ↓, s. 67.
  4. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 351.
  5. ↑ Giętkowski 2001 ↓, s. 269.
  6. ↑ Giętkowski 2001 ↓, s. 205–206.
  7. ↑ Kostrzewski 1996 ↓, s. 12–13.
  8. ↑ Kostrzewski 1996 ↓, s. 14–15.
  9. ↑ Kostrzewski 1996 ↓, s. 15–16.
  10. ↑ Dobrowolski 2013 ↓, s. 42-44.
  11. ↑ Jarząbkiewicz i Łukomski 2000 ↓, s. 214.
  12. ↑ Kostrzewski 1996 ↓, s. 16–21.
  13. ↑ Jarząbkiewicz i Łukomski 2000 ↓, s. 216-217.
  14. ↑ Kostrzewski 1996 ↓, s. 22.
  15. ↑ Kostrzewski 1996 ↓, s. 24.
  16. ↑ Wesołowski (red.) 2014 ↓, s. 580-581.
  17. ↑ Wesołowski (red.) 2015 ↓, s. 72-74.
  18. ↑ Wesołowski (red.) 2015 ↓, s. 122.
  19. ↑ Zarządzenie gen. W Andersa z 11 listopada 1966 r. Instytut Polski i Muzeum im. gen Sikorskiego w Londynie, sygn. A XII 77.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 21 maja 1921 roku, s. 965.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 22 listopada 1922 roku, s. 844, tu ogłoszono przeniesienie do I/17 pap na stanowisko dowódcy I dywizjonu.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 22 listopada 1922 roku, s. 844.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 10 lipca 1923 roku, s. 456.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 57 z 30 sierpnia 1923 roku, s. 530.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 27 stycznia 1924 roku, s. 40.
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 147, 151.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 147.
  28. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 222.
  29. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 421.
  30. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935 roku, s. 56.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 96.
  32. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 764.
  33. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  34. ↑ Legun 1929 ↓, s. 22.
  35. ↑ Satora 1990 ↓, s. 319.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=9_Dywizjon_Artylerii_Konnej&oldid=62659554”