Głuszyca

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Głuszyca
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Kościół Matki Bożej Królowej Polski (2017)
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

wałbrzyski

Gmina

Głuszyca

Prawa miejskie

1962[1]

Burmistrz

Roman Głód

Powierzchnia

16,21 km²

Populacja (01.01.2023)
• liczba ludności
• gęstość


5968[2]
368,2 os./km²

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

58-340

Tablice rejestracyjne

DBA

Położenie na mapie gminy Głuszyca
Mapa konturowa gminy Głuszyca, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Głuszyca”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Głuszyca”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Głuszyca”
Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego
Mapa konturowa powiatu wałbrzyskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Głuszyca”
Ziemia50°41′11″N 16°22′17″E/50,686389 16,371389
TERC (TERYT)

0221054

SIMC

0984002

Urząd miejski
ul. Grunwaldzka 55
58-340 Głuszyca
Strona internetowa
BIP

Głuszyca (niem. Nieder Wüstegiersdorf) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, w gminie miejsko-wiejskiej Głuszyca, której jest siedzibą, nad rzeką Bystrzycą, w Kotlinie pomiędzy Górami Sowimi a Kamiennymi (Górami Suchymi) w Sudetach Środkowych. Historycznie leży na Dolnym Śląsku.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. w Głuszycy mieszkało 5968 osób[2] (515. miejsce w kraju).

Miejscowość stanowiła ośrodek przemysłu włókienniczego, odzieżowego oraz drzewnego.

Przez Głuszycę kursują autobusy komunikacji miejskiej z Wałbrzycha[3][4]. Przez miasto biegnie również czynna w ruchu pasażerskim linia kolejowa Kłodzko – Wałbrzych, obsługiwana szynobusami przez samorządowe Koleje Dolnośląskie.

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

W latach 1975–1998 miasto należało administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

W obrębie miasta wyróżniona jest jego część – Zimna (niem. Kaltwasser), której polską nazwę nadano 1 października 1948 roku[5].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Widok miasta przed 1945

Z około 1300 roku pochodzi zapis wymieniający Głuszycę pod nazwą Wustendorf jako wieś biskupią zamieszkałą przez drwali i gonciarzy. Być może jej powstanie związane było z budowanym przez księcia Bolka I w końcu XIII wieku zamkiem na Rogowcu, bowiem później wieś należała do dóbr zamkowych. Podczas wojen husyckich w XV wieku była wielokrotnie niszczona, w tym okresie była znana z tkactwa lnu, później wełny[6]. Po zakończeniu walk miejscowość została odbudowana dzięki eksploatacji okolicznych lasów. Na początku XVI wieku wieś weszła w skład dóbr Hochbergów. W XVI wieku czescy gwarkowie otrzymali przywilej na wydobycie w Głuszycy rud miedzi, jednak nie odkryto wówczas żadnych złóż, podobnie jak przy kolejnej próbie w 1714 roku. W tym okresie we wsi, podobnie jak i w całym regionie, zaczęło rozwijać się tkactwo chałupnicze, które stało się podstawowym zajęciem mieszkańców. W 1768 roku powstała w Głuszycy największa i najnowocześniejsza w Sudetach wykańczalnia płótna, która stała się podstawą rozwoju przemysłu włókienniczego w miejscowości. W drugiej połowie XIX wieku Głuszyca stała się również letniskiem i miejscowością turystyczną stanowiącą punkt wyjścia w Góry Suche i Sowie.

W okresie II wojny światowej Głuszyca znajdowała się w rejonie budowy ogromnych podziemnych budowli kompleksu „Riese”, których przeznaczenia nie ustalono do dziś[7]. W mieście funkcjonowała wówczas filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[8] dla więźniów i robotników przymusowych zatrudnionych w kompleksie „Riese”[7].

Po wojnie, po objęciu miejscowości przez polską administrację, stosowano przejściową nazwę Gieszcze Puste, która została oficjalnie zastąpiona przez nazwę Głuszyca 19 maja 1946 roku[9]. W 1946 roku przybyła do wsi grupa włókniarzy z Łodzi, którzy uruchomili produkcję w poniemieckich zakładach włókienniczych, czyniąc z Głuszycy jeden z największych ośrodków przemysłu bawełnianego w regionie. W 1962 roku nadano Głuszycy prawa miejskie.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Głuszycy w 2014 roku[10].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[11]:

  • willa fabrykanta powstał w 1894 roku. Pierwotnie otaczało go rozległe założenie ogrodowo-parkowe. Obecnie funkcjonuje jako ogródek jordanowski. Pałac jest budowlą piętrową z narożną okrągłą wieżą i kolumnowym portykiem. Okna budowli zamknięte są półkoliście i prostokątnie w dekoracyjnych opaskach. Silnie zaznaczone są gzymsy piętrowe. Wewnątrz zachowały się resztki wyposażenia m.in. schody, boazerie, lustra i żyrandole. Budowla mieściła zakładowy dom kultury ZPB „Piast”, pałac ślubów i inne instytucje, ul. Grunwaldzka 21;
  • pałac, obecnie służy jako budynek mieszkalny, późnobarokowy, z k. XVIII w., zbudowany na planie prostokąta, piętrowy, siedmioosiowy, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Naroża boniowane, okna w bogatych opaskach o charakterze dekoracji. Architektoniczny portal z otworem zamkniętym łukiem koszowym, wyżej kartusz herbowy i wygięty gzyms naczółkowy. Najokazalszy budynek w mieście, ul. Grunwaldzka 41, w Głuszycy Górnej;
  • zajazd „Pod Jeleniem”, drewniano-murowany z 1784 r., przebudowany w poł. XIX w., ul. Grunwaldzka 44, w Głuszycy Górnej;
  • kościół Matki Bożej Królowej Polski;

inne zabytki:

  • zabytkowe pałacyki fabrykanckie.

Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Transport[edytuj | edytuj kod]

Dworzec kolejowy

W mieście znajduje się dworzec kolejowy.

Sport[edytuj | edytuj kod]

W miejscowości znajduje się klub piłkarski M.K.S. Włókniarz, który znajduje się obecnie w klasie A[12].

Od 2005 r. Głuszyca jest miastem etapowym międzynarodowego wyścigu na rowerach górskich Bike Challenge[13].

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Ludzie urodzeni w Głuszycy[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188
  2. a b GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku, stat.gov.pl [dostęp 2023-07-23] (pol.).
  3. walbrzych24.com Autobusy do Głuszycy i Walimia, dostęp: 29.09.2014
  4. ZDKiUM Wabrzych: Rozkład jazdy i mapa komunikacyjna ZDKiUM Wałbrzych, [data dostępu: 2014-09-29]
  5. Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 października 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 78, poz. 692).
  6. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 280–281.
  7. a b c Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 129-135. ISBN 83-85773-12-6.
  8. Abraham Kajzer, Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7.
  9. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  10. Głuszyca w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  11. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 187. [dostęp 2012-10-20].
  12. MKS Włókniarz Głuszyca. [dostęp 2017-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-04)].
  13. Strona internetowa MTB Challenge
  14. Diecezja Świdnicka: Spis parafii – Diecezja Świdnicka. diecezja.swidnica.pl. [dostęp 2014-11-26].
  15. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14].
  16. BIP Głuszyca. [dostęp 2017-03-03].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]