Koluszki: Różnice pomiędzy wersjami

Koluszki
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	łódzki wschodni
Gmina	Koluszki
Prawa miejskie	1949 (de facto 1940)
Burmistrz	Waldemar Chałat
Powierzchnia	9,9 km²
Wysokość	211 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 13 257; 1339,1 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 44
Kod pocztowy	95-040
Tablice rejestracyjne	ELW
	Położenie na mapie gminy Koluszki Koluszki
	Położenie na mapie Polski Koluszki
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Koluszki
	Położenie na mapie powiatu łódzkiego wschodniego Koluszki
	51°44′16″N 19°48′45″E/51,737778 19,812500
TERC (TERYT)	1006074
SIMC	0967831
	Urząd miejskiul. 11 Listopada 65; 95-040 Koluszki
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 20:50, 4 sty 2020

Koluszki – miasto w woj. łódzkim, w powiecie łódzkim wschodnim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Koluszki. Miasto położone na Równinie Koluszkowskiej pomiędzy Wysoczyzną Rawską a wyniesieniami Garbu Łódzkiego – pozostałością plejstoceńskich lądolodów, na skraju źródłowego odcinka doliny rzeki Mrogi. Ośrodek przemysłowy (odlewnia). Lokalny ośrodek usługowy. Baza paliw płynnych, połączona rurociągiem z rafinerią w Płocku.

31 grudnia 2010 r. miasto miało 13 399 mieszkańców, zaś obszar wiejski gminy Koluszki – 9873 mieszkańców, dając ogółem liczbę ludności gminy miejsko-wiejskiej Koluszki 23 272 osoby^[3].

Położenie

Miasto położone jest na skraju Mazowsza; łączy łagodne równiny Niżu Środkowo-Polskiego z falistymi wyniesieniami Garbu Łódzkiego – pozostałości dawnych lodowców. Dolina rzeki Mrogi rozcina tereny na północny zachód od miasta^[4].

Miasto (według Google Maps) położone jest w odległości:

115 km od Warszawy
31 km od Tomaszowa Mazowieckiego
25 km od Łodzi
45 km od Piotrkowa Trybunalskiego
229 km od Poznania
199 km od Katowic

1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 9,9 km²^[5].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. piotrkowskiego.

Koluszki dzielą się na część wschodnią i zachodnią. Oś podziału stanowią linie kolejowe. Głównym sposobem przedostawania się przez nie jest znajdujące się pod peronami najdłuższe w Polsce przejście podziemne PKP^{[potrzebny przypis]}. Oprócz przejścia podziemnego istnieją tylko dwa sposoby przedostania się na drugą część Koluszek: wiadukt kolejowy (ul. Przejazd) i przejazd kolejowo-drogowy kategorii "A" (ul. Wyspiańskiego).

Historia

1399 – pierwsza wzmianka o Koluszkach, kiedy to wieś Coluszcovice została zarejestrowana w księgach sądowych. Koluszki wchodziły w skład ówczesnego powiatu brzezińskiego należącego do województwa łęczyckiego.
XIV/XV wiek – poprzez Koluszki przechodził ważny szlak handlowy zwany bałtycko-ruskim. Wiódł on od Łęczycy przez Brzeziny, Koluszki, Inowłódz, Opoczno do Sandomierza
1775 – w Koluszkach mieszka 41 osób w 13 domach
1790 – Koluszki posiadają 19 domów, młyn, browar, karczmę i tartak
1797 – w pobliżu osady powstały cztery kolonie czynszowe, w których zamieszkiwało 20 rodzin kolonistów niemieckich. Osady te to Katarzynów, Felicjanów, Stefanów i Słotwiny
1831 – powstaje część obecnych Koluszek – Kowalszczyzna, w której istnieje folwark i kolonia Wypalenisko
koniec XIX wieku – wszystkie wyżej wymienione miejscowości weszły w skład osady Koluszki
2 września 1846 – po raz pierwszy z Koluszek do Piotrkowa Trybunalskiego wyrusza pociąg na linii Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej
19 listopada 1865 – połączenie kolejowe Koluszek z Łodzią Fabryczną (Droga Żelazna Fabryczno-Łódzka). W 1863 roku pojawił się projekt budowy linii Rokiciny – Łódź – Kalisz, który został odrzucony. Powodem odmowy stała się doktryna wojenna Rosji, która zakładała, że dzięki rzadkiej sieci kolejowej na terenie Królestwa Polskiego ewentualny atak na Rosję będzie mocno spowolniony. Dopiero w 1864 roku wykonano projekt połączenia Łodzi z koleją Warszawsko–Wiedeńską, który zawierał również wariant jej ewentualnego przedłużenia do Kalisza. Projekt przyjęto, lecz jedynie w wariancie do Łodzi, bez pozwolenia na przedłużenie trasy. Według koncesji stacja węzłowa miała się znajdować między Rogowem a Rokicinami, a na ostateczną pozycję wybrano Koluszki. Koncesja obejmowała eksploatację linii przez kolejne 75 lat. Prace budowlane trwały trzy miesiące i zostały przeprowadzone w roku 1865, jednak pociągi pasażerskie ruszyły dopiero rok później. Przy budowie linii pracowało 2400 osób.
od 1867 w Guberni Piotrkowskiej
1885 – budowa odnogi Drogi Żelaznej Iwangorodzko-Dąbrowskiej z Koluszek do Skarżyska Kamiennej przez Tomaszów Mazowiecki oraz wybudowanie linii kolejowej do Łodzi (Stacja Łódź Kaliska) i połączenie jej z Pabianicami, Zduńską Wolą, Kaliszem i Poznaniem
koniec XIX wieku – po obu stronach linii kolejowej zaczęło rozwijać się budownictwo mieszkalne, w początkowym okresie bezplanowe i chaotyczne. Wytyczane ulice nie miały twardej nawierzchni i kanalizacji, jednak istniejące połączenie z ośrodkami miejskimi miało wpływ na dalszą rozbudowę Koluszek. Ulice: Brzezińska i 3 Maja stają się najważniejszymi ulicami osady. Wybudowano tu budynek stacyjny, wieżę ciśnień oraz budynki murowane z czerwonej cegły dla kolejarzy
1883 – w osadzie mieszkało 399 mieszkańców
początek XX wieku – rodziny kolejarskie stanowią ok. 50% mieszkańców. Pozostałą grupę stanowią rolnicy, kupcy, rzemieślnicy oraz dojeżdżający do pracy w Łodzi
1904 – powstanie parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP. Pierwszym proboszczem zostaje ksiądz Ignacy Dąbrowski. Powstaje targowisko (wtorek staje się dniem targowym dla Koluszek)
1911 – w czerwcu powstaje Ochotnicza Straż Pożarna^[6]
1914 – wybuch I wojny światowej zahamował rozwój osady
1917 – Koło Polskiej Macierzy tworzy Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Humanistyczne
1921 – Koluszki liczą niespełna 1400 mieszkańców, z czego 29% stanowią Żydzi^[7]
1930 – w osadzie Koluszki zamieszkiwało 3557 osób
1936 – na posiedzeniu Sejmiku Powiatowego w Brzezinach podjęto decyzję wystąpienia do władz wojewódzkich o powołanie miasta Koluszki
wiosna 1941 – utworzenie w Koluszkach przez Niemców getta dla ok. 2000 Żydów^[7]. Przebywali w nim Żydzi z Koluszek, okolicznych wsi oraz ok. 200 osób z Tomaszowa Mazowieckiego^[8]
październik 1942 – wywiezienie Żydów do obozu zagłady w Treblince, gdzie zostali wymordowani^[7]
18 stycznia 1945 – wyzwolenie Koluszek spod okupacji niemieckiej
28 kwietnia 1949 – nadanie gromadzie Koluszki-Kolonia praw miejskich, zmiana nazwy na Koluszki (najstarsza część Koluszek nie weszła w skład nowo powstałego miasta ani gminy)^[9]
1968 – rozpoczęcie eksploatacji rurociągów produktów naftowych Płock – Koluszki
1975 – wybudowanie wiaduktu nad torami kolejowymi
1975 – na podstawie zmienionego podziału administracyjnego Koluszki włączono do nowo powstałego województwa piotrkowskiego
1976 – amerykańska firma Swindell-Dressler wybudowała odlewnię żeliwa; zakładowi nadano nazwę „Koluszki”
14 grudnia 1981 – w odpowiedzi na wprowadzenie w kraju stanu wojennego w Odlewni Żeliwa „Koluszki” wybucha 12 godzinny strajk okupacyjny
1999 – Koluszki w województwie łódzkim i powiecie łódzkim wschodnim

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Koluszek w 2014 roku^[2].

Osiedla w Koluszkach

Gospodarka

Baza paliw płynnych, połączona rurociągiem z rafinerią w Płocku.
Zakłady norweskiej firmy Kongsberg Automotive, produkcja podzespołów dla motoryzacji (od 2016)^[10].

Transport

Transport drogowy

Przez miasto przebiegają dwie drogi wojewódzkie

droga wojewódzka nr 715: Brzeziny – Koluszki – Budziszewice – Ujazd
droga wojewódzka nr 716: Koluszki – Rokiciny – Piotrków Trybunalski

Kolej

Miasto posiada stację węzłową:

linia kolejowa nr 1: Warszawa – Katowice
linia kolejowa nr 17: Koluszki – Łódź Fabryczna
linia kolejowa nr 534: Koluszki – Mikołajów
linia kolejowa nr 535: Zieleń – Koluszki

Oświata

W mieście działają 3 przedszkola, 2 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, 1 liceum ogólnokształcące oraz 2 zespoły szkół ponadgimnazjalnych, a także Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy:

I Liceum Ogólnokształcące ul. T. Kościuszki 16
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 ul. Wigury 2
- Technikum Nr 1 (profile: elektryczny, mechaniczny i handlowy)
- Zespół Szkół Zawodowych i Technikum Zawodowe dla Dorosłych
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 ul. Budowlanych 8
- II Liceum Ogólnokształcące (klasa policyjno-prawna oraz psychologiczno-socjalna)
- Technikum nr 2 (technik logistyk, mechatronik i elektronik)
Gimnazjum Nr 1 im. Jana Kochanowskiego
Gimnazjum Nr 2 im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego, ul. Mickiewicza 8
Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki ul. Zagajnikowa 12
Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Marii Konopnickiej ul. Kościuszki 16
Przedszkole Nr 1 ul. Budowlanych 4a
Przedszkole Nr 2 ul. M. Reja 5
Przedszkole Nr 3 im. Cz. Janczarskiego ul. Staszica 36
Żłobek Miejski ul. Staszica 36
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy (Szkoła Podstawowa Nr 3 i Gimnazjum Nr 3) ul. Budowlanych 8^[11]

Inne instytucje w mieście

Miejski Ośrodek Kultury w Koluszkach
Zakład Usług Komunalnych
Ośrodek Sportu i Rekreacji
Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Miejska Biblioteka Publiczna im. Władysława Strzemińskiego
Biuro Powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Komenda Powiatowa Policji powiatu łódzkiego wschodniego z/s w Koluszkach
Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej powiatu łódzkiego wschodniego z/s w Koluszkach z Jednostką Ratowniczo-Gaśniczą
Ochotnicza Straż Pożarna w Koluszkach

Sport

W mieście działa klub sportowy KKS Koluszki (piłka nożna, liga okręgowa) oraz Klub Żeglarski Horyzont.

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki:

parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny – ul. 11 Listopada 17
parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej – ul. Mickiewicza 40/44

Świadkowie Jehowy:

zbór Koluszki (Sala Królestwa ul. Kasprowicza 7)^[12]

Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP:

miejscowość zamieszkuje niewielka diaspora należąca do parafii Matki Boskiej Szkaplerznej i św. Wojciecha w Lipce

Ciekawostki

W Koluszkach znajduje się, jedyny w Polsce, Wydział Niedoręczalnych Przesyłek Poczty Polskiej. Gromadzone są tu przesyłki, których z różnych powodów nie można doręczyć adresatowi ani też zwrócić nadawcy. Przesyłki przechowywane są przez okres ok. 13 miesięcy, a następnie wystawiane na ogólnodostępny przetarg publiczny (aukcję)^[13]. W czasie takiej aukcji (organizowanej raz na kwartał) sprzedawanych jest kilka tysięcy różnych artykułów.

W Koluszkach w latach 1927-1931 mieszkał Władysław Strzemiński z Katarzyną Kobro. Strzemiński uczył rysunku w tutejszych szkołach, a pamiątką po jego pobycie jest pomnik ku czci odzyskania niepodległości przedstawiający orła projektu artysty z początku lat 30. XX w. Pomnik został zniszczony przez Niemców w 1939 r. i obecnie zrekonstruowany^[14]. Strzemiński ma także swoją ławeczkę koło Biblioteki Miejskiej^[15].

Zobacz też

Przypisy

↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948, s. 95.
↑ ^a ^b Koluszki polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). , 2011-06-10. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1734-6118.
↑ Charakterystyka gminy. Urząd Miasta Koluszki. [dostęp 2009-12-06]. (pol.).
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2011-08-10. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
↑ OSP Koluszki – Historia.
↑ ^a ^b ^c Gmina żydowska w Koluszkach przed 1939. Żydowski Instytut Historyczny. [dostęp 2010-05-25]. (pol.).
↑ Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 238. ISBN 83-01-00065-1.
↑ Dz.U. z 1949 r. nr 24, poz. 165.
↑ Wielkie otwarcie w zapomnianej wsi. Made in Pikutkowo.. e-autonaprawa.pl. [dostęp 2018-11-17]. (pol.).
↑ Szkoły, przedszkola i żłobki. Urząd Miasta Koluszki. [dostęp 2018-08-06]. (pol.).
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-20] .
↑ Kup pan dzidę w Koluszkach!
↑ Internetowe Muzeum Koluszek
↑ https://lodz.tvp.pl/39371593/laweczka-strzeminskiego-w-koluszkach

Linki zewnętrzne

Strona internetowa miasta
Strona internetowa o przeszłości Koluszek
Internetowe Muzeum Koluszek
Koluszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 268 .

[1] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948, s. 95.

[populacja2016-2] Koluszki polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.

[Ludność2010-12-3] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). , 2011-06-10. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1734-6118.

[joum-4] Charakterystyka gminy. Urząd Miasta Koluszki. [dostęp 2009-12-06]. (pol.).

[5] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2011-08-10. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.

[6] OSP Koluszki – Historia.

[autonazwa1-7] Gmina żydowska w Koluszkach przed 1939. Żydowski Instytut Historyczny. [dostęp 2010-05-25]. (pol.).

[8] Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 238. ISBN 83-01-00065-1.

[9] Dz.U. z 1949 r. nr 24, poz. 165.

[10] Wielkie otwarcie w zapomnianej wsi. Made in Pikutkowo.. e-autonaprawa.pl. [dostęp 2018-11-17]. (pol.).

[11] Szkoły, przedszkola i żłobki. Urząd Miasta Koluszki. [dostęp 2018-08-06]. (pol.).

[12] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-20] .

[13] Kup pan dzidę w Koluszkach!

[14] Internetowe Muzeum Koluszek

[15] ttps://lodz.tvp.pl/39371593/laweczka-strzeminskiego-w-koluszkach

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

@@ Linia 185: / Linia 185: @@
 [[Plik:Poczta koluszki.JPG|thumb|Poczta Polska widziana z peronu koluszkowskiego dworca]]
 W Koluszkach znajduje się, jedyny w Polsce, Wydział Niedoręczalnych Przesyłek Poczty Polskiej. Gromadzone są tu przesyłki, których z różnych powodów nie można doręczyć adresatowi ani też zwrócić nadawcy. Przesyłki przechowywane są przez okres ok. 13 miesięcy, a następnie wystawiane na ogólnodostępny przetarg publiczny (aukcję)<ref>[http://blog.poczta-polska.pl/2009/09/18/kup-pan-dzide-w-koluszkach/ Kup pan dzidę w Koluszkach!]</ref>. W czasie takiej aukcji (organizowanej raz na kwartał) sprzedawanych jest kilka tysięcy różnych artykułów.
+W Koluszkach w latach 1927-1931 mieszkał [[Władysław Strzemiński]] z [[Katarzyna Kobro|Katarzyną Kobro]]. Strzemiński uczył rysunku w tutejszych szkołach, a pamiątką po jego pobycie jest pomnik ku czci odzyskania niepodległości przedstawiający orła projektu artysty z początku lat 30. XX w. Pomnik został zniszczony przez Niemców w 1939 r. i obecnie zrekonstruowany<ref>[https://www.historiakoluszek.pl/czytelnia/dwudziestolecie-miedzywojenne-1918-1939 Internetowe Muzeum Koluszek]</ref>.  Strzemiński ma także swoją ławeczkę koło Biblioteki Miejskiej<ref>https://lodz.tvp.pl/39371593/laweczka-strzeminskiego-w-koluszkach</ref>.
 == Zobacz też ==

Miasta na prawach powiatu	Łódź Piotrków Trybunalski Skierniewice
Miasta powiatowe	Bełchatów Brzeziny Kutno Łask Łęczyca Łowicz Opoczno Pabianice Pajęczno Poddębice Radomsko Rawa Mazowiecka Sieradz Tomaszów Mazowiecki Wieluń Wieruszów Zduńska Wola Zgierz
Miasta gminne	Aleksandrów Łódzki Białaczów Biała Rawska Błaszki Bolesławiec Bolimów Dąbrowice Drzewica Działoszyn Głowno Grabów Inowłódz Jeżów Kamieńsk Kiernozia Koluszki Konstantynów Łódzki Krośniewice Lutomiersk Lututów Osjaków Ozorków Parzęczew Piątek Przedbórz Rozprza Rzgów Stryków Sulejów Szadek Tuszyn Ujazd Uniejów Warta Wolbórz Zelów Złoczew Żarnów Żychlin

Miasta	Koluszki Rzgów Tuszyn
Gminy miejsko-wiejskie	Koluszki Rzgów Tuszyn
Gminy wiejskie	Andrespol Brójce Nowosolna

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Będków (do 1870) Brzeziny Głowno (do 1870 i 1925–40 →) Jeżów (do 1870) Koluszki (de facto od 1940, de jure od 1949) Stryków (do 1870 i od 1923) Tomaszów (Mazowiecki) (do 1948 →) Ujazd (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bedoń (do 1874) Będków (od 1868) Biała (do 1954) Bratoszewice (do 1954) Brzeziny (od 1973) Ciosny (do 1954) Długie (1868–1953) Dmosin Dobra (do 1954) Gałków (do 1874) Gałkówek (1874–1954) Głowno (191?–25) Jeżów (od 1953) Katarzynów (do 1868 i 1953–54) Koluszki (od 1973) Lipiny (do 1954) Łazisko (do 1953) Łaznów (do 1953) Mikołajów (1868–1954) Mroga Dolna (do 1953) Niesułków (do 1954) Nowosolna (od 1973) Popień (do 1953) Rogów (od 1953) Rokiciny (od 1953) Stryków (191?–23) Stryków (od 1973) Ujazd (od 1953)
Gromady (1954–72)	Andrespol (1954–57 →) Będków (1954–72) Biała (1954–56 →) Borowa (1954–59) Bratoszewice (1954–72) Bronowice (1954–72) Chrusty Nowe / Nowe Chrusty (1954–72) Ciosny (1959–72) Dąbrówka Duża (1954–72) Dmosin (1954–72) Dobra (1954–72) Drzazgowa Wola (1954–59) Gałków Duży (1954–72) Gałkówek-Kolonia (1954–72) Janków (1954–59) Jeżów (1954–72) Kalonka (1954–59) Katarzynów (1954–72) Kołacin (1954–72) Koźle (1954–72) Lipiny (1954–72) Łaznów (1954–72) Nadolna (1954–61) Niesułków (1954–72) Niewiadów (1954–72) Olszowa (1954–59) Popielawy (1954–59) Prażki (1954–59) Redzeń Stary (1954–61) Rogów (1954–72) Rokiciny (1954–72) Różyca (1954–72) Skoszewy Stare / Stare Skoszewy (1954–72) Smardzew (1954–56 →) Swędów (1954–59) Ujazd (1954–72) Wierzchy (1954–59) Wola Cyrusowa (1954–59) Wola Łokotowa (1954–68) Zaborów (1954–72) Zawada (1954–72)