9 Dywizjon Artylerii Konnej
| ||
 Odznaka pamiątkowa artylerii konnej | ||
| Historia | ||
| Państwo |  II Rzeczpospolita
| |
| Sformowanie | 1921 | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Tradycje | ||
| Święto | 23 sierpnia | |
| Nadanie sztandaru | 1938 | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszy | ppłk Artur baron Buol | |
| Ostatni | ppłk Tadeusz Rohoziński | |
| Działania zbrojne | ||
| wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa | ||
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Baranowicze | |
| Rodzaj sił zbrojnych | wojsko | |
| Rodzaj wojsk | artyleria konna | |
| Podległość | 2 pak (1921) I BJ (1921) IX BJ (1921-1924) 9 SBK (1924-1929) BK „Baranowicze” (1929-1937) Nowogródzka BK (1937-1939) | |
| Odznaczenia | ||
| ||
9 Dywizjon Artylerii Konnej (9 dak) – pododdział artylerii konnej Wojska Polskiego II RP.
Spis treści
Historia dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
.JPG)
Dywizjon stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr IX[1] w garnizonie Baranowicze.
Święto jednostki obchodzone było 23 sierpnia na pamiątkę połączenia się trzech baterii pod dowództwem ppłk Artura barona Buol, w 1920, w majątku Łomni pod Mławą[2].
W lipcu 1920 sformowany został VIII dywizjon artylerii konnej, który w czerwcu 1921 przemianowany został na IX dywizjon artylerii konnej i podporządkowany dowódcy IX Brygady Jazdy.
Był organicznym pododdziałem artylerii: 2 pułku artylerii konnej (1921)[3], I Brygady Jazdy (1921), IX Brygady Jazdy (1921-1924), 9 Samodzielnej Brygady Kawalerii (1924-1929), Brygady Kawalerii „Baranowicze” (1929-1937), Nowogródzkiej Brygady Kawalerii (1937-1939).
Pod względem fachowego wyszkolenia podporządkowany był dowódcy 9 Grupy Artylerii.
W dniach 27-29 września 1930 roku dywizjon uroczyście obchodził dziesięciolecie powstania. W trakcie obchodów odsłonięto pomnik pierwszego dowódcy, podpułkownika Artura barona Buol, z pochodzenia Szwacjcara, byłego oficera c. i k. Armii, który kierował się własną dewizą „Moja ojczyzna to, mój dywizjon artylerii konnej”.
Dywizjon w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]
Dywizjon zmobilizowany został 30 marca 1939 roku. Następnie został przetransportowany w okolice Sierpca, gdzie prowadzono intensywne szkolenie oraz uzupełniano istniejące jeszcze braki. 8 sierpnia przesunięty został w rejon Lidzbarka. Zadaniem brygady była osłona zachodniego skrzydła Armii „Modlin”[4]. W kampanii wrześniowej 1939 dywizjon, złożony z czterech baterii i kolumny amunicyjnej, walczył w składzie Nowogródzkiej Brygady Kawalerii.
Dywizjon przygotował zakryte stanowiska ogniowe. Tam opracowano ognie typowe dla prowadzenia obrony stałej. W czasie prac przygotowawczych do przyszłych działań określono dokładnie cele, wstrzelano nastawy do wybranych charakterystycznych punktów terenowych, umożliwiających już w czasie działań bojowych szybkie poprawianie ogni oraz stawianie zapór ogniowych na odcinkach zagrożenia. Były to niezbędne czynności, zwłaszcza w przewidywaniu walki z bronią pancerną[5].
Za kampanię dywizjon został odznaczony orderem Virtuti Militari[6].
Kadra dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy dywizjonu
- ppłk Artur baron Buol (20 VII - 12 X 1920, ranny pod Krasnogórką, 4 XI 1920 zmarł z ran w Szpitalu Polowym nr 7010)
- por. Stanisław Żarczewski (od 12 X 1920)
- kpt. Kaczorowski
- mjr art. Jan Dunin-Wąsowicz (10 V 1921[7] - XI 1922 → dowódca I/17 pap[8])
- mjr Włodzimierz Gronowski (XI 1922[8] - XI 1923)
- ppłk Jan Dunin-Wąsowicz (XI 1923 - 1927)
- ppłk dypl. Rudolf Jagielski (1927 - 1928)
- ppłk Wacław Szalewicz (1928 - 1932)
- ppłk Zygmunt Fischer (1933 - 1935)
- ppłk Zygmunt Lewandowski (4 VII 1935[9] - 1938)
- ppłk Tadeusz Rohoziński (1938 - 1939)
- Kwatermistrzowie
- mjr art. Izydor Kowalewski (do 26 IV 1928 → dowódca II/14 pap[10])
- mjr art. Zygmunt Kapsa (26 IV 1928 – 26 III 1931 → dowódca dyonu w 26 pal[11])
- Oficerowie dywizjonu
- kpt Feliks Wróbel (dowódca baterii)
Obsada personalna dywizjonu we wrześniu 1939 roku[edytuj | edytuj kod]
- dowódca dywizjonu - ppłk Tadeusz Rohoziński
- dowódca 1 baterii - kpt. Aleksander Czapliński
- dowódca 2 baterii - kpt. Tadeusz Ludwik Wieleżyński
- dowódca 3 baterii - kpt. Jan Lilling
- dowódca 4 baterii - por. Józef Woropaj
- oficer mobilizacyjny - kpt. Olgierd Juchnowicz
Kawalerowie Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]
Żołnierze dywizjonu odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[12]:
- ppłk Artur baron Buol
- kpr. Stanisław Dąbrowski
- bomb. Jan Gabryel
- plut. Tadeusz Jaskólski
- por. Izydor Kowalewski
- plut. Władysław Kępa
- kpr. Roch Krzystoszek
- ppor. Witold Biliński ps. Legun
- kpr. Wacław Łukjan
- wachm. sztab. Marian Mendrek
- kpr. Marceli Mikulicz-Radecki
- kpr. Andrzej Nebeś
- kpt. Władysław Rozwadowski
- plut. Józef Różycki
- plut. Franciszek Rogalski
- plut. Jan Rokiciński
- kpr. Zygmunt Wachniewski
- por. Stanisław Żarczewski
Symbole dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
Sztandar
17 lipca 1938 w Zamościu marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz wręczył dowódcy dywizjonu sztandar[13], nadany 11 stycznia 1938 przez Prezydenta RP. Nadanie sztandaru i zatwierdzenie jego wzoru ogłoszone zostało w Dodatku Tajnym do Dziennika Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 3 z 17 lutego 1938 poz. 24.
W narożnikach lewej strony płata umieszczono wizerunki Matki Boskiej Ostrobramskiej i Świętej Barbary oraz herbu ziemi nowogródzkiej i odznakę pamiątkowej artylerii konnej, a także nazwy miejscowości - miejsc walk dywizjonu w wojnie z bolszewikami: Krasnogórka, Warszawa, Rudnia Baranowicka, Morozowicze.
Wyruszając na wojnę we wrześniu 1939 dywizjon zabrał sztandar ze sobą. Jego losy do dziś pozostają niewyjaśnione. Istnieją wersje o spaleniu i o zakopaniu sztandaru.
Odznaka pamiątkowa
Od 20 maja 1922 oficerom i żołnierzom mogły być nadawane odznaki pamiątkowe artylerii konnej, wspólne dla wszystkich dywizjonów.
Żurawiejka
"Jaki chcecie numer dajcie – żeśmy dzielni pamiętajcie"
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 60.
- ↑ Galster 1975 ↓, s. 92.
- ↑ Giętkowski 2001 ↓, s. 67.
- ↑ Giętkowski 2001 ↓, s. 269.
- ↑ Giętkowski 2001 ↓, s. 205–206.
- ↑ Zarządzenie gen. W Andersa z 11 listopada 1966 r. Instytut Polski i Muzeum im. gen Sikorskiego w Londynie, sygn. A XII 77
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 21 maja 1921 roku, s. 965.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 22 listopada 1922 roku, s. 844.
- ↑ Nowi dowódcy i zastępcy dowódców pułków. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 155 z 11 lipca 1935.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 146.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 105.
- ↑ Legun 1929 ↓, s. 22.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 319.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Na dziesięciolecie 9 dak. Świetne karty przeszłości bojowej. Ppłk Buol - bohaterski dowódca dzielnego dywizjonu, „Polska Zbrojna” Nr 265 z 27 września 1930 roku, s. 5.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914-1939. Londyn: Nakładem Koła Oficerów Artylerii Polskiej na Obczyźnie, 1975.
- Mirosław Giętkowski: Artyleria konna Wojska Polskiego 1918–1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-823-X.
- Witold Legun: Zarys historii wojennej 9-go dywizjonu artylerii konnej (byłego 8-go dywizjonu artylerii konnej). Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
