Gustaw Holoubek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez KamilosR (dyskusja | edycje) o 11:10, 29 kwi 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Gustaw Holoubek
Ilustracja
Gustaw Holoubek (2005)
Data i miejsce urodzenia

21 kwietnia 1923
Kraków

Data i miejsce śmierci

6 marca 2008
Warszawa

Zawód

aktor, reżyser, pedagog

Współmałżonek

Magdalena Zawadzka
(1973–2008)

Lata aktywności

1947–2008

Zespół artystyczny
Teatry Dramatyczne w Krakowie
(1947–1949)
Teatr Śląski w Katowicach
(1949–1957)
Teatr Polski w Warszawie
(1958–1959, 1982–1989)
Teatr Dramatyczny w Warszawie
(1959–1963, 1969–1982)
Teatr Narodowy w Warszawie
(1963–1968)
Teatr Ateneum w Warszawie
(1968–1969, 1989–2008)
Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal Komisji Edukacji Narodowej Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Medal „Pro Memoria” Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Gustaw Holoubek jako Gustaw w spektaklu Dziady z 1968
Tadeusz Konwicki i Gustaw Holoubek, Teatr Ateneum, Warszawa, 5 listopada 2005
Andrzej Wajda, Lech Kaczyński i Gustaw Holoubek, Pałac Prezydencki, Warszawa, 29 marca 2006
Tablica pamiątkowa na fasadzie kamienicy przy ul. Narbutta 53, w której w latach 1981–2008 mieszkał Gustaw Holoubek
Gwiazda w łódzkiej Alei Gwiazd
Ławeczka-pomnik Gustawa Holoubka w Międzyzdrojach
Nagrobek Gustawa Holoubka na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Gustaw Teofil Holoubek (ur. 21 kwietnia 1923 w Krakowie, zm. 6 marca 2008 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser i dyrektor teatrów, pedagog, prezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu, członek Polskiej Akademii Umiejętności, poseł na Sejm PRL VII i VIII kadencji, senator I kadencji.

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Był jedynym dzieckiem Czecha Gustawa, który osiedlił się w Polsce po I wojnie światowej, żeniąc się z owdowiałą Polką z Krakowa.

W 1939 na ochotnika zaciągnął się do wojska i uczestniczył w kampanii wrześniowej. Był jeńcem w obozach w Magdeburgu i Toruniu. Został zwolniony w 1940, wcześniej w niewoli zachorował na gruźlicę. Do 1945 pracował w krakowskiej gazowni.

Uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie. W 1947 ukończył studia w krakowskim Państwowym Studiu Dramatycznym (przekształconym później w Państwową Wyższą Szkołę Teatralną).

Działalność artystyczna

W teatrze zadebiutował 1 marca 1947 rolą Charysa w Odysie u Feaków Stefana Flukowskiego w Starym Teatrze w Krakowie. W latach 1949–1956 pracował jako kierownik artystyczny, reżyser i aktor Teatru Śląskiego w Katowicach.

W trakcie swojej kariery teatralnej zagrał m.in. rolę tytułową w Fantazym Juliusza Słowackiego we własnej reżyserii (Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, 1955), sędziego Custa w Trądzie w pałacu sprawiedliwości Ugo Bettiego w reż. Marii Wiercińskiej (Scena Kameralna Teatru Polskiego w Warszawie, 1958), Goetza w Diable i Panu Bogu Jean-Paula Sartre’a w reż. Ludwika René (Teatr Dramatyczny w Warszawie, 1960), Skrzypka w Rzeźni Sławomira Mrożka (1975), tytułową w Królu Learze Williama Szekspira (1977, oba przedstawienia w reż. Jerzego Jarockiego w Teatrze Dramatycznym w Warszawie). W 1989 wystąpił w przedstawieniu Mała Apokalipsa na podstawie powieści swego przyjaciela, Tadeusza Konwickiego, wyreżyserowanym przez Krzysztofa Zaleskiego (Teatr Ateneum w Warszawie).

Był Gustawem-Konradem w Dziadach Adama Mickiewicza, inscenizowanych w 1967 przez Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym. Zdjęcie tego przedstawienia z afisza przez władze przyczyniło się do wybuchu demonstracji studenckich i zapoczątkowało wydarzenia Marca 1968. Kreacja Gustawa Holoubka, odtwórcy głównej roli, wpłynęła na wymowę widowiska i oddźwięk społeczny przedstawienia. W 1981 zagrał rolę Superiusza w Pieszo Sławomira Mrożka, w reżyserii Jerzego Jarockiego. Zaprotestowała wówczas m.in. grupa wojskowych, publikując list w „Żołnierzu Wolności”.

Zagrał w prawie stu przedstawieniach Teatru Telewizji, współpracując z wieloma polskimi reżyserami, m.in. Adamem Hanuszkiewiczem, Zygmuntem Hübnerem, Andrzejem Łapickim, Olgą Lipińską, Jerzym Gruzą, Janem Englertem, Andrzejem Wajdą i Krzysztofem Kieślowskim. Jako reżyser przeniósł na ekran Teatru Telewizji m.in. Fantazego (1971) i Kordiana Juliusza Słowackiego (1980), Hamleta Williama Szekspira (1974), Na dnie Maksima Gorkiego (1994), Dwa teatry Jerzego Szaniawskiego (1999) i Króla Edypa Sofoklesa (2005).

Był wykładowcą Akademii Teatralnej w Warszawie. Przez wiele lat pełnił funkcję dyrektora Teatru Dramatycznego w Warszawie. Został odwołany w styczniu 1983 z powodu konfliktu z ówczesnymi władzami.

W filmie zadebiutował rolą Feliksa Dzierżyńskiego w Żołnierzu zwycięstwa w reż. Wandy Jakubowskiej (1953). Łącznie zagrał ok. 50 ról. Wystąpił w kilku filmach Wojciecha Jerzego Hasa: Pętli, Pożegnaniach, Rękopisie znalezionym w Saragossie i Sanatorium pod Klepsydrą. Zagrał także w Prawie i pięści Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego, Klubie profesora Tutki Andrzeja Kondratiuka, Marysi i Napoleonie Leonarda Buczkowskiego, Jak daleko stąd, jak blisko i Lawie Tadeusza Konwickiego. Był reżyserem noweli filmowej Czas przybliża, czas oddala, będącej pierwszą częścią cyklu Spóźnieni przechodnie, a także reżyserem i scenarzystą filmu Mazepa, zrealizowanego na podstawie dramatu Juliusza Słowackiego.

Działalność polityczna i społeczna

W 1976 i 1980 uzyskiwał mandat posła na Sejm PRL z ramienia Frontu Jedności Narodu[1][2]. W 1982, po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, zrezygnował z zasiadania w parlamencie.

W latach 1989–1991 był senatorem I kadencji wybranym z ramienia Komitetu Obywatelskiego[3] (w trakcie kadencji przeszedł do Unii Demokratycznej). Od 1992 do 1993 zasiadał w Radzie ds. Kultury przy Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej Lechu Wałęsie.

Od 1994 był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Współpracował z miesięcznikiem psychologicznym „Charaktery”.

Życie prywatne

Był mężem aktorek Danuty Kwiatkowskiej, następnie Marii Wachowiak[4], a od 1973 Magdaleny Zawadzkiej. Miał troje dzieci: Ewę (z pierwszego małżeństwa), Magdalenę (z drugiego) i Jana Holoubka (z trzeciego), operatora filmowego.

Kibicował klubowi piłkarskiemu Cracovia[5].

Zmarł 6 marca 2008. Został pochowany 12 marca na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Dokonania artystyczne

Teatr

Teatr Telewizji

Filmografia

Dubbing

Książki

Odznaczenia i wyróżnienia

Przypisy

  1. ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 22 marca 1976 r. o wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 21 marca 1976 r. (M.P. z 1976 r. nr 11, poz. 52).
  2. ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 24 marca 1980 r. o wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 23 marca 1980 r. (M.P. z 1980 r. nr 9, poz. 37).
  3. ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 8 czerwca 1989 r. o wynikach głosowania i wynikach wyborów do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 4 czerwca 1989 r. (M.P. z 1989 r. nr 21, poz. 150).
  4. ↑ Gustaw Holoubek w film.onet.pl. [dostęp 2012-12-03].
  5. ↑ Na grandę czyli przez płot na stadion Cracovii. gazeta.pl, 20 czerwca 2007. [dostęp 2012-12-03].
  6. ↑ Elżbieta Wysińska: Gustaw Holoubek jako Goetz. teatralny.pl. [dostęp 2015-02-20].
  7. ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 18 lutego 1953 r. o nadaniu odznaczeń państwowych (M.P. z 1953 r. nr 30, poz. 376).
  8. ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 19 lipca 1954 r. o nadaniu odznaczeń państwowych (M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1458).
  9. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 maja 1998 r. o nadaniu orderów. (M.P. z 1998 r. nr 20, poz. 307 – pkt 3.).
  10. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 lutego 2003 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2003 r. nr 34, poz. 445).
  11. ↑ Odznaczenia dla zasłużonych pracowników Teatru Ateneum. prezydent.pl, 31 marca 2003. [dostęp 2012-12-03].
  12. ↑ Wręczono złote medale „Gloria Artis”. e-teatr.pl, 10 września 2005. [dostęp 2012-12-03].
  13. ↑ Pro Masovia – 2007 r.. mazovia.pl. [dostęp 2017-08-17].
  14. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 marca 2008 r. o nadaniu orderu (M.P. z 2008 r. nr 72, poz. 653).
  15. ↑ Gustaw Holoubek odznaczony pośmiertnie Orderem Orła Białego. prezydent.pl, 12 marca 2008. [dostęp 2012-12-03].

Bibliografia

  • Maria Czanerle, Gustaw Holoubek. Notatki o aktorze myślącym (Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1972)
  • Gustaw Holoubek (album na 50-lecie pracy twórczej; red. Ewa Natorska, Teatr Ateneum 1997, ISBN 83-908914-0-9)
  • Gustaw Holoubek czyta „Doktora Faustusa” Tomasza Manna (zawiera m.in. sylwetkę aktora; Biblioteka „Gazety Wyborczej” 2007, ISBN 978-83-60225-77-6; seria: „Mistrzowie słowa”)
  • Małgorzata Terlecka-Reksnis, Holoubek – rozmowy (Prószyński i S-ka 2008, ISBN 978-83-7469-753-8)

Linki zewnętrzne

Prezesi Związku Artystów Scen Polskich (ZASP)

W latach 1950–1952 Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru i Filmu (SPATiF), w latach 1952–1981 SPATiF-ZASP.

Szablon:Laureaci Nagrody im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gustaw_Holoubek&oldid=53337062”